Boerinnetje werd Parijse np 1 ielevisie De linkse jongens van Hilversum en ministers die door de beeldbuis vallen Modewereld rouwt om Gabriëlle Bonheur „Coco" Chanel „Korte rok" Wie nu „Chanel nr. 5" Einde „Televisioiiair" Televisie president Tekort geschoten Falen Shocking Rue Camboii Liefde Succes „Koningin" droeg met rode of blauwe banen afgezet. Haar salons zijn door de ja ren heen steeds hetzelfde gebleven. Haar modeshows gaven, afgezien van de steeds veranderende model len, steeds hetzelfde beeld. Coco zat steevast op de bo venste trede van de trap, die naar de salons leidde. Zo kon zij iedereen zien, die 't waagde voor het einde van de show te vertrekken. Voor journalisten, tuk op pri meurs, was dat wel eens vervelend, maar niemand durfde of wilde Coco tegen zich in het harnas jagen en bleef dus.... Coco werd wel eens de meest conservatieve coutu- rière genoemd. De lengte van haar rokken bleef in de loop der jaren steeds het zelfde. Zij was de ontwerp ster van de lange taille en in 'raar tijd van de „korte rok", waarmede zij 't jongensachtige uiterlijk van de vrouw in de jaren twin tig introduceerde. Zij domineeerde lange tijd in de Parijse modewereld en telde beroemde personen on der haar vrienden zoals b.v. Picasso, Cocteau, Stravinsky en Diaghilev. De begum was een van haar beste klanten. In 1938 trok zij zich terug uit de zakelijke activiteiten, maar maakte in 1954 een op zienbarende come-back. Zij verzette zich heftig tegen de mini-mode. Zij was de me ning toegedaan, dat de niet meer zo jonge vrouwen in de ze mini-mode-periode een „verschrikkelijke tijd" door maken. Zijzelf en haar ievensloof waren reeds tijdens haar le ven onderwerp van een film en een musical. Coco is nu niet meer Zij was de laai ste van hen, zoals Schiape relli en Jeanne Lanvin. Zr was -liei ouderwets, maai stond op de bres om hel goede 'e behouden zonder 'i nieuwe absoluut af te wij zen. Door haar houding werd de Parijse mode - vaak van onaanvaardbare dwaasheden bewaard. Wie zal dat nu gaan doen? De Parijse mo dewereld wacht in grote spanning de nieuwe ontwik kelingen in Maison Chanel af. Alvorens via St. Ouen en St. Denis de „autoroute du Vord" op te zoeken, strij ken wij nog even neer in 'n ■ethuisje nabij de Place de Jlichy Naast ons aan tafel utten enkele Amerikaanse neisjes-studenten „doing Parijs" De geur van de ui ensoep wordt ons benomen ioor... een wolk „Chanel nr 5". llll llll—l door Ber Sondeijker De Place Verdome ziet er nog precies hetzelfde uit als en kele weken geleden, toen we dit plein kruisten als kortste weg van de Tui- le rieën naar "Café de la Paix". Toch is iets hier veranderd. Een van de be langrijkste bewoonsters van Hotel Ritz is er niet meer. Coco Chanel strierf op 87-jarige leeftijd. De regen doet het wegdek glimmen. Bij "Ritz" rijden zoals altijd auto's af en aan. En ook, zoals altijd, lopen er bejaarde Engelse toeristen over het plein. Met een stadsgids in de hand stellen zij vergenoegd vast, dat ze inderdaad de Place Vendóme hebben gevonden. Zij beraden zich over de vraag of zij win keltjes in de Rue St. Ho- noré gaan kijken of dat ze meteen zullen doorlopen naar de Opera. Neen, voor deze vrouwen heeft Coco Chanel niet geleefd. Ze dragen hun tweed rok ken nog net zoals veertig jaar geleden en zijn ondanks Coco Chanel er nog steeds niet in ge slaagd hun vrouwelijke charme in hun kleding tot uiting te brengen. De Engelsen schuifelen ver der. Amorfe plastic kapjes moeten hun coifure bescher men. Wij werpen nog een blik op „Ritz", waar Coco leefde en stierf. Je hoeft echt geen couturier te zijn. Als je vaker bent geconfron teerd met bekende figuren uit de Parijse modewereld, weet je wie en