Leven met mondjes maat in Antique Westen wilde Russen terugdrijven ONDERWIJSBESTEL BEVORDERT STANDSVERSCHIL' Boek van de Maand: NATUUR VERBLOEMT SCHRIJNENDE ARMOEDE 'Dagboek'van Van Gogh. Tot4 januari 1190 binnenland buitenland Armetierig Gewaagd idee Aanloopkosten 't Is fijn voor de afwas En zacht voor je handen. Er hangt iets heel leuks aan:* Een heel fijn verhaaltje, Daarop kun je ook zien Hoe hard je wel groeit. Lodaline in oranje aanbiedingsfles nu met gratis groeimeter. papier uw pen ABOP-voorzitter Sociale werkplaats EéN OP 20 AUTO'S GEVAAR OP WEG (daarna 2450) DINSDAG 22 DECEMBER 1970 JN ANTIQUE, de achterlijkste provincie van de Filippijnen, is gods natuur op zijn mooist. Een smal gebied, zo groot als Noord- Brabant en Zeeland samen, tussen de machtige silhouetten van het Panaygebergte en het rustig blauw van de Soeloezee. Achter de waterlijn ligt ergens Borneo. De kokospalmen reiken er met tienduizenden hoog naar de hemel boven de idillische barrio's van bamboehutten. Overal enorme bloemen. Onvoor stelbare rijkdom van kleur. Maar hier wordt de bitterste armoede ge leden van een land, waar het gemiddelde jaarinkomen toch al niet hoger ligt dan 400,Hier zijn ze blij met acht dubbeltjes per dag. Er is altijd zon. Hier loopt 15 pet. van de mensen rond met t.b.c. Een overvloed van zon. Dagelijks sterven kinderen aan dysentrie. De branding is onver getelijk. In de twee maanden voor de rijstoogst lijdt iedereen honger. Bijna de helft is nog analfabeet. Suikeroogst op Negros: 80 gulden netto in zeven maanden. Wie in dit overweldigend stuk natuurscliepping vijftig jaar in le ven blijft, mag van geluk spreken. In Antique zijn de meesten eerder dood. Elk verhaal heeft meer dan één begin. Je kunt zelfs met het einde beginnen. In de Barrio Malaiba (gehucht van 57 hutten op hoge steltpoten, vanwege de zee) had den ze die morgen een kind begra ven. Vlak na zonsopgang. Vier jaar. In de grond gestopt. Dysente rie. Om de grafheuvels lag een wal van verse kokosnoten. Einde van een kind. Er viel een zachte, klamme regen. Op het strand kip pen in speels gevecht met een kwal. En visser Roman Opinia (54, vader van zes meisjes) kwam juist terug van de markt in San Jose de Buenavista. Hij had 's nachts een tonijn gevangen. Dertien uur op de Soeloe zee gedobberd in zijn boot je met de petromax. De Olielamp had die ene vis aangetrokken. Op de markt bracht het dier 7 pesos op. In Nederlands geld 2,80. Ro man Opinia was een gelukkig mens. „Meestal vang ik niets. Ik kan nu weer vier kilo rijst kopen". mondjesmaat. Mgr. Cor de Wit (48, afkomstig uit Laren, Mill Hill), de bisschop van deze provincie zegt: „De mensen zitten in een bijna volstrekt isolement, er is praktisch geen contact met de rest van het eiland Panay. Het ontbreekt aan verbindingen. Het land is te smal voor flinke bedrijven en de sociale structuur is moeilijk te verbeteren. Je zit met een paar rijken die niet willen en een arme, verpauperde massa die het niet begrijpt. Antique is een griebesge- bied. We hebben al tien jaar geen bevolkingstoename meer gehad. Ondanks de hoge geboortecijfers. De mensen vluchten, ergens ben ik daar blij om. Maar je kunt je daar natuurlijk niet bij neerleggen. An tique moet leefbaar worden ge maakt. Het vertrouwen moet te rugkomen. Dat zie ik als onze pri maire apostolische taak". De kosten van levensonderhoud liggen op de Filippijnen bij 16 pesos per dag. Dan weet u het wel. De peso is 60 cent. Dat komt dus neer op bijna een tientje. De boe ren en' de vissers van Antique, deze armzaligste uithoek (350.000 mensen) van de Filippijnse archi pel komen daar lang niet aan. Je ziet hier geen Indiase toestanden, de armoe ligt er niet op straat. Maar de overvloedige rijkdom aan natuur verbloemt (letterlijk) schrijnende, uitzichtloos lijkende levensomstandigheden. In een Bar rio als Malaiba is drie jaar geleden een