GISPEN CULEMBORG IN DE AS
Schade geschat op
vijftien miljoen
Vorig jaar: meer dan 3000 doden op de weg
Planbureau: opvoering woningbouw vraagt te zware offers
iialvetele
woensdagavond
22.55 HUP
flmtotu
Sir Alf Ramsey moet op het matje komen
iSffifi
Charles van
Spaendonck
weggewerkt
door
vakbonden
Dwarsgebakken
lekker!
Kerkelijke inzegening
homofiele vriendschap
voorlopig afgelast
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG - De kans dat het woningbouwprogram in de komende
jaren wordt opgevoerd, is uiterst klein.
BAS DE GAAY
FORTMAN
OOK UIT ARP
BESPARINGEN
I.
bekijk het vanaf dw
eigen ereiribnne net
kleuren tv
Water afgesloten
Brandkast te
sterk: inbrekers
op de vlucht
Afgrond
Looi
Omvallende zerk
doodt dochtertje
van grafdelver
DirecteurDr. W. A. J. M. HSankx
HoofdredacteurL. Leij endekker.
Redactie- en Administratie-adres
Nieuwstraait 9, Termeuzen, tel. (01150)7920.
Abonnementsprijs
8,per kwartaal; per maamid 2,70.
Losee nummers 15 cent, incliusdef 4% B.T.W.
DE VRIJE ZEEUW
DINSDAG
16 JUNI 1970
25e Jaargang
No. 6270
Advertentieprijsper mm 16 oent; minimum
per advertentie 2,40, exclusief 4% B.T.W.
Rubriek „Kleine Advertenties" (geen handels
advertenties) 5 regels 1,15. Iedere regel méér
23 cent. Kleine advertenties bij vooruitbetaling.
VermeldingBrieven onder nummer, of Adrer
bureau vam dit blad, 50 cent verhoging.
Inzending advertenties uiterlijk tot v.m. 11 uur
Voor het maandagnummer vrijdag tot v.tr
11 uur.
Uitgeefster N.V. Uitgevers Maatschappij De Stem
Eén van de ruim 3000.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Het aantal ver
keersdoden stijgt nog steeds. Dit
blijkt Kit cijfers van het Centraal
Bureau voor de Statistiek. In het
afgelopen jaar kwamen 3042 men
sen bij verkeersongevallen om het
leven. In het jaar 1968 bedroeg dit
aantal 2907. Dit betekent dat bet
absolute dodencijfers met 4,6 pro
cent omhoog is gegaan. Men had
dit niet verwacht. In het onlangs
uitgekomen jaarverslag van het
Verbond voor Veilig Verkeer werd
nog voorspeld, dat het absolute do
dencijfer onder de 2900 zou blij
ven.
Volgens het verbond zou men
daaruit kunnen concluderen, dat
gedurende twee jaar achter elkaar
het absolute dodencijfer lager is
dan op grond van de stijgingsten
dens over een reeks van voorgaan
de jaren verwacht kon worden.
Deze prognose was gebaseerd op
cijfers van het CBS over de eerste
tien maanden van 1969. Wel meen
de het verbond in zijn verslag dat
het nog te vroeg was om er opti
mistische conclusies voor de toe
komst aan te verbinden.
Dat de conclusie niet is uitgeko
men, moet volgens het CBS gewijd
worden aan de ongunstige ontwik
keling in het tweede halfjaar. In
het eerste halfjaar van 1969 was
het aantal doden nauwelijks hoger
dan in de eerste helft van 1968. In
het tweede halfjaar van 1969 be
droeg dit aantal echter 132 meer
dan in dezelfde periode van 1968.
Juli, augustus en november waren
de uitschieters. Het dodental kwam
toen zelfs boven de 300 per maand.
Het gemiddelde bedroeg in 1969 254
doden per maand.
GEEN KANS OP MEER HUIZEN
Opvoering van het aantal woningen boven 125.000 per jaar vergt namelijk
zware offers. Dat blijkt uit een nota van het Centraal Planbureau, waarin de sociaal-
economische gevolgen van een grotere woningbouw worden geschilderd. Minister
Schut (Volkshuisvesting) heeft deze nota aan de Tweede Kamer toegezonden. Aan
de volksvertegenwoordiging is nu het woo rd om de politieke keuze te maken.
De regering zal haar standpunt bepalen in de rijksbegroting 1971.