wat Coco was. Coco overleed op die zondag avond voordat haar huisarts arriveerde. Ze had tegen haar kamermeisjes geklaagd dat zij zich niet lekker voel de. Ze had geen eetlust meer. Ze voelde zich moe en kon zich nog slechts moei lijk concentreren. Even later moet ze gestorven zijn. Voordat de dokter kwam. De laatste weken had zij nog hard gewerkt aan de voorbe reidingen van haar mode show, die zij tegen het einde vam de maand wilde houden Met haar overlijden is er 'n einde gekomen aan de perio de van beroemde Franse mode-ontwerpsters, die in 1912 begon met de kleine ge niale madame Vionnet na de successen van Paul Poiret en Captain Molyneux. Tot politiek door H. Erkens De politiek en de televisie zijn, in ons land althans, nog niet voldoende met elkaar vertrouwd geraakt. Politici hebben met de krant leren leven, ook al is er van de zijde van menig Kamer-, Staten- of gemeenteraadslid sprake van een zekere haat-liefde-verhouding. Aan het medium t.v. zijn ministers en Kamerleden vooral om dat ze er mee te maken hebben, alsook partijvoorzitters e.d., kennelijk nog niet goed gewend, zij het dat de een er een beter gebruik van maakt, resp. er ook beter van afkomt dan de ander. Er zijn dan ook nogal wat aanhangers van de stelling, dat er bij de Nederlandse te- levisiejournalistiek sprake zou zijn van een „linkse ter reur." Op menige partij-po- liitieke vergadering vooral van de KVP en de VVD wordt niet zelden zeer ge ëmotioneerd lelijk gedaan over de „tv-jongens" die er alleen maar op uit zouden zijn een premier De Jong te ontluis-teren, resp. aan zijn imago te knabbelen. En e-en enkele keer laat een minister als dr. Marga Klompé de voor de tv eerst verantwoor delijke politica zich er zelfs toe verleiden een NOS- imterviewer als Ton Planken te doen kapittelen omdat hij de premier niet zou hebben laten uitspreken. Neg erger, er zijn zelfs politici die van ooordeel zijn dat bewindslie den en andere met gezag be klede dames en heren waar ze aan tv-interviewers wor den blootgesteld, tegen zich zelf beschermd zouden moe ten worden. Groter paterna-' lisme is nauwelijks denkbaar en de meeste zichzelf respec terende politici hebben daar dan ook niet van terug. Vanwaar deze terughoudend heid, aarzeling en 'reserve: terwijl toch de televisie, een stuk openheid en openbaar heid bevorderend, in ieder geval aan de vormgeving van de publieke opinie meewerkt en daardoor dus mede de grondslag vormt waarop het politieke bedrijf stoelt (prof. dr. P. J. A. ter Hoeven)? Wij zijn van oordeel dat de schuld bij de politiek en de politici ligt, nl. in die zin dat ze gewoon kwalitatief en „te- levisiomair" veelal nog niet goed genoeg zijn om profijt te trekken van de kansen die de tv ook voor hen opent. Daaruit volgt dat ministers, Kamerkeden, partijpolitici en anderen die dat wèl kun nen en die „zwaar" genoeg zijn, er zijde bij spinnen. Van hen hoort men dan ook geen kritiek, tenzij ze geuit wordt uit politiek medelijden met minder begenadigde col lega's of politieke opponen ten. Zelfs al zou in Bussum een „linkse terreur' 'heersen, dan nog zouden de politici er tegen opgewassen moeten zijn omdat zij immers pre tenderen zo goed te zijn dat ze op een ministers- of Ka merzetel thuis horen. Ze kun nen zich natuurlijk niet zo gemakkelijk wapenen tegen „het laatste woord" dat de tv-commentato-r uit hoofde van zijn positie nu eenmaal altijd heeft en dat (te) vaak benut wordt in de vorm van een „uitsmijter", een upper cut waar de honden geen brood van lusten; nochtans, een goed bokser moet ook op een linkse directe verdacht zijn en in ieder geval behoort zo'n „uitgesmeten" politicus zich natuurlijk niet, als de bekende ezel, tweemaal aan