NASSER
Geveld in
het heetst
van
de strijd
De Klokkenberg begint aan nieuw leven
Roel van Duyn wil niet in Panopticum
TBC-SANATORIUM NA VIJFENTWINTIG JAAR OPGEHEVEN
I
1 - -
AANSLAG
BLOKKADE
UITDAGING
Internationale YoAo shows
Twintig internationaleYo-Yo kampioenen
uit Japan, Mexico, Argentinië en Bolivia
trekken tien weken lang kris-kras door
Nederland en geven overal sprankelende
Yo-Yo demonstraties.
WShwedstïqden met mooie prijzen
Let op de aankondigingen bij je
Coca-Coia-winkelier. Binnenkort komen
ze ook bij jou in de buurt. En dan gaat
het beginnen. Zorg dat jij óók een Yo-Yo
hebt, doe mee aan de wedstrijden en win
prachtige prijzen.
Kijk uit naar de\bAb film
op deTV-reclame
Doe mee! Doe mee! Doe mee!
Pompidou stelt
zich niet
herkiesbaar
In Brussel:
Zelfgemaakte
bom ontploft in
handen Albanees
EIGEN HUIS
NIEUW
15
WOENSDAG 30 SEPTEMBER 1970
(Van onze redactie buitenland)
BIJNA TWINTIG jaar lang was Gamal Abdel Nasser de
belangrijkste politieke figuur in 't Midden-Oosten; een voort
durend strijder voor Arabische eenheid. Gisteren is de
spanning, die als een loodzware last op zijn schouders heeft
gedrukt, hem te veel geworden. Wat dit betekent voor de
vredeskansen in het door conflicten verscheurde Midden-
Oosten, moet afgewacht worden.
Maar een feit is dat de beslissing van de Egyptische president
om met een staakt-het-vuren in te stemmen en daaraan vastgekop
peld zijn bereidheid tot onderhandelen met Israël, hoop gaven dat
het Israëlisch-Arabische conflict vreedzaam zou kunnen worden
beëindigd.
Driemaal in de afgelopen 22 jaar
heeft de diepe kloof tussen Israël
en de Arabieren tot werkelijke oor
logshandelingen geleid. Het recente
Amerikaanse (-Russische) vredesplan
maakte een eind aan de moordende
gevechten langs het Suez-kanaal.
Gamal Abdel Nasser was de eerste
betrokken regeringsleider (of staats
hoofd), die instemde met dit vredes
plan. Het was zijn laatste belangrij
ke daad in het conflict met Israël,
dat hij persoonlijk waarschijnlijk niet
heeft gewild, maar hem is opgedron
gen door de agressieve politiek van
Syrië en de revolutionaire groeperin
gen in Egypte in 1967.
De laatste tijd kwamen er met ze
kere regelmaat berichten uit Caïro
dat het met zijn gezondheid niet zo
erg uest gesteld was. Hij zou onder
meer aan suikerziekte lijden en had
problemen met de stofwisseling. Hij
onderging voor deze kwaal in Mos
kou een medische behandeling. Maar
ondanks zijn minder goede gezond
heid spaarde Nasser zich niet om het
doel te bereiken dat hij zich gesteld
had: een Arabische eenheid. De re
cente burgeroorlog in Jordanië en
de daarop volgende onderhandelin
gen hebben meer van hem gevergd
dan goed voor hem was.
Het westen heeft bepaald niet on
sympathiek tegenover Nasser ge
staan; ondanks zijn herhaalde oproe
pen tot strijd tegen Israël; ondanks
zijn „overhellen" naar Russische kant.
President Kennedy zei eens van hem:
„Nasser is een openhartig en eerlijk
man. Ik heb jaren met hem gecorres
pondeerd en ofschoon ik het vaak
niet met hem eens ben, kan ik met
hem praten en schrijven".
