GROTE MEUBELSHOW 2 6 UUR
Bezoekt op 2e KERSTDAG
onze
bierkenners
vragen
Sfcffl
Show wordt gehouden in MEUBELHANDEL DE BLAUWE ZAAL
Vakmanschap is Meesterschap en de Schoonheid van het eigen land
Wilt U een reproductie van deze kaart, perfect gedrukt op luxe-vergé-papier 40,5 x 25,5 cm.)
DONDERDAG 24 DECEMBER 1970
maar
luid'Schermeh
/>altrO^L
Ar°S^
%fyie$izèny
tneer
vs»*\\V
L&ghwater
lËSÈd'iGs o\S>
ItA. jSlu/Sslootj
ï&sa^-l'die Ceé?Idof isd'rk'n keer zon niewerweUerighaidjèx^s
f iiqeweestzeker." zegtdemolenaai
fo-a QROLSCHE BIERBROUWERIJ MVJÏNSCHEVE m/niCHEVS fecit,
Onze collectie meubelen is samengesteld uit de
bekende binnen- en buitenlandse fabrieken, ook
vloerbedekkingen, vitrage, overgordijnen, bedden:
Onze beste kwaliteiten.
Blauwstraat 33 Steenbergen, en in onze tweede showroom
BLAUWSTRAAT 28 STEENBERGEN
Verder iedere dag geopend van 8.30 tot 12.00 uur
en van 13.00 tot 18.00 uur.
TEL. 01670-3193. Na sluitingstijd 3349 of 4004.
De strook Nederland ten Noorden van de lijn
over Zaandam en Purmerend en ten Zuiden
van Alkmaar, lussen IJsselnieer en Noordzee-
duinen, is een winderig waterrijk land van molens
en van polders, van ringvaarten en -dijken, van
lage stenen boerderijen met hoge piramide
daken en van huizen methouten gevels of gevel
toppen en genaaide houten wanden, geschilderd
in de Zaanse kleuren groen en wit; van kleine
pittoreske dorpen en grote industrieën.
In de 13e eeuw was er nog niets anders dan
een smalle duinenstrook met hier en daar een
kerkdorp op hoge gronden, temidden van veel
water. Aan het einde van de 16e eeuw was er
door inpoldering van water land gemaakt, maar
Beemster en Schermer, Wormer en Heerhugo-
waard waren nog uitgestrekte meren.
Dank zij het genie van fan Adriaanszoon
Leeghwater, oorspronkelijk timmerman en mo
lenmaker en later ook uitvinder en ingenieur,
constructeur en waterbouwkundige, dijken
bouwer en architect, konden die meren in de
eerste helft van de 17e eeuw worden droogge
legd met behulp van per polder tientallen
windmolens, door hem ontworpen.
Om op de bouwkosten te besparen koos hij de
binnenkrui-constructie, voordeliger dan die van
de buitenkruier met zijn dure staart, maar
vermoeiender voor de molenaar. Bij het kruien
van de molen - het van stand doen veranderen
en naar de wind zetten van de kap met de
wieken - moet deze naar boven in de molen
klimmen, wat bij een buitenkruier niet nodig is.
De Schermer werd met 51 molens, die samen
per minuut 1000 kubieke meter water buiten
de dijken brachten, in vier jaar drooggemalen.
Ze hebben tot 1927 hun werk als poldermolen
gedaan. Toen werd, bij de overgang op machinale
bemaling, hel overgrote deel gesloopt. Van wal
overbleef staan er bij Schermerhom nog zes, in
twee groeperingen van drie, een mooi gezicht,
die batter jen, die zoveel nuttig werk verrichtten.
De eerste Nederlandse poldermolen werd in
1326 gebouwd in Oterleek. Het was een wip
molen, slank en getailleerd, met een draaibaar
vierkant bovendeel op een piramidevormig on
derstuk. Buiten de Zaanse Schans slaat er in
de kop van Noord-Holland nog maar één
molen van dit type, bj Obdam.
De eerste indusiriemolen werd in 1594 door de
boer Cornelis Comeliszoon van Uitgeest ont
worpen en gebouwd, nadat hij daarop in 1592
het octrooi van de Staten van Holland had
verkregen. Die houtzaagmolen, 'Het juffertje',
stond op een driehoekig vlot en kruide op het
water. In 1596 werd de jongedame met vlot en
al naar Zaandam versleept. Uit deze molen
zijn de paltroks voortgekomen, die eveneens in
hun geheel worden gekruid, 'gekroden' zegt men
in de Zaanstreek ook wel. Dit is mogelijk omdat
hun zware eikenhouten vloer op rollen rust,
die in een rolring zijn gevat. Die rolring op
zijn beurt ligt op de kruivloer, ook van eiken
hout, waaronder de fundering, een ronde muur
van metselwerk. De pallrokmolen heeft twee
vleugels, door luifels overdekt. Met de zaag-
zolder van de molen vormen ze de zaagloods,
die van achteren open kan z'jn zonder dal men
last van wind en regen heeft, omdat de molen
altijd met zijn voorkant op de wind staat. De
naam van deze onderkruier komt van het korte
bovenkleed met onder de gordel wijd uitstaande
slippen, dat door mannen werd gedragen in de
tijd toen de eerste molens werden gebouwd.