dezelfde steen te stoten. Zeker is het dat een goed deel van de tv-scliuwheid en dat de politieke kritiek op 't medium hun oorzaken vinden in het onloochenbare feit dat tv-camera's onbarmhartig registreren. Ze hebben he laas, ma-ar ook dat is eigen schuld de Tweede Kamer in de ogen van het Nederland se volk in haar hemd gezet. Tegelijkertijd echter ook een aantal bewindslieden en Ka merleden op een voetstuk ge plaatst waarop ze met al hun kwaliteiten zonder de beeldbuis nooit gekomen zou den zijn. Denken we b.v. maar aan een minister Luns, aan Marcus Bakker, aan de Noordeloze burgemeester Schakel, aan een mr. Bies heuvel, a-an Kloos en sommi ge anderen. Méér politici echter zijn ontmanteld en 't zou ons niet verbazen wan neer bij de kandidaatstelling voor de verkiezingen in april, vooral mede gelet zou worden op televisiegenieke figuren. Kennedy en Nixou hebben in Amerika voor de televisie uit gemaakt wie in eerste aanleg president zou worden en de toen verslagen vice-president heeft er wel zoveel van ge leerd dat hij zijn minder gaaf imago door de televisie nadien heel wat heeft weten op te vijzelen. De Franse mi nister van cultuur, André Malraux moet eens aan een Amerikaans diplomaat ge vraagd hebben hoe hij erin slaagde over een land te re geren zonder controle op de televisie uit te oefenen. Een typisch Franse vraag, uiter aard voortgesproten uit een zekere Gaullistische mentaliteit, maar wel een veelbetekenende. Bedacht zamer was de vertegenwoor- Minister Bakker werd na zijn reis naar Zuid- Afrika hardnekkig door de televisierubrieken ondervraagd. Hij had het er duidelijk moeilijk mee. diger van de Engelse rege ring Fred Peart op een in Geneve gehouden internatio nale conferentie van pers- en televisievertegenwoordi gers die bezwaren maakte tegen tv-begeleiding van par lementaire debatten omdat de programmamakers de kij ker zouden kunnen beïnvloe den door wat zij wel en wat zijn niet laten zien. Geen wonder dat op dit moment in West-Duitsland een politie ke strijd ontbrand is over het directoraat van Werner Hö- fer bij de WDR. Socialisten willen intendant Klaus von Bismarck terug, de CDU heeft prof. dr. Paul Mikat als kandidaat. En dat zijn geen kleine jongens. Manipuleren de program mamakers resp. staan ze niet aan te grote verleidin gen bloot? Wij houden hel-««r met drs. E. van Thijn (Congres R.T. V.-secti-e 7-8 juni '70) voor al les op dat politiek, politici en menig politiek systeem op 'n aantal punten fundamenteel tekort geschoten zijn en dat de massamedia waaron der met name de tv sinds nog slechts korte tijd deze tekorten geregistreerd heb ben. Let wel, niet zelf ge creëerd hebben. Zij zullen er mee moeten leren leven en zich hebben aan te passen aan deze feitelijke situatie. Ze hebben de kans met ge bruikmaking van tv als me dium, de kiezers weer naar de stembus te krijgen, als ze het in de Kamer goed niet gekunsteld, om met drs. E. van Thijn te spreken spe len, maar ze lopen evenzeer de kans nog meer kiezers van de stembus en van zich zelf te vervreemden. De te levisie heeft als communica tor nu eenmaal binnen de de mocratie ook de vrijheid de politici af te laten gaan. Er zouden meer specifieke cur sussen e.d. voor politici moe ten zijn om ze te leren zich voor die afgang te behoeden. Een ding mogen wij tot op zekere hoogte ten nadele van de televisie in dit ver band niet onvermeld laten, nl. dat de televisiejournalis- tiek jong als het medium is in veel geringer mate op een vaktechnische tradi tie stoelt dan die van de dag bladen. Dat kan zelfs wel eens het voordeel van het minder begaan van platge treden paden betekenen, maar ook een nadeel. De af wezigheid van een specifieke televisie