crediet union opgezet. Een soort boerenleenbank. Men leert de vissers' sparen. Hét gaat met twee of drie pesos in de maand. Meer kunnen ze niet opbrengen. Zodra ze vijftig pesos op hun boekje hebben, kunnen ze er honderd le nen. De eersten hebben er al een nieuw bootje van gekocht. Een ny- lonnet. Een nieuwe petromax. Ze betalen 1 pet rente. Het is allemaal ontzettend moeizaam. De meeste boeren hebben het nog slechter. Het zijn voor 70 pet pachters. De landeigenaren worden er rijk van, dat is Filippijns. Aan de zandweg van San Pedro naar Belison een willekeurig interview, een steek proef. In de paalwoning woonde Nengracia Santillan (45) vier jaar weduwe, vijf kinderen. Het huisje was van haarzelf. Ze had een hec tare land in pacht, twee kilometer van haar huis. Een rijstveld, dat ze met haar kinderen moest verzor gen. Ze had een karbouw. Het rijstzaad kreeg ze van de grondbe zitter, de kunstmest betaalden ze ieder voor de helft. Van de oogst mocht Nengracia Santillan 18 zak ken rijst houden, de rest moest ze afdragen, maar voor haar gezin heeft ze per jaar 42 zakken nodig om te kunnen eten. -Rijst bijkooen is duur. Ze lijdt veel honger. Maar ze spaart bij de credit union van San Pedro, een peso per maand, ze had 76 pesos geleend, voor kunst mest en insecticiden. Ze zei: „ik hoop dat het mijn kinderen later beter gaat. De oudste zit op de highschool. En mijn dochter is se cretaresse. Ze verdient honderd pesos in de maand. Daarvan kun nen we allemaal zo'n beetje le ven". Dat is Antique. Leven met (~\P verzoek van de stichting „Mensen in Nood" in Den Bosch bracht een onzer verslag gevers een bezoek aan Antique, het armste gebied van de Filip pijnen. Uit deze erbarmelijke provincie trekken ieder oogstsei- zoen 20.000 mannen (Scada's) naar het eiland Negros om daar te werken op de suikerplantages. Zij zijn veelal liet slachtoffer van gewetenloze uitbuiting. Om daar aan een einde te maken heeft mgr. Cor de Wit uit Laren, bis schop van Antique, een eigen „arbeidsbureau" opgericht, dat in september is gestart. Een novum voor de Filippijnen, waarvoor de stichting „Mensen in Nood" dit jaar haar landelijke kerstactie houdt. Bijgaande reportage han delt over dit project. Bisschop De Wit vraagt concreet 30.000, Giften kunt u overmaken op giro 1111222 (viermaal een, driemaal twee) „Mensen in Nood", Den Bosch, met vermelding „Antique" Nu de sprong naar Negros, ander eiland, 200 kilometer verder naar het zuiden. De veerboot brengt je in twee uur van Iloilo (Panay) naar Bacolod, grootste rietsuiker centrum van de Filippijnen. Prach tige miljonairsbuurt, met eigen po litiemacht en prikkeldraad. Stoffig stadje. Begin dit jaar waren er onlusten, toen radicale studenten uit Manilla de arbeiders op de plantages wilden mobiliseren. Ne gros kan ooit een tweede Cuba worden, het ontbreekt nog aan een Fidel Castro. Op dit eiland is zo'n 70 procent van de Filippijnse sui kercultuur geconcentreerd. Een on misbaar stuk economie. Dat meer dan 25 procent van de Filippijnse exportinkomsten oplevert. Vorig jaar 180 miljoen dollar. Dat kan gerust tussen haakjes. Er worden gewoon 25.000 planters en hun as sistenten stinkrijk van. De 330.000 arbeiders, die het werk op de ha cienda's en in de fabrieken moeten doen, zijn vaak slechter af dan slaven. Daarmee kom ik terug op Antique. Want dit armzalig gebied met zijn belabberde sociaal-econo mische toestanden levert al vele generaties het vertrapte voetvolk voor de suikerlords. In de oogsttijd september-april trekken uit Antique bijna 20.000 mannen weg met de ij dele hoop, dat zij op de hacienda's van Ne gros meer fortuin zullen maken dan thuis in de schamele visserij en de primitieve landbouw. Twin tigduizend sacada's (Filippijns woord voor pendelaars, dat ook de bijbetekenissen luie stinkerd en schurftig tuig heeft), die zes tot zeven maanden van huis zijn. Dat is