Gamal Abdel Nasser (geboren op
15 januari 1918) was al in zijn jonge
jaren een strijdbare figuur. Op de
middelbare school in de Egyptische
hoofdstad was hij de man achter
relletjes op scholen en organiseer
de hij een moordaanslag op enkele
politieke figuren, die zijn land uit
buiten. Egypte verkeerde in een
volmaakt chaotische toestand. De
regering was door en door corrupt,
terwijl koning Farouk zich in een
onvoorstelbare weelde baadde. De
boeren en de burgers moesten
zwaar betalen voor deze wijze van
regeren. Nasser gaf de Britse be
zetting van zijn land de schuld van
deze toestand. In 1938 studeerde hij
af aan de militaire academie van
Cairo. Zijn anti-Britse houding was
bekend. Hij vocht in Soedan en la
ter in de Palestijnse oorlog van 1948
die grote indruk op hem maakte.
Maar dan in negatieve zin want de
Egyptische machtshebbers zonden
hun troepen de woestijn in met on
deugdelijke wapens. Zonder benzi
ne en zonder water.
Hij bevond zich aan de top van
het machtscentrum in Cairo toen
een staatsgreep in 1952 koning Fa
rouk van de troon deed vallen.
Nasser was de leider van deze
militaire coup. Maar hij liet de
macht over aan de oudere generaal
Mohammed Naguib. Het werd ech
ter steeds duidelijker dat Naguib
niets anders dan een stroman was.
In 1954 werd Nasser premier en
militair gouverneur van Egypte. In
datzelfde jaar ontsnapte hij ternau
wernood aan een aanslag. Generaal
Naguib werd daarop van zijn macht
beroofd op beschuldiging dat hij
nauw betrokk enwas bij de moord
aanslag. Nasser nam daarop alle
functies over hoewel het presidents
schap vakant bleef. Het jaar daarop
bracht hij bezoeken aan een aantal
niet-gebonden landen en tekende
hij'een overeenkomst met Tsjecho-
slowakije, dat hem van wapens
voorzag. Rusland deed hem daarop
een belangrijk aanbod om de zeer
kostbare Assoeandam te bouwen.
Nasser ging pas jaren later op het
aanbod in. Dit vervreemdde hem
wel van de Engelsen (die hij uit
het land zette) en Amerika. Het
jaar 1956 bracht een nieuwe grond
wet met uitgebreide volmachten
voor een president, die Nasser heet
te. Het bracht ook de nationalisatie
van het Suez-kanaal. De legers van
Israël, Engeland en Frankrijk
brachten hem een verpletterende
nederlaag toe. Maar ingrijpen van
een VN'vredesmacht (voornamelijk
bestaande uit Russen en Amerika
nen) redde hem.
In 1958 sloot Syrië zich bij
Egypte aan om onder Nassers lei
ding de Verenigde Arabische Re
publiek te vormen. Ontevreden
heid bracht Syrië er in 1961 toe
om uit de vereniging te stappen.
Een jaar later waren er al weer
plannen voor een nieuwe vereni
ging, nu met Irak. Een tijdlang
probeerde hij zijn ideaal van een
Arabische eenheid door te druk
ken, maar later weigerde Nas
ser nog Arabische topconferen
ties bij te wonen. In de jaren He
volgden mengde Nasser zich in
de aangelegenheden van Jemen
en hierdoor werd zijn vijand
schap met koning Feisal van
Saoedie-Arabië scherper.
In 1967 liet Nasser een order
uitgaan dat de troepen van de
Verenigde Naties, die sinds de
Suez-crisis langs het kanaal ge
legerd waren, Egypte moesten
verlaten. Oe Thant stemde ogen
blikkelijk toe, waarna Nasser
zijn troepen naar de straat van
Tiran voerde en een blokkade
afkondigde van de Golf van Aka-
ba. De Israëlische haven Eilat
werd hierdoor afgesloten. Nasser
handelde in dat jaar onder zwa
re druk van Syrië, dat hem te
slap vond als Arabische leider.
Op 5 juni braken de gevechten
met Israël uit en nog geen week
later hadden de Israëli's een
duidelijke overwinning behaald.
