Capriccio Italiano
De kuil
De achterwereld
Kastelen
POP
Luchtig
De majoorse
Paarden en pony's
Dressuur
Metaal
Veluwe
Domme vraag
Vergeefse moeite Geloofscrisis
Geloof in de politiek
Het kind en Het
badwater
Coretta King
Naaste
Lakken
Tuin
Dieren
Zeilen
Mijn moeder
Ku Klux Klan
Essef
Geloof \e het zelf
Dit boek is een verademing: in
rustige maar meesterlijk gehanteerde
taal brengt Aatjes ons opnieuw naar
zijn eigen aards paradijs: Italië. Iede
re zin, hoe eenvoudig van constructie
ook, is een regel poëzie, geladen met
nostalgie naar het laarsachtige schier
eiland met zijn prachtige landschap
pen en mooie vrouwen. In dit boek
geen narcistische problemen (tenzij
het heimwee, dat Aatjes dusdanig
weet te cultiveren, dat het ontbreken
van dit heimwee bij jezelf aandoet
als een geestelijk defect), geen ge
kunsteldheden of nieuwlichterij. Hij
deelt ons alleen mee van zijn kin
derlijke nergens overdreven lijkende
bewondering voor de antieke wereld
en laat ons kennis maken met men
sen, monumenten en landschappen.
In ditzelfde boek is het deel Goden
en eilanden opgenomen. Aan de hand
van Homerus bezoekt Aafjes daarin
Griekenland, waarvan hij vertelt in
eenvoudige maar rijke taal. De Griek
se mythologie krijgt daardoor als-het
ware een eigentijds aanzien en een
diepere dimensie. J.M.
Bertus Aafjes Capriccio Italiano
Goden en eilanden Meulenhoff,
Amsterdam - f 15.-.
Een indrukwekkend en eerlijk
boek is De Kuil van de Russische
schrijver Alexander I. Koeprin en
het is uitstekend vertaald door J.
Hoepelman en G. Kruisman. Het is
de roman van een Russisch bordeel,
geschreven met een soms ook nu
nog schokkend realisme. Het boek is
in 1910 voor het eerst verschenen.
Koeprin was wellicht de enige in
zijn tijd, die het probleem der sexu-
aliteit zo openhartig (maar boven
dien begrijpend en dus barmhartig)
dorst te benaderen. Hij-zelf was er
van overtuigd dat velen Yama (de
oorspronkelijke titel van het boek)
zedeloos en onfatsoenlijk zouden
vinden, een opmerking die voor de
ze tijd zeker niet meer op gaat maar
die onwaar is bovendien omdat De
Kuil r.iet geschreven is om te prik
kelen dan wel uit sociale bewogen
heid. Want duidelijk blijkt de ellen
dige toestand van deze vrouwen, een
positie, die in deze tijd nauwelijks
veranderd lijkt, uit het frenetieke
gegeven van deze roman. Het boek
kan ook nu nog boeien al was het
alleen al om de uitmuntende kijk
die Koeprin heeft op de psyche van
de publieke vrouw, die in De Kuil
met tientallen voorkomen en wier
karakters hij zorgvuldig en met me
dedogen analyseert.
J. MARTENS
De Kuil - A. J. Koeprin - Uit
geverij De Arbeiderspers - 14,50.
Wie, of beter, wat is Mijnheer
D000' Voor lezers van „De achter
wereld" van de Franse schrijver
André Dalmas blijft dit, ook na de
laatste bladzijde een intrigerende
vraag. Zoals de hoofdpersoon Mijn
heer D000, zelf voorin het boek
constateert, „Degene die met de an
der spreekt in de tegenwoordige
tijd, of degene die met de ander
spreekt in de verleden tijd is Mijn
heer doo°. Maar hoewel dit de lezer
inderdaad helpt de verschillende ge
beurtenissen in de juiste proporties
te zien, blijft „De achterwereld"
voornamelijk een vreemde wereld.
De hoofdpersoon reist door deze ab
surde omgeving naar de (droom?)
stad Conseptie, op zoek naar de
onbekende vrouw Thérèse. Tijdens
deze speurtocht ontvouwt zich een
panorama van gedachtenflitsen,
waardoor oorsprong en einde van
tekst en verhaal verhuld blijven als
in een droom, zodat je je gaat afvra
gen of het gehele verhaal niet ge
droomd is. Een boeiende, bijna im
pressionistische roman!
P. DEKKERS
De Nederlandse kastelenstichting
geeft in samenwerking met de
ANWB een reeks gidsen uit van
Nederlandse kastelen, die bezichtigd
kunnen worden. Als deel 2 ver
scheen De Nemerlaer en als deel 3
het kasteel Dussen. Ieder 20 prettig
leesbare pagina's over de geschiede
nis en de bouwkundige aspecten.
