Laten we de bitterheid van het verleden vergeten
YS: „Egypte
heeft
gezondigd"
Soeharto reed door
doodstille vesting
ROME DWONG BISSCHOPPEN"
PRESIDENT SOEHARTO IN PARLEMENT:
BESTAND AAN ZIJDEN DRAAD Soeharto arriveert op Ypenburg
Nieuwe wet
filmkeuring:
Minister Veringa maakt
projectonderwijs mogelijk
I )e^e!Hci
Pipo verliest
kort geding
Na bezetting
f 20.000 vermist
IN TROONREDE
Bewijzen
Stuurgroep
Geen stappen
Lege limousines
J
Griezelig
13
VRIJDAG 4 SEPTEMBER 1970
17
DEN HAAG (ANP) „Hoe
slecht onze betrekkingen in het ver
leden ook zijn geweest, hoeveel of
fers aan beide zijden ook zijn ge
bracht, toch zijn wij er tenslotte
in geslaagd onze verschillen van op
vatting op eervolle en juiste wijze
op te lossen", aldus heeft president
Soeharto gistermiddag in de Eerste
Kamer verklaard.
Het Indonesische staatshoofd, dat
sprak op een bijeenkomst van de
commissies van buitenlandse zaken,
ontwikkelingssamenwerking en
handelspolitiek, meende dat de op
lossing van de kwestie West-Irian,
met behulp van de Verenigde Na
ties, het resultaat is geweest van
beider wil en streven naar een
rechtvaardige regeling.
De president toonde zich dank
baar voor de hulp die Nederland
verleent bij de ontwikkeling van
West Irian, en voor de Nederland
se rol in de intergouvernementele
groep voor Indonesië.
Al ons streven is er op gericht,
oprecht bereid te zijn de bitterheid
van het verleden te vergeten, al
dus de president, die het doel van
zijn bezoek omschreef als het ver
der versterken van de „brug van
onderling begrip, van vriendschap
en van samenwerking die reeds
tussen onze landen bestaat".
President Soeharto ging uitvoe
rig in op de interne woelingen in
Indonesië, en het „toppunt van de
tragedie", de mislukte staatsgreep
van 30 september 1965.
Op openbare gerechtszittingen is
duidelijk bewezen dat de opstand
op touw is gezet door de commu
nistische partij van Indonesië. Doel
van deze opstand was voorbereid
door het vormen van ondergrondse
cellen, het afbreken van de
grondslagen waarop de Indonesi
sche staat berust. .Tuist als gevolg
van deze wijze van voorbereiding
vertoonde de opstand zo een sfeer
van chaos in verscheidene provin
cies, „en in zo een toestand was
het niet te voorkomen dat er
slachtoffers vielen en tot excessen
werd overgegaan".
De communistische partij (PKI)
is op constitutionele wijze verbo
den omdat zij reeds tweemaal de
weg van opstand had verkozen.
„Wij voelen het als een rechtvaar
dige zaak", aldus de president dat
wij de PKI de gelegenheid hebben
ontnomen om de democratische
principes te vernietigen die wij
aanhangen".
Het Indonesische volk heeft niet
alleen principiële maatregelen ge
nomen tegen de organisatie van de
PKI, „maar ook tegen allen die
rechtstreeks of zijdelings betrok
ken waren bij de staatsgreep van
1965. Het Indonesische volk streeft
er naar om de afwikkeling te doen
geschieden op principiële overwe
gingen, dat wil zeggen gebaseerd
op rechtvaardigheid, menselijkheid
en veiligheid van land en volk in
het algemeen".
Het corrigeren van de fouten uit
het verleden is een geweldig werk
omdat nagenoeg alle sectoren van
de samenleving waren aangetast.
Teneinde een steviger fundament
te leggen voor nationale stabilisa
tie moet Indonesië een overgangs
periode doormaken, waarbij de
strijdkrachten een belangrijke rol
spelen.
„De taak van de strijdkrachten,
zowel als instrument voor het
handhaven van de defensie als een
sociaal-politieke kracht fungeren,
is het opnieuw hooghouden van
het constitutionele systeem, de de
mocratie en de rechtszekerheid",
aldus president Soeharto.
De vrees dat de politieke rol van
de strijdkrachten tot een militaire
dictatuur zou kunnen uitgroeien is
niet gegrond, „Juist omdat het bij
uitstek de strijdkrachten zijn ge
weest die in samenwerking met
andere maatschappelijke groepe
ringen de grondwet hebben weten
te handhaven, nadat deze in de
vorige periode was verwaarloosd,
die de democratie hebben doen
herleven nadat deze bijna dood
was, en die de rechtszekerheid
hebben teruggebracht nadat deze
was verdwenen.
Een belangrijk deel van de rede
was aan economische problemen
gewijd.
De president verklaarde zich er
van bewust te zijn dat hetgeen tot
nu toe is bereikt, nog maar een
begin is, en dat de ongetwijfeld
zwaardere toekomstige ontwik
kelingstaken geheel ten laste en
verantwoordelijkheid van Indone
sië zullen komen. De Indonesische
economie dient tot ontwikkeling te
worden gebracht in het raam van
de ontwikkeling van de wereldeco
nomie, „In een samenwerking tus
sen rijke en arme landen, niet in
een confrontatie tussen beide".
Ook buitenlandse kapitaalinves
teringen hebben een rol in de ont
wikkelingen van Indonesië, en „Ik
hoop dat het buitenlandse kapitaal
in staat zal zijn zichzelf aan te
passen aan de belangen en de
doelstellingen van onze ontwikke
ling", aldus de president.
De belangrijkste sleutel voor de
wereldvrede ligt in feite bij de
ontwik lingsproblemen en het is
„redelijk en vanzelfsprekend", dat
op de inspanning van de ontwik
kelingslanden een evenredige reac
tie komt van de landen wier eco
nomie al is ontwikkeld. „Eerst
wanneer wij zo ver zijn zullen alle
landen, groot en klein, kunnen sa
menwerken om de idealen van de
gehele mensheid, die thans nog
niet zijn vervuld, te verwezenlij
ken. Dat is een leven, dat meer
welvarend zal zijn, rechtvaardiger
en veiliger, in de ware zin des
woords".
Ik ben er zeker van dat de
inspanning van de ontwikkelijks-
landen Nederland steeds ter harte
zal gaan, zo besloot de president
zijn toespraak.
Koningin Juliana heeft donder
dagavond tijdens het gala-diner op
Huis Ten Bosch verklaard
Nederland en Indonesië zijn met
elkaar verbonden geweest op een
wijze, zoals zij dat beide nauwe
lijks met een ander ooit zijn ge
weest.
Hoe voor de Nederlanders de ge
voelens ook mogen zijn „van
zelfverwijt of van weemoed, van
verwijt aan of genegenheid voor de
tegenpartij en wat ook de uwe
mogen zijn, er is uit heel die war
reling van emoties en opinies iets
bezonken. En dat is wonderbaarlijk
vriendschap."
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON/TEL AVIV/AMMAN. De V.S. hebben Egypte
gisteren openlijk beschuldigd van schending van de wapenstilstand in
het Midden-Oosten door ondermeer verplaatsing van luchtdoelraket
ten dichter bij het Suez-kanaal.
De Israëlische minister van defensie Mosje Dayan zal vooralsnog
niet aftreden en de Israëlische ambassadeur bij de V.N., Tekoah keert
nog niet terug naar New York voor voortzetting van het vredesover
leg onder leiding van VN-bemiddelaar Gunnar Jarring.
Na een overigens vrij rustige dag in de Jordaanse hoofdstad Amman,
wordt het aantal doden van de onlusten, die zich er dinsdag en woensdag
afspeelden, geschat op 40. Er zouden minstens honderd gewonden zijn.
MOSJE DAYAN
..dreiging met aftreden ingetrokken...
(Van een onzer verslaggever»)
DEN HAAG Onder de veelheid
van onderwerpen, die op Prinsjesdag
in de Troonrede aan de orde ko
men, bevindt zich hoogstwaarschijn
lijk ook de aankondiging van een
nieuwe wet, die de filmkeuring moet
regelen. Het ligt in de bedoeling van
minister dr. M. Klompé op de derde
dinsdag in september aan de Tweede
Kamer het wetsontwerp aan te bie
den.
Het wetsontwerp Wet Filmkeuring
valt in twee grote delen uiteen. Het
eerste deel regelt de Wet Jeuaüfiim-
keunngen; het tweede de vrijwillige
keuring voor volwassenen.
De Wet Jeugdfilmkeurinigen moet
zich, volgens het onitwerp, gaan uit
strekken tot iedere ODenbare film
voorstelling. Onder openbaar ver
staat het ontwerp: „Voor iedereen
toegankelijk. Mede wordt hieronder
verstaan in besloten kring, welke
tegen betaling toegankelijk is voor
personen beneden de leeftijd van 18
jaar. ook al geschiedt die betaling
door de voldoening van een con
tributie of andere wiize".
Irak heeft bij wijze van ondersteu
ning der Palestijnse verzetsorganisa
ties een leger van 12.000 man in pa
raatheid gebracht. Op 40 km ten
noorden van Amman zouden zich 100
Iraakse tanks bevinden. Syrië heeft
zich gisteren naast Irak opgesteld en
eveneens gedreigd met militaire in
terventie in Jordanië.
Dit waren gisteren de belangrijkste
ontwikkelingen in het Midden-Oos
ten.
Nadat Israël sinds het begin van
het bestand negen maal bij de V.N.
had geklaagd over Egyptische be-
standsschendingen, verklaarde een
woordvoerder van het ministerie van
buitenlandse zaken in Washington
gisteren, dat ook de Amerikanen be
wijzen van bestandsschendingen heb-
De vergadering van de economi
sche faculteit van de Tilburgse Ho
geschool heeft besloten een stuur
groep in te stellen, waarin hoogle
raren en lectores zitting hebben.
Deze zijn allen betrokken bij de can-
didaatsstudie van de studenten. De
stuurgroep zal met de tweedejaars
studenten de spelregels gaan opstel
len, die het mogelijk zullen maken
projectonderwijs te gaan geven op
basis van de ministeriële eisen.
(Van onze onderwijsredacteur)
TILBURG Minister dr. G. H. Veringa (Onderwijs en Wetenschappen)
heeft geen bezwaar tegen projectonderwijs op universiteiten en hogescholen.
Hij weigert echter toe te staan, dat de projectgroepen zelf gaan beoordelen
of academische diploma's aan leden van de groep kunnen worden uitgereikt.
Wel is hij bereid zijn goedkeuring te hechten aan een organisatievorm waar
bij een stuurgroep van docenten elk project begeleidt.
Die stuurgroepen moeten dan bet
project dat de studenten willen uit
voeren als geheel beoordelen. Zij
zullen ook de gekozen' projecten
moeten toetsen op hun inhoud. De
stuurgroepen dienen tevens van elke
deelnemer aan een project te beoor
delen of hij (zij) het diploma kan
krijgen.
Alleen de studenten die meedoen
aan een project, en wier studieresul
taten gunstig worden beoordeeld
door de stuurgroep, komen voor een
studietoelage in aanmerking.
Dat is het resultaat van uitvoerig
schriftelijk en mondeling overleg, dat
de economische faculteit van de Til
burgse Hogeschool met minister Ve
ringa over deze zaak heeft gehad.
In december vorig jaar vroeg een
groep van achttien studenten van de
faculteit toestemming met het pro
jectonderwijs te mogen experimen
teren. Dat experiment is begonnen.
AMSTERDAM (ANP) De ac
teur Cor Witschge Pipo de clown
heeft zijn tegen de auteur-schrij
ver Wim Meuldijk, Cinecentrum en
de VARA aangespannen kort geding
verloren.
Hij had stopzetting geëist van de
reeds op Ibiza begonnen opnamen
voor een nieuwe Pipo-serie „Pipo de
Clown op Bizarra". De president
van de Amsterdamse rechtbank wei
gerde in zijn uitspraak de door
Witschge gevraagde voorziening te
verlenen.
ben. Volgens de Amerikaanse inlich
tingen heeft Egypte het aantal raket
stellingen in de 50 kilometer brede
zone ten westen van het Suezkanaal
vergroot, een reeks lanceerinrichtin-
gen voor raketten bemand, die voor
de inwerkingtreding van de wapen
stilstand onbemand waren en nieuw
oorlogsmaterieel naar de verbodszone
gebracht.
De V.S. nemen naar aanleiding hier
van diplomatieke stappen bij Egypte
en bij de Sovjet-Unie. Zij gaven Is
raël de verzekering, dat Amerika niet
zal toelaten dat de Israëlische veilig
heid minder wordt.
Eerder op de dag vergaderde het
Israëlische kabinet gedurende vijf
uur. Na afloop werd bekend, dat am
bassadeur bij de V.N. Tekoah niet
voor zondag naar New York zal te
rugkeren voor hervatting van het
vredesoverleg. Minister van defensie
Dayan die dezer dagen met aftreden
had gedreigd, verklaarde na afloop
dat er geen sprake meer is van een
eventueel ontslag en dat de genomen
besluiten volkomen in overeenstem
ming zijn met zijn standpunt.
Van welingelichte zijde werd ver
nomen, dat Israël nog geen crisis met
Amerika wil en geen stappen zou
doen, die het vredesoverleg zouden
kunnen verstoren.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Na de bezetting
ran de ambassadeursvilla in Was
senaar wordt uit deze woning
20.000 vermist. Men verdenkt
de groep Ambonnezen, die de vil
la binnendrongen, van diefstal.
Het bedrag bestond uit Neder
lands geld en butenlandse valuta.
Een woordvoerder van de Indo
nesische ambassade heeft dit
meegedeeld. Zijn woorden zijn in
zeer betrouwbare kringen beves
tigd. De ambassade heeft nog
geen formele aangifte gedaan bij
de politie.
(Copyright De Stem/Het Parool)
(Van onze verslaggevers)
DEN HAAG. Er heerste gistermiddag een doodse stilte onder het
veelkoppige publiek, toen president Soeharto in een zwarte limousine
als onderdeel van zijn eendaags bezoek door het zwaar bewaakte Den
Haag reed. De Nederlandse regering had zjjn veiligheid tot het uiter
ste gegarandeerd. Dit moet de president reeds zijn opgevallen bij zijn
landing op Ypenburg, waar zich een grote hoeveelheid gemeente- en
rijkspolitie, marechaussees en onderdelen van de koninklijke lucht
macht had opgesteld. Residentiestad Den Haag was tot een ware ves
ting omgebouwd.
In de loop van de dag maakten minister-president De Jong, de ministers
Luns en Udink en burgemeester Marijnen hun opwachting bij president Soe
harto, die als gast van koningin Juliana, prins Bernhard, prinses Beatrix
en prins Claus op Huis ten Bosch verbleef.
Alleen in de middaguren verliet hij dit paleis om in het gebouw van de
Eerste Kamer en aantal leden van de Eeerste- en Tweede-Kamer te begroe
ten. Daarna trok hij zich opnieuw terug op Huis ten Bosch, om daar tot
vanochtend - voor zijn vertrek naar West-Duitsiand - te verblijven.
Het presidentiële vliegtuig de DC-8
Bali van de Garuda daalde en 10 mi
nuten voor hen naar de vesting Den
Haag, begeleid door acht Starfighters
van de Koninklijke Luchtmacht. Het
vliegveld Ypenburg inclusief de ver
re omtrek werd zwaar bewaakt. Het
aantal gewapende manschappen liep
in de duizenden. Alleen de Haagse
politie leverde al achthonderd man.
De verkeerswegen in de omgeving
van het vliegveld werden nauwkeu
rig onder controle gehouden. Een
cordon van militairen stond met
pistoolmitrailleurs gereed om elke
verstoring van de veiligheid in de
kiem te smoren. Op strategische pun
ten nabij het vliegveld stonden pant
serwagens. Boven Ypenburg cirkel
den constant zes Alouette-helicopters
van de luchtmacht. Op de gebouwen
van Ypenburg stonden bewapende
militairen die met verrekijkers de
omgeving in de gaten hielden.
De allervriendelijkste begroeting
van de Indonesische president aan de
vliegtuigtrap door koningin Juliana
en prins Bernhard stond in schrille
tegenstelling tot de grimmige toe
stand op en rond het vliegtuig. Ruim
honderd leden van de Indonesische
gemeenschap, die ter verwelkoming
aanwezig waren, gaven de aankomst
wat fleur.
Terwijl het gezelschap zich naar
binnen begaf stapte het uitgebreide
gevolg van de president al vast in
de gereedstaande KLM-Helicopters
die daarop naar Huis ten Bosch
vloog. Toen de helicopter terugkeer
de stapten de president en mevrouw
Soeharto in, vergezeld van koningin
en prins.
De rest van het gevolg, dat op
Ypenburg ter begroeting aanwezig
was, werd per auto naar het paleis
vervoerd. Het koste enige moeite de
vele officiële wagens door het ver
keer te loodsen. Even later ontston
den op de Bezuidenhoutse weg pro
blemen toen een aantal Ambonese
jongelui spandoeken ontvouwde. De
politie greep terstond in.
In de omgeving van het paleis
Huis ten Bosch hadden circa 400
rijkspolitiemannen de Goede Vrij-
dagkerk bezet en als kwartier inge
richt. Marechaussees liepen daar
rond met hun vinger aan de trekker
van karabijn, stengun of pistool.
sprekingen met de commissies voor
buitenlandse zaken, ontwikkelings
samenwerking en handelspolitiek uit
de beide kamers. Van de kant van
de Nederlandse regering namens
aan dit gesprek deel de ministers
Luns, Udink en Nelissen. Tweede-
Kamerlid dr. Schmelzer begroette
de gasten namens de commissies.
Ook rond het Binnenhof waren
strenge veiligheidsmaatregelen ge
troffen. De auto, waarin president
Soeharto en prins Bernhard arri
veerden, maakte deel uit van een
stoet van tien limousines, waarin be
halve de chauffeur verder niemand
zat.
Om acht uur 's avonds begon het
galadiner op het paleis. Voorafgaan
de aan het diner bood koningin Ju
liana aan haar Indonesische gasten
een bijzonder waardevol handschrift
aan, dat in dichtvorm de geschiede
nis van het Javaanse rijk Madjapahit
in de veertenide eeuw beschrijft.
Door de overhandiging is het do
cument na 76 jaar weer in Indone
sische handen.
15
Den Haag staat bol van de zenu
wen, stond er gisteren in deze krant.
Nou, dat was niet overdreven, hoor.
Maar het was niet alleen Den Haag.
Ook in Hilversum schoten diverse
brokken paniek door de omroepkelen.
Dat gebeurde bij de KRO.
Tot verbijstering van alles wat bij
de KRO chef en hooggeplaatst is,
kwam woensdagavond de complete
bewakingsdienst van deze omroep in
actie om de gebouwen en de radio
studio hermetisch af te sluiten voor
ieder, zoals dat in dergelijke situaties
pleegt te heten, ongewenst element'.
Welke elementen dat zouden moe
ten zijn, werd niet gezegd, maar was
wel duidelijk. Niemand wist wie in
's hemelsnaam (dat doet het nog wel
bij de KRO) de opdracht tot afgren
deling van het KRO-territoir had ge
geven. Directeur drs. A. van der Made
had 's middags wel langs zijn neus
weg' opgemerkt dat enige waakzaam
heid i.v.m. het bezoek v®n Soeharto
geboden leek.
Het zullen wel opgeKROpte zenu
wen geweest zijn.
De Hagenaars hebben het overigens
ook geweten. Zowel het regerings
centrum als het paleis Huis ten Bosch
stonden woensdag al onder zeer
zware politiebewaking. Het wemelde
van de patrouillewagens in de stad.
Het leek een belegerde veste.
Ja ja, en wat was er nou helemaal
aan de handDe koningin kreeg
visite.
Voor een hoop Hagenaars (en niet
alleen Hagenaars, dunkt mij,) hoeft
het niet, als het op deze manier moet.
Een journalist die woensdagavond
rondwandelde bii Huis ten Bosch,
schaarde zich bij omstanders rond
een rij vlaggemasten tegenover het
paleis. Vlak voor de masten stond
een tent van een aannemer van kabel-
werken. Een man, die zijn hondje aan
het uitlaten was (juist bii die mas
ten!), vond het maar vreemd dat daar
vlak voor het bezoek nog graafwerk
moest worden verricht. „Of zouden
ze vanuit de put met mitrailleurs
Soeharto moeten beschermen?" vroeg
hij zich af.
Een groepje andere buurtbewoners
schrok zich, dezelfde avond, een
hoedje, toen ze, terwijl ze rustig met
elkaar stonden te praten, in het duis
ter een boombrede marechaussee op
zich af zagen komen met de loop van
een machinegeweer op hen gericht,
en de vinger aan de trekker. Oef!
Goede morgen, mijnheer de presi
dent. Aardig dat u even langs komt
U merkt wel dat de mensen het hier
leuk vinden dat u bent gekomen,
want ze doen u niks....
De toestanden die onze overheden
hebben aangericht om Soeharto te
beschermen daarbij evenwel het
halve land in paniek brengend
werden door burgemeester Marijnen
van Den Haag voor de televisie aldus
verklaard: „Wij waken opdat u kunt
slapen."
Oh. Nou. welterusten!
Dag, mijnheer de president, leuk
dat u even langs bent gekomen.
Goede zaken gedaan?
MERIJN
DE ONTWAPENINGSCONFEREN
TIE in Genève heeft gisteren haar
zomrezitting van twee en een halve
maand afgesloten met een resultaat,
dat politieke waarnemers als „matig"
bestempelen.
Koningin Juliana overhandigt
liet historische handschrift van
de „Nagarakrtagama". Op de
achtergrond prinses Margriet en
mr. Van Vollenhoven.
55
DRIEBERGEN (KNP) „Het
Oekumenisch Aktiecentrum te Drie
bergen, waarin samen werken „de
Horstink," „Kerk en wereld" en de
St.-Willibrord-vereniging, heeft naar
aanleiding van de bisschoppelijke
beslissing inzake het celibaat en de
reacties daarop van Septuagint het
vermoeden uitgesproken dat de bis
schoppen tot hun houding gedwon
gen zijn door „Rome".
Het Centrum zegt in een verkla
ring o.m.: „Wanneer de bisschop
pen, in tegenstelling tot tot het ge
loofsgevoelen van een groot deel
van de R.-K. geloofsgemeenschap in
Nederland, de bediening van de
eucharistie door een gehuwd pries
ter als een inbreuk op de eenheid
beschouwen, valt het moeilijk daar
in de uitdrukkelijke wil van de
bisschoppen te herkennen en ligt
het vermoeden voor de hand, dat de
wil der bisschoppen de gevangene is
van een andere wil, welke zich te
gen de zienswijze van de bischop-
pen en tegen het geloofsgevoelen
/an een groot deel van de R.-K. ge
oofsgemeenschap verzet".
De omwonenden vonden de hele
toestand maar griezelig. De Haagse
politie had zowat huis aan huis aan
gebeld om de bewoners te verzoeken
geen vreemdelingen in huis te laten.
Na het noenmaal dat het koninklijk
paar en de heer en mevrouw Soe
harto in de Oranjezaal gebruikten,
vertrok Soeharto naar het Binnen
hof. Hij was vergezeld van prins
Bernhard en een auto met lijfwach
ten van de president zelf. Langs de
route stonden nog vrij veel mensen
ondanks het feit dat die uit veilig
heidsoverwegingen niet was bekend
gemaakt.
President Soeharto voerde in het
gebouw van de Eerste Kamer be-
