DIRECTEUR-GENERAAL
LANDBOUW IR. WELLEN:
Verdere maatregelen
fruitteelt pas in 1972
Arts 40 jaar honkvast
Actie „Werken in Zeeland" slaat aan
I
Het Nederlands Instituut
voor
spreekvaardigheid
DOKTER M. ELENBAAS IN ZAAMSLAG
STERRENWACHT:
van Armenweeshuis
naar „peperbus"
nstuif zeeland
Veilingfusie
noodzakelijk
Terneuzense
scholieren
in actie
voor Biafra
Werkloosheid
Zeeland
daalde in 1969
De Meulder
bedankt als
KYP-lid
C.B.T.B, -voorzitter:
Rege
n
AXEL
HULST
TERNEUZEN
NIEUWE KAPELAAN
M. Deurloo voorzitter
Groene Kruis Zeeland
Een molen
VAN MENSEN DINGEN EN DADEN
wankel
Géén nachtwerk
Domper
Zaterdag 10 [anuari 1970
DE VRIJE ZEEUW
GOES „De rijksoverheid Iaat de agrariërs niet in de steek.
Als de maatregelen voor de fruitteelt onvoldoende blijken te
zijn, dan pas komt doch slechts in EEG-verband het idee
van een toeslag per hectare of een rentesuhsidieregeling. Dat
zal echter niet eerder aan de orde kunnen zijn dan in 1972",
aldus ir. J. Wellen, directeur-generaal van de landbouw gis
teren op de wintervergadering van de CBTB-west Nederland.
Volgens ir. Wellens is ook de rijksoverheid van mening dat voor
de fruitteelt het om moeilijke jaren gaat, waarin er een evenwicht
moet worden geschapen tussen vraag en aanbod van fruit.
(Van een onzer verslaggevers)
GOES „Gezien de steeds klei
ner wordende winstmarge tussen
kosten en opbrengsten van land-
bouwprodukten, zullen wij als ge
zamenlijke ondernemers een veel
grotere invloed moeten verwer
ven op de gehele marktsituatie".
De heer G. J. de Jager, voorzitter
van de sectie zuid van de CBTB West-
Nederland, die dit gisteren in Goes
constateerde, stelde vast dat verder
gaande concentratie en specialisatie
van de commerciële organisaties in de
land- en tuinbouw geboden is.
Hij vond het jammer dat met name
in de fruitteelt de zo gewenste vei
lingconcentratie in Zeeland zo moei
lijk van de grond blijkt te komen.
„Een fusie tussen de Zeeuwse vei
lingen zou van grote betekenis zijn
en ik hoop dat zakelijke inzichten
hier zullen prevaleren boven op
zichzelf begrijpelijke andere argu
menten", aldus de heer de Jager.
Sprekend over de industriële lucht
verontreiniging in Zeeland zei de heer
de Jager dat de overheid alles in het
werk zal moeten stellen om de lucht
verontreiniging tot het uiterste mini
mum te beperken.
„Eventuele schade voor de land
bouw welke een gevolg zou zijn van
de nog resterende luchtverontreini
ging, dient onder alle omstandigheden
integraal te worden vergoed", aldus
de CBTB-voorzitter.
(Van een onzer verslaggevers)
TERNEUZEN Scholieren van de
openbare mavo De Branding in Ter-
neuzen hebben het initiatief genomen
voor het organiseren van verschil
lende festiviteiten, waarvan de op
brengsten ten goede zullen komen
aan de noodlijdende bevolking van
Biafra.
De plannen omvatten een drietal
programma's, die bestemd zijn voor
alle lagen van de1 bevolking. Aan alle
scholen van voortgezet onderwijs is
een schrijven gericht met het verzoek
aan de actie mee te werken. Een van
de initiatiefnemers van de Biafra-
actie, Peter van Berkel (16), zegt:
„We zijn van plan om de hele bevol
king van Terneuzen in de actie te
betrekken. De kinderen, de tieners,
maar ook de ouderen. We hopen na
tuurlijk dat er veel geld binnenkomt,
maar daarnaast willen we de mensen
toch ook wat amusement brengen.
Voor de jongeren zullen we de
Maagdenhuisfilm vertonen. Verder
hebben we de medewerking gevraagd
van enkele bekende Zeeuwse pop
groepen. Ook is contact opgenomen
met Veronica's discjockey Lex Har
ding."
De festiviteiten zullen of in het
Zuidlandtheater of in het patronaats
gebouw zijn. Voor de kinderen van 5
tot 12 jaar wordt een kinderkermis
en een filmvoorstelling georganiseerd.