Op 9 juni, toen ook Nasser een
oproep tot een staakt-het-vuren
had opgevolgd, bood hij in een
dramatische radio - uitzending
zijn ontslag aan. De nationale
vergadering verwierp zijn ont
slag echter en Nasser zei nu te
willen buigen voor de wil van de
Arabische volkeren. Daarna
wierp hij zich met alle macht
(^p de wederopbouw van zijn vol
komen gedemoraliseerde strijd
macht. Russische wapens en ex
perts stroomden het land bin
nen,
Twee jaar na de zesdaagse oor
log stelde Nasser (wiens „twee
de man" Abdel Hakim Amer na
een beschuldiging van samen
zwering tegen Nasser zelfmoord
pleegde) Israël een nieuwe uit
daging in het vooruitzicht. Hij
verklaarde bereid te zijn een
nieuwe oorlog te voeren om alle
bezette gebieden terug te win
nen. Tijdens een bijeenkomst
van de door hem voorgezeten
Arabische socialistische unie in
1969 herhaalde hij nog eens: „We
zijn klaar voor een lange strijd.
De zesdaagse oorlog mag en kan
niet worden herhaald". Het was
het begin van een bittere strijd
langs het Suez-kanaal, die vele
maanden lang dood en verderf
zaaide
De aanvaarding van het Ameri
kaanse vredesplan maakte voor 90
dagen een einde aan het vuren
langs het Suez-kanaal. Tot opluch
ting van velen. Deze aanvaarding
leidde tot grote verdeeldheid in de
Arabische wereld, waarbij vooral
de Arabische verzetsbeweging zich
fel tegen Nasser keerde.
Het is niet gemakkelijk een oor
deel te vellen over Nasser. Hij was
een intrigant, de specialist in het
opzetten en laten uitvoeren van
staatsgrepen, maar ook een prag
matisch man, die veel deed voor
Egypte en zijn volk in ieder geval
meer brood verschafte dan zijn
voorgangers.
Hij streefde naar Arabische een
heid met alle middelen en moge
lijkheden. „Nasser is te blank voor
de Afrikanen en te zwart voor de
Arabieren", zei eens een diplomaat
over Nasser. De Arabische wereld
wantrouwde hem en de Afrikanen
accepteerden hem niet als leider.
Het Midden-Oosten is het kruis
punt tussen Oost en West. Mis
schien was Nasser één kruispunt
tussen Afrika en de Arabische we
reld en misschien ook één kruis
punt tussen Oost en West. Het ant
woord is aan de geschiedenis.
(Van onze correspondent) beeltenis uit het Panopticum wordt
AMSTERDAM Opperkabouter verwijderd.
Roel van Duyn heeft schriftelijk van Hij heeft er nooit toestemming
de heer Catacre, directeur van het voor gegeven, dat hij te kijk zou
vrijdag opengestelde Madame Tus- komen te staan. De heer Catacre
saud in Amsterdam, geëist dat zijn geeft dit toe, maar zal proberen,
(ADVERTENTIE)
.de
nieuwe
rage:
YèM
Van Duyn tot andere gedachten te
brengen, omdat hij vindt dat het
verschijnsel kabouter in het wassen
beeldenmuseum niet mag ontbreken.
Roel van Duyn heeft van zijn brief
aan madame Tussaud een soort cre
do gemaakt. „Ik verafschuw
schrijft hij, „beroemdheid als doel
in zichzelf. Ik accepteer het slechts
in zoverre het kan dienen om een
goede boodschap te verspreiden.
Van dit laatste is echter in uw
Panopticum geen sprake. Bij u
wordt geld veel geld verdiend door
een beroep te doen op de behoefte
van de meeste mensen om gecon
fronteerd te worden met machtige
of schitterende of beroemde of over
heersende personen, omdat ze zich
zelf zo afhankelijk, onderworpen en
overheerst voelen".
(Van onze Parijse correspondent)
PARIJS Pompidou heeft laten
weten dat hij zijn tijd als president
van de republiek tot 1976 zal uitdie
nen, maar zich daarna niet meer
herkiesbaar zal stellen.
Deze beslissing, die door radio
Luxemburg werd bekendgemaakt,
wekt weinig verbazing. Pompidou
heeft in 1969 bij de presidentsver
kiezingen het hoogtepunt van zijn
carrière bereikt, is in 1976 65 jaar
en vindt het dan welletjes. Hij is
van huis uit leraar in oude talen en
wil niet 14 jaar opgesloten blijven
in het kille Elysee-paleis. Bovendien
meent hij dat de Fransen niet 14
jaar lang door een en dezelfde pre
sident willen worden geregeerd. Tij
dens de presidentsverkiezingen van
1969 heeft de tegenwoordige minis
ter van financiën Giscard d'Estaing
voorgesteld, dat de ambtsduur van
een president van de republiek be
perkt zal worden tot vijf jaar.
Waarschijnlijk zal het wel waar
zijn dat Pompidou in 1976 vrij man
wil worden, maar tot dat jaar kan
er nog veel, heel veel gebeuren.
Men zal de komende maanden wel
horen wie hem wil opvolgen. Er
zullen heel wat kandidaten zijn, on
der wie Servan Schreiber.
(Van onze correspondent)
BRUSSEL Een 30-jarige Alba
nese taxichauffeur moest in een
Brussels ziekenhuis worden opgeno
men, nadat in zijn handen een zelf
gemaakte bom was ontploft. De bom
ontplofte in de kelder van een huis
in de Brusselse randgemeente Sint-
Jan Molenbeek, waar de ontmij
ningsdienst van het leger nog twee
hommen onschadelijk moest maken.
De Albanees, getrouwd met een
Griekse, verblijft sinds vele jaren in
België als politiek vluchteling. Hij
was een hevig anti-communist. De
bom die ontplofte, evenals de twee
onschadelijk gemaakte bommen,
werden door specialisten als zeer
gevaarlijk bestempeld. Ze waren elk
ongeveer 40 cm lang en 10 cm dik.
Het waren stalen buizen, gevuld met
zwart kruit, en aan beide zijden
voorzien van een lont.
De Albanees die tamelijk ernstig
werd gewond, kon nog niet worden
ondervraagd. Men weet ook niet
waarvoor hij de bommen eventueel
wilde gebruiken.
(VAN EEN ONZER VERSLAG
GEVERS
BREDA De Klokkenberg in
Breda, vijfentwintig jaar geleden
opgezet als sanatorium voor tbc-pa-
tiënten, is De Klokkenberg niet
meer. In feite is deze instelling
meer geworden. Van regionaal tbc-
sanatorium, met vooral een functie
voor Brabant en Zeeland, begint De
Klokkenberg uit te groeien tot een
landelijk behandel- en onderzoek
centrum voor astma, epilepsie en als
nieuwste tak kinderpsychiatrie. Met
name wat dit laatste betreft zal men
er u trots vertellen, dat de Klokken
berg de enige niet-universitaire kli
niek is voor behandeling van kinde
ren met tijdelijke karakterstoornis
sen. Duidelijk moet daarbij gesteld
worden, dat deze kinderen genees
baar zijn en lichamelijk volkomen
normaal..
Vijfentwintig jaar De Klokken
berg. Slechts een deel van een men
senleven. Maar wat werd er in die
tijd niet bereikt! Vijftienduizend
tbc-patiënten werden er behandeld.
Veruit het grootste aantal kon vol
komen gezond naar huis terugkeren.
De strijd tegen de tuberculose werd
ook daar zo hardnekkig gevoerd, dat
deze ziekte bijna uitgestorven is in
ons land. (De laatste tbc-patiënt
verlaat De Klokkenberg half 1971).
Een resultaat, dat mede werd be
reikt door veel en uitvoerig research-
In de wooneenheden wordt huiselijk geleefd.
werk. De naam van dr. C. Dijkstra
zal dan altijd met respect genoemd
worden.
Met het afnemen van de tbc stond
De Klokkenberg voor de keuze tus
sen overschakelen op andere volks
ziekten of stoppen. Aan stoppen wil
de niemand denken. In de jaren
19581959 werd duidelijk, dat long
ziekten als astma, bronchitis e.d.
duidelijk in opmars waren. De
Klokkenberg leek door de aanwezig
heid van een kleine astma-afdeling
de geschikte plaats om deze ziekten
even intensief als voorheen de tbc te
gaan bestrijden. Het astmacentrum
Schoondonck werd uitgebreid met
een kinderafdeling Nu verblijven er
65 volwassenen en 90 kinderen.
