Staatkundig „geweldenaar halve eeuw geleden gestorven HET BESTAANDE Burgemeesters nemen ontslag na fatale brand in dancing Partnerruil bij pinguins. Defensie kan goedkoper' Tot 15 november 8.90 Daarna weer 18.50 Boek van de Maand. deWareIacob BEKENDEU ■pjdgenooIeN Dromen van zee ABRAHAI1 Je GEWELDIGE. Worg wet DR. CORN. VERHOEVEN: en vele andere aardige en eigenaardige observaties in het boek „Leven in de dierentuin". Hoe dolfijnen hun trainers jennen. Hoe een walrus verliefd wordt op z'n verzorger. Hoe kolibries veranderen in levensgevaarlijke jachtvliegers. Hoe een chimpansee-moeder mond-op-mond beademing gebruikt. U leest 't in „Leven in de dierentuin". 164 pagina's met sterke staaltjes en ontroerende anecdotes uit de dierenwereld. Genoteerd door een knappe verteller als Vitus B. Drpscher. Uitgevoerd op kunstdruk. Fraai gebonden. Met 131 foto's, waarvan 15 in kleur en 116 zwart/wit. Vlug kijken bij uw boekhandelaar. nu in het nieuwe nummer losse nummers 90 ct Per vlot over Stille Oceaan 13 ZATERDAG 7 NOVEMBER 1970 19 Tot goed begrip diene, dat de in houd van dit boek werd bepaald door twee figuren, een krachtige en karaktervolle man en een enigszins povere en slappe figuur, Guy en Philippe. De povere bleek tenslotte de nobelste te zijn, die grootheid van hart en geest toont en op de knieën voor de almachti ge zinkt. Een merkwaardige vervoering, die het hele leven van Kuyper zou begeleiden. Het bewijst voorts, dat het geeste- KUYPERS' WOORDEN GALMEN NOG NA (Van een onzer redacteuren) DEN HAAG. Het is morgen vijftig jaar geleden, dat een van de grote zonen van het Nederlandse volk, doctor Abraham Kuyper, op 83-jarige leeftijd stierf. Hg werd betreurd door vele duizenden van zijn aanhangers, maar ook zijn politieke tegenstanders, soms zelfs bittere vijanden, lieten niet na deze grote Nederlander het eresaluut te geven, dat hem ongetwijfeld na een leven van hard werken en strijden toekwam. Abraham Kuyper is misschien het best en het treffendst, vereeu wigd door de socialistische teke naar Hahn, toen hij hem schetste als Abraham de Geweldige. Het leven van Kuyper is een aaneen schakeling van strijd, geweld en doorzetten geweest, zijn optreden heeft diepe sporen achtergelaten in de Nederlandse samenleving en niet alleen in de kring van de zijnen. Tot ver daarbuiten zou men uog tientallen jaren en zelfs nu nog merken, dat er een Abraham Kuyper heeft geleefd. Toen hij stierf schreef het Socia listische Volk: „Van den grooten volksleider ontging het lot niet, dat hij eenerzij ds afgodisch ver eerd als anderzijds gloeiend gehaat werd. Zag de kleine protestantse burgerij in hem de Messias, den van God gegeven leidsman, een profeet, die hen uit de dorre woes tijn der vernedering en der gering schatting naar hét vette Kanaan der beheersing van staat en maat schappij zou voeren, later door de arbeiders, die in hem hun meest verbeten, hiun meest onbeschroom- den en hun gevaarlijkste vijand ondervonden, gevaarlijkst door een demagogie, die in een godsdiensti ge ideologie haar steun zocht, werd hij gehaat als weinigen". Hel rooms-katholieke dagblad De Tijd' constateerde: „Wat Schaepman wel was voor ons, is Kuyper voor de zijnen geweest". Kuyper werd op 29 oktober 1837 in Maassluis geboren, waar zijn vader Jan Frederik Kuyper predi kant was. Niet zolang daarna eilanden-provincie en het water verhuisde het gezin naar Middel burg, waar de jonge Abraham een deel van zijn jeugd doorbracht. De boeide de jonge toekomstige predi kant geweldig. Hij droomde van een rijke en belangrijke carrière op zee. Zelf zei hij er eens van: „Ik was een wilde knaap en dol op zee. De hele dag zat ik daar en droomde ervan om met het Kolen- schip Stranger het zeegat uit te varen. Ik wou met alle geweld naar de kweekschool van de zee vaart". Het zou er nooit van ko men en Kuyper maakte nauwelijks kennis met de zee, behalve eens tijdens een korte zeereis naar En geland. Nee, toen zijn vader beroepen werd naar Leiden, ging hij daar naar het gymnasium om zich op zijn verdere studie voor te berei den. In die jaren las hij