Voor de Nemerlaer sedert de brand
ten dele een achterhaalde zaak, be
halve de oratio pro domo over de
daar gepleegde activiteiten. Een her
rijzenis wordt in zicht gesteld. Dus
sen, waar ook regelmatig exposities
gehouden worden, is zeker de moei
te van het bezoeken waard. Voor de
vakantietijd of vrije dagen zinvolle
boekjes, wanneer we bij het bezoe
ken van kastelen verder willen kij
ken dan onze neus lang is.
H. E.
A. van Oirschot: Kasteel Nemer
laer en drs. G. Ros-De Korte: Kasteel
Dussen (uitg. ANWB/Ned. Kastelen
stichting serie Nederlandse kas
telen).
André Dalmas, De achterwereld -
Witte Beertjes, no. 1328, f 3,75. R©iSQicJsSn
Hoofdpersoon Selma Silver is 13,
als ze haar dagboek-in-romanvorm
schrijft. Ze is begaafd en zinnelijk,
maar heeft een minderwaardigheids
complex vanwege haar jeugdpuist
jes. Door voortdurende ruzie thuis
ontloopt ze de ouderlijke woning
zoveel mogelijk en is ze op haar
vijftiende al een volleerde mannen-
jaagster met ervaring voor Iemand,
van 30. De verhaaltrant grenst aar#
het „pornografische". Ze schrijft
koel, vernietigend en neemt geen
enkele afstand van het onderwerp.
Het moet niettemin gezegd worden,
dat haar woordkeuze verbluffend
goed is. Ook introduceert ze een
hele reeks nieuwe woorden, die aan
haar decadente, maar wél originele
brein ontsproten. Luchtig boekje
voor een zwoele zomerdag.
ANNELIES VAN DEN TOL
3 IK BEN DE ONBEKENDE
SCHOONHEID door Rosalyn Drex-
'er. Zwarte Beertjes. Uitg. Bruna
Utrecht-Antwerpen. Prijs f 2,75.
Het is een beetje vreemde ge
waarwording tussen de boeken die
men te bespreken krijgt, een wel
haast vergeten naam aan te treffen,
die van Ernst Wiechert namelijk. De
Reinaert-uitgaven hebben een van
zijn beste boeken opnieuw en in een
beheerste vertaling het licht doen
zien: De majoorse. Wiecherts we
reldbeeld pas niet meer in deze tijd,
daarvandaan misschien dat men de
ze roman met bijzondere zorg leest.
Men raakt geboeid door deze lec
tuur, hoe „wereldvreemd" zij van-
laag de dag ook mag doen Wiechert
s een man met een diepe eerbied
voor de mens. die hij niet los weet
e maken van de natuur, waarin hij
eeft en ook in deze roman probeert
lij de synthese te leggen tussen
ipide fenomenen. Vandaar dat zijn
■■verk hoog genoteerd stond op de
lationaal-socialistische markt van
veleer. Toch was Wiechert geen fa-
laticus. die door dik en dun de
iloed- en bodem-theorie aanhing
van de mannen van het duizend
jarig rijk. Dat is hem dan ook inge
peperd: Wiechert heeft straf uitge
zeten in het concentratiekamp Bu-
vhenwalde.
Wiechert is een poëet en bovendien
een echt Duits dichter, een man, die
geladen is van nostalgie, met iets
visionairs en een verlangen naar
mystiek. Zijn manier van zich uit
drukken heeft overigens niet geëx
alteerds: het is alleen geladen van
weemoed naar een betere wereld,
waarin de natuur haar eigen rol
meespeelt en zich tracht meester te
maken van de mens om deze aldus
te genezen. Men zou hem een verre
nazaat van Rousseau kunnen noe
men. Aan de Majoorse is bovendien
ook uiterlijk alle aandacht besteed:
het boek is uitgegeven in een antiek
aandoende stempelband. een wijze
van verpakking, die geheel in stijl
is met de inhoud van het boek.
J.M.
E. Wiechert - De Majoorse. ver
taling Jean H. P. Jacobs - Reinaert-
uitgaven Brussel!Roosendaal - f 8,90.
Wie enig inzicht heeft in het Itali
aanse familieleven, zal zeker ge
boeid worden door dit verhaal. Bui
tenstaanders echter zullen zich erge
ren en in het gunstigste eval verve
len bij het lezen van de geraffineer
de intriges, de sluwe spelletjes en
de hebzucht van de lagere Romeinse
klasse. Gegeven: de I7-jarige Ivana
uit een eenvoudig milieu wekt
op straat de genotzucht op van Giu-
lio, een kalende, rijke advocaat van
40, die van een vrouw nog nooit
„neen" te horen heeft gekregen. Hij
denkt, dat alles te koop is, ook de
op het eerste gezicht zo onschuldig
lijkende Ivana. Samen met een oom
jir Jiaar ouders bedriegt ze hem
pcIÖer. Alle pogingen van Guilio
Stuiten af op een oprecht lijkende
onverschilligheid voor zijn rijkdom.