De nota van het planbureau is samengesteld op aandrang van KVP-
fractieleider Schmelzer in de Tweede Kamer. Deze had vorig najaar
bij de bespreking van de rijksbegroting-1970 gevraagd te laten uitre
kenen wat de economische consequenties zouden zijn, als meer wo
ningen dan 125.000 per jaar zouden worden gebouwd.
Het planbureau concludeert dat opvoering van het bouwprogram met 15.000
woningen een bedrag van één miljard gulden vergt. Om er zeker van te zijn
dat inderdaad na een paar jaar geen 125.000 maar 140.000 huizen per jaar
zouden worden gebouwd, zou de uitbreiding van de woningbouw geheel in de
woningwetsector moeten plaatshebben. De gevolgen voor de rijksbegroting
zijn dan echter het grootst. Maar zou een deel van de meer te bouwen huizen
in de vrije sector tot stand moeten komen, dan is succes bij voorbaat niet ver
zekerd. omdat de overheid dan van het particulier initiatief afhankelijk is.
Niet alle gevolgen van de grotere woningbouw zijn even gunstig, aldus het
planbureau. Er kan zelfs van bijzonder onplezierige gevolgen worden gespro
ken. Deze zouden dan moeten worden opgevangen door op andere terreinen
te bezuinigen, wil men tenminste de economische toestand van het land niet
al te veel bedreigen. Financiering van de grotere woningbouw zou kunnen
gebeuren door:
AMSTERDAM (ANP). De uit
de A.R.P. getreden drs. Feddema uit
Amsterdam, heeft van dr. Bas de
Gaay Fortman, lector In Zambia, een
telegram ontvangen waarin deze
meedeelt solidair te zijn met de uit
de A.R.P. getreden radikalen en zich
bij hen aansluit.
Dr. De Gaay Fortman, zoon van
het Eerste-Kamerlid prof. dr. W. de
Gaay Fortman, was in 1967 de initia
tiefnemer van de spijtstemmers, die
openlijk hun spijt betuigden over
hun stem aan de A.R.P., toen de heer
Biesheuvel na een radikaal-evange-
lische verkiezingscampagne bezig was
een regering te formeren samen met
de V.V.D. Bovendien was hij een van
de promotors van de christen-radi-
kale beweging, die onder andere
leidde tot het „congres van Seheve-
ningen".
(Van onze redactie binnenland)
UTRECHT De kerkelijke inzege
ning van de vriendschapsrelatie tus
sen H. Thomas en Alex Verhoeven is
voorlopig afgelast. Het bestuur van
de Nederlandse Homofielen Partij
(NHP), waarvan Thomas en Verhoe
ven respectievelijk voorzitter en vice-
voorzitter zijn, heeft dit besluit ge
nomen, ofschoon de meerderheid van
het bestuur van de NHP de dienst
van de kerkelijke inzegening, die op
28 juni zou worden gehouden, toch
wilde laten doorgaan.
Thomas en Verhoeven willen nu
eerst de mening peilen van alle NHP-
leden, Die meningen zullen dan wor
den voorgelegd aan het partijbestuur.
Is de beslissing ook dan positief dan
zal de dienst doorgaan op zondag 19
juli. De betrokken pastores hebben
volgens het communiqué van de NHP
reeds laten weten dat zij hun mede
werking blijven verlenen.
Op 11 juni j.l. beslisten de Neder
landse bisschoppen dat zij geen goed
keuring kunnen geven aan de kerke
lijke inzegening van een homofiele
vriendschapsverbintemis.
Verhoging van de direkte belastingen, waardoor de particuliere consumptie
en de bedrijfsinvesteringen worden afgeremd.
Verhoging van de indirekte belastingen, met als risico grotere loon- en
prijsstijgingen.
Beperking van de overheidsuitgaven in andere sectoren.
Naast het grote probleem van de financiering, staat dat de schaarste aan
arbeidskrachten, vooral jn het westen van het land, een belemmering kan
betekenen voor een grotere woningbouw. Een mogelijkheid is om via een
strakker rijksgoedkeuringenbeleid de investeringen buiten de woningbouw af
te remmen, waardoor meer bouwcapaciteit voor de huizenbouw beschikbaar
komt. Wat betreft de financiering bestaat de mogelijkheid om via een beroep
op de kapitaalmarkt meer geld voor de woningbouw aan te wenden, met als
gevolg dat dit gaat ten koste van de bedrijfsinvesteringen. Een onprettige
consequentie hiervan kan zijn, dat de werkgelegenheid vermindert.
Het planbureau geeft een aardige becijfering van de wijze waarop het rijk
meerfinanciering in de woningbouw zou kunnen compenseren. Uitgangspunt
is dat de stijging van de uitgaven in enkele bouwsectoren voor vijf jaar wordt
stopgezet, om 15.000 huizen per jaar meer te kunnen bouwen. Voor de woning
bouw wordt dan bespaard 1.35 miljard.
Deze besparingen zouden verkregen kunnen worden door flink op de weg
en waterbouw te besnoeien, de nieuwbouw voor het onderwijs te verminde
ren, de bouw van ziekenhuizen en zwembaden te vertragen.
Globaal laat onderstaand staatje zien, wat 100 miljoen besparing in een
bepaalde sector „kost".
100 miljoen minder voor rijkswegen:
voor dat bedrag wordt jaarlijks 40 km rijbaan aangelegd, het wegenpro
gram omvat 200 km per jaar.
100 miljoen minder voor lager en middelbaar onderwijs:
800 klaslokalen van het jaarprogram (totaal 4.000) minder.
100 miljoen minder voor hoger onderwijs:
voor 800 studenten minder aan universitaire voorzieningen.
100 miljoen minder voor recreatie:
voor dit bedrag wordt jaarlijks 1.000 ha recreatiegebied gereed gemaakt.
100 miljoen minder voor ruilverkavelingen:
voor zo'n bedrag kan 10.000 ha worden herverkaveld.
Het planbureau heeft alleen berekeningen gemaakt. De keuze is aan rege
ring en parlement. Deze keuze meer belastingen, direct of indirect, of be
zuinigen elders is er een van zwaar politiek gewicht. De keuze is nauwe
lijks te maken, want zij is een haast onmogelijke opgave. Aan verzwaring van
de belastingen is al niet te ontkomen om meer geld voor collectieve voorzie
ningen beschikbaar te krijgen, en bezuinigingen in de wegenbouw zijn politiek
ook niet te verkopen.
Zijn de sociaal-economische mogelijkheden tot opvoering van de woning
bouw dus zeer beperkt, de vraag is of een feitelijke opvoering van het aantal
huizen wel haalbaar zal kunnen zijn.
In een jaar is het aantal bouwvakkers met drie procent verminderd. De
hoop dat dit jaar 125.000 huizen worden gebouwd, lijkt alleen nog bij minister
Schut te leven. Ook de mei-cijfers van de woningbouw geven een teleurstel
lende uitkomst te zien.
(Zie ook elders in dit blad).
FRITZ TEUFEL, een vooraanstaand
lid van de buitenparlementaire op.
positie in West-Duitsland is in Mün-
chen gearresteerd op beschuldiging
van brandstichting.
(ADVERTENTIE)
WEST-DUITSLAND
ITALIë
Direct gevolgd door de re
portage van de wedstrijd
Brazilië-Uruguay ook uit
de halve finale. Nederland
1 00.45 uur.
Alles in kleur
('t Kan nog als u naar uw
Aristona-dealer gaat!)
(Van onze speciale
versalggever)
LONDEN „Zeer waar
schijnlijk zal er, wanneer de
Engelse ploeg in Engeland
is teruggekeerd, een diep
gaand onderzoek, met sir
Alf Ramsey erbij, wor
den ingesteld naar de reden
van de 23 nederlaag van
Engeland tegen West-Duits
land in de kwartfinales van
het wereldkampioenschap
voetbal". Dit heeft een of
ficial van de Britse voetbal
bond meegedeeld.
De heer Len Shipman,
voorzitter van de „Football
League", voegde er aan toe:
„Ik ben zeer, zeer teleur
gesteld dat Engeland ver
loor. Wat ik vooral onver
geeflijk vind is dat de En
gelsen, hoe goed ze af en toe
ook speelden, niet in staat
waren om een voorsprong
van vast te houden. Nu
is het i uurlijk wel zo dat
de Engelse spelers het als
geheel niet slecht hebben ge
daan zeker wanneer men
de hoogte en de temperatuur
in aanmerking neemt, maar
dat neemt niet weg dat er
een levensgroot verschil was
tussen de strategie van de
Westduitsers en die van ons"
De beide leiders van de
twee grote politieke partijen
in Engeland Harold Wilson
(Labour) en Ted Heath (To
ries), hebben elk een tele
gram gestuurd naar sir Alf
Ramsey en de Engelse ploeg.
De boodschap van Harold
Wilson was tamelijk kort:
„Pech gehad. Goed gespeeld"
Edward Heath was iets uit
voeriger: „Ik weet hoe te
leurgesteld jullie moeten
zijn. Wij hebben kunnen zien
dat jullie je uiterste best
deden voor Engeland".
Ook Willy Brandt heeft
zich vaiizelfsprekend niet
onbetuigd gelaten. Hij tele
grafeerde naar Helmut
Schön en de Westduitse
voetballers: „Mijn gelukwen
sen met deze zwaar bevoch
ten zege. Ga zo door".
De president van de
Bondsrepubliek, Gustav Hei-
nemann, keek zondagavond
naar twee televisietoestellen
tegelijk. Het ene leverde
beelden van de verkiezingen
in Rijnland-Westfalen, Ne-
dersaksen en Saarland en
het andere van de voetbal
wedstrijd West-Duitsland
Engeland. Maar alleen bij
de verkiezingen was het
commentaar ingeschakeld.
(Van een onzer verslaggevers)
CULEMBORG. Een omvangrijke brand b\j N.V. Gispen's fabriek
voor metaalbewerking in Culemborg heeft gistermiddag het grootste
deel van het bedrijf in Je as gelegid (foto boven). Van de vijf hallen
de totale oppervlakte van het fabriekscomplex bedraagt ruim
11.000 vierkante meter bleef alleen de lakkerij gespaard (plus
minus 2000 vierkante meter), waar ook bijzonder brandbare stoffen,
zoals cellulose, waren opgeslagen. Ook de perserij bleef behouden.
De eerste schattingen meldden een schade van'ruim vijftien miljoen
gulden.
houden bleven zou in feite vandaag
al weer kunnen worden geprodu
ceerd, „maar we moeten dan in de
open ruimte werken," zo zei de di
rectie vain Gispen.
Voor de werknemers is er geen
reden tot ongerustheid. Vijftig van
de 250 man kunnen op het kantoor
worden geplaatst. De overige 200
hebben we naar huis gestuurd met de
mededeling zich beschikbaar te hou
den,"' zo zei directeur Kernkamp, die
nog aanvulde dat het bedrijf zowel
tegen brand als bedrijfsschade is
verzekerd.
De montage- en produktiehallen,
een gloednieuwe showroom (1800
vierkante meter, kosten ruim 1 mil
joen gulden), de magazijnen, de gal
vanische afdeling en stoffeerderij en
het laboratorium gingen geheel ver
loren. De kantoren en het adminis
tratieve gedeelte van het bedrijf lie
pen geen gevaar, omdat dit gedeelte
op een halve kilometer afstand van
de eigenlijke fabriek ligt. Bij Gispen
werken ruim 500 mensen, waarvan
de helft tot het administratieve per
soneel behoort. De metaalwarenfa-
briek is een van de grootste fabrie
ken in Nederland op het gebied van
staalmeubelen (buis-, kantoor- en
woningmeubelen, kasten en bu
reaus)
De brand werd om even over half
een ontdekt door een Italiaanse gast
arbeider die in de afdeling export
verpakking bezig was. Hij sloeg di-
rekt alarm en waarschuwde ook on
geveer 30 employés die in de kan
tine op de eerste verdieping aan hun
twaalfuurtje bezig waren. Zij konden
zich ternauwernood in veiligheid
stellen. De brandweer van Culem
borg was na enkele minuten ter
plaatse.
De N.V. Gispen (een volledige
doentermaatschappij van de Lips-
fabrieken) is het grootste bedrijf in
Culemborg. De fabriek had veel or
ders lopen. Voor bepaalde onder
delen bestonden zelfs levertijden van
zeven tot acht maanden.
De bevolking van Culemborg werd
gistermiddag (ongewild) geconfron
teerd met de moeilijkheden als ge
volg van de brand. De Culemborgse
Wethouder van Openbare Werken
liet n.l. om één uur het leidingwater
voor alle bewoners (uitgezonderd
twee plaatselijke ziekenhuizen) af
sluiten om te voorkomen dat de
brandweer een tekort zou krijgen.
Nu de lakkery en plaatwerkerij be-
(Van onze correspondent)
TERNEUZEN. In de nacht van
zondag op maandag hebben inbre
kers getracht in te breken in het
kantoor van de Middenstandsbank
aan de Nieuwstraat te Terneuzen.
Het is hun echter niet gelukt de ste
vige kluisdeur te openen. Nadat zij
de achterdeur van het gebouw en de
toegangsdeur tot de kluiskelder had
den geforceerd, gingen de daders hun
snijapparaat gebruiken. Zij kwamen
spoedig tot de ontdekking, dat het
een vrijwel onmogelijke zaak was.
