ONDERSCHEIDING VOOR EEN REVOLUTIONAIR Bel voor laatste ronde van kabinet De Jong „W itteveenNEEN HEKKEN MAKEN IS HERASWERKl Wij vinden dat praten over geldzaken best met een vriendelijk woord kan gebeuren. Boerenleenbank ROOD POTLOOD Nasser hield lijden tot laatste dag verborgen DEFENSIE-WOORDVOERDERS P.v.dAstaat militaire carrière niet in de weg Felle aanval Werkkamp ,Diclillibbing" DR. CORN. VERHOEVEN ZATERDAG 10 OKTOBER 1970 mm I mBh (fan een onzer redacteuren) DIN HAAG In 1968 schreef ie lefaamde Russische natuurkun- ligre Andreji Sacharow in zijn boet „Pleidooi voor een mens- vairdig bestaan": „Dozijnen bril- irte geschriften mogen het dag- jpht niet aanschouwen. Hieronder enkele van Solzjenitsyns bes- werken, geschreven met een jrote artistieke en morele kracht met diepgaande artistieke en filosofische algemene waarheden als belangrijkste inhoud. Is dit niet 'schandalig? Na vijf jaar was dit het ant woord op de felle Russische kri tiek waaronder de donderdag j.l. met de Nobelprijs voor de litera tuur bekroonde 52-jarige Russische schrijver Alexander Solzjenitsyn 4P jarenlang geleden had. Nog in 1963 schreef Kotsjetow, hoofdredacteur van het conservatieve communisti sche tijdschrift „Oktober" Solzje nitsyn is een zeer middelmatig ta lent. Zijn taal is armoedig, vol vulgaire Russische uitdrukkingen. Rusland heeft voor de revolutie veel schrijvers als Solzjenitsyn ge had. Niemand kent hen thans ech ter nog. Kotsjetow deed deze felle aan val, nadat in 1962 door persoonlij ke tussenkomst van de toenmalige Russische leider Kroestjev het boek van de thans bekroonde schrijver: „Een dag in het leven van Iwan Denisowitsj" verschenen was. Hetzelfde boek, dat mede heeft bijgedragen tot het oordeel van de jury die hem de Nobelprijs 1970 voor literatuur toegekend heeft. Deze erkenning is tevens een eresaluut aan al die Russische kunstenaars, die ondanks het dood zwijgen van officiële kant, vervól ging, concentratiekamp en psychia trische inrichtingen, hun stem blij ven verheffen tegen de Russische cultuurdictatuur en censuur. Drie jaar geleden 16 mei 1967, verscheen Solzjenitsyns befaamde brief aan de unie van schrijvers in de Sovjet-Unie. ..Meer dan 600 schrijvers", aldus Alexander Solzjenitsyn, „zijn zon der vorm van protest van de schrijversunie naar stalinistische kampen gedeporteerd en voor een deel omgekomen". De unie van Sovjetschrijvers deed toen op haar congres dit pleidooi af met hevige aanvallen op Solzjenitsyn zelf, waarbij deze beschuldigd werd van verraad, krankzinnigheid, egoïsme en vervolgingswaanzin. Solsjenitsyn wist echter wat hij zei. Belangrijke romans, toneel stukken, filmscenario's en korte verhalen van zijn hand mochten in Rusland niet gepubliceerd worden. Zij zijn gelukkig wel (zonder offi ciële toestemming van de schrijver zelf) in het Westen verschenen. De geheime Russische politie heeft het huis van de schrijver in Moskou bij herhaling doorzocht en meer malen manuscripten en particuliere correspondentie in beslag genomen. In 1969 werd hij uit de schrijvers unie gestoten. Voor Rusland is hij dus officieel geen schrijver meer. Solzjenitsyn werd in 1945 voor acht jaar naar een werkkamp ge stuurd. Van 1953 tot 1956 moest hij als een balling in de afgelegen Russische provincie Kasakstan le ven en overleefde daar een ernsti ge kankerziekte. Nadien mocht hij tenslotte naar Moskou terugkeren. Hij leeft thans zeer teruggetrokken en naar men zegt onder zeer be hoeftige omstandigheden. Zijn be langrijkste publikaties zijn: „Een dag uit het leven van Iwan Deni sowitsj" en „Het huis van Matrjo- na" welke boeken met de drie andere verhalen nog in Rusland mochten verschijnen. Een van zijn laatste werken is „Het kankerpa viljoen" (n.a.v. zijn kankerziekte). De thans door de gehele wereld ge ëerde schrijver geldt als een van de belangrijkste oudere woordvoer ders