De bovenkruier is een Zaanse vinding. De
oudst-bekende, een buitenkruier, een houtzager,
is van 1604. Hij was de voorloper van alle
latere bovenkruiers, ook van de bovenkruiende
poldermolens.
De industriemolens, altijd buitenkruiers, waren
de luttele voorgangers van wat nu imposante
industrieën zijn, met een veel uitgebreider assor
timent dan dat van de molens.
Uit houtzaagmolens kwamen doorgaans onbe-
kante balken en delen; de huidige industrie
produceert deuren en vloeren, keukens en pot
loden en nog veel meer van hout. In de pelmolens
werden gerst en rijst van basten en vliezen
ontdaan; de oliemolens pletten en maalden,
wreven en persten kool- en lijn-, raap- en hen
nepzaad en maakten aldus olie voor consumptie
en verlichting, voor verven en voor werktuigen;
andere molens vermaalden cacaobonen, weer
andere mosterdzaad en specerijen. Hun opvol
gers van vandaag leveren een omvangrijk gamma
van de meest uiteenlopende voedings- en genot
middelen, schildersbenodigdheden en andere
technische producten als instant-rjjst en cereals,
sauzen, verpakte soepen, chocoladehagelslag
en biscuits, natuurlijke en synthetische verven
en margarine.
In het gebied, hierboven afgebeeld, hebben
vroeger meer dan 600 molens tegelijk gedraaid.
Het landschap werd er door beheerst, zoals nu
door hoogspanningsmasten - in schrille tegen
stelling tot de molens die zijn bijven staan -
waarschjnljk onontbeerljk. De cartograaf
Michels heeft zich tot taak gesteld alle mar
kante elementen van het landschap van nu in
zjn kaarten te doen uitkomen. In deze kaart
liet hj die masten weg. Hj schreef te zjner
verontschuldiging:
'De Overheid wenst het euvel der antenne
mastbossen op de daken van particulieren in
bebouwde kommen tebestrjden.Zjweegtdaar-
bj esthetische en economische belangen tegen
elkaar af. Overeenkomstige overwegingen heb
ben ondergetekende particulier ertoe bewogen,
de mastbossen die de Overheid in verbjsterend
tempo als 'hoogspanningsleidingen' over onze
landschappen uitstrooit, binnen hel kaartbeeld
alvast onder de grond te werken'.
De Zaanse Schans is een openluchtmuseum
waarin gewoond en gewerkt wordt. Het is nog
steeds in opbouw. Typisch Zaanse huizen en
molens uit de gehele Zaanstreek, vaak in staat
van verval, zjn en worden er - in hun geheel
of in grote delen vervoerd - neergezet en met
groot vakmanschap perfect gerestaureerd. Als
U er toch komt, trek dan letterljk bj mosterd
maker Bosman in 'De Huisman' aan de bel
en neem een potje echte Zaanse mosterd mee.
Om tenslotte op Leeghwater terug te komen, zjn
bouwmeesierschap bljkt uit het Raadhuis dat in
1630 naar zjn ontwerp gebouwd werd in de Rjp,
waar hj geboren is.
Vakmanschap is Meesterschap. Dat geldt voor de
Zaanse molenbouwers, dat geldt sinds 1615 voor de
brouwers van Grolsch, opvolgers van Peter Cuyper, die
inl676GildemeesterwerdvandebrouwersinGroenlo.
Qrolsch, ambachteljk gebrouwen bier, met een eigen
karakter en een bjzondere smaak en frisheid, bereikt
dooreen volkomen natuurtjk brouw- en rijpingsproces,
dat bjna vier maanden duurt.
Dank zj de natuurljke houdbaarheid van Grolsch,
kan het kunstmatig houdbaar maken achterwege
bijven, waardoor alle goede eigenschappen van dit
bier worden behouden-:.
Grolsch bier, vers bier,
in beugelfessen
en inpjpjes.
Doe dan in een enveloppe een briefje met Uw naam en adres en de naam van de kaart: 'De Nekker molen'. Voeg daarbj 5 stukken
van Grolsch-etïketten, waarop de G van Grolsch voorkomt. Van het etiketje van een beugelfles kunt U de G zo afscheuren;
van eenpj'pje (waarin precies hetzelfde verse Grolsch) zult U het etiket eerst moeten afweken. Bent U geen Grolschdrinker
en niet van plan dat te worden, sluit dan - in plaats van stukjes etiket - 5 geldige niel-vastgeplakte postzegels van 25 cent in->.
Plak de enveloppe dicht, frankeer met een postzegel van een kwartje en adresseer aan: Grolsch, Postbus 55, Enschede.
De kaart wordt U dan in een kartonnen kokertje franco thuisgestuurd. De kaarten van Zwolle, Twente, Westkapelle, Utrecht,
Amsterdam en Groningen zjn nog in beperkte mate verkrjgbaar,.op dezelfde wjze te bestellen als die van De Nekker molen->.