een boek van Miss Yonge, getiteld „De erf genaam van Redcliffs". Dat boek maakte een diepe en zelfs beslis sende indruk op Kuyper. Zoals zo veel jonge mensen raakte hij in verwarring over de godsdienstige zin van het leven. Hij aarzelde en het leek er zelfs even op, of hij zijn geloof zou verliezen. Toen las hij dat boek en de jeugdige godge leerde kwam er van onder de in druk, zo zelfs dat men later we ieens smalend opmerkte, dat Kuy per door een „roman bekeerd was". Abraham Kuyper, zoals de socialistische tekenaar Hahn hem vereeuwigde. lijk leven van Kuyper niet zo vlek keloos is verlopen, dat hij vele ma len heeft geworsteld voor de „waar heid" maar dat hij, toen hij die eenmaal gevonden had, er ook ber gen werk door kon verzetten en als het ware de Nederlandse samenle ving ermee op haar kop zette. Toen hij eenmaal predikant was en even als zo vele van zijn ambtgenoten in het bekende, lauwe, conformistische straatje van de volkskerk meeliep, stond hij in Beesd, een dorpje, waar een bittere strijd werd gevoerd tus sen de preciezen en de rekkelijken. Kuyper ging op huisbezoek eh er voer, dat talrijke eenvoudige boeren in hun plat Betuws, zoals hij latei- vertelde, hem wezen op wat Calvijn honderden jaren eerder in fraai la- tijn had geschreven. Van daaruit begon zijn kerkhorvorming. Van die tijd dateren ook zijn eerste conflic ten. Organisatie en liefst een strakke organisatie was een woord, dat Kuy per kende. Hij zou het vele malen gebruiken als het er om ging iets tot stand te brengen. Denken wij aan de stichting van de vrije universi teit, die ook thans nog als het ware een monument van geloofsijver en werkkracht is. Een erfenis, die wij aan Kuyper danken. Op 20 oktober 1880 had de ope ning plaats en Kuyper werd de eer ste rector-hoogleraar in de godge leerdheid. Hij hield een rede onder de-titel: souvereiniteit in eigen krin gen een beginsel dat vele jaren lang ook de anti-revolutinaire partij zou begeleiden. En dan zijn wij tegelijk aangekomen bij zijn staatkundige arbeid. Zijn tweede monument, dat tot in onze tijd stand heeft gehouden: de AR-partij. En daarbij sluiten wij tevens op een merkwaardige koers verandering. Want, waarom noemde Kuyper zich anti-revolutionair? Niet omdat hij tegen elke revolutie ge kant was, maar omdat hij het staats rechtelijk en sociaal systeem ver wierp, dat in de Franse revolutie was belichaamd en waaruit de mo derne staat werd gebouwd. Kuyper was tegen absolute monarchie en staatssouvereiniteit. „De overheid doet wat ze doet, niet wijl zij het wil", zo merkte hij op, „maar omdat ze er van godswege toe geroepen is". Opvallend was dat hij zich zeker in de eerste jaren ook afkeerde van de ooms-katholieken, totdat hij ont dekte dat Rome en de reformatie stoelden op dezelfde wortel des ge- loofs en hij in Rome een politieke bondgenoot zag. Kuyper keert zich later van zijn eigen redicalisme af, al zal er altijd in zijn partij tot op de dag van vandaag een soort redi calisme heersen, naar rechts of naar links. Maar, door alles heen, hield Kuyper vast aan zijn beginselen. En hij getuigde daar ook van in zijn driesterren, de hoofdartikelen in De Standaard, een beroemde krant, die helaas in de laatste oorlog zo'n jam merlijke rol speelde. De Standaard was eten en drinken voor zijn vol gelingen en Kuyper als hoofdredac teur liet niet na, dag aan dag, zijn opvattingen in puntige scherpe, klassieke taal te verkondigen en te verbreiden. Niet voor niets werd Kuyper een groot journalist ge noemd en werd hij ere-voorzitter van de Nederlandse Journalisten kring. Toch, misschien meer dan al het andere, is Kuyper bij ons bekend gebleven om zijn „Worgwet" van 1903, toen hij de spoorwegstaking brak. Toen zijn de scherpste spot prenten gemaakt, toen werd de strijd tegen hem op vele fronten gevochten. Toen was Kuyper asis- lent dienaar van de kroon in ons land, één van de meest gehate figu ren. Tot op de dag van vandaag is die worgwet actueel. Pas nu, vijftig jaar na zijn dood wordt er serieus gedacht aan opheffing van het sta kingsverbod voor overheidsdienaren. Abraham