bijna 20 pet van de mannelijke bevolking. De ellende begint met gewiekste koppelbazen (contratis- ta's) die hen contracten laten teke nen. Ze krijgen e.en voorschot, dat na het oogstseizoen met minstens 10 pet rente belast op de afreke ning wordt ingehouden. Op de plantages worden ze in smerige woonschuren gestopt, het eten is vaak abominabel, medische verzor ging is ver te zoeken. Toch worden ook die „voorzieningen" op het loon in mindering gebracht, even eens met rente En dat loon is hemeltergend laag. Men werkt in akkoord, meestal met acht man, zolang het daglicht aanhoudt. Bui ten de natte moesson (vaak kan er dan twee of drie weken niet ge werkt worden, wat ook geen cent oplevert) kan zo'n ploeg in negen uur tegen de twintig ton suikerriet gekapt en geladen hebben. Dan heeft iedere arbeider..../2,80 bruto verdiend. Maar de dagoogst wordt aan de fabriek gewogen, onder het toeziend oog van de contratista. Hij kan gemakkelijk een paar ton smokkelen. En wanneer in april de eenmalige loonuitbetaling plaats vindt, mag de meerderheid der sa cada's blij zijn met 100,- schoon. Voor zeven maanden slavenwerk. Wie pech heeft, krijgt te horen dat hij zelfs nog een paar honderd pesos moet bijbetalen. Hij vangt dus niets. Hij staat in de schuld.- Meestal voor de rest van zijn le ven. Zo worden ze belazerd. Pure uitbuiting. Dat is Negros. yj In juli vorig jaar werd in San Jose het social action center Anti que opgericht, afgekort Saca. Een idee van bisschop Cor de Wit. Saca werd een instantie, vergelijkbaar met ons arbeidsbureau. Bedoeld om de sacada's van Antique aan het feodale systeem van onmense lijke uitbuiting op Negros te ont rukken. De bisschop: „Het was verdomd gewaagd, want wij wil den in eerste instantie de koppel bazen uitschakelen door zelf als koppelbaas op te gaan treden. Je schopt tegen het establishment met zo,n plan, maar wij kregen geluk kig de steun van het ministerie van werkgelegenheid". Tien plan- tagebezitters op Negros hebben nu personeel in dienst, dat door Saca bemiddeld is, in totaal 360 man. Saca zorgde voor de arbeidscon tracten, liet vier „field men" oplei den in Manilla, belegde in ver schillende barrio's voorlichtingsbij eenkomsten met de ongeletterde sacada's om rechten en plichten goed in te hameren. Uniek voor de Filippijnen. Een experiment, dat op de eilanden in de buurt nauw lettend wordt gevolgd. Het schept perspectieven. Het sociaal action center Anti que, nu in zijn eerste seizoen was het zoveelste initiatief van bis schop de Wit uit Laren. Hij begon in 1964 met de opzet van credit unions (nu 21 met 4700 spaarders) hielp verleden jaar in San Pedro de eerste boerenbond van de grond, denkt aan coöperaties. Zijn visie: „Ik zie een priester niet meer alleen als een sacramentele functionaris. Je moet je inzetten voor de mens. Wij lopen nog steeds te zoeken, als je een visser leert sparen om een net te kunnen kopen, is dat niet genoeg. Je moet zijn mentaliteit zodanig ontwikke len, dat hij zich bewust wordt van zijn mogelijkheden. Er is een groot stuk wantrouwen, dat de sociale opbouw belemmert. Ze moeten samen weer gaan geloven in Anti que, dit heerlijke griebesgebied. En ik wil niet, dat ons ooit iemand kan verwijten: de kerk keek de andere kant op, toen het erop aan kwam". Met de sacada's, de erbar melijke minimumlijders is hij daar nog lang niet aan toe. Hij wil ze straks verplichten zich aan te slui ten bij de credit unions. Om tel kens een paar pesos van hun hon- gerloontje op Negros te reserveren. Dat ze uiteindelijk thuis kunnen blijven. Over tien of twintig jaar. Antique leeft moeizaam op. Saca is voor die 20.000 kuddedieren een overgangsoplossing, iets van acute bijstand. Dat in elk geval die mens onwaardige uitbuiting ophoudt. Verwacht wordt dat men volgend seizoen 1000 sacada's bij het pro ject kan betrekken, dan zit er een bemiddelingspremie aan