journalistieke tra ditie nl. aldus hoofdredac teur H. J. A. Hofland van de NRC-Handelblad heeft tot gevolg dat commentaar en nieuws minder zorgvuldig ge scheiden worden dan wense lijk ware. Bovendien zijn de omroepverenigingen in ons land met alle respect voor anderzijds veel goeds nog al politiek gebonden. Het geen de objectiviteit t.o.v. de politici niet in de hand werkt. Het hierboven gereleveer de betrekkelijke falen van de politiek in de tv-communica- tiei zal velen toch wel ver wonderen. Het is nl. zo dat de meeste redacties van ac tualiteitenprogramma's (met „Brandpunt" van de KRO als redelijk goede uitzondering) niet bijzonder politiek ge schoold zijn; zeker niet in wetenschappelijke zin. De po litici zouden dus op eventueel manipulerende tv-journalis- ten de voorsprong moeten hebben van de beroepsman op de amateur. Daarvan blijkt echter niet voldoende; ook niet wanneer er niet .ver knipt', niet vertekend of niet uitgesmeten wordt. Naar on ze overtuiging kan de televi sie nog heel wat bijdragen aan een verdergaande demo cratisering van de samenle ving door tussen de politiek en de openbaarheid, die toch echt wel wat uit elkaar ge dreven zijn, een brug te slaan (prof. dr. P. J. A. ter Hoe ven). De Kennedy-Nixon-te- levisiedebatten van oktober 1960 waren de sensatie van de verkiezingsstrijd. Ze heb ben echter ook bewezen dat de televisie niet het opper machtige medium is waar aan de politicus en het in dividu overigens vrijwel weerloos is overgeleverd. Ze zullen dat te minder zijn na- demaal ze er meer en beter mee leren omgaan, vooropge steld natuurlijk dat ze in derdaad de kwaliteiten heb ben die van volksvertegen woordigers en regeringslei ders in deze door de televi sie gemoderniseerde tijd, ver wacht mogen worden. En ten slotte kunnen de politici zich geruststellen met de gedach te dat zij voorzover ze daadwerkelijk volksverte genwoordigers zijn die he le „gevaarlijke" televisie en de vrije meningsuiting overi gens in hun (omroep-) wet ten makende handen hebben. Die gedachte alleen echter zal hen er tevens wel van weerhouden in hun kritiek op het medium en bij hun ach terdocht ten opzichte van hen die het hantereen, zover te gaan dat ze ervan beschul digd zouden kunnen worden datgene te doen wat ze de televisie wel eens verwijten, nl.misbruik te maken van macht en vrijheid. Een mooie machtsevenwichtssituatie derhalve. Minister Marga Klompé in debat met het liberale kamerlid mr. Berkhouwer. De Kamer-uitzendingen op de tele visie hebben niet zo erg bijgedragen tot verheldering van de politiek, Coco boven op de trap in haar salon tijdens de presentatie van haar collectie Lente en Zomer 1969 die reeks van ontwerpsters behoorden naast Coco Cha nel ook Jeanne Lanvin en Elsa Schiaperelli. Deze laat ste schreef de indrukwek kende, maar toch ook wel hysterische, autobiografie „Shocking Life,", genoemd naar haar lievelingskleur „shocking pink". Zij geeft daarin een inzicht in de in vloeden, beweegredenen en emoties, die een eenzame, begaafde, maar vooral on dernemende jonge vrouw er toe kunnen brengen coutu- rière te worden. En wat voor Schiap gold, was grotendeels ook van toepassing op Coco. Gabriëlle Bonheur Chanel werd geboren op 19 augus tus 1883 in Saumur aan de Loire. Toen ze zes was, werd ze wees. Ze werd opgevoed op de boerderij van haar tantes. Daar kreeg zij de bij naam Coco (haantje), omdat ze altijd zo vroeg uit de ve ren was. Als we in de miezerige re gen naar de Avenue de l'Opéra lopen door de Rue de Casanova, denken we on willekeurig eraan hoe Coco in Parijs terechtkwam. Te genwoordig zouden wij de man, die haar hierheen bracht, een „playboy" noe men. Het was de rijke Etien- ne