Ivana hanteert doortrapt het „kij
ken, maar afblijven". Ze drijft hem
hiermee tot het uiterste en laat hem
eindeloos gefrustreerd en duizenden
guldens armer achter. Alba de Cés-
pedes geeft een volmaakte tekening
van de agressiviteit van de Italiaan
se zuiderling, die in de wereldstad
Rome op alle mogelijke manieren
tracht het hoofd boven water te
houden. Ivana's vader wringt zich in
allerlei bochten om de schuldeisers
van de deur te houden. Met een
bijna sadistisch genoegen beschrijft
de auteur de val van advocaat Giuli-
o, die geen moment verwachte door
mensen uit het volksmilieu te wor
den verlinkt! Want een ander woord
is daar nauwelijks voor te vinden.
ANNELIES VAN DEN TOL
MIJN MOOIE DIKKE POP (LA
BAMBOLONA) door Alba de Cés-
pedes. Zwarte Beertjes. Uitgeverij A.
W. Bruna Utrecht-Antwerpen. Prijs
f 3,75
Dit boek is niet geschreven om de
dierenarts uit de stal te houden. Het
is er de samensteller Wouter Slob
alleen om te doen geweest het
paard-minnende en paard-bezittende
publiek een idee te geven van wat
verstaan moet worden onder goede
verzorging.
Het was er hem bovendien om te
doen de leek een idee te geven aan
wat voor kwalen een paard kan
lijden en wat er de symptomen van
zijn, zodat men gealarmeerd raakt
en de dokter erbij haalt. Het boek is
zeer veelzijdig, behandelt niet alleen
de hygiëne en de wijze van voede
ren onder allerlei omstandigheden
maar licht tal van verschijnselen
toe, die op ziek zijn kunnen duiden,
terwijl tal van ziekten uitvoerig be
schreven worden voor wat verloop
en curering betreft.
Wouter Slob heeft hiervoor de
vroegere „paardengezondheidskalen-
der" bewerkt in samenwerking met
een elftal deskundigen. Het resultaat
is een boek, dat voor de paarden
man (van wie er hoe langer hoe
meer tot de liefhebbers behoren, die
van paarden weinig of geen ver
stand hebben) een vademecum bete
kent, dat hen niet gauw in de steek
zal laten. Het bevat een eindeloos
aantal praktische wenken, die de
opvoeding en gezondheid van het
kostbare dier ruimschoots ten goede
komen. Het boek hoort thuis in de
bibliotheek van ieder, die er een
eigen paard op na houdt en voor
maneges is het praktisch onmisbaar.
J. MARTENS
Wouter Slob Gezondheid en
ziekte van paarden en pony's L.
J. Veens uitgeversmaaschappij n.v.,
Amsterdam 24,50.
De Amstel reisgidsen hebben een
zeer goede naam. En niet ten on
rechte. Ze zijn n.l. opgebouwd van
uit het uitgangspunt, dat beschrij
vingen van toeristisch aantrekkelij
ke streken, plaatsen of monumenten
is voorbehouden aan literatoren en
dat zelfs die er lang niet altijd in
slagen een voor ieder geldende im
pressie te geven. Daarom zijn de
kwalificaties in deze reisgidsen zeer
ingehouden. Daartegenover staat een
overmaat aan informatie die werke
lijk bruikbaar is: overzichten van
zeer vele logiesmogelijkheden, tallo
ze praktische wenken, routebeschrij
vingen en lijsten van de meest voor
komende woorden in de taal van het
beschreien land. In een aantal van
de landen, die de voor ons liggende
reisgidsen beschrijven, zijn we zelf
geweest. We kregen bij lezing het
gevoel dat deze vakanties nog veel
aantrekkelijker waren geweest als
deze gidsen er toen al geweest wa
ren.
H. LUTZ
Amstel Reisgidsen Normandiê
en Bretagne Oostenrijk (zomer),
Zuid-Italië. J. J. Veen's Uitgevers
maatschappij n.v. Amsterdam (f5,90)
De echte ruiter zal nooit zijn dres
suur verwaarlozen OBSdat hij weet
dat hij zonder die dressuur nergens
is. Dressuur is het begin- en eind
punt van de rijkunst en wie deze
kunst niet geregeld beoefent, suk
kelt als ruiter achteruit. Wie veel
buiten gereden heeft, krijgt op een
gegeven ogenblik toch weer de be
hoefte zijn rijkunst „bij te stellen",
in bos en hei wordt nu eenmaal
slordiger gereden dan in „de bak".
In wezen is die eenheid tussen man
en paard het mooiste wat men zich
als ruiter voor kan stellen. Die een
heid bereikt men alleen door het
paard de voor hem geëigende dres-
suur-oefeningen te laten maken en
daarin een bepaalde graad van per
fectie te bereiken. Maar het kost
wel geduld en dat is een deugd, die
de mens van thans (en dus ook de
ruiter) praktisch niet meer bezit.
Het is daarom wel eens goed ken
nis te maken met een boek, dat
geheel aan de dressuur gewijd is. La
Rivière Voorhoeve n.v. gaf zo'n
boek uit, het staat geheel in het
teken van de Spaanse rijschool. Het
is een prachtig platenalbum gewor
den, waarvan een groot deel in
kleur maar is bovendien voorzien
van een summiere tekst, die ook
voor de out-sider interessant is.
Kennis nemen van de figuren, die in
de hogeschool van de Lipizaner-
hengsten onderwezen worden, kan
een ruiter alleen maar nederig ma
ken. Hier wordt tot in de perfectie
met eindeloos geduld een vorm van
rijkunst gecontinueerd, die bijna
nergens meer zo beoefend wordt
Cynici zullen zich afvragen of dit
nog nut heeft.
Wij menen van wel en dat niet
alleen om romantische maar ook om
praktische overwegingen. De in
standhouding van dit instituut bete
kent namelijk het bewaren van de
beste rij-tradities, waarmee komen
de generaties ruiters blijvend hun
voordeel zullen kunnen doen.
Het enige, wat wij in dit boek
gemist hebben, is een hoofdstuk
over de opleiding van de instruc
teurs-zelf. Voor het overige is het
een album, dat iedere paardenlief
hebber in zijn kast zal willen heb
ben ook al omdat het zo feestelijk
en toch decent is uitgegeven.
J. M.
Lipizaners en de Spaanse rijschool
Wolfgang Reuter (vert. A. J. Ri
chel) La Rt inère Voorhoeve n.v.
Zwolle 16,50.
Wie nog durft te beweren dat hij-
zij zich in de zogenaamde vrije tijd
verveelt, moet eindelijk maar eens
duiken in de eindeloze reeks boek
jes met ideeën over creativiteit. Met
dun metaal (aluminium, tin, mes
sing, koper) bijvoorbeeld kun je alle
kanten op zonder een beroepsmatige
metaalbewerker te zijn. Al die kan
ten vind je in dit boekje nu ook
niet, maar voldoende aanknopings
punten om zelf verder op door te
fantaseren. Historie, materialen en
technieken worden duidelijk uiteen
gezet. Werkstukken als armbanden,
inlegwerk, halskettingen, kande
laars, naamplaatjes, mobiles, wind
wijzers etc. worden er redelijk geïl
lustreerd als mogelijkheden. Ook
het maken van afdrukken, graveren,
branden, afgieten, patineren komen
als toegift nog aan de orde. Een
aanbevelenswaardig boekje voor al
len, die aan metaal als creatief ma
teriaal plezier beleven. Je hebt er
geen werkplaats voor nodig: het kan
thuis aan tafel.
HENK EGBERS
Yves Bussy: Plastisch werken met
dun metaal (oorspronkelijk: Le Re-
poussage du Métal) (uitg. Strengholt
n.v. handenarbeidreeks no. 10 10)
De Veluwe blijkt een onuitputte
lijke bron voor schrijvers. Ditmaal
hebben twee mannen tegelijk zich
aan een ontboezeming gewaagd. En
zij hebben daarbij niet veel over het
hoofd gezien. Toch blijft ook dit
boek op het VVV-niveau. Als zoda
nig een stevige concurrent voor vele
informatrices. Aan bod komen o.a.:
oudste en jongste geschiedenis,
bouwwerken, sagen en bijzonderhe
den over mens en dier. Luchtig
gerangschikt en begrijpelijk verteld.
Dit boek is een verrukkelijke hand
leiding voor het gezin, dat in het
hoogseizoen samen met vele anderen
op de folkloristische toer wil. Het is
evenzeer een gids voor hem, die
buiten het seizoen in alle rust van
veel moois wil genieten.
B. HAGENS
De Veluwe land van bos en hei,
J. Fuchs en W. Simons, uitg. West-
Friesland (f8,90).
In een periode, waarin planeten
binnen het melkwegstelsel, stuk
voor stuk worden geëxploreerd als
nieuwe woongebieden voor een
steeds toenemende wereldbevolking,
gebeuren de vreemdste dingen om
de planeet Werkorder 35. Dingen,
die men al vele jaren niet meer had
meegemaakt. Er blijkt een Grote
Antwoorder min of meer de schuld
van te zijn. Een, Antwoorder, die
slechts de antwoorden weet op niet
te stellen vragen. Vandaar, dat de
ondervragers slechts domme vragen
kunnen stellen. Een aardige science
fietion-roman, waarin de quasi-fi-
losofische overwegingen ternauwer
nood als storend worden ervaren.
H. LUTZ
Stel eens een domme vraag
Sheckley Zwart Beertje 1269.
Geloof in de politiek. Als men een
boek met deze titel ziet, wordt men
van de ene kant nieuwsgierig, van
de andere kant vraagt men zich af,
wie daar nou nog in gelooft. Rein-
hold Niebuhr, een vooraanstaand
Amerikaans theoloog, gelooft erin.
In de politiek, en in het geloof in de
politiek. Hoewel veel van de in dit
boek opgenomen beschouwingen van
Niebuhr hun directe actualiteit gro
tendeels verloren hebben omdat ze
ingaan op (koude oorlogs) politieke
situaties in 1957, 1953, 1950 (een
hoofdstuk uit 1967 maakt in dit
opzicht iets goed met een groot
vraagteken achter het Amerikaanse
Vietnam-avontuur) staan er veel
nog steeds actuele grondgedachten
in. Niebuhr ontmaskert hier en daar
op een originele manier een reeks
mythen, die aan de basis van de
oost-west-koude - oorlogssfeer lagen
resp. bij velen nog wel liggen, de
plaats die Niebuhr echter probeert
te geven aan het christelijk geloof
in de politiek, en daarmee in de
„wereld" van vandaag, overtuigt ons
niet bijster Het komt erop neer dat
Niebuhr aan het christendom een
corrigerende functie toekent op de
technisch hoog-ontwikkelde wel
vaartsstaat Fundamentele kritiek
vanuit dat geloof op de structuren in
de hoog-ontwikkelde rijke landen
bijvoorbeeld ten aanzien van de der
de wereld is er nauwelijks bij.
J. LANDMAN
(Reinold Niebuhr Geloof in de po
litiek.) Uitg W de Haan - Bussum.
Toen in 1945 de ergste papier
schaarste voorbij was, brak een golf
gelegenheidslectuur los over oorlog,
bezetting en bevrijding. Vijfentwin
tig jaar later dreigt hetzelfde te
gebeuren. Het boekje „Een natie
onder de nazi's" van Leonard Hui-
zinga en Alfred Mazure behoort tot
beide categorieën. Een deel ervan
werd destijds geschreven, maar niet
uitgegeven, een ander deel stamt
van een illegale uitgave uit de hon
gerwinter en het begin dankt zijn
ontstaan aan de thans verwachte
belangstelling voor dit genre men
gelwerk. De uitgever had kunnen
volstaan met de illegale brochure
„Wat straks?" te herdrukken. Hui-
zinga maakt hierin een rede van de
Duitse landvoogd Seyss Inquart
die vrijwel volledig wordt afgedrukt
wat heel leerzaam is belachelijk
door er geparodieerde kinderversjes
en andere rijmpjes als commentaar
bij te plaatsen. Alfred Mazure zorg
de voor de kanttekeningen. In dit
gedeelte en in de soms aangrijpende
schetsen welke Alfred Mazure van
de stedelijke gaarkeukens in de
hongerwinter maakte, hervinden we
de ontreddering en ontbering van
destijds Zijn overige beschouwin
gen, van toen en nu, behoren tot de
afdeling Oubol om geen andere
kwalificaties te gebruiken.
JOOP BARTMAN
Leonard Huizinga!Alfred Mazure:
Een natie onder de nazi's. - Ad. M. C.
Stok, Forumboekerij, Den Haag.
Mevrouw Coretta King, de wedu
we van Martin Luther King was
kort geleden in ons land ter gele
genheid van de verschijning van
haar boek „Mijn leven met Martin
Luther King". Wie haar toen ont
moette kon niet ontkomen aan de
geweldige indruk die deze vrouw
maakt. Zo indrukwekkend als per
soonlijkheid van formaat en tegelijk
als warm voelend mens,komt zij
ook te voorschijn uit haar boek dat
feitelijk over haar man gaat.
Het is een ontroerend boek. Het
biedt een blik achter de schermen
van Martin Luther Kings strijd voor
de vrijheid. Het is ook het portret
van een eens overbelast, maar geluk
kig gezin. Coretta King beschrijft
haar en Martin L.'s jeugd. Een moei
lijke jeugd maar dank zij verstandi
ge ouders relatief gezien toch be
voordeeld ten opzichte van de zwar
te massa in het zuiden. Dit voordeel
hebben de Kings later trachten te
delen met de niet zo bevoordeelden
en wie kon meer geven dan Martin
Luther King gedaan heeft en daar
door ook zijn vrouw.
Men leest dat M. L. K. altijd
geweten heeft welk lot hem kon
wachten. Toen president Kennedy
vermoord werd en de Kings thuis
verbijsterd en stom van verdriet aan
de tv op zijn doodstijding wachtten,
zei hij: „Dit gaat mij ook gebeuren.
Ik zeg je deze maatschappij is ziek".
En het gebeurde. In Memphis, Ten
nessee. Kort voor zijn dood kocht
Martin Luther King bloemen voor
zijn vrouw. Zij reageerde: „Ze zijn
heel mooi, maar het zijn kunstbloe
men" „Ja", antwoordde hij, „ik wil
de je iets geven dat je altijd zou
kunnen bewaren".
De triomfen (want die waren er
ook), de nederlagen en de vernede
ringen van de familie King vormen
niet alleen boeiende, maar ook ont
roerende, bemoedigende lectuur. Be
moedigend omdat er altijd mensen
zijn als Martin Luther King en om
dat hij zoveel echte vrienden had,
die de strijd zullen voortzetten.
W. KOCK
Mijn leven met Martin Luther King
door Coretta King - Ten Have N.V.,
Amsterdam. Prijs f 16,90.
Vernieuwing in de kerk? Jawel,
er gebeurt althans het een en ander.
Met het tweede Vaticaans concilie
heeft de katholieke kerk A gezegd,
kennelijk zonder het zelf goed te
beseffen. Want nu het erop aankomt
B te zeggen, zwijgt de kerk. De
Belgische jezuïet L. Sterkens geeft
in het boekje „Wie A zegt moet ook
B zeggen" aan, hoe de kerk op
diverse noodgebieden van het (kerke
lijk) geloofsleven B zou kunnen
zeggen. Van de ene kant is het
boekje wel op België geschreven,
van de andere kant blijken bij le
zing Nederland en België in dit
opzicht toch ook weer niet zoveel
te verschillen. Twee passages die de
huidige situaties wel typeren:
„Vroeger luisterden de mensen nog,
ook als ze er niets van begrepen, nu
luisteren de mensen niet meer. De
mensen willen een kerk die reke
ning houdt met hun waarachtige
problemenEn: „Ze worden door
het laatste concilie met aandrang
uitgenodigd hun verantwoordelijk
heid op zich te nemen in de kerk
om het godsrijk te helpen vestigen
in het hart van hun medemensen,
maar hun stem wordt nog altijd niet
gehoord op het hoogste kerkelijke
niveau, en als ze toch doordringt
wordt er weinig of geen rekening
mee gehouden". Is de geloofscrisis
toch meer een gezagscrisis en niet
omgekeerd, zoals veel kerkelijke ge
zagsdragers nog zo vaak zeggen?
J. LANDMAN
L. Sterkens, Wie A zegt moet ook
B zeggen knelpunten op de weg
Tielt/Utrecht.
naar vernieuwing. - Uitg. Lannoo,
Sinds het ontstaan of het zich
opnieuw manifesteren van non-cor-
formistische stromingen als de stu
dentenbeweging, de provo's, de situ-
ationisten en laatstelijk de kabou
ters, heeft het anarchisme een verse
actualiteit gekregen In de behoefte
aan een helder en handzaam over
zicht van de talrijke en elkaar dik
wijls tegensprekende anarchisti
sche theorieën werd door een ken
ner, dr. A.L.Constandse, voorzien. In
zijn boekje „Anarchisme van de
daad", dat de laatste eeuw beslaat,
beschrijft hij vooral hoe anarchisten
handelden onder omstandigheden
waarin ze de kans kregen hun op
vattingen in praktijk te brengen
Die opsomming is niet erg verkwik
kelijk omdat de aanhangers der ge
zagsloosheid in alle gevallen (febru-
ari-opstand van 1848, Commune van
1871, Russische revolutie en Spaanse
burgeroorlog) aan hun eigen kwali
teiten te gronde gaan. Een overtuigd
anarchist behoort daar overigens
vrede mee te hebben. Als buiten
staander kan men het slechts be
treuren dat met name tijdens de
Parijse Commune en de Spaanse
burgeroorlog het toegepaste anar
chisme heeft bijgedragen tot de ne
derlaag van een democratische
maatschappij-opvatting welke, hoe
bedorven ook door compromissen, in
elk geval honderd keer te verkiezen
valt boven de orde welke erop volg
de. Anarchisten zijn eigenlijk men
sen die het badwater belangrijker
dan het kind vinden. En dat brengt
ze gevaarlijk dich in de buurt van
zekere totalitaire bewegingen.
JOOP BARTMAN
Dr. A. L. Constandse: Anarchisme
van de daad van 1848 tot heden, -
Kruseman, Den Haag.
In de tuinserie heeft uitgeverij
Veen op de markt gebracht: Tuin-
heesters (deel 1), vaste planten voor
uw tuin, waterplanten. De eerste
twee geschreven door Rob Herwig
en de derde door K. Lundbeck.
De boekjes zijn overzichtelijk sa
mengesteld en daardoor gemakkelijk
te gebruiken. Vanzelfsprekend ont
breken de in dit soort boeken ge
bruikelijke illustraties niet. Het eni
ge wat wij tegen deze boekjes heb
ben, is de somstijds moeilijke keuze
van de schrijvers. Zij schermen nog
al met namen van planten, die in
Nederland via de normale kanalen
niet gemakkelijk te verkrijgen zijn.
Rob Herwig heeft op dat manke
ment iets gevonden. Men mag hem
persoonlijk schrijven. Een genereus
aanbod.
V. d. VEN
In de duurdere dierenserie heeft
Veen's Uitgeverij de markt voorzien
van: Fazanten en pauwen (R. v.d.
Mark) en Koning volbloed (Ursula
Bruns) Over deze boeken is veel te
zeggen, maar de liefhebber heeft er
voldoende aan om te weten dat de
boeken er zijn, hun geld waard zijn,
en vol staan met juweeltjes van
foto's. Zowel de beginnende liefheb
ber als de gevorderde kunnen iets
opsteken van de begrijpelijke, vloei
end lopende tekst, die vol interes
sante informatie staat.
V. d. VEN
In een met veel tekeningen en
foto's handzaam boek wordt ons een
en ander duidelijk gemaakt omtrent
de mogelijkheid van zeezeilen. In
dit boekje ruikt men als het ware
de zee, al is het alleen maar door de
vele specifieke zeemanstermen, die
men erin aantreft. Het boek geeft
voorlichting over boten zowel als
over datgene wat daarbij hoort, zo
als het werken met zeekaarten, na-
vigatie-instrumenten en tuigages.
R. v. d. HELM
Zeezeilen op het wad: J. Sijtema
(L. J. Veen's uitgeversmij. n.v., Am
sterdam).
Voor de happy few, die in staat ls
zich een motorboot aan te schaffen
is dit boek geschreven In het boek
geven de schrijvers ook toe, dat het
een kostbare zaak is Reden waar
schijnlijk waarom ook enkele hoofd
stukken gewijd zijn aan het zelf
bouwen van deze schepen Enige
nuttige wenken voor de beoefening
van de watersport worden gevonden
in het hoofdstuk waarin het ver
keersgedrag op het water wordt be
handeld.
R. v. d HELM
Alles over uw motorboot Martin
van Daal en Herman Lieven (L J.
Veen's uitgeversmij. n.v. Amsterdam)
Of er nog veel bewonderaars zijn
van Carmiggeit weet ik niet. Dat
zullen de uitgever en de krant,
waarin hij zijn dagelijkse stukjes
schrijft waarsehijnlijw wed weten.
Hij bezit het vermogen om het le
ven te betrappen in zijn details en
die praat van jan-en-alleman op te
vangen. Een vorm van vrij opper
vlakkig realisme zonder veel preten
ties. Met een zo'n verstrooiend hoek
je in een krant gaat dat nog wel,
maar als je een hele serie van een
afgelopen periode gebundeld krijigt
wordt het mij wel wat te veel. Nu
heb je naast verwoede stukjes-schrij
vers ook verwoede stukjes-lezers. Ik
kan het daarom wed helemaal mis
hebben. Maar zo hier en daar het
wat jongere lezerscorps beluisterend,
bespeur je toch wel, dat zij de wat
vrijblijvende verpozing niet zoeken
in dit soort portretjes. Ook voor hen
is er geen doorkomen aan. Waar
schijnlijk zullen wat oudere lezers
nog graag wat meimeren bij dit soort
stukjes, die voor een groot deel ge
schreven zijn vanuit een jeugd-senti-
ment. De titel van deze herdruk zegt
het alMijn moeder had gelijk. Uit
gangspunt: in '68 stierf de moeder
van C. Herinneringen aan haar en
andere notities uit '69 vinden we in
deze bundel (waarvan direct een
tweede druk verscheen) bijeen.
HENG EGBERS.
Een der hoogtepunten uit het oeu
vre van anti-nazischrijver Remarque
is ongetwijfeld „Heb uw naasten
lief'. Dit boek verhaalt de geschie
denis van de vluchtelingen en staat
lozen uit de periode tussen de
twee wereldoorlogen. Het vertelt
van de corruptie, haat en manipula
ties van regeringen en ambtsdragers
met deze vluchtende mensen. Liefde
en vooral saamhorigheid zijn eigen
schappen, die de vluchtelingen over
eind houden. Hoofdpersonen in het
verhaal zijn een jonge halfjood, een
joodse studente en een politieke
vluchteling uit Duitsland. Het jonge
stel vindt elkaar en kan een nieuw
leven beginnen dank zij de opoffe
ring van Steiner, de politieke vluch
teling.
v. d. HELM
In salamander-pocketuif.gave, f 2,60.
Erich-Maria Remarque: Heb uw
naasten lief. - Uitg.Mij. Em. Querido
Voor degenen die nog niet toezijn
aan de hobby van het emailleren,
omdat er bijvoorbeeld een oventje
ontbreekt, bestaat ep een acceptable
techniek met „dezelfde" resultaten.
Met allerlei soorten lak (zelfs nagel
lak) en inkten zijn gezien de
talrijk afgedrukte voorbeelden
bedrieglijk mooie resultaten te be
reiken, die nauwelijks lijken onder
te doen voor oprecht emaille. Er
worden talrijke technieken bespro
ken, die tegen de echte emailleer
technieken aanliggen. Als je ziet
met welke beperkte middelen de
sieraden gemaakt worden, dan kan
het niet anders dan lakken van me
taal zal voor velen een aantrekkelij
ke hobby zijn.
HENK EGBERS
Eleonore Huni: Lakken van metaal
(oorspr. Neue Lackmalerei) (uitg.
Zomer Keuning serie Vaardige
Handen 23 f3,75).
S. Carmiggelt: Mijn moeder had
gelijk (uitg. De Arbeiderspers; Grote
ABC 134).
Over de felste negerhaters, de Ku
Klux Klan, in de zuidelijke staten
van Amerika heeft iedereen wel
eens gehoord. Van hun daden en
verkrampte ideeën eveneens. Willi
am Bradford Huie een Ameri
kaanse romancier en journalist
diept deze zaak in 317 zeer boeiende
en ontstellende bladzijden verder uit.
Tirannen in het Wit heet zijn in de
Diamant-reeks uitgegeven boek. Een
gedeeltelijk op fantasie berustend
verhaal (de namen, plaatsen e.d.
zijn veranderd, maar de gebeurte
nissen kunnen zich in iedere wille
keurige stad in het zuiden van de
Verenigde Staten afspelen), waarin
de authenticiteit volgens de auteur
toch de boventoon voert. Het
grootste belang heeft deze semi-do-
cumentaire waar de zwart-wit-teke-
ning achterwege blijft. Waar het
„grijs" het voornaamste bestanddeel
is; waar de inkapseling van vrij
integere figuren door de KKK
wordt beschreven. Een boeiend
boek, omdat het als een goede docu
mentaire is geschreven. Een ontstel
lend boek, omdat toestanden als hier
beschreven tot de werkelijkheid van
alle dag behoren in het zuiden van
Amerika. Daar wordt de neger nog
steeds als een inferieure represen
tant beschouwd van een ras dat
uitsluitend geschikt is voor een
underdog-positie. Black Power is
het antwoord op deze Witte Terreur.
E. LOOMANS.
Tirannen in het wit - William
Bradford Huie - Diamantreeks, Ne-
lissen (Bïlthoven).
Een van de beste series is voor
de liefhebbers, dat wel de Scien
ce Fiction-reeks van Meulenhoff.
Met Venus Plus X van Theodore
Sturgeon, vanouds al een SF-man,
heeft men wel een zeer aardig boek
gepubliceerd. Sturgeon heeft een
zeer rijke fantasie er giet die in
aantrekkelijke vormen Een man van
nu bevindt zich plotseling in een
wereld vol hermafrodieten. Hij gaat
na wat er var. zijn wereld geworden
is en hoe zijn nieuwe is ontstaan.
De vrij voor de hand liggende ont
knoping doet weinig aan dit boek
af.
E. LOOMANS.
Venus Plus X - Theodore Sturgeon
Meulenhoff SF f 3,50.
„De mens die niet geloven kan,
die twijfelt of afwijst, krijgt dik
wijls de indruk dat de ander die
wel gelooft, gemakkelijk praten
heeft Toen ik daar zelf aan toe was,
heb ik ook menigmaal het gevoel
gehad, dat een ander gemakkelijk
praten had. maar dat ik daar niets
mee opschoot" Rogier van Aerde
schrijft dit ergens in zijn boek „Ge
loof ie het zelf" Het is een levens
verhaal, dat boek, waarin hij zijn
(en zovele andere) kinderen (en
volwassenen) vertelt wat hij gelooft,
niet gelooft, geloofde en niet geloof
de Het is een boeiend, prettig lees
baar verhaal, waarin velen zichzelf
zuher moeten herkennen Men kan
het boek zien als het leven van
tegelijk een typische, een doorsnee-,
een 20e-eeuwse christen, maar in
ieder geval een oprechte. Lijkt ons,
in alle bescheidenheid. Vooral chris
tenen die niet zo jong meer zijn,
zouden hoe paradoxaal het ook
klinkt dit boek voor Van Aerdes
kinderen moeten lezen.
J. LANDMAN
Rover van Aerde. Geloof je het
zei] Uitg. Ambo n.v., Utrecht,
f 12,50.