vast (60 pesos per man) die groot genoeg is om Saca zichzelf te laten bedrui pen. De aanloop, uit het niets, kost nu rond de ƒ30.000,-. Bisschop de Wit haalde het zolang uit de mage re spaarpotten van zijn credit uni ons. Dat geld moet terug. Hij re kent op Nederland. De stichting „Mensen in nood" in Den Bosch wil hem daarbij helpen. De kerst actie is voor hem. Ik denk weer aan Malaiba. Met een klank van een lied. Aan het graf met die verse kokosnoten. Een kind gestor ven aan dysenterie. Een visser, die blij was met ƒ2,80 voor een tonijn. De catholic relief services, de gi gantische Amerikaanse r.k. hulpor ganisatie, verdeélt in deze barrio jaarlijks 75 ton melkpoeder en rijst. Om de honger te stillen. Er was bericht gekomen, dat voortaan alle kinderen elke maand gewogen moesten worden. De CRS wil we ten of het ook iets uithaalt. Na vrante bureaucratie. In Malaiba waren 14 mannen weg. Om te ploe teren op Negros. Ook de vader van dat dode kind. Melkpoeder had niets geholpen. Sorry, CRS. Het kind kon het echt niet helpen. Dat is Antique, waar gods natuur op zijn mooist is. MGR. DE WIT LONDEN (ANP) Tien maan den voor D-Day hebben de hoogste geallieerde strategen de mogelijk heid besproken de Russen terug te drijven mochten zij plotseling na- zi-DuitsIand onder de voet lopen. Generaal George C. Marshall, de chef-staf in de Tweede Wereldoor log, vroeg zijn Britse ambtgenoot in augustus 1943 of hij dacht dat Duitland bij een geallieerde inva sie in Europa behulpzaam zou zijn om zo de Russen te kunnen terug slaan. Dit blijkt uit de officiële notulen van de vergaderingen van de Com bined Chiefs of Staff (CCS), die gisteren in Londen en Washington voor publicatie zijn vrijgegeven. Sir Alan Brooke, de Britse chef staf, vertelde Marshall dat hij over hetzelfde had nagedacht. Hij zei echter dat dr. Eduard Benes van Tsjechoslowakijk niet geloofde dat de Russen zouden proberen Europa onmiddellijk onder de voet te lo pen. Als reden gad dr. Benes op dat Rusland zo van de oorlog gele den had dat het een paar jaar nodig zou hebben om de economie weer op gang te brengen. Op een vergadering van de CCS merkte Marshall op dat Rusland zich steeds vijandiger tegenover de kapitalistische wereld opstelde. Hij sprak van een groeiende Russis- sche minachting voor hun Westerse bondgenoten. Ofschoon dit uit de notulen blijkt werd de Russische houding hoofdzakelijk ingegeven door de weigering van de geallieer den de invasie in Europa te ver vroegen. Brook die de opvatting van dr. Benes deelde vertelde Marshall te verwachten dat Rusland een deel van Polen zou vragen, zeker een deel van de Oostzeestaten en con cessies in de Balkan. (ADVERTENTIE) Lodaiientje (Van een onzer verslaggevers) AMSTERDAM Ons onderwijsbe stel draagt nog steeds veel bij tot het in stand houden van een standen structuur met daaraan verbonden grote inkomensverschillen en ongelij ke mogelijkheden tot het deelnemen aan cultuur. Dit stelde gistermiddag de heer E. Steenbergen, voorzitter van de Algemene Bond van Onder wijzend Personeel (ABOP) bij de opening van de algemene vergade ring in Amsterdam. Op deze vergadering werd de laat ste stap gezet op de weg van toetre ding van de ABOP tot het NVV. Daarmee is volgens de heer Steen bergen een einde gekomen aam een maatschappelijk isolement en neemt de onderwijsbond de juiste plaats in tussen andere werknemersorganisa ties. „Maar vooral ook is van belang dat we in het NW een bondgenoot vinden in onze strijd voor beter on derwijs", voegde hij eraan toe. Het besluit aan te sluiten bij het NVV heeft de groeikracht van ABOP niet geschaad, zo kon de heer Steen bergen melden. De bond telt nu bijna 32.000 leerkrachten als leden. Voor leden die geen lid willen zijn van het NVV is een statutaire formule gevonden, waardoor zij wel lid van de ABOP, maar niet ondergeschoven bij het NVV zullen zijn. Toch 'is