Staatkundig „geweldenaar halve eeuw geleden gestorven
HET BESTAANDE
Burgemeesters nemen ontslag
na fatale brand in dancing
Partnerruil bij
pinguins.
Defensie
kan
goedkoper'
Tot 15 november 8.90
Daarna weer 18.50
Boek van de Maand.
deWareIacob
BEKENDEU
■pjdgenooIeN
Dromen van zee
ABRAHAI1 Je GEWELDIGE.
Worg wet
DR. CORN. VERHOEVEN:
en vele andere aardige en eigenaardige observaties
in het boek „Leven in de dierentuin".
Hoe dolfijnen hun trainers jennen.
Hoe een walrus verliefd wordt
op z'n verzorger.
Hoe kolibries veranderen
in levensgevaarlijke jachtvliegers.
Hoe een chimpansee-moeder
mond-op-mond beademing gebruikt.
U leest 't in „Leven in de dierentuin".
164 pagina's met sterke
staaltjes en ontroerende anecdotes
uit de dierenwereld.
Genoteerd door een knappe
verteller als Vitus B. Drpscher.
Uitgevoerd op kunstdruk.
Fraai gebonden. Met 131 foto's,
waarvan 15 in kleur en 116 zwart/wit.
Vlug kijken bij uw boekhandelaar.
nu in het
nieuwe nummer
losse nummers 90 ct
Per vlot over
Stille Oceaan
13
ZATERDAG 7 NOVEMBER 1970
19
Tot goed begrip diene, dat de in
houd van dit boek werd bepaald
door twee figuren, een krachtige
en karaktervolle man en een
enigszins povere en slappe figuur,
Guy en Philippe. De povere bleek
tenslotte de nobelste te zijn, die
grootheid van hart en geest toont
en op de knieën voor de almachti
ge zinkt.
Een merkwaardige vervoering,
die het hele leven van Kuyper zou
begeleiden.
Het bewijst voorts, dat het geeste-
KUYPERS'
WOORDEN
GALMEN
NOG NA
(Van een onzer redacteuren)
DEN HAAG. Het is morgen vijftig jaar geleden, dat een van
de grote zonen van het Nederlandse volk, doctor Abraham Kuyper,
op 83-jarige leeftijd stierf. Hg werd betreurd door vele duizenden
van zijn aanhangers, maar ook zijn politieke tegenstanders, soms
zelfs bittere vijanden, lieten niet na deze grote Nederlander het
eresaluut te geven, dat hem ongetwijfeld na een leven van hard
werken en strijden toekwam.
Abraham Kuyper is misschien
het best en het treffendst, vereeu
wigd door de socialistische teke
naar Hahn, toen hij hem schetste
als Abraham de Geweldige. Het
leven van Kuyper is een aaneen
schakeling van strijd, geweld en
doorzetten geweest, zijn optreden
heeft diepe sporen achtergelaten in
de Nederlandse samenleving en
niet alleen in de kring van de
zijnen. Tot ver daarbuiten zou men
uog tientallen jaren en zelfs nu
nog merken, dat er een Abraham
Kuyper heeft geleefd.
Toen hij stierf schreef het Socia
listische Volk: „Van den grooten
volksleider ontging het lot niet,
dat hij eenerzij ds afgodisch ver
eerd als anderzijds gloeiend gehaat
werd. Zag de kleine protestantse
burgerij in hem de Messias, den
van God gegeven leidsman, een
profeet, die hen uit de dorre woes
tijn der vernedering en der gering
schatting naar hét vette Kanaan
der beheersing van staat en maat
schappij zou voeren, later door de
arbeiders, die in hem hun meest
verbeten, hiun meest onbeschroom-
den en hun gevaarlijkste vijand
ondervonden, gevaarlijkst door een
demagogie, die in een godsdiensti
ge ideologie haar steun zocht, werd
hij gehaat als weinigen". Hel
rooms-katholieke dagblad De Tijd'
constateerde: „Wat Schaepman wel
was voor ons, is Kuyper voor de
zijnen geweest".