Al in 1960 wero een tweede ge
vreesde ziekte in De Klokkenberg
aangepakt- Een diepgaand onderzoek
had aangetoond dat in Brabant en
Zeeland een grote behoefte bestond
aan een epilepsie-centrum. Op
nieuw kon De Klokkenberg insprin
gen Er kwam immers van jaar tot
jaar meer ruimte vrij door het nsei
teruglopen van de aantallen tbe-lij-
ders. De tweede loot aan De Klok-
kenberg-stam werd daardoor de dr.
Hans Bergerklmiek. Aanvankelijk
'eedoeJd als observatiecentrum. Al
vrij vlug bleek ook de noodzaak van
een behandeling in De Klokkenberg.
Dit gold vooral de epileptische kin-
rleien. bij wie nogal eens karakter
veranderingen ontstaan waarvoor ze
een deskundige heropvoeding nodig
hebben. Zowel met de hulp van een
psycholoog als met die van een on
derwijzer. Ook hier werd een speci
ale kinderafdeling ingericht en later
nog een voor tieners. Het onderwijs
neemt er - evenals bij de astmapa
tiëntjes - een groot deel van de dag
m beslag. Er verblijven in de dr.
Hans Bergerklinitk honderd kinde
ren en vijftig volwassenen.
Na vijfentwintig jaar sanatorium
begint De Klokkenberg nu een
nieuw leven. De aanduiding sanato
rium moet zo snel mogelijk verdwij
nen. vindt het bestuur. Dat zal ook
weJ gebeuren en dan ligt de weg
vrij voor, een Stichting De Klokken
berg De Klokkenberg: steeds meer
centrum voor behandeling van kin
deren en voor belangrijk research-
werk Wat dit betreft hebben vooral
de afdelingen longfunctie, laborato
rium, electro encefalogram, arbeids-
therapie en fysiotherapie, volgens
het bestuur, een goede naam.
De nieuwe activiteiten hebben een
totale verandering met zich gebracht
in dit prachtige gebouw aan het
Mastbos. Wie herinnert zich nog de
tijd van de kreet: „Een steen voor
een gulden"? Neger, miljoen stenen
voor negen miljoen gulden, bijeen
gebracht door de bevolking van Bra
bant en Zeeland. En wie weet nog.
dat De Klokkenberg in 1945 begon
in het juvenaat van de broeders
Penitenten van de H. Franciscus aan
de Bredaseweg in Tilburg?
De zusters Franciscanessen uit Veg-
hel gingen in '53 mee over naar Bre
da, toer, daar een van de mooiste sa
natoria van ons land met veel ver
toon geopend werd. Sinds vorig jaar
zijn de zusters niet meer in De Klok
kenberg Met het verdwijnen van de
religieuzen voor ogen werd voor het
bestuur de vraag urgent, wat
moet er gebeuren, met het ruime
klooster in ons gebouwencomplex?
Na uitvoerige studie en talloze oe-
sprekingen met alle denkbare in
stanties, die zich landelijk én regio
naal met de volksgezondheid bezig
houden, werd besloten tot de oprich
ting van een afdeling kinderpsychia
trie.
Recente studies hebben aange
toond, dat er in ons land rond de
900 plaatsen nodig zijn voor kinde
ren tussen de 5 en 12 jaar met
karakterstoornissen. Slechts een
vijftal universiteiten hebben een
kleine kliniek voor dergelijke kin
deren. Het aantal beschikbare plaat
sen bedraagt geen honderdvijftig. Xn
Brabant is vraag naar honderd
plaatsen. Het aantal kinderpsychia
ters in ons land zal de twintig nog
niet halen- Daarom voor De Klok
kenberg een extra moeilijke beslis
sing om te beginnen met een buiten
universitaire kliniek voor dergelijke
kinderen. Het is gelukt twee kinder
psychiaters in dienst te krijgen. Met
veel belangstelling volgt de hoogge
leerde wereld nu de verrichtingen
in Breda, die in mei van dit jaar
konden beginnen.
Voor het zover was moest het
vroegere klooster verbouwd worden.
Zo zelfs, dat alleen nog de buiten
muren en de tuin herinneringen op
roepen aan een klooster. Intern is
het of men in een vriendelijk pensi
on is. Ruime en kleurige kamers
maken er het verblijf voor de kin
deren gemakkelijker. Want wat voor
een uitgebreide staf van deskundi
gen er voor hen ook klaar staat
(twee deskundigen per kind), de
jongens en meisjes staan centraal.