Kuyper, gelukkig huis vader, journalist, hoogleraar, minis ter, volksvertegenwoordiger, partij leider, kerkreformator, en door en door Nederlander, werd door tien duizenden ten grave gedragen. Het is Kuyper's grote verdienste, dat een halve eeuw na zijn dood, zijn gedachten en beginselen nog spring levend zijn. (Illustraties uit eigen archief) JTr zijn twee tegengestelde en schijnbaar onverzoenlijke op vattingen van het woord .bestaan'; zij concentreren zich vooral rond hfet deelwoord „bestaande" in de betekenis „wat er is". Zij hebben verder gemeenschappelijk dat zij zich richten op datgene wat nu, op dit moment bestaat en werke lijkheid is. „Bestaande" is niet wat alleen maar gedacht of ge droomd wordt, maar wat een rea liteit buiten ons is. Om eerst de nieuwste beteke nis van dit woord toe te lichten, ga ik uit van de veelgehoorde combinatie „de bestaande orde". Daarmee is bedoeld de toestand waarin wij nu leven of het sys teem waarin die toestand geconti nueerd wordt. Het woord wordt gewoonlijk niet gebruikt door mensen die deze toestand prettig vinden en het systeem bewonde ren, maar juist door hen die er kritiek op hebben. Die kritiek richt zich niet zozeer op de orde als wel op het feit dat zij besten digd wordt. De bestaande orde is echter niet uit de hemel gevallen als een onveranderlijke gave, maar zij is door mensen gemaakt. Mensen bepalen de geschiedenis, de manier waarop de wereld ver andert. Systemen en structuren in de samenleving zijn verander baar; oude structuren kunnen door nieuwe vervangen worden. vreemde, zeg maar kapitalistische toestand. Afschaffing van die toe stand schept andere emoties. De andere opvatting is dat het bestaande niet het slechte, maar het goede is. Zij wordt mooi geformuleerd in de scholastieke stelling, dat elk zijnde als zijnde goed is. Dit axioma wordt door niemand treffender toegelicht dan door Chesterton wanneer hij ergens zegt dat deze vrij abstrac te formulering hem altijd te bin nen schiet bij het zien van gras of van een pas gelegd ei. Een mens kan heel wat verzinnen, maar hij kan geen ei bij elkaar prakkizeren. Een ei is mooi rond en het bestaat; het is daar, los van mijn denken en dromen. Wat bestaat is werkelijk, buiten het bereik van het denken. Het be staande is altijd anders dan het gedachte en daardoor een bron van eindeloze verbazing. Het heeft geen zin het te ontkennen omdat het niet overeenstemt met wat wij denken; het weerlegt daarentegen ons denken. Elke kennis en elke uitbreiding daar van is afhankelijk van het be staande; gen ander uitgangspunt heeft zij niet. En hier ligt waar schijnlijk de bron van de positie ve en zelfs lyrische waardering van het bestaande als zodanig. De nadruk ligt hierbij meer op'dat gene wat de denkende mens bui ten zichzelf, b.v. in de natuur aantreft, dan op datgene wat hij als organisator van de wereld aan historisch materiaal in handen krijgt. De negatieve waardering heeft eerder op de geschiedenis betrekking, de positieve op de natuur. Kritiek op de „bestaande" orde gaat uit van de zekerheid dat een andere orde tot stand gebracht kan en moet worden. De oude structuur bestaat, maar door te bestaan en zich te bestendigen lijkt zij het ontstaan van een nieuwe structuur onmogelijk te maken. Hoe meer men overtuigd is van de mogelijkheid van een nieuwe structuur en een betere orde, des te negatiever wordt de klank van het woord „bestaan de". Het krijgt niet alleen de betekenis van „wat plaats moet maken voor iets nieuws", maar ook van „wat er toevallig is en in andere omstandigheden helemaal niet zou zijn". „Bestaande" gaat bijna iets frivools betekenen on geveer zoals „werelds" voor de oude christenen. Het bestaande moet dan bestreden worden uit naam van het alternatieve, dat nog niet bestaat, maar nog in een grote lus voor onze idealistische of utopische blikken zweeft. Het bestaande moet opgeruimd wor den om plaats te maken voor een rijk dat nog niet van deze wereld is, maar het wel wil worden. Voor beide is geen plaats, want de ruimte is beperkt. En het bestaande is het slechte; het