van de kritische Russische geleerden en kunstenaars. Men vraagt zich thans in het westen af, of Solzjenitsyn een tweede Boris Pasternak zal wor den, de inmiddels overleden schrij ver van onder meer dokter Zjiva- go. Boris Pasternak moest in 1958 dezelfde Nobelprijs onder dwang van de Russische autoriteiten wei geren. Mocht Solzjenitsyn hetzelfde overkomen dan ngl obijft xzzz overkomen dan nog blijft de ge loofsbelijdenis van zijn opvattin gen gehandhaafd: „Literatuur, die niet op tijd tegen dreigende en sociale gevaren durft te waarschu wen, deze literatuur is de naam niet waard. Zij verdient het ver trouwen van haar eigen volk en wordt als scheurpapier gebruikt in plaats van te worden gelezen", al dus de thans bekroonde Russische schrijver Solzjenitsyn. (Van onze parlementaire redactie) Volgende wfek storten regering en parlement zich in de alge mene politiekeheschouwingen. Voor KVP-Jacticleider drs. Schmelzer is het de laatste maal, dat hy by de Jgemene politieke beschouwingen in de Tweede Ka mer in het kjijt treedt. Dat zou trouwens voor alle fractieleiders van de regerhgspartyen wel eens het geval kunnen zijn. CHU- fractievoorziter Mellema zal volgens algemene verwachting ook niet als zodaiig terugkeren, waarschijnlijk wel als gewoon fractie lid. De fractiileiders Biesheuvel (AR) en Geertsema (VVD) wor den nu al mandenlang gedoodverfd als leden van het volgende kabinet en tel resp. als premier en minister van binnenlandse zaken. De politiek toekomst van drs. Schmelzer is onzeker, zijn naam valt vaak al^de volgende minister van Buitenledse Zaken, maar er zijn familieomstandigheden die hiervoor 'n ta-in-de-weg kunnen zijn. Ministr Luns gaat vrijwel zeker weg. Jij doet erg zijn best om volgendaar de Italiaan Manlio Brosio op t volgen als secretaris generaal v( de NAVO, een func tie die naa'men zegt gehonoreerd wordt met 100.000 gulden per jaar belastingvr. De heeifSchmelzer zal zo voor spelt menln de wandelgangen van de kamd in zijn laatste (af- scheids-ree als fractievoorzitter vooral ainten leggen op het te- kortschien van de huidige maat- schappelïe strukturen, tot uiting komend i allerlei protest- en bui- ten-paritfentaire acties. Hij zal op de jsitieve betekenis daarvan wijze, Jaar bezorgdheid tonen over a inbreuk op de men selijke Irijheid, die daar in som mige gjallen mee gepaard gaat. In dl gevallen is het nodig vol ledig jpter een noodzakelijk poli- tie-opjfden te staan. Dat betekent niet, «t men benauwd moet zijn om opal van terreinen veel expe- rimertn toe te staan. Dat kan echte/weer alleen indien het lukt de diverse bestuurlijke ni veau! een mentaliteitsverandering te keken. Die verandering moet eropgericht zijn de „dichtslib- bing in de communicatiekanalen op b heffen. Verder zal drs. ScWelzer, naar verluidt, een frac- tieïndpunt vertolken over zaken als pornografie en abortus, t.a.v. waarvan men zich bepaald gere serveerder opsteld dan een V.V.D. Ook zal drs. Schmelzer in war me bewoordingen de steeds nau were samenwerking van KVP, AR en CHU aan de verdeelde oppositie ten toonbeeld stellen. De oppositie zal in het debat ongetwijfeld munt trachten te slaan uit de onderlinge verdeeld heid van sommige onder-ministers, ook wel staatssecretarissen gehe ten. Een man als PVDA-fractielei- der drs. Den Uyl zal bijv. wel willen weten, hoe het nu zit met die ruzie tussen staatssecretaris Haex (landmacht) die meer geld voor Defensie nodig acht en staats secretaris Duynstee (luchtmacht) die vindt dat er geld genoeg be schikbaar is. Voorts is het opgeval len dat dezelfde staatssecretaris Haex en diens CHU-geestverwant minister Udink (ontwikkelings hulp) nogal heftig reageerden op de kwestie van „Sabotage in de krijgsmacht", terwijl defensie-mi- nister Den Toom (WD) sussend optreedt door te zeggen, dat sabo tage vaak niet te bewijzen valt. Dit soort tegenstellingen zijn