Kuyper werd op 29 oktober 1837
in Maassluis geboren, waar zijn
vader Jan Frederik Kuyper predi
kant was. Niet zolang daarna
eilanden-provincie en het water
verhuisde het gezin naar Middel
burg, waar de jonge Abraham een
deel van zijn jeugd doorbracht. De
boeide de jonge toekomstige predi
kant geweldig. Hij droomde van
een rijke en belangrijke carrière
op zee. Zelf zei hij er eens van:
„Ik was een wilde knaap en dol op
zee. De hele dag zat ik daar en
droomde ervan om met het Kolen-
schip Stranger het zeegat uit te
varen. Ik wou met alle geweld
naar de kweekschool van de zee
vaart". Het zou er nooit van ko
men en Kuyper maakte nauwelijks
kennis met de zee, behalve eens
tijdens een korte zeereis naar En
geland.
Nee, toen zijn vader beroepen
werd naar Leiden, ging hij daar
naar het gymnasium om zich op
zijn verdere studie voor te berei
den. In die jaren las hij een boek
van Miss Yonge, getiteld „De erf
genaam van Redcliffs". Dat boek
maakte een diepe en zelfs beslis
sende indruk op Kuyper. Zoals zo
veel jonge mensen raakte hij in
verwarring over de godsdienstige
zin van het leven. Hij aarzelde en
het leek er zelfs even op, of hij
zijn geloof zou verliezen. Toen las
hij dat boek en de jeugdige godge
leerde kwam er van onder de in
druk, zo zelfs dat men later we
ieens smalend opmerkte, dat Kuy
per door een „roman bekeerd was".
Abraham Kuyper, zoals de socialistische tekenaar Hahn hem
vereeuwigde.
lijk leven van Kuyper niet zo vlek
keloos is verlopen, dat hij vele ma
len heeft geworsteld voor de „waar
heid" maar dat hij, toen hij die
eenmaal gevonden had, er ook ber
gen werk door kon verzetten en als
het ware de Nederlandse samenle
ving ermee op haar kop zette. Toen
hij eenmaal predikant was en even
als zo vele van zijn ambtgenoten in
het bekende, lauwe, conformistische
straatje van de volkskerk meeliep,
stond hij in Beesd, een dorpje, waar
een bittere strijd werd gevoerd tus
sen de preciezen en de rekkelijken.
Kuyper ging op huisbezoek eh er
voer, dat talrijke eenvoudige boeren
in hun plat Betuws, zoals hij latei-
vertelde, hem wezen op wat Calvijn
honderden jaren eerder in fraai la-
tijn had geschreven. Van daaruit
begon zijn kerkhorvorming. Van die
tijd dateren ook zijn eerste conflic
ten.
Organisatie en liefst een strakke
organisatie was een woord, dat Kuy
per kende. Hij zou het vele malen
gebruiken als het er om ging iets tot
stand te brengen. Denken wij aan
de stichting van de vrije universi
teit, die ook thans nog als het ware
een monument van geloofsijver en
werkkracht is. Een erfenis, die wij
aan Kuyper danken.
Op 20 oktober 1880 had de ope
ning plaats en Kuyper werd de eer
ste rector-hoogleraar in de godge
leerdheid. Hij hield een rede onder
de-titel: souvereiniteit in eigen krin
gen een beginsel dat vele jaren lang
ook de anti-revolutinaire partij zou
begeleiden. En dan zijn wij tegelijk
aangekomen bij zijn staatkundige
arbeid.
Zijn tweede monument, dat tot in
onze tijd stand heeft gehouden: de
AR-partij. En daarbij sluiten wij
tevens op een merkwaardige koers
verandering. Want, waarom noemde
Kuyper zich anti-revolutionair? Niet
omdat hij tegen elke revolutie ge
kant was, maar omdat hij het staats
rechtelijk en sociaal systeem ver
wierp, dat in de Franse revolutie
was belichaamd en waaruit de mo
derne staat werd gebouwd. Kuyper
was tegen absolute monarchie en
staatssouvereiniteit. „De overheid
doet wat ze doet, niet wijl zij het
wil", zo merkte hij op, „maar omdat
ze er van godswege toe geroepen
is".