in Den Haag een organisa tie opgericht die wil gaan fungeren als opvang van NW-bezwaarden. De ABOP heeft, aldus de heer Steenber gen, in alle onderwijssectoren leden. Maar onder de leraren bij hoger be roeps- en voorbereidend wetenschap pelijk onderwijs heeft de bond onvol doende voet aam de grond, reden waarom gisteren in deze sectoren een ledenwerfcampagne is gestart. De heer Steenbergen was zeer te spreken over de toezegging van minister Ve- ringa een onderzoek in te stellen naar de salariëring van onderwijzers en kleuterleidsters. De ABOP-voor- zitter vroeg zich af wat voor reden er is, dat de salarisstop voor onder wijzers en kleuterleidsters slechts 55 respectievelijk 41 procent is van die voor eerstegraads leraren. Ook ver weet hij de regering, dait de nieuwe lerarenopleiding, nodig door de mam moetwet, zeven jaar nadat tot invoe ring van deze nieuwe wet werd be sloten, nog steeds niet van de grond is. De mogelijkheden voor applicatie voor leraren achtte hij onvoldoende. In uw editie van 10 december j.l. wijdt u een tamelijk uitgebreid arti kel aan' de centrale werkplaats in Goes. Waarschijnlijk citeert u de heer Veldkamp, wanneer u schrijft, dat er in het loonzakje een gedeelte geld zit, dat niet verdiend is.'In zijn ■algemeenheid zijn wij, werknemers van de werkplaats, het beslist niet eens met deze stelling. Natuurlijk zijn er op deze sociale werkplaats (want het sociale aspect zullen we inderdaad nooit uit het oog mogen verliezen) mensen, die geestelijk enof lichamelijk in zo ernstige mate gehandicapt zijn, dat zij nooit tot een volwaardige arbeids prestatie zullen kunnen komen. Maar daarnaast zijn wij er diep van overtuigd, dat een groot deel van de werknemers wel degelijk tot een zodanige produktie komt, dat zij het minimale loon, dat in het loon zakje terecht komt, alleszins hebben verdiend. Daar zorgt de arbeidseco- noom gedeeltelijk ook voor. Bovendien zouden de ernstig ge handicapten zonder deze werkplaats en het werk, dat zij op de werk plaats verrichten, voor de volle 100 procent ten laste van de gemeen schap komen, zodat zij, geredeneerd vanuit deze onbetwistbare stelling, toch weer hun loon hebben ver diend, al was het alleen maar in verband met de overgave, waarmee velen van hen de hun opgedragen taken verrichten. GOES C. BRAND G. HIJMAN Brieven voor deze rubriek moeten met vol ledige naam en adres worden ondertekend. Bij publicatie zullen deze vermeld worden. Slechts bij hoge uitzondering zal van deze regel wor den afgeweken. Naam en adres zijn dan bij de redactie bekend. Publicatie van brieven (verkort of onverkort) betekent niet dat de redactie het in alle gevallen eens is met in houd, c.q. strekking. DEN HAAG (ANP) Een op de twintig gekeurde auto's is verkeers- gevaarlijk. Dit is de voornaamste con clusie, die de ANWB uit zijn in ok tober in Den Haag gehouden winter- keuring heeft getrokken. Het betreft hier de resultaten van 853 keuringen. Van deze auto's was 1/3 ouder en 2/3 jonger dan 5 jaar. De verkeeragevaarlijke wagens wa ren op één na allemaal ouder dan 5 jaar. Hieruit blijkt dus, dat maar liefst een kleine 15 pet of 1 op de 7 auto's uit deze categorie een ge vaar op' de weg is, aldus de toeristen bond. (ADVERTENTIE) Dit is het verhaal van Vincent van Gogh. Zoals u 't nooit eerder hebt gezien. Met 250 foto's, kleurenreprodukties en facsimile's. Dit is het verhaal van Vincent van Gogh zoals u het nooit eerder hebt gelezen. Met de belangrijkste passages uit de talloze brieven die hij schreef aan zijn broer Theo, zijn zuster Willemien en zijn vrienden Bernard en Van Rappard. Dit is het boek van de schilder èn de schrijver. Een scherpgestoken zelfportret waarin niets is geromantiseerd, niets is verdoezeld. Koop het 'Dagboek' van Van Gogh. Voor uzelf. Of voor iemand die 't waard is.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1970 | | pagina 15