Zij moeten er leven en beter wor
den. Daarom is het idee van een
eigen huis doorgevoerd.
Momenteel zijn er twaalf kinde
ren. Dat aantal wordt dit jaar uitge
breid tot twintig; over enkele jaren
tot maximaal vijftig. Ze leven in
wooneenheden met vieren of zessen
bij elkaar. Overdag volgen de kin
deren lessen. Buiten die tijd spelen
ze en doen zoveel mogelijk dingen
die gezonde kinderen kunnen doen.
In de wooneenheid slapen ze en
hebben ze een ruime huiskamer met
een kleine keuken (kitchenette). De
huiskamer staat rechtstreeks in ver-
bdinding met de tuin waar de kin
deren vaak spelen. Per wooneenheid
zijn er een groepsleidster en een of
twee assistentes.
In Nederland zal het in de me
dische wereld nog niet veel voorko
men, dat men gebruik maakt van de
video-recorder. In deze afdeling van
De Klokkenberg veelvuldig. Diverse
activiteiten van de kinderen worden
op de band opgenomen- De behande
lende experts kunnen dan achteraf
de gedragingen en reacties van de
kinderen nog eens met elkaar be
spreken aan de hand van de band
opnamen 's Nachts wordt over de
kinderen gewaakt met behulp van
televisiecamera's, die in de slaapka
mers staan opgesteld. (Totale kosten
per kind per dag plm ƒ125,-.).
Dit gebruik van de televisie ge
beurt volledig met medeweten van
de kinderen en hun ouders. Het is
een wezenlijk bestanddeel van de
observatie en het vinden van de
juiste aanpassingsmethoden De ou
ders nemen een bijzondere plaats in
bij het werk op deze afdeling. Een
keer in de twee weken wordt met
hen gesproken, de kinderen worden
vaak met hen samensmelten en de
genezing kan niet zonder een grote
medewerking van de ouders tot
standkomen.
Genezing staat in het vaandel ge
schreven van de drie afdelingen, die
uit de „tbc-Klokkenberg" groeiden.
Naast dat hoopvolle woord ook de
woorden „research" en „meer dan
van plaatselijk belang" De roep
naar meer research is algemeen. Net
zoals bij de tbc wil De Klokkenberg
ook bij astma, epilepsie en kinder
psychiatrie op dit gebeid een voor
aanstaande rol spelen. Dat vraagt
zware offers. Het bestuur en de
directie van De Klokkenberg zijn
zeker niet ongenegen om meer te
gaan samenwerken met bestaande
instellingen in Breda om tot een zo
ruim mogelijke uitwisseling te ko
men Op die manier hoopt het 'n con
tinuïteit in de behandeling te krijgen
door doorstroming naar andere in
richtingen en doublures te voorko-
Een geheel nieuwe Klokkenberg
is het ideaal Maar economisch nooit
haalbaar Het terugbrengen van het
aantal bedden van de oorspronkelij
ke 525 naar 350 betekende al heel
wat. Een tbc-patiënt had niet veel
meer ruimte nodig dan een bed,
terwijl de ongeveer 250 kinderen
die uiteindelijk De Klokkenberg als
tijdelijk tehuis zullen hebben, veel
speelruimte en leermogelijkheden
nodig hebben Wel economisch ver
antwoord is het flinke aantal (inter
ne) verbouwingen- Die worden
voorafgegaan door de bouw van een
nieuwe school met zestien leer
krachten (in samenwerking met de
gemeente Breda), enkele kinderpa
viljoens en de overdekking van het
zwembad D" Klokkenberg hoopt
school, paviljoens en zwembad in
1973 gereed te krijgen,
De Klokkenberg gaat rond het zil
veren jubileum bescheiden feestvie
ren. De 340 personeelsleden (onder
wie vier longartsen, vier neurologen,
twee' kinderpsychiaters, vier psycho
logen, een ortho-pedagoog, een bio
chemicus en zes maatschappelijk
werksters) zullen daarvoor zaterdag
a.s. in Het Turfschip in Breda bij
eenkomen. Een volkomen interne
aangelegenheid. Wat dat betreft nog
wel echt de oude Klokkenberg.
W. HOCBEN