Opvallend was dat hij zich zeker
in de eerste jaren ook afkeerde van
de ooms-katholieken, totdat hij ont
dekte dat Rome en de reformatie
stoelden op dezelfde wortel des ge-
loofs en hij in Rome een politieke
bondgenoot zag. Kuyper keert zich
later van zijn eigen redicalisme af,
al zal er altijd in zijn partij tot op
de dag van vandaag een soort redi
calisme heersen, naar rechts of naar
links. Maar, door alles heen, hield
Kuyper vast aan zijn beginselen. En
hij getuigde daar ook van in zijn
driesterren, de hoofdartikelen in De
Standaard, een beroemde krant, die
helaas in de laatste oorlog zo'n jam
merlijke rol speelde. De Standaard
was eten en drinken voor zijn vol
gelingen en Kuyper als hoofdredac
teur liet niet na, dag aan dag, zijn
opvattingen in puntige scherpe,
klassieke taal te verkondigen en te
verbreiden. Niet voor niets werd
Kuyper een groot journalist ge
noemd en werd hij ere-voorzitter
van de Nederlandse Journalisten
kring.
Toch, misschien meer dan al het
andere, is Kuyper bij ons bekend
gebleven om zijn „Worgwet" van
1903, toen hij de spoorwegstaking
brak. Toen zijn de scherpste spot
prenten gemaakt, toen werd de
strijd tegen hem op vele fronten
gevochten. Toen was Kuyper asis-
lent dienaar van de kroon in ons
land, één van de meest gehate figu
ren. Tot op de dag van vandaag is
die worgwet actueel. Pas nu, vijftig
jaar na zijn dood wordt er serieus
gedacht aan opheffing van het sta
kingsverbod voor overheidsdienaren.
Abraham Kuyper, gelukkig huis
vader, journalist, hoogleraar, minis
ter, volksvertegenwoordiger, partij
leider, kerkreformator, en door en
door Nederlander, werd door tien
duizenden ten grave gedragen. Het
is Kuyper's grote verdienste, dat
een halve eeuw na zijn dood, zijn
gedachten en beginselen nog spring
levend zijn.
(Illustraties uit eigen archief)
JTr zijn twee tegengestelde en
schijnbaar onverzoenlijke op
vattingen van het woord .bestaan';
zij concentreren zich vooral rond
hfet deelwoord „bestaande" in de
betekenis „wat er is". Zij hebben
verder gemeenschappelijk dat zij
zich richten op datgene wat nu,
op dit moment bestaat en werke
lijkheid is. „Bestaande" is niet
wat alleen maar gedacht of ge
droomd wordt, maar wat een rea
liteit buiten ons is.
Om eerst de nieuwste beteke
nis van dit woord toe te lichten,
ga ik uit van de veelgehoorde
combinatie „de bestaande orde".
Daarmee is bedoeld de toestand
waarin wij nu leven of het sys
teem waarin die toestand geconti
nueerd wordt. Het woord wordt
gewoonlijk niet gebruikt door
mensen die deze toestand prettig
vinden en het systeem bewonde
ren, maar juist door hen die er
kritiek op hebben. Die kritiek
richt zich niet zozeer op de orde
als wel op het feit dat zij besten
digd wordt. De bestaande orde is
echter niet uit de hemel gevallen
als een onveranderlijke gave,
maar zij is door mensen gemaakt.
Mensen bepalen de geschiedenis,
de manier waarop de wereld ver
andert. Systemen en structuren
in de samenleving zijn verander
baar; oude structuren kunnen
door nieuwe vervangen worden.
vreemde, zeg maar kapitalistische
toestand. Afschaffing van die toe
stand schept andere emoties.