Zij kwamen niet verder dan een
brandsnede van 2,5 centimeter diep
en 14 centimeter lang. Het bleek hun
niet mogelijk door de eerste staal
plaat heen te komen. Zonder iets weg
te nemen zijn ze vertrokken. Wel na
men ze hun snijapparatuur mee. Be
houdens de brandsnede in de deur,
vond de politie geen enkel spoor.
(Van een onzer verslaggevers)
TILBURG/DEN HAAG Dire:
teur Charles van Spaendonck van de
Wollenstoffenfabrieken N.V. André
van Spaendonck en Zn. in Tilburg,
is voor de vakbonden niet aanvaard
baar. Vertegenwoordigers van die
bonden hebben maandag geëist, dat
hij niet zal optreden als manager
van de samenwerkingscombinatie.
die Spandon gaat vormen met Van
Dooren en Dams Textielfabrieken
N.V., eveneens in Tilburg. Een eis
die is ingewilligd.
Ook de kredietgever van Spandon,
de AMRO-Bank, zou namelijk reeds
hebben geëist, dat de heer Charles
van Spaendonck in de combinatie
geen leidende functie gaat bekleden.
De vertegenwoordigers van de drie
textielvakboniden, St.-Lambertus, De
Eendracht en Unitas, van de beamb-
tenbond en van de KLP, de bond
van werkmeesters, hebben tevens
gesteld, dat de heer Ed van Spaen
donck voor hen aüs manager onaan
vaardbaar is. De heer Ed van Spaen
donck is onlangs door de heer Char
les van Spaendonck in die functie
benoemd.
De vakbondsvertegenwoordiger.-
stellen, dat hij nauw betrokken is ge
weest bij de sluitingen van Tilkam-
wol N.V. in Goirle en de Verenigde
Tilburgse Wollenstoffenfabrieken
VETEWE in Tilburg. Voorts wijzen
ze erop dat hij daarna zakelijk con
tact heeft gezocht met de Italiaanse
Prato-industrieën, wier concurrentie
zoveel Nederlandse, maar vooral Til
burgse, wollenstoffenindustrieën
naar de afgrond heeft gebracht.
Er is door de vakbondvertegen
woordigers maandag uitvoerig met
de Spandon-directie van gedachten
gewisseld over een afvloeiingsrege
ling voor het personeel, diat zal wor
den ontslagen. Nog steeds zijn daar
over nog geen concrete gevallen ge
noemd. Zeker 400 van de 600 werx-
nemers van Spandon zullen binnen
een halfjaar de straat op gaan. D:
ontwerp-afvloeiingsregeling, zoah
die door de vakbonden is voorgc
steld, wordt nader uitgewerkt. Z-,
zal daarna door de Spandon-directie
ter goedkeuring van de AMRO-Ban
moeten worden voorgelegd. Er is 'n
bedrag van ongeveer 1% miljoer.
gulden met die afvloeiingsregeling
gemoeid. De vakbonden hebben ge
ëist dat in ieder geval de 20 werk
nemers, die 621/2 jaar of ouder zijn,
tot hun 65e jaar een uitkering zullen
krijgen die gelijk is aan het loon.
dat ze nu verdienen. De pensioen
rechten van de af te vloeien werk
nemers zijn vermoedelijk veilig.
De oudere werknemers van Spa:
dbn evenals die van Becker.
Becking en Bongers vallen onde
een landelijke regeling waarbij ht
ministerie van Sociale Zaken een
subsidie jn de loonkosten gedurend -
het eerste jaar geeft. Die subsidie
bedraagt 35 pet. Op die manier hoopi
men de boven-vijftigjarigen gemak
kelijker elders te plaatsen. Omtrent
een definitieve regeling is een ad
viesaanvraag onderweg naar de Na
tionale Raad voor de Arbeidsmarkt.
ABCOUDE (ANP) De 3-jarige
M. C. W. Wiegmans uit Abcoude is
op de rooms-katholieke begraafplaats
in Abcoude getroffen door een om
vallende grafzerk. Zij werd daarbij
zo ernstig gewond dat ze enkele
uren later in het Onze-Lieve-Vrou-
wegasthuis te Amsterdam overleed.
Het meisje was op de begraafplaats
aan het spelen, omdat haar vader
die van beroep grafdelver is daar
bezig was met onderhoudswerkzaam
heden.
(ADVERTENTIE)
