TANDENKNARSEND ONDER DE ROOR Kerk zou blij moeten zijn met sociologie DOUANE ATTENT OP FRAUDE Kritiek van VN op Den Haag SNUFFELEN de mens M 'PAW® van morgen 9 HEKKEN MAKEN IS HERASWERK PROF. DR. HANS GODDIJN: Op lucht kussen naar Schiphol i Nixon morgen naar Rome Dr. Corn. Verhoeven Oplossing Nog bruisend Intolerantie 'Kaperij grapjes' wekken wrevel nntmnot ï/smrlasin uiiuiiuci vdiiuaay m Handleiding voor kluizenkrakers ZATERDAG 26 SEPTEMBER 1970 (Van een onzer verslaggevers) UTRECHT-DEN HAAG In tal van gezinnen leeft de vrees, dat na de recente tariefsverhoging voor tandverzorging velen niet in staat zijn de tandarts te betalen. Informaties bij ouders met drie en meer kinderen rechtvaardigen de veronderstelling dat in vele Neder landse gezinnen die niet bij een zie kenfonds zijn aangesloten, de tand heelkundige zorg ver beneden peil is. „Ik kan het financieel niet aan, mijn kinderen de tandheelkundige verzorging te geven die zij eigen lijk nodig hebben, aldus de vele malen herhaalde klacht. Een va der met drie kinderen rekende ons voor, dat hij ongeveer honderd gul den per maand kwijt zou zijn als zijn gezin de normale tandheelkun dige verzorging zou krijgen. De meesten zeiden, dat zij en hun kinderen uitsluitend naar de tand arts gingen als het beslist niet meer anders kon. Met die verhoging van acht pro cent van de tarieven voor de parti culiere patiënt, wordt de verhou. ding met de tarieven voor de zie kenfondspatiënt eigenlijk alleen maar weer gelijkgetrokken", aldus Drs. J. Kosten van Groos, de eco noom van de Nederlandse Maat schappij tot Bevordering van de Tandheelkunde te Utrecht. Op zijn beurt gaf de inspecteur van de tandheelkundige dienst van het ministerie van Volksgezondheid, le heer J. Kranenburg, ten antwoord dat zijn inspectie /uiteraard de vin ger aan de pols houdt als door al lerlei kostenverhogende aspecten de tandheelkundige zorgverlening zou verminderen". Beiden wezen erop, dat het rela tieve tekort aan tandartsen in Ne derland toch al een gevaar betekent voor de tandheelkundige zorg. „De tandheelkunde is ronduit een dure zaak", aldus de heer Koster van Groos. „Alles wat in massa gemaakt Veel pijn en heel veel geld toe kan worden, van ijskasten tot ra dio's, wordt steeds goedkoper maar alle reparatiewerken worden duur der. Bjj de tandziekten neemt bo vendien niet alleen de ernst ervan toe, maar is men ook in staat steeds meer van die ernstige tandziekten te herstellen. Dat betekent op zich zelf echter al verhoging van kos ten, temeer als men bedenkt dat men een academicus reparaties laat verrichten". De tariefsverhoging met acht pro cent verklaarde hij, evenals het mi- nistèrie v. Economische Zaken, met een verwijzing naar de prijsstop van vorig jaar. „De tandarts wil echter evenals de andere Neder landers delen in de inkomstenver hoging", aldus de econoom van de Maatschappij voor Tandheelkunde. „Anderzijds betekenen deze afspra ken met het ministerie van Eco nomische Zaken ook een stuk be scherming voor het publiek. Er be staat in Nederland weliswaar geen eenheid op het gebied van de tand artstarieven, maar deze vorm van prijsbeheersing betekent desondanks dat de tandarts voor een bepaalde verrichting niet anders mag be rekenen dan acht procent méér dan vorig jaar". Sommige tandartsen hadden nl. al per 1 januari van dit jaar hun tarieven verhoogd en dikwijls met een hoger percentage dan wat nu is goedgekeurd. De heer Kranenburg van Volks gezondheid wees erop, dat het hier om ongeveer dertig procent Neder landers gaat die niet bij een zie kenfonds zijn aangesloten en dat het voor zijn ministerie bijzonder moei lijk is om te achterhalen hoe deze groep zal reageren op de prijsver