De andere opvatting is dat het
bestaande niet het slechte, maar
het goede is. Zij wordt mooi
geformuleerd in de scholastieke
stelling, dat elk zijnde als zijnde
goed is. Dit axioma wordt door
niemand treffender toegelicht
dan door Chesterton wanneer hij
ergens zegt dat deze vrij abstrac
te formulering hem altijd te bin
nen schiet bij het zien van gras
of van een pas gelegd ei. Een
mens kan heel wat verzinnen,
maar hij kan geen ei bij elkaar
prakkizeren. Een ei is mooi rond
en het bestaat; het is daar, los
van mijn denken en dromen. Wat
bestaat is werkelijk, buiten het
bereik van het denken. Het be
staande is altijd anders dan het
gedachte en daardoor een bron
van eindeloze verbazing. Het
heeft geen zin het te ontkennen
omdat het niet overeenstemt met
wat wij denken; het weerlegt
daarentegen ons denken. Elke
kennis en elke uitbreiding daar
van is afhankelijk van het be
staande; gen ander uitgangspunt
heeft zij niet. En hier ligt waar
schijnlijk de bron van de positie
ve en zelfs lyrische waardering
van het bestaande als zodanig. De
nadruk ligt hierbij meer op'dat
gene wat de denkende mens bui
ten zichzelf, b.v. in de natuur
aantreft, dan op datgene wat hij
als organisator van de wereld aan
historisch materiaal in handen
krijgt. De negatieve waardering
heeft eerder op de geschiedenis
betrekking, de positieve op de
natuur.
Kritiek op de „bestaande" orde
gaat uit van de zekerheid dat een
andere orde tot stand gebracht
kan en moet worden. De oude
structuur bestaat, maar door te
bestaan en zich te bestendigen
lijkt zij het ontstaan van een
nieuwe structuur onmogelijk te
maken. Hoe meer men overtuigd
is van de mogelijkheid van een
nieuwe structuur en een betere
orde, des te negatiever wordt de
klank van het woord „bestaan
de". Het krijgt niet alleen de
betekenis van „wat plaats moet
maken voor iets nieuws", maar
ook van „wat er toevallig is en in
andere omstandigheden helemaal
niet zou zijn". „Bestaande" gaat
bijna iets frivools betekenen on
geveer zoals „werelds" voor de
oude christenen. Het bestaande
moet dan bestreden worden uit
naam van het alternatieve, dat nog
niet bestaat, maar nog in een
grote lus voor onze idealistische
of utopische blikken zweeft. Het
bestaande moet opgeruimd wor
den om plaats te maken voor een
rijk dat nog niet van deze wereld
is, maar het wel wil worden.
Voor beide is geen plaats, want
de ruimte is beperkt. En het
bestaande is het slechte; het niet-
bestaande is het goede. „Alter
natief" wordt synoniem met
„goed". Deze gedachte gaat vrij
ver. Er wordt niet alleen over
„bestaande orde" gesproken als
iets wat maar toevallig zo is en
heel goed vervangen zou kunnen
worden, maar b.v. ook over „be
staande emoties". Dat zijn dan
emoties die verband houden met
onze toevallige, min of meer ver-
Door deze vaststelling is het
probleem uiteraard alleen maar
verplaatst. Het is niet zo eenvou
dig te zeggen waar de grenzen
liggen tussen natuur en geschie
denis of cultuur, waar de ver
wondering over het een grenst
aan de ergenis over het ander.
De neiging bestaat de mens ver
antwoordelijk te stellen voor al
les; want wie anders? En het is
wel duidelijk dat er nauwelijks
een gebied te vinden is waarop
de mens al niet zijn stempel
heeft gedrukt. De vele fiasco's en
de steeds kolossaler wordende
rampen die het menselijk ingrij
pen veroorzaakt, maken duidelijk
hoe verantwoordelijk hij is. Zij
laten ook zien hoe het hem uit de
hand loopt. Eén ding is zeker;
wat de bestaande mens ook met
zijn cultuur en techniek vermag,
er is nog een natuur die haar
gang gaat en die de mens met
zijn onmacht confronteert. Het is
niet duidelijk waar de grenzen
precies liggen, maar het is wel
duidelijk dat er op dit moment
nog grenzen zijn. Of het niet-
bestaande, het nog door mensen
gedachte, beter is dan het be
staande, dat niet alleen door
mensen gedacht, maar tot op ze
kere hoogte ook gerealiseerd is,
kan pas blijken als het tot be
staan gekomen is en daarmee
binnen het bereik van de kritiek.