na tuurlijk „gefundenes fressen" voor de oppositie. Tenslotte zijn er de ferme uitspraken van minister Udink over gezag en orde bij zijn Utrechtse rede ter aanvaarding van het CHU-lijsttrekkerschap. De heer Udink heeft nadien bij diver se gelegenheden een minder scher pe uitleg aan zijn woorden trach ten te geven. Enfin, premier De Jong mag vol gende week proberen deze zaken SCHMELZER samenwerking terug als fractielid? MELLEMA LUNS 900.000 per jaar? weer glad te strijken. De indruk bestaat intussen, dat met name de CHU-bewindslieden in een wat al te vroeg stadium zich al enigszins op het glibberige verkiezingspad begeven hebben. In het kabinet is juist nadrukkelijk afgesproken dat men zich pas zes weken voor de verkiezingen van 28 april in de verkiezingsstrijd zou werpen. Als minister Witteveen zijn zin krijgt is Nederland strak3 het duurste autoland in de EEG, zo zegt de Stichting voor Economische Automobielclubs in Deventer. Zij heeft zoals gemeld een actie ontketend als protest tegen de steeds zwaarder wordende lasten van het autorijden. De stichting liet een sticker (zie boven) ontwerpen. Het is de bedoeling dat de deelnemers-auto mobilisten aan de grote protesttocht op zaterdag 24 oktober, zo'n sticker op hun auto plakken. De afbeelding op de sticker spreekt voor zich. (ADVERTENTIE) HERAS HEKWERK OIRSCHOT TEL 04997-1968* rt r t *3Utr\ CAIRO (AP) Wijlen president Nasser leed de laatste drie jaar van zijn leven verschrikkelijke pijnen en negeerde herhaalde malen het advies van Egyptische en Russische dokters om te rusten en zich te laten behandelen, zo heeft de minis ter van voorlichting Hassanein Hei- kal onthuld in zijn wekelijkse arti kel in het semi-officiële dagblad Al Achram. Volgens Heikal heeft Nasser twee maal overwogen af te treden, in 1968 en in 1969. Hij besloot echter door te gaan omdat hij vreesde dat het Egyptische volk zijn heengaan zou beschouwen als een symbool van de nederlaag. Heikal, die een van Nassers bes te vrienden was, schreef het 5.000 woorden tellende artikel onder de kop „Odyssee van pijn". Het artikel bevat geen enkele zinspeling op de politieke en militaire problemen, waarmee Egypte door de dood van Nasser wordt geconfronteerd, maar het zegt alleen dat Nasser in feite van zich zelf een martelaar voor de Arabische zaak maakte omdat hij besefte dat niemand anders zijn stappen zou kunnen drukken. De president begon ln 1958 te lijden aan suikerziekte. Door com plicaties kreeg hij in 1967 een ern stige arteriosclerose in beide benen, die hem verschrikkelijke, onafge' broken pijn veroorzaakte, aldus Hei kal. „Tijdens een bezoek aan Mos kou in 1968 zei Nasser tegen Heikal: „Hoe kan ik mijn werk voortzetten als er geen einde komt aan die pijn". Door een speciale behandeling van Russische specialisten en een mine raalwaterkuur in Russisch Georgia werd de pijn begin 1969 wat min der, maar doordat het conflict met Israël weer scherper vormen aan nam moest hij de behandeling on derbreken en doordat hij dagelijks 15 tot 18 uur werkte was zijn toe stand al spoedig weer even erg als voor de behandeling in Rusland- Geconfronteerd met Nassers wei gering om te rusten deden de artsen onder wie de cardioloog professor Shyziov rechtstreeks beroep op par tijleider Brezjnev om druk op Nas ser uit te oefenen om zijn leven niet langer op het spel te zetten. Maar Nasser sloeg opnieuw het medische advies af. (ADVERTENTIE) De Boerenleenbank is de bank-van-nüvoor Gewoon vriendelijke bank. Waar bijvoorbeeld praten-over-sparen méér is dan alleen maar hel noemen van cijfers. Logisch, want het gaat erom dat u-en-wij-samen de beste manier van sparen vinden. En daarbij kunnen we kiezen uit vele spaarvormen. Met^ rente vanaf 4% als u steeds direkt over uw spaargeld wilt beschikken, tot 8% als u op langere termijn wilt sparenStap eens binnen bij de Boerenleenbankook