niet- bestaande is het goede. „Alter natief" wordt synoniem met „goed". Deze gedachte gaat vrij ver. Er wordt niet alleen over „bestaande orde" gesproken als iets wat maar toevallig zo is en heel goed vervangen zou kunnen worden, maar b.v. ook over „be staande emoties". Dat zijn dan emoties die verband houden met onze toevallige, min of meer ver- Door deze vaststelling is het probleem uiteraard alleen maar verplaatst. Het is niet zo eenvou dig te zeggen waar de grenzen liggen tussen natuur en geschie denis of cultuur, waar de ver wondering over het een grenst aan de ergenis over het ander. De neiging bestaat de mens ver antwoordelijk te stellen voor al les; want wie anders? En het is wel duidelijk dat er nauwelijks een gebied te vinden is waarop de mens al niet zijn stempel heeft gedrukt. De vele fiasco's en de steeds kolossaler wordende rampen die het menselijk ingrij pen veroorzaakt, maken duidelijk hoe verantwoordelijk hij is. Zij laten ook zien hoe het hem uit de hand loopt. Eén ding is zeker; wat de bestaande mens ook met zijn cultuur en techniek vermag, er is nog een natuur die haar gang gaat en die de mens met zijn onmacht confronteert. Het is niet duidelijk waar de grenzen precies liggen, maar het is wel duidelijk dat er op dit moment nog grenzen zijn. Of het niet- bestaande, het nog door mensen gedachte, beter is dan het be staande, dat niet alleen door mensen gedacht, maar tot op ze kere hoogte ook gerealiseerd is, kan pas blijken als het tot be staan gekomen is en daarmee binnen het bereik van de kritiek. Voorlopig lijkt het lyrisch gevoel over het bestaande even gerecht vaardigd als de kritiek daarop; verwondering en engenis gaan sa- (Van onze correspondent) PARIJS Tot dusver heeft de ramp met het clubhuis in Saint Laurent du Pont zich alleen maar op het menselijk vlak af- gespéeld. Maar nu de do den naar hun laatste rust. plaats zgn gedragen en de familieleden aan zich zelf zijn overgelaten, komt de politieke kant van de zaak veel meer naar voren.'Te gen twee autoriteiten zijn strafmaatregelen genomen: tegen de burgemeester van Saint Laurent, de heer Perrin en tegen de secre taris van de prefectuur, die de functie vervult van on der-prefect, de heer Ull rich. Als gevolg daarvan heb ben, hetgeen te verwach ten was, vijf burgemeesters van het kanton en alle ge meenteraadsleden van Saint Laurent collectief ontslag genomen. En te verwachten valt dat de zaak zich nog verder zal uitbreiden tot het gehele departement van de Isère. De burgemeesters van dit departement hebben name lijk donderdag drie verga deringen gehouden, waar over de schorsing van bur gemeester Perrin uitvoerig is gesproken. Het schorsen van de heer Perrin wordt als een grote onrechtvaar digheid gevoeld, vooral daar de burgemeester is gestraft om een concessie te doen aan de verontwaar digde algemene opinie. Een burgemeester van een gemeente heeft tegen woordig veel minder te zeggen dan vroeger, want er worden overal door het Parijse ministerie van uit rusting bouwvergunningen verleend zonder dat de bur gemeesters zijn geraad pleegd. Voorlopig zal er in Saint Laurent na de schorsing van de burgemeester en na het ontslag van alle ge meenteraadsleden niets ge beuren. De prefect van de Isère heeft een maand tijd om de ontslagen in over weging te nemen en als hij binnen een maand niet rea geert moeten de gemeente raadsleden en de plaats vervangende burgemeester andermaal per aangeteken de brief hun ontslag her nieuwen. In een persconferentie heeft de rechter van onder zoek verklaard, dat de oor zaak van de brand nu wel vaststaat. Een bezoeker, in de vlammen omgekomen, heeft volgens twee overle vende getuigen een bran dende lucifer weggewor pen op een der hoezen van een stoel van samengeperst karton, die onmiddellijk vlam vatte. Men heeft nog geprobeerd de vlammen met een jas te doven, maar daarvoor was het te laat. Want het vuur verspreidde zich met razende snelheid over de decors, die van synthetisch materiaal wa ren gemaakt. Dit materiaal laat bij hoge temperaturen gassen vrij, die zijn geëx