Voorlopig lijkt het lyrisch gevoel
over het bestaande even gerecht
vaardigd als de kritiek daarop;
verwondering en engenis gaan sa-
(Van onze correspondent)
PARIJS Tot dusver
heeft de ramp met het
clubhuis in Saint Laurent
du Pont zich alleen maar
op het menselijk vlak af-
gespéeld. Maar nu de do
den naar hun laatste rust.
plaats zgn gedragen en de
familieleden aan zich zelf
zijn overgelaten, komt de
politieke kant van de zaak
veel meer naar voren.'Te
gen twee autoriteiten zijn
strafmaatregelen genomen:
tegen de burgemeester van
Saint Laurent, de heer
Perrin en tegen de secre
taris van de prefectuur, die
de functie vervult van on
der-prefect, de heer Ull
rich.
Als gevolg daarvan heb
ben, hetgeen te verwach
ten was, vijf burgemeesters
van het kanton en alle ge
meenteraadsleden van
Saint Laurent collectief
ontslag genomen. En te
verwachten valt dat de
zaak zich nog verder zal
uitbreiden tot het gehele
departement van de Isère.
De burgemeesters van dit
departement hebben name
lijk donderdag drie verga
deringen gehouden, waar
over de schorsing van bur
gemeester Perrin uitvoerig
is gesproken. Het schorsen
van de heer Perrin wordt
als een grote onrechtvaar
digheid gevoeld, vooral
daar de burgemeester is
gestraft om een concessie
te doen aan de verontwaar
digde algemene opinie.
Een burgemeester van
een gemeente heeft tegen
woordig veel minder te
zeggen dan vroeger, want
er worden overal door het
Parijse ministerie van uit
rusting bouwvergunningen
verleend zonder dat de bur
gemeesters zijn geraad
pleegd.
Voorlopig zal er in Saint
Laurent na de schorsing
van de burgemeester en na
het ontslag van alle ge
meenteraadsleden niets ge
beuren. De prefect van de
Isère heeft een maand tijd
om de ontslagen in over
weging te nemen en als hij
binnen een maand niet rea
geert moeten de gemeente
raadsleden en de plaats
vervangende burgemeester
andermaal per aangeteken
de brief hun ontslag her
nieuwen.
In een persconferentie
heeft de rechter van onder
zoek verklaard, dat de oor
zaak van de brand nu wel
vaststaat. Een bezoeker, in
de vlammen omgekomen,
heeft volgens twee overle
vende getuigen een bran
dende lucifer weggewor
pen op een der hoezen van
een stoel van samengeperst
karton, die onmiddellijk
vlam vatte. Men heeft nog
geprobeerd de vlammen
met een jas te doven, maar
daarvoor was het te laat.
Want het vuur verspreidde
zich met razende snelheid
over de decors, die van
synthetisch materiaal wa
ren gemaakt. Dit materiaal
laat bij hoge temperaturen
gassen vrij, die zijn geëx
plodeerd, vandaar dat som
mige bezoekers een ont
ploffing hebben gehoord.
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
iilll 3 m
Mensen in hun tweede
leven. Een reportage over
gehandicapten, die van
de ene dag op de andére,
hun leven onvoorstelbaar
veranderd zagen.
De menselijke gestalte
door de eeuwen heen.
Unieke kleurenfoto's van
kunstwerken van de naak
te mens.
Zó behoort de jongeman
gekleed te gaan. Panora
ma's visie op de jonge
man van young executive
tot drop-out.
MOOLOOLABA (Reuter) Vier
mannen zijn er in geslaagd met een
vlot van basahout van Zuid-Amerika
naar Australië te zeilen- Donderdag
avond kwam de expeditie, die in
mei van dit jaar uit Ecuador was
vertrokken, aan bij de badplaats
Mooloolaba in de staat Queensland.