voor een Pri vérekening, voordeontvangstvanuwsalarisofhet boekenvanuwvakantiereis. HBO vestigingen da bank voor iedereen 5? (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG/SOESTERBERG Defensie-woordvoerders in Den Haag heb ben met klem de suggestie tegengesproken van de voorzitter/secretaris, P. C. Pieren, van de opgeheven afdeling Soesterberg van de P.v.d.A., als zouden vele (beroeps)militairen in hun werk en carrière schade ondervinden van hun lidmaatschap en daarom voor de P.v.d-A. hebben bedankt. De woordvoerders van minister Den Toom (defensie) en diens staatssecretaris Duynstee (lucht macht) zeiden dat iedere militair volkomen vrij is lid en actief te zijn voor een bonafide politieke partij zoals de P.v.d.A. „Er bevinden zich in militaire dienst talloze mensen die lid zijn van gemeenteraden. Een luchtmacht woordvoerder wees er op, dat er in de luchtmacht verschillende gene raals zijn die er in het geheel geen geheim van maken lid van de P.v.d-A. te zijn. Een der vroegere chefs- luchtmachtstaf, de hoogste fi guur bij de luchtmacht, was even eens lid van de VmAA. De heer Pieren heeft verklaard, dat hij zo vaak geconfronteerd is geweest met bedankjes voor de P.v.d.A. om de hierboven vermelde redenen, dat de afdeling Soesterberg eraan ter ziele is gegaan. De krijgs macht is bang voor „links". Die angst heeft soms paranoïde trekjes. De heer Pieren in het dagelijks bestaan afdelingschef bij de be drijfsvereniging Detam wil niet beweren dat er gediscrimineerd wordt, maar hij heeft wel gemerkt dat beroepsmilitairen er doodsbe nauwd voor zijn- „Soesterberg leeft nu eenmaal van het militaire appa raat en er zijn veel beroepsmilitai ren". „Opmerkelijk is ook dat niet al leen de carrière-militairen een angstvallig oog gericht houden op hun beoordelingsstaat, maar dat ook de „gewone corveeër, de roestkrab- ber en de kok" zich aan de heersen de sfeer in de legerplaats aanpas sen". „Te bewijzen valt er natuurlijk nooit iets, maar een feit is dat ook de lageren in rang niet openlijk durven zeggen dat zij P.v.dA. stem men. Laat staan dat zij toe zouden geven lid te zijn van een plaatselij ke afdeling. Zij weten overigens wel of hun directe commandant lid is van de WD of KVP. Dat is dat meestal voldoende om dicht te klap pen", aldus de heer Pieren. Omdat ik mij enkele weken geleden,, naar aanleiding van een interview, al enigszins heb inge laten met „het rode boekje voor scholleren" wil ik daar, nu ik het boekje gelezen heb, graag nog eens op terugkomen. Er zijn in middels al tienduizenden exem plaren van verspreid; een verde re introductie kan dus wel ach terwege blijven. Het bezwaar dat ik had tegen bepaalde uitlatingen in het interview, b.v. de wat schampere opmerking dat „orde houden" zo gemakkelijk is, maar dat de democratische manier van optreden zo'n verdienstelijke psychische druk op de leraar legt, is door het boekje maar zeer gedeeltelijk weggenomen. Ik vind, dat de drie auteurs op zijn zachtst gezegd nogal padvin derachtig te werk gaan. Daarmee bedoel ik dat zij de oude flink- heidsmoraal waarin het „genie ten" van onderwijs werd ver stikt, dreigen te vervangen door een nieuwe: alweer gaat het niet om de elementaire lust in kennis, maar om iets anders, in dit geval niet minder dan wereldverbete ring. Alweer moet de kennis, nog voor ze verworven is, dienstbaar gemaakt worden aan een groot, verslindend doel, ingebouwd worden in een Project, etc. Voor beelden hoe dit kan gebeuren worden in het boekje gegeven: woningnood en luchtvervuiling kunnen als kernthema voor stu die en actie gekozen worden en de auteurs schijnen in ernst te persoon" danig moet bekomme ren. Met andere woorden: het onderwijs wordt verpletterd on der een nogal bedillerige totale opvoeding en ook in dit opzicht weer dienstbaar gemaakt. Dit is wat mij het meest tegen staat en waarin ik het boekje