Balsan. Hij introduceerde Coco, de toen zestienjarige schoonheid uit de provincie met haar slank figuurtje en prachtige donkere ogen, in de kringen van de Parijse high society. Rond de eeuw wisseling was zij in de Pa rijse salons niet meer weg te denken. Deze jongedame, op het platteland opgegroeid, protesteerde met haar jeug dige openheid tegen de cor- setten, waartoe de dames in die tijd werden gedwongen te dragen. Ook de lange rokken met hun „queue" waren Co co, die een stel welgevorm de onderdanen had, een doorn in het vlees. Haar met zoveel overtuigingskracht gebrachte opvattingen shoc keerde de chique dames wel eens, maar bleven, mede door de bijval van de heren, niet zonder uitwerking. Toen haar grote interesse voor de damesmode door drong tot haar vele vrien den en relaties, duurde het niet lang meer en was Coco in staat een modeboutique te openen in de Rue Cambor vlak bij de Place Vendome Deze zaak is nog de hoofd zetel van het Chanel-concern Dank zij haar vele en goeci gesitueerde relaties en de plaats van vestiging gelegen in de driehoek Place de la Concorde Madeleine en Opera liep de zaak ge smeerd. Ze liep zelfs zo goeci dat Coco binnen korte tijd genoeg verdiende om ook nog een zaak te openen in Deauville aam de kust, waai een deel van haar weigestel de clièntèle de zomer door bracht. Zij kon haar klanten nu ook daar van dienst zijn. Coco beschouwde het „mode maken" als een roeping. Liefde kwam bij haar steeds op de laatste plaats. Zjj wees zelfs tot op hoge leeftijd alle huwelijksaanzoeken af. Rijke en vooraanstaande huwelijkskandidaten dingden naar haar hand. „Ik wil mijn modehuis niet opge ven", was meestal haar ar gument. Bleef een bewonde raar toch aanhouden, dan spaarde zij hem niet in haar afwijzing. Dat ondervond de hertog van Westminster, die van haar te horen kreeg aldus de legende, die enkele van haar relaties ons onder het genot van een aperatief vertellen „Mon cher, er zijn massa's Peers in Enge land, maar er bestaat slechts één Coco Chanel in de gehe le wereld!" Coco heeft sinds haar komst in Parijs eigenlijk nooit een echte woning gehad. Haar fantastisch inkomen veroor loofde haar tot aan haar dood een suite in het Ritz Hotel te bewonen. Daarnaast had zij boven haar modehuis in de Rue Cambon een lu xueus ingericht appartement maar een echte „ménage" heeft zij echter nooit ge voerd. Haar grote succes begon na de Eerste Wereldoorlog. Zij slaagde inderdaad erin de Franse vrouwen te bevrijden van haar corsetten en inge wikkelde kapsels. Zij lan ceerde de damespantalons met pullovers, die op hun beurt weer op lichte korte rokken gedragen konden worden. Zij voerde ook de „bobbykop" in. Van haai kwamen ook de z.g. Cardi- ganjackets, die in de twinti ger jaren werden beschouwd aid een demonstratie van de moderne mode-bewuste vrouw. Coco Chanel was de eerste die parfums in samenhang met de mode bracht. Haai „Chanel nr 5" vijf be schouwde zij als haar ge luksgetal werd een „schla ger", die behalve in Europa vooral op de Amerikaanse markt aansloeg. Rond 1930 was Coco Chanei de onomstreden „koningin" van de Parijse mode Haai mode-boutique was uitge groeid tot een onderneming met ruim twee en een halt duizeno werknemers Hel concern bestond toen naast het (modehuis uit een textiel fabriek, een parfumfabriek en een atelier voor het ver vaardigen van juwelen. Tocl bleef Coco een bewonderens waardige bescheidenhei' handhaven, die zo iets ah haar huismerk werd. Wa' de andere modehuizen ooi deden, bij Chanel droegen d' mannequins steeds beigi schoenen met zwarte kap pen, terwijl Coco zelf meest al haar eigen witte jurken

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1971 | | pagina 2