plodeerd, vandaar dat som mige bezoekers een ont ploffing hebben gehoord. (ADVERTENTIE) (ADVERTENTIE) iilll 3 m Mensen in hun tweede leven. Een reportage over gehandicapten, die van de ene dag op de andére, hun leven onvoorstelbaar veranderd zagen. De menselijke gestalte door de eeuwen heen. Unieke kleurenfoto's van kunstwerken van de naak te mens. Zó behoort de jongeman gekleed te gaan. Panora ma's visie op de jonge man van young executive tot drop-out. MOOLOOLABA (Reuter) Vier mannen zijn er in geslaagd met een vlot van basahout van Zuid-Amerika naar Australië te zeilen- Donderdag avond kwam de expeditie, die in mei van dit jaar uit Ecuador was vertrokken, aan bij de badplaats Mooloolaba in de staat Queensland. Aan boord bevonden zich de Spanjaard Vital Alzar. de Fransman Marcel Modena, de Chileen Gabriel Salas en de Canadees Norman Ter- renault. alsmede hun kat Minet. Het doel van de tocht was. aan te tonen, dat eeuwen geleden Zuidame rikanen de Stille Oceaan moeten hebben kunnen oversteken. (ADVERTENTIE) OLIFANT MET FRANS BLOED. Reeds vele jaren wordt door de bekende firma X. J. Melchers Wz. een Olifant gekweekt met Frans bloed. Deze firma gebruikt voor haar hollandse Vieux een Cognac, die uit Frankrijk, nèt Cognac-land, komt. Olifant Vieux is dan ook voor de liefhebbers dé Hollandse Vieux. (Van een onzer verslaggevers) DENHAAG Een sterke inper king van personeel en materieel, afstoting van een aantal niet direct bij de dienst betrokken afdelingen en opheffing van verschillende een heden zijn de enige oplossing voor een werkelijk te betalen defensie- apparaat. Dit kan men concluderen uit een studie van de heer S.D, Duyverman, oud-directeur-generaal van defensie, gepubliceerd in het tijdschrift van de „Koninklijke ver eniging ter beoefening van de krijgswetenschap". Met deze studie heeft de heer Duyverman de jaar- prijs-1969 van de vereniging gewon nen. Volgens de heer Duyverman kan de exploitatie van defensie aanmer kelijk goedkoper. Hij stelde daarbij vast dat dan wel een aantal maatre gelen genomen moet worden zoals: Een drastische inperking van het personeel bestaande uit niet meer dan 75.000 man met inbegrip van het burgerpersoneel en afschaffing van de dienstplicht. Beperking van de samenstelling van de krijgsmachtonderdelen: Bij de marine alleen fregatten, mijnen vegers, voorraadschepen; beperking bij de luchtmacht op al het vliegend materiaal (met uitzondering van de helicopters) geleidewapens, en be snoeiing van het korps marechaus see; voor de internationale en natio nale dienstverlening het korps mari niers en commando's terugbrengen tot een sterkte van niet meer dan 1000 man. Verder moeten alle taken overge dragen of beëindigd worden die we liswaar met de defensie meege groeid zijn, maar die voor de bond genootschappelijke inzet van vitale betekenissen zijn. De heer Duyverman beschouwt hiertoe: De territoriale eenheden en- commando's, die volgens hem opge heven kunnen worden. Hydografie, topografie en loodswezen kunnen naar verkeer en waterstaat, militaire pensioenen naar binnenlandse zaken, hospitalen mar volksgezondheid. Verder kan de militaire justitie volgens de heer Duyverman inge past worden in de rechterlijke macht, kunnen de burgelijke taken van de marechaussee overgeheveld worden naar de rijkspolitie en kan volkshuisvesting talrijke gebouwen overnemen. Wat de opleidingen betreft wijst de oud directeur-generaal van de fensie op grote mogelijkheden om de officiersopleiding per krijgsmacht onderdeel gezamenlijk op te zetten met België. Luxemburg, Denemar ken en Noorwegen, waarbij het En gels als voertaal gebruikt kan wor den. Natuurlijk kan Nederland dit alles aldus de heer Duyverman niet al leen bereiken. Maar de kleine lan den van Noord- en Noordwest-Euro pa verkeren in praktisch dezelfde situatie als Nederland. Het ligt vol gens hem dan ook voor de hand dat met deze landen naar een gemeen schappelijke oplossing gezocht moet worden voor een zo efficiënt moge- lijk werkend defensie-apparaat.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1970 | | pagina 13