Aan boord bevonden zich de
Spanjaard Vital Alzar. de Fransman
Marcel Modena, de Chileen Gabriel
Salas en de Canadees Norman Ter-
renault. alsmede hun kat Minet.
Het doel van de tocht was. aan te
tonen, dat eeuwen geleden Zuidame
rikanen de Stille Oceaan moeten
hebben kunnen oversteken.
(ADVERTENTIE)
OLIFANT
MET FRANS BLOED.
Reeds vele jaren wordt door de
bekende firma X. J. Melchers Wz. een
Olifant gekweekt met Frans bloed.
Deze firma gebruikt voor haar
hollandse Vieux een Cognac, die uit
Frankrijk, nèt Cognac-land, komt.
Olifant Vieux is dan ook voor de
liefhebbers dé Hollandse Vieux.
(Van een onzer verslaggevers)
DENHAAG Een sterke inper
king van personeel en materieel,
afstoting van een aantal niet direct
bij de dienst betrokken afdelingen
en opheffing van verschillende een
heden zijn de enige oplossing voor
een werkelijk te betalen defensie-
apparaat. Dit kan men concluderen
uit een studie van de heer S.D,
Duyverman, oud-directeur-generaal
van defensie, gepubliceerd in het
tijdschrift van de „Koninklijke ver
eniging ter beoefening van de
krijgswetenschap". Met deze studie
heeft de heer Duyverman de jaar-
prijs-1969 van de vereniging gewon
nen.
Volgens de heer Duyverman kan
de exploitatie van defensie aanmer
kelijk goedkoper. Hij stelde daarbij
vast dat dan wel een aantal maatre
gelen genomen moet worden zoals:
Een drastische inperking van het
personeel bestaande uit niet meer
dan 75.000 man met inbegrip van
het burgerpersoneel en afschaffing
van de dienstplicht.
Beperking van de samenstelling
van de krijgsmachtonderdelen: Bij
de marine alleen fregatten, mijnen
vegers, voorraadschepen; beperking
bij de luchtmacht op al het vliegend
materiaal (met uitzondering van de
helicopters) geleidewapens, en be
snoeiing van het korps marechaus
see; voor de internationale en natio
nale dienstverlening het korps mari
niers en commando's terugbrengen
tot een sterkte van niet meer dan
1000 man.
Verder moeten alle taken overge
dragen of beëindigd worden die we
liswaar met de defensie meege
groeid zijn, maar die voor de bond
genootschappelijke inzet van vitale
betekenissen zijn.
De heer Duyverman beschouwt
hiertoe: De territoriale eenheden en-
commando's, die volgens hem opge
heven kunnen worden. Hydografie,
topografie en loodswezen kunnen
naar verkeer en waterstaat, militaire
pensioenen naar binnenlandse zaken,
hospitalen mar volksgezondheid.
Verder kan de militaire justitie
volgens de heer Duyverman inge
past worden in de rechterlijke
macht, kunnen de burgelijke taken
van de marechaussee overgeheveld
worden naar de rijkspolitie en kan
volkshuisvesting talrijke gebouwen
overnemen.
Wat de opleidingen betreft wijst
de oud directeur-generaal van de
fensie op grote mogelijkheden om
de officiersopleiding per krijgsmacht
onderdeel gezamenlijk op te zetten
met België. Luxemburg, Denemar
ken en Noorwegen, waarbij het En
gels als voertaal gebruikt kan wor
den.
Natuurlijk kan Nederland dit alles
aldus de heer Duyverman niet al
leen bereiken. Maar de kleine lan
den van Noord- en Noordwest-Euro
pa verkeren in praktisch dezelfde
situatie als Nederland. Het ligt vol
gens hem dan ook voor de hand dat
met deze landen naar een gemeen
schappelijke oplossing gezocht moet
worden voor een zo efficiënt moge-
lijk werkend defensie-apparaat.