De problemen van de fruitteelt
waren slechts één facet in een uit
stekend betoog van ir. Wellen over
de landbouwproblematiek in haar
geheel en over de vraag wat de agra
riër van de overheid kan en mag
verwachten.
Hierover zei hij o.m.: „De rijks
overheid heeft tot taak de omstan
digheden voor de ondernemer zo
gunstig mogelijk te maken".
In Europa is de produktie per ar
beider in de landbouw in de laatste
decennia vertwintigvoudigd, als ge
volg van de mechanisatie, terwijl de
produktie per ha landbouwgrond
eveneens enkele malen is gestegen
door intensievere teelt. In de ko-
mendee tien jaar zal niet alleen de
helft van de tien miljoen werkers in
het agrarisch bedrijf in de E.E.G.-
landen moeten afvloeien, doch daar
naast zal sneller dan tot nu toe ge
schiedt, naar bedrijfsvergroting moe
ten worden gestreefd, waarbij een
goede bedrijfsbeëindigingsregeling
voor de kleine bedrijven gelden voor
de gehele E.E.G., maar van land tot
land verschillend noodzakelijk is.
Ir. Wellen toonde aan de hand van
cijfers aan dat het aantal zeer klei
ne en kleine landbouwbedrijven re
latief te langzaam daalt, terwijl an
derzijds de toename van het aantal
bedrijven groter dan 30 tot 50 ha
te langzaam verloopt.
Ir. Wellen meende verder dat de
genen, die pleiten voor oprichting
van een grondbank, de problemen
die in de praktijk van het werk van
een dergelijke bank zullen rijzen, te
simpel zien. Het bestuur van de
bank zal een structuurbeleid moeten
voeren.
De voorzitter van de sectie „zuid"
van de C.B.T.B. West-Nederland, de
heer G. J. de Jager, was in zijn ope
ningsrede uitvoerig ingegaan op de
conclusies van een rapport over een
onderzoek betreffende 189 willekeu
rig gekozen bedrijven, die een door
sneebeeld geven van de Zeeuwse
landbouw. Eén der conclusies was
dat tachtig procent van de C.B.T.B.-
leden belang heeft bij een goede
pachtregeling. Een andere belang
wekkende conclusie was, dat tot 1985
voor de helft van de in Zeeland vrij
komende landbouwbedrijven geen
opvolger zal zijn.
De heer De Jager schetste ook in
welke mate de landbouw getroffen
wordt door de inflatie, die voor een
belangrijk deel oorzaak is van de
huidige rentevoet Inzake de land
bouwoverschotten, zei de heer De
Jager, dat deze een schrikbeeld in
het leven hebben geroepen, dat de
Europese commissie ertoe bracht om
met prijsvoorstellen te komen, waar
in het belang van de lasten voor de
Vooruitzichten
voor zondag
en maandag,
opgesteld door
het K.N.M.I.:
Plaatselijk
regen en
overwegend
dooi.
Weersvooruitzichten in cijfers ge
middeld over Nederland.
Voor zondag: aantal uren zon: 0
tot 3; min.-temp.: 1 tot 5 graden bo
ven normaal; max.-temp.: omstreeks
normaal; kans op een droge periode
van minstens 12 uur: 70 pet.; kans
op een geheel droog etmaal: 40 pro
cent.
Voor maandag: aantal uren zon: 0
tot 3; min.-temp.: van ongeveer nor
maal tot 4 graden boven normaal;
max.-temp.: omstreeks normaal;
kans op een droge periode van min
stens 12 uur: 80 procent; kans op een
geheel droog etmaal: 50 procent.
gemeenschap prevaleert boven de
andere doelstelling van het land
bouwbeleid, een redelijk inkomen
voor de werkers in land- en tuin
bouw. „Onaanvaardbaar", zei de
heer De Jager tegen de bewuste
voorstellen „wegens hun negatieve
invloed op het boereninkomen".
In zijn uitvoerig betoog wees hij
ook op de noodzaak van een betere
fiscale positie van de landbouwon
dernemer.
Het is noodzakelijk dat van het in
kom envan een zelfstandige onderne
mer een deel onbelast gereserveerd
moet kunnen worden. De waarde
ring van het grondbezit voor de ver
mogensbelasting is ook een kwestie,
welke de agrariërs hoog zit. Hoewel
van achter de regeringstafel is mee
gedeeld dat grond voor vermogens
belasting op de z.g. agrarische waar
de gewaardeerd zou kunnen worden,
is er bij sommige belastinginspecties
toch neiging om de grond hoger te
waarderen, zelfs tot tienduizend gul
den per ha.