ouderwets bemoeizuchtig vind en op een lelijke manier anti-intel lectualistisch om niet te zeggen anti-rationeel. Ik zie dan ook niet in waarom in zo'n klein boekje over het schoolleven nog eens een keer seksuele voorlichting ge geven moet worden. Voor de au teurs is dat duidelijk: sex hoort gewoon op school en daar horen, zeggen deze opvoeders, ook con doomautomaten te zijn en aparte lokalen om te vrijen, omdat de school immers de totale mens moet bereiken. En waar blijft die totale mens als hij het tussen negen en twee zonder sex moet stellen? Ik geloof niet in de on derwijsfilosofie die aan dit boek je ten grondslag ligt; ik verwerp hartgrondig deze poging om de „hele mens" in te spinnen, of dat nu gebeurt in dienst van het bedrijfsleven of in dienst van de betere wereld. Zelfs idealisme- 's geen excuus, integendeel: het is te dikwijls gebruikt om jonge mensen té misleiden. Het is een groot woord voor zo'n klein boekje, maar ik vind dat het hier past: dit is een misleidend geschrift. Het misleidt alleen al hierdoor dat het de jeugd voorstelt als een aparte menen, dat allerlei vakken op die manier interessant worden. Ik denk dat een vak interessant is door de charme van zijn samen hang, door de perspectieven die het opent, ook zonder actie. De auteurs zullen dit wel intellectua listisch vinden, en misschien is dat ook zo. Zij hebben iets tegen de suprematie van de intellectue le vakken op school. Ook dat kan terecht zijn. Maar ik zie niet goed in, waarom zij dan ineens met betrekking tot vakken als muziek en tekenen weer met het ontzettende en nooit toegelichte cliché van „de hele persoon" aan komen. Mij dunkt dat tekenen niet minder intellectueel is dan een ander vak. Maar zelfs al zou men het als minder intellectueel beschouwen, waarom moet het, samen met de andere „expressie vakken", dan gediscrimineerd worden met de dubieuze troost prijs dat zij zo goed zijn voor die „hele persoon"? Ik denk dat die „hele persoon" een flauw verzin sel is; en als het geen verzinsel is, komt hij in de vanouds als intellectueel bestempelde vakken ook aan zijn trekken. Ik zeur hier wat langer over door, omdat het mij opvalt, dat in dit boekje nauwelijks over intel lectuele zaken gesproken wordt en maar als vanzelfsprekend wordt aangenomen dat die ten eerste binnen de conceptie van die „hele mens" weinig te bete kenen hebben en ten tweede dat de school zich ook om die „totale groep en de schoolleiding als een „tegenpartij". Het doet op een bijna niet te weerstane manier een beroep op de illusie dat „de" jeugd anders en beter is, dat het haar roeping is de wereld te veranderen en dat die verande ring ook vrijwel zeker komt als de jeugd maar één lijn trekt en doorgaat met haar actie. „Steun elkaar door dik en dun" (bl. 87). Waar blijft dan de eigen, kriti sche mening? Ik vind het bijna zielig te zien hoe deze dogmati sche zeloten van „de jeugd" één front willen maken, dat vervol gens volkomen door hen gemani puleerd wordt. „Als ze weigeren, ben je waar je wezen moet", stellen zij tevreden vast (bl. 85). Dat betekent: dan zit je in ons straatje. „Daarom moet jij degene zijn die uitmaakt wat en hoe er gespeeld wordt", zeggen ze (bl. 8) en vervolgens zijn zij het zelf die de regels voorschrijven. Het is een vervelend boekje, waar min of meer per ongeluk een paar goede dingen in staan, te weinig om op te noemen. De stijl is beneden elk peil, gedeel telijk Joop ter Heul op zijn be- labberdst, gedeeltelijk in een wilskrachtig nep-staccato vol re torische herhalingen het idiote proza van bezielde leiders ge deeltelijk diep op de didactische hurken Het is beledigend, men sen die men zegt als gelijken te beschouwen, zo toe te spreken. Maar de schooljeugd wordt in dit boekje niet toegesproken: zij wordt ingesponnen en bedrogen

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1970 | | pagina 15