hoging. „Onze informatie over deze, im mers niet georganiseerde groep, is slechts incidenteel", aldus de heer Kranenburg. „Als echter door zuï- ver economische maatregelen, Inj welke bevolkingsgroep dan ook, het niveau van de tandheelkundige ver ging zou dalen, dan is ingrijpen noodzakelijk. Op dit moment vait hier echter geen enkele uitspraak over te doen", aldus de inspecteur tandheelkundige dienst. (Van een onzer redacteuren) LEIDEN. Op veel van wat de afgelopen dagen in Brussel door sommige van de honderden daar verzamelde theologen naar voren is gebracht, kan prof. dr. Hans Goddijn „ja" en „amen" zeggen. Het waren allemaal vak lui in Gods tuin en geëngageerde randfiguren, die met elkaar uit de benauwenis trachtten te komen. Hans Goddijn behoort niet tot de gebrevetteerde samenstellers van het „spoorboekje" naar de hemel, de godgeleerde zoekers naar een eeuwigsheidsvormgeving die in de loop der tijden allengs in het braambos zijn komen vast te zitten en nu manmoedig het woord „vrij heid" in hetk erkelijk en gods dienstig vaandel willen schrijven. Professor Goddijn baant op zijn eigen terrein een weg naar die vrijheid en dat zal niet anders kunnen dan revolutionair. Hij is socioloog, „doktert" aan veel maat schappelijk zeer en zoekt naar de oorzaken daarvan. De sociologie komt met „hinderlijke" feiten voor de dag. „Het is onze taak, deze feiten te signaleren. „Rome" heeft niet voor niets zo'n bijzondere he kel aan de sociologie. De socioloog komt altijd met be roerde dingen voor de dag. Als het goed gaat hebben ze ons niet no dig. En als we dan wat zeggen heet het, dat we te kritisch zijn. Zeker, een socioloog kijkt ook wat rauwelings tegen de dingen aan. Hij heeft veel weg van de arts. Met de Kerk en de maatschappij is het precies als met de mens. Met recht wordt zijn lichaam tempel van de H. Geest genoemd, maar als er iets mis is moet het mes erin. De naam Goddijn heeft een be kende klank in Leiden. Professor Hans en bloedverwanten stammen uit het Leidse katoenproletariaat Wij Goddijnen vertonen de merk waardige combinatie van katho liek zijn en tóch zeggen waar het op staat Met broer Walter, directeur van het Pastoraal Instituut voor de Ne derlandse Kerkprovincie die al heel wat kritiek te slikken heeft gehad heeft Hans Goddijn zich sind 1950 beziggehouden met de godsdienstsociologie. „Van die kri tiek trekken wij ons vreselijk wei nig aan. Als je in dit werk zit moet je geen populariteit zoeken. Je moet het werk doen waar je voor staat en dan natuurlijk rekenen op die kri tiek. Dat is het lot van veel men sen, die de Kerk meer bij de tijd willen brengen. Wie zich bezig hield met de relatie Kerk-samenle- ving heeft het altijd zwaar te ver duren gehad. Poels, Ariéns, Aalber- se, het waren allemaal jongens die het voor de kiezen hebben gekre gen". .ids 1968 lector aan de Leidse universiteit voor de Inleiding en geschiedenis van de Sociologie, is met ingang van 1 september j.l. benoemd tot professor aan de Theolo gische Hogeschool te Amster dam met als leeropdracht So ciologie. Zijn toepassingsge bied ligt op kerkelijk en po litiek vlak. In 1958 begon prof. Goddijn te publiceren met „In Brabant staat een abdij" en „Sociologische the orieën in Amerika". Sindsdien zijn de publiktaies niet van de lucht geweest. In 1963 promoveerde hij aan de Rijksuniversiteit te Leiden op een proefschrift, getiteld „Het functionalisme in de so ciologie, met name in de Verenigde Staten". Naar aan leiding van zijn benoeming te Amsterdam hadden wij een gesprek met hem over zijn visie op de Kerk in het algemeen en de Nederlandse kerkprovincie in het bijzon der. eens bemogene probleemloze ge- loofsfamiliie staat men thans vaak vierkant tegenover elkaar. Volgens de socioloog Goddijn spreekt dit heel sterk in de middelgrote ste den achter Hollands kustlijn, waar nog een flink stuk middenstands- katholicisme te vinden is met een vanouds grote invloed in bijvoor beeld colleges als kerkbesturen. Die gevestigde orde lijdt aan neo- fobie-angst voor het nieuwe en vooral voor wat „anders" is. Met name werkt dit belemmerend ten opzichte van de celibaatskwestie. Over 10 jaar is men 't gewend, maar op het ogenblik is men in die kring nog gebiologeerd door de voorwaarden van het priester schap, gefixeerd op de conditie van het ongehuwd blijven. Dr. Hans Goddijn legt de vinger op een paar wrijfpunten. „De ka tholieke Kerk is met twee proble men niet klaar gekomen de laatste eeuwen. Dat is het modern maat schappelijke probleem, waarbij de moderne democratie en het mar xisme genegeerd zijn. Het tweede probleem is individueel: dat van huwelijk en seksualiteit" Het aardige van de Nederlandse situatie vindt de heer Goddijn, dat hier nog veel leken en priesteraca demici zijn op wie de bischoppen een beroep kunnen doen D't in tegenstelling tot b.v. Frankrijk waar het grensgebied Kerk-samen- leving al lang een afgeschreven zaak is. „Het bruist hier, Nog wel, ja Maar we moeten niet te lang in de impasse blijven iztten, anders krijg je te veel gedistantieerde kerkelijkheden". Het is wat met de Kerk in ons goede vaderland te stellen! In de Wat betreft een ongehuwd pries terschap is men in Nederland toe gegroeid naar het moment, dat een oplossing bereikt moet worden. Na alle discussies van de laatste jaren blijkt, dat ontkoppeling een heel natuurlijke beleidsbeslissing zou zijn. „In Italië durft men een libe ralisering op deze punten niet aan. Als dit daar doorzet krijg je nog heel wat anders te zien dan hier in Nederland. Daar heerst een noodsi tuatie met een volstrekt autoritaire en ondemocratische Kerk en een louter onschristelijke afstand tus sen bisschoppen en lagere clerus. De mentaliteit van het verslagen fascisme heeft een vluchtheuvel gevonden in het centrale bestuur van de Romeinse Kerk. In dat bestuur helaas kan 'men het niet anders zien zit een flink stuk Latijns fascisme en dat is misschien nog het minst verteerbare in de Kerk van West-Europa Over de Romeinse inbreng in de nieuwe samenleving zegt de heer Goddijn, dat aangetoond kan wor den, dat de encycliek Humanae Vitae meer schade heeft veroor zaakt dan goed, zeker als je het pastoraal bekijkt. Hans Goddijn ziet nu al aankomen dat wat in Nederland gebeurt kinderspel is vergeleken bij wat in Duitsland op stapel staat en wat in de Verenig de Staten al gaande is. „In Ameri ka kan men al spreken van een horizontaal schisma. Dit land is na de oorlog systematisch volgestopt met jonge conservatieve bisschop pen, die merendeels in Rome ge studeerd hebben. Op grote schaal is hier de ondergrondse Kerk be zig. In Duitsland gaat het ceiiibaats- probieetn volgens mij veel zwaar der spelen dan bij ons. Ondanks episcopale uitlatingen over het te gendeel is gebleken, dat van de Duitse seminaristen 90 procent vóór ontkoppeling is". Dat er zoveel intolerantie heerst noemt dr. Goddijn een gevolg van de polarisering der standpunten. „Dit vind je niet alleen in de Nederlandse kerprovincie, dat be staat op politiek gebied en op de universiteiten. De snelle maat schappelijke verandering geeft een scheiding der geesten. Die prijs moet je willen betalen, anders kun je beter op bed blijven liggen en gebeurt er niets Een groot stuk van het modern ongeloof wordt, aldus dr. Goddijn meer veroorzaakt door de instituti onele aspecten van de Kerk dan door de onwil om zich met de laatste levensvragen bezig te hou den. De moderne mens is zeer gevoelig voor fundamentele vraag stellingen, ook op religieus gebied. „Maar", zegt Hans Goddijn, „d Kerk is nog niet in staat geweest, n te haken op dat moderne reli gieuze bewustzijn, hoewel er in de moderne liturgie en jeugddiensten al iets op dit inhaken wijst". Ook de theologie kent een for midabele crisis. „Niettemin zijn in Brussel honderden theologen bij een geweest om eruit te komen. Nu valt zo'n congres i.iet los te zien van allerlei kerkpolitieke be wegingen. Tal van theologen wil len zich bevrijden van het curiaal imperialisme of onvrijheid om die theologie verder te kunnen bren gen. Het lijkt me afschuwelijk we tenschap te beoefenen en tegelijk gebonden te zijn aan een kerkelijk instituut. Een theoloog moet 'niet los van dat instituut staan, maar wel kritisch daartegenover". Dr. Goddijn vindt, dat godsdienst mensen niet mag beangstigen en de geestelijke volksgezondheid bedreigen. De moderne mens wordt al genoeg met problemen belast. Je zegt dan al gauw: dan maar zonder kerk. Dit is te illus treren met de toestand in Italië, wat de interventie van het Vaticaan in binnenlandse aangelegenheden daar bewerkstelligd heeft, waar door het alleen maar beroerder gaat. In de Kerk en niet alleen daar wordt in onze dagen gewrikt en losgemaakt. Maar we zullen zo weinig mogelijk stuk maken. „Het is zo delicaat en subtiel, Niemand van ons katholieken heeft echt moeite met de kerkgeschiedenis. Men aanvaardt de dieptepunten en perioden van verval. Maar ondanks dat blijft men het instituut zien als iets onaantastbaars, iets heiligs. Voor mensen is de Kerk nog de enige zekerheid. Haal je die zekerheid weg, dat sla je de laatste hou vasten weg". BRUSSEL (ANP) Sinds en kele dagen oefenen controleurs van het Belgische ministerie van fi nanciën, die daarvoor speciaal uit Luik en Brussel naar de grens zijn gestuurd, een scherpe controle uit op de goederenuitvoer aan die grens. Dat gebeurt speciaal bij de douaneposten Lichtenbusch en Hau- set, maar ook bij andere grenspos ten. De verscherpte controle houdt verband met een uitgebreide fraude die aan het licht zou zijn gekomen en die er op neer komt, dat expor teurs zich onrechtmatig belasting gelden zouden hebben laten terug- vele malen het normale bedrag aan geven voor bepaalde produkten die belasting teruggekregen zou zijn. op een zogeheten 66-T formulier Ook is er sprake van vervalste ge worden uitgevoerd. wichten bij ladingen. Het Belgische ministerie van fi nanciën is zeer zwijgzaam over de ze zaak, maar naar verluidt gaat het hier om een zwendel die in de miljoenen guldens zou lopen. Een achttal Belgische firma's die bij de fraudes betrokken zou zijn, zou voor bepaalde ladingen meer malen eenzelfde formulier hebben ingevuld waardoor voor één lading De Luikse directie van het minis terie van financiën heeft, zodra ze lucht van deze zaak kreeg, een groot aantal controleurs naar de grens gestuurd die alle ladingen op een zogeheten 66-T document mini- tieus onderzoeken. Dit heeft aan de grensposten al tot aanzienlijke ver tragingen geleid. Er komen wacht tijden voor van vijf en zes uur. WASHINGTON (Reuter) Het Wit te Huis heeft nadere mededelingen gedaan omtrent president Nixons reis van negen dagen aan Europa. De president zal een bezoek bren gen aan vijf landen en aan de Ame rikaanse zesde vloot in de Middel landse Zee. Morgenochtend vertrekt Nixon uit Washington naar Rome. Na bespre kingen met president Saragat en de Italiaanse regering zal hij maandag een bezoek brengen aan paus Paulus. Daarna woont hij een oefening bij van de zesde vloot. Vervolgens staat Zuid-Slavië op het programma. Nixon blijft daar twee dagen. Op 2 oktober reist hij naar Madrid voor een ontmoeting met generaal Franco. Tenslotte gaat hij naar Groot-Brittannië en Ierland. De kans is groot, dat dit soort luchtkussentrein in de toekomst zal gaan rijden op het traject Amster- dam-Schiphol-Den Haag. De trein zal van Franse of Britse makelij zijn. Geen uitlaatgassen produceren en met minstens 200 km per uur volko men geruisloos langs een brede be tonnen spijl glijden. NEW YORK (ANP) Minister Luns heeft donderdagavond een ge sprek gehad met VN-secretaris-ge- neraal O# Thant, dat voornamelijk ging over de kwestie van het inter nationale gerechtshof. De Nederlandse delegatie had ge hoopt dat dit agendapunt zou wor den afgevoerd. De rechters hebben sinds vorig ja-ar geprobeerd, niet lan ger exclusief in Den Haag te reside ren en zittingen van het hof alleen daar te laten plaatsvin-den. Zij me nen, dat Den Haag niet meer het aanzien heeft, dat het in het begin van de bijeenkomsten van het hof genoot en dat zij er niet voldoende diplomatieke rechten krijgen. Ook klagen ze over de trage vorde ringen bij de nieuwbouw en het touw trekken om een nieuwe vestigings plaats. WASHINGTON (AP) Omdat het kapen van vliegtuigen helemaal niets om te lachen is, verzoeken de Ame rikaanse luchtvaartmaatschappijen 't publiek vriendelijk maar dringend zich op luchthavens en in vliegtui gen te onthouden van „kaperijgrap- jes". Typisch voor dit soort humor was de opmerking van een passagier „Als u me nog niet wat te drinken geeft, laat ik dit vliegtuig de luoht in vlie gen". Hoewel ik tamelijk sceptisch sta tegenover de gedachte dat geschiedenis vooruitgang is en vooruitgang toenemende vrijheid, ben ik er toch van overtuigd, dat er op minstens één gebied de laatste jaren vooruitgang geboekt is. Dat openbaart zich in de cul tuur van het snuffelen. Vroeger was deze oerbezigheid van alles wat een neus heeft, verboden of tot bepaalde terreinen beperkt. Ik herinner mij bijvoorbeeld, dat twintig jaar geleden het snuffe len in antiquariaten, de speur tocht naar oude boeken, een eer volle en hoogst intellectuele be zigheid was, maar dat het rondlo pen op vlooienmarkten en het bezoeken van winkels in tweede hands goederen eigenlijk helemaal niet netjes werd gevonden. H et ging dan ook gepaard met een gevoel van schaamte en een schichtigheid waardoor het bijna op één lijn kwam te staan met het binnensluipen in een bordeel- Toch was het een elementair ge not rond te slenteren bij de kraampjes waar schoenen en cor- setten, oude pannen, wekkers en gereedschappen op één hoop la gen met boeken en platen. Alles was getekend door een langdurig gebruik en maakte een armelijke indruk. Dat was misschien ook de re den waarom het een beetje be schaamd was op de vlooienmarkt te worden aangetroffen. Het aan raken van gebruikte goederen wa's niet hygiënisch. Wie weet wat voor besmettelijke ziekten maar snuffelen inzoverre hij bin nen dat grote en a»l bestaande systeem naar sporen zocht van het kleine systeem dat zijn ge specialiseerde belangstelling had. De rest interesseerde hem niet en was voor hem waardeloos. Snuf felen veronderstelt een grote hoe veelheid waardeloos of niet ge waardeerd materiaal, waaraan geroken wordt en dat opzij ge schoven wordt om de baan vrij te maken voor de eventuele vondst- Het is selecteren. Daarom is het snuffelen op de vlooienmarkten veel echter. Daar wordt of werd uitgegaan van de betrekkelijke waardeloosheid. De kooplui op de luizenmarkt die ik vroeger be zocht, stonden tamelijk gelaten en onverschillig temidden van hun goederen, die doordrongen van de waardeloosheid ervan en niet in staat die te klasseren. Dat was eigenlijk een enorme service want het liet de bezoeker volko men vrij in zijn snuffelinsticten en de illusies die daarbij horen. De goederen waren afval, door de officiële economie uitgekotst en afgeschreven. Zich daarvoor inte resseren betekende al bijna: op een afstand gaan stsan van de geordende maatschappij. De snuffelaar doet altijd een poging tot een nieuwe en eigen waardering te komen van datge ne wa't al door een economische zeef is gegaan. Hij volgt met de neus in het afval zijn eigen spoor en richt zich daarmee tegen de officiële economie en haar waar- die arme drommels die de spul len hadden moeten verkopen, on der de leden hadden. En dan: het waren arme drommels en de spullen waren uiterst goedkoop. Op zo'n markt rondlopen zou op gevat kunnen worden als een te ken van armoede en maatschap pelijke aftakeling. Tegenwoordig worden zo'n markten in een wat gewijzigde vorm overal georganiseerd en druk bezocht. Zelfs als er entree geheven wordt wat eigenlijk heel tegenstrijding is verdrin gen de mensen elkaar. Het snuf felen is bevrijd van een hygië nisch en socia'al taboe. Dat zou kunnen betekenen dat het nu een beetje snobistisch geworden is, maar ik kan dat moeilijk gelo ven. Wat wel gebeurt is dat de kans op een verrassende vondst, waardoor de snuffeltocht geïnspi reerd wordt, nu veel hoger wordt aangeslagen. Daarmee stijgen niet alleen de prijzen, maar verandert ook de kijk op het zogeheten zooitje ongeregeld. Er is bijna geen ongeregeld goed meer, wan neer ongeveer alles een vondst kan zijn. Vroeger was dat zo in de anti quariaten. De boeken die daar stonden waren allemaal gecatalo giseerd en op hun waarde ge schat. Zij waren al eens vondst geweest en geklasseerd. Daarom was het ook netjes daar te zoe ken. Want wie dat deed paste zich aan bij een geaccepteerd systeem van commerciële waar deringen. Zijn zoeken was alleen deringen. Snuffelen is een herin terpretatie van wat bij een vori ge interpretatie of selectie verge ten en verworpen is. Het is uit zichzelf non-conformistisch en leent zich dus eigenlijk ook niet voor snobisme. De snobs snuffe len niet, ma'ar volgen het spoor van anderen. De snuffelaar volgt alleen zijn eigen neus, het meest onfeilbare en minst gewaardeerde zintuig. Een handelaar in ongeregeld goed stond vroeger onderaan op de maatschappelijke ladder, zijn klanten nauwelijks hoger. Zij pa rasiteerden een beetje op de wel vaart. Tegenwoordig kunnen die handelaars zich gedragen als an tiquairs, wamt zij en hun goede ren zijn geklasseerd. Er is als het ware een lek in de economie gekomen door de ontdekking dat goederen na één cyclus van ge bruik nog niet dood zijn. Ze blij ven meedraaien in een telkens nieuwe waardering. De snuffelaar vindt nog altijd zijn eigen spoor te midden vam veel dingen die hem ontgaan of niet interesseren. Maar zijn laagbijdegrondse lief hebberij wordt nu veel hoger ge waardeerd. Welbeschouwd is hij niet een hond die aan afval ruikt, maar een maatschappijkritische intellectueel die het verleden herinterpreteert en de bestaande systemen van waarderen links laat liggen, zoals de handelaren in ongeregeld dat altijd al gedaan hebben. Daarom beschouw ik de bevrijding van het snuffelen als een vooruitgang- (ADVERTENTIES) HERAS HEKWERK OIRSCHOTTEL. 04997-1966* (t.z.t.484P*' GELEEN De heer J. Kuypers uit Geleen alias „het goede heertje" brengt binnenkort een simpel boek werkje op de markt over de nacht- kluizenaffaire. Het wordt verlucht met enkele instructieve schetjes. Met dit boekje in de hand kan ieder een een nachtkluis kraken. Het manuscript ligt op dit moment bij twee uitgevers. „Zien die er geen brood in dan laat ik het boekje zelf drukken en ver spreiden", zegt Kuypers.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1970 | | pagina 13