(ADVERTENTIE)
vangt weer aan met de cursussen
„Spreken in het openbaar",
waar o.m. behandeld zal worden, het overwinnen van spreek
angst, vergadertechnieken, gedachtenwisseling en debat, het hou
den van lezingen, gelegenheidstoespraken, enz.
De cursussen worden gegeven in de volgende plaatsen:
elke donderdag vanaf-15 januari te 20.00 uur in het
Cultureel Centrum „De Halle"
elke maandag vanaf 12 januari te 20.00 uur in
Hotel „De Graanbeurs"
elke dinsdag vanaf 13 januari te 20.00 uur in
Hotel „Rotterdam"
De eerste les kan vrijblijvend worden bezocht.
Voor verdere inlichtingen: N.I.S., van Middelhovenstraat 85, te
Axel. i
(Van onze correspondent)
MIDDELBURG De werkloos
heid over het gehele jaar is in 1969
in Zeeland ten opzichte van het
jaar daarvoor gedaald.
Gemiddeld bedroeg het aantal
werkloze mannen vorig jaar 1.392 te
gen 1.602 in 1968. Vorig jaar ston
den er gemiddeld 248 werkloze vrou
wen ingeschreven, hetgeen eveneens
een daling betekent ten opzichte van
1968, toen er gemiddeld 252 werk
loze vrouwen werden geregistreerd,
Ook de vraag naar arbeidskrachten
nam in 1969 toe. Er werd een gemid
delde vraag naar 1.376 mannelijke
arbeidskrachten geregistreerd tegen
over 890 in het voorgaande jaar. Voor
de vrouwen waren er vorig jaar ge
middeld 1.005 open arbeidsplaatsen
tegen 831 in 1968. Dit blijkt uit de
eerste cijfers, die gisteren door het
Districtsbureau voor de Arbeids
voorziening in de provincie Zeeland
zijn vrijgegeven.
(Van een onzer verslaggevers)
ZAAMSLAG „Ik heb nooit anders
dan een plattelandsdokter willen
zijn. Veertig jaar geleden niet en
nu in nog mindere mate. Als ik
denk aan het parkeerprobleem en
het trappenlopen in de grote stad,
dan is het hier in Zaamslag toch
wel heel wat rustiger". Dat zegt
dokter M. Elenbaas, huisarts en
gemeentearts in Zaamslag, die op
17 januari in zijn woonplaats wordt
gehuldigd omdat hij 40 jaar huis
arts en gemeentearts is geweest.
IN al die veertig jaar is dokter Elen
baas nooit uit Zaamslag weg ge
weest. „Ik heb er nooit de behoef
te toe gevoeld. Ik heb het hier al
tijd erg naar de zin gehad. Zaam
slag is een mooi dorp met gemoe
delijke, vriendelijke mensen. Die
Vlaamse inslag mag ik wel. Neen,
ik heb er nooit serieus aan gedacht
om naar een andere praktijk uit te
zien".
DOKTER Elenbaas zal toch vrij
spoedig Zaamslag, dat hem bijna
een mensen-leeftijd lief is gewor
den, verlaten. Hij wacht tot het
huis, dat hij in Domburg laat bou
wen, gereed is. Dan keert hij terug
naar zijn geboortegrond, want zijn
wieg stond 66 jaar geleden in Ga-
pinge op Walcheren. Zijn vader
was daar Nederlands-hervormd
predikant. Na het stedelijk gymna
sium in Middelburg doorlopen te
hebben, studeerde hij geneeskun
de aan de rijksuniversiteit in
Utrecht. In juni 1929 behaalde hij
het artsdiploma. In september van
dat jaar volgde hij dokter Buwal-
da in Zaamslag op als huisarts en
in november 1929 volgde zijn aan
stelling als gemeentearts.
„ZAAMSLAG had toentertijd 3600
inwoners. Je was als arts veel meer
op jezelf aangewezen dan tegen
woordig. Een specialist was er niet
De mensen werden ook vroeger
veel meer thuis verpleegd. Bij hoge
uitzondem-gi werden ze in een zie
kenhuis opgenomen. Vandaag de
dag worden de patiënten veel gau
wer in een ziekenhuis verpleegd".
DOKTER Elenbaas zegt dat de socia
le omstandigheden aanzienlijk zijn
verbeterd in vergelijking met voor
de oorlog. „In de dertiger jaren
was een armenpraktijk heel ge
woon. Wie de dokter niet kon be
talen deed een beroep op het bur
ger armbestuur. Ziekenfondsen
had je nog niet en van een dag
loon van twee gulden kon een
handarbeider moeilijk doktershulp
betalen".
DOKTER Elenbaas weet zich nog
goed te herinneren dat hij bij het
begin van zijn artsenpraktijk in
Zaamslag de trotse bezitter was
van een „Minerva", een zware
automobiel van Belgische makelij.
„Het was geen al te beste wagen.
Als ik van Zaamslag naar Bosch-
kapelle reed schudde hij hevig
heen en weer".
WAT zijn woning betreft toonde dok
ter Elenbaas zich eveneens veertig
jaar lang honkvast. Hij trok veer
tig jaar geleden in een boerenhuis
aan het pledn in Zaamslag. Hij
woont er nog, al werd het huis
grondig verbouwd. Een van de vier
zoons van dokter Elenbaas is even
eens arts.
OP 17 januari zal de bevolking van
Zaamslag er zonder twijfel voor
uit willen komen hoe zeer zij dok
ter Elenbaas waardeert.
Dokter M. Elenbaas te Zaamslag, veertig jaar huisarts en gemeentearts.
(Van onze correspondent)
HULST Maandag a.s. zal de nieu
we kapelaan Adrie Verheijden zijn
werk in de parochie Hulst aanvangen.
Kapelaan Jo van der Heijden neemt
het werk over van kapelaan F. Buys-
se en kapelaan Adrie Verheijden het
werk van kapelaan J. Aarts, die ver-
trokke'n is naar Goes.
(Van een onzer verslaggevers)
GOES De heer M. C. Deurloo
uit Goes is per 1 januari benoemd
tot directeur va® de Zeeuwse ver
eniging Het Groene Kruis. De heer
Deurloo was voordien administra
teur i van de vereniging.
(Van onze correspondent)
VLISSINGEN De heer J. J. de
Meulder, bestuurslid van de afde
ling Vlissingen van de Katholieke
Volkspartij en propagandaleider van
die partij in Vlissingen, heeft zich
solidair verklaard met het Vlis-
singse raadslid, de heer P. H. van
de Ven, die enkele weken geleden
zijn lidmaatschap van de KVP heeft
opgezegd en als onafhankelijk
raadslid optreedt. Ook de heer De
Meulder heeft zijn lidmaatschap van
de KVP beëindigd en is lid gewor
den van de PPR.
(Van onze correspondent)
MIDDELBURG Er blijkt in ons
land interesse te bestaan om in Zee
land te komen werken. Dat heeft het
Districtsbureau voor de Arbeidsvoor
ziening in de provincie Zeeland kun
nen constateren na een bescheiden
wervingscampagne, die door middel
van advertenties in een viertal lan
delijke dagbladen door het districts
bureau is gevoerd.
Op de oproep van het Districts
bureau voor de Arbeidsvoorziening
om in Zeeland te komen werken re
ageerden 320 personen met een ver
zoek om toezending van een inlich
tingenmap. Deze verzoeken om in
lichtingen resulteerden in 67 solli
citaties, die bij het districtsbureau
binnenkwamen. De sollicitanten kwa
men vooral uit de provincie Zuid-
Holland maar daarnaast ook uit Dren
te en Noord-Brabant. Er werd gesol
liciteerd naar functies als metselaar,
timmerman of operator. Voorts bleek
er belangstelling te bestaan voor spe
ciale functies bij nieuwe industrieën
in het Sloegebeid en bij het grafisch
bedrijf.
Het idee voor de campagne ontstond
by de heer F. A. Minderhoud van
het districtsbureau, toen bleek, dat
het bureau niet kon voldoen aan de
vraag naar arbeidskrachten, die van
uit het bedrüfsleven gesteld werd.
Ieder, die op de advertenties rea
geerde, kreeg een informatiemap met
gegevens over de personeelsvraag per
bedryf, een korte algemene oriënta
tie over de werkgelegenheid in Zee
land, enige brochures over leven,
wonen en recreëren in Zeeland en
een sollicitatieformulier.
De hoofdinspecteur-directeur van
het DBA, mr. J. S. P. Rietema, is zeer
ingenomen met het resultaat van de
ze kleine actie, die tevens kan die
nen als test-case voor de te ver
wachten grote stijging van de vraag
naar arbeidskrachten voor de ko
mende jaren, als gevolg van vesti-
dlng van de industrieën in het Sloe-
gebied.
„Dit is hét moment om de mensen
buiten Zeeland te attenderen op de
stygende werkgelegenheid hier. Er is
nu speciale vraag naar specifieke ar
beidskrachten van de nieuwe indus
triële vestigingen. Deze vraag kon tot
nu toe nog wel met Zeeuwen worden
voldaan, maar dat is binnenkort niet
meer mogelijk. Daarom zijn we biy,
dat er zo goed is gereageerd", aldus
mr. Rietema. Na de nodige informatie
over de sollicitanten te hebben in
gewonnen zal het DBA zyn bemid
deling verlenen by de plaatsing van
de sollicitanten. Het DBA overweegt
om de campagne, waarop nog steeds
reacties binnenkomen, binnenkort
weer uit te bTeiden.
Creativiteit verloochent zichzelf nooit. Zelfs een verhuiskaart, zo
ongeveer de nuchterste manier waarop mensen correspondentie
kunnen voeren, biedt mogeiykheden tot het uiten van scheppings-
d*De hierby afgebeelde prent maakt duideiyk, dat de heer J. P. C.
Roelants, directeur van het centraal bouw- en woningtoezicht en de
dienst van gemeentewerken in Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen, van adres
is veranderd.
De heer Roelands verhuist van Zuidsingel 46 in Axel naar Zuid-
singel 44, eveneens in Axel. Zo'n verhuizing naar het huurhuis is
bepaald geen emigratie, maar wij zeiden het al: de creatieve geest
verloochent zich nooit. Die is in staat om de vlucht van een mus
van de straat naar de dakgoot, even groots en indrukwekkend te
achten als een maanreis van de mensen.
MIDDELBURG De Middel
burgse Volksterrenwacht huist
momenteel in de aftandse gebou
wen van de voormalige Christe-
lyke Kweekschool aan de Heere
gracht.
Tussen 1781 en 1784 werd het
Armenziekenhuis gebouwd naast
het nu nog bestaande oudeman
nenhuis. Tussen 1858 en 1859
werd aan de zyde van de Heere
gracht het nieuwe Armenwees
huis aangebouwd. Dr. S. Sr. Co
ronet, stadsgeneesheer uit die tyd,
schreef hierover in 1859 in zijn
boek „Middelburg voorneen en
thans", dat er hoognodig een bak
kerij by dit gesticht moest wor
den gebouwd, „omdat het brood,
dige medewerkers geen nacht
werk verlangen. Daarom houden
we ons nu hoofdzakelijk met dag
programma's bezig".
De toestand in de oude ster
renwacht werd zelfs zo erg, dat
wethouder mr. J. J. van der
Weel van culturele zaken bij ce
opening van de laatste tentoon
stelling sprak over een onhoud
bare toestand, dit ook in verband
met diefstal. „Wij zorgen voor een
nieuwe behuizing", beloofde de
gemeente, „en jullie voor de een
ten voor de verbouwing. We heb
ben een oude. molen aan de Vo
gelstraat, een zogenaamde peper-
dat deze bloedjes van kinderen te
eten kregen zo slecht was, dat
zelfs by het zien van dit brood,
de lust tot eten je al verging".
11
ii
Na vele jaren raakten arme
weeskinderen echter uit de mo
de. Het bestuur der Godshuizen
bood het gebouw te koop aan. De
school kocht dit voormalige wees
huis voor het zachte prijsje van
dertienduizend gulden. De archi
tect raamde de verbouwingskos-
ten op zevenduizend gulden. Dat
was wel wat al te optimistisch ge
schat, toch was de kweekschool
gelukkig met deze nieuwe ruime
behuizing. Op dertig januari 1911
werd de school in gebruik geno
men. Na vele jaren begon het
duiveltje van ontevredenheid ook
hier de kop op tê steken. Het ge
bouw werd omschreven als zijnde
„een stelletje wankele gangen en
lokaliteiten, die alleen door geluk
kige omstandigheden nog met in
elkaar waren gestort" In april
1963 kwam het gebouw dan ook
weer leeg te staan en diende nog
als reserveschool. Hoe oud en ver
vallen het ook was, het was nog
goed genoeg voor de pas opge
richte Volkssterrenwacht Middel
burg.
Ook deze sterrenwacht tegen
klein, met weinig instrumenten
en nog minder leden. Dank zij de
enorme vlucht, die de ru mtevaart
in zo korte tijd heeft genomen,
nam ook de belangstelling vo i
de sterrenwacht toe Er kwamen
schenkingen uit binnen- c-n bui
tenland. Met trots kan directeur
Jacques Sohier nu zeggen, dat
Middelburg een van de best ge
outilleerde sterrenwachten uit
heel Nederland heeft.
Maar de behuizing is bar
slecht. Beneden in het gebouw
oefent een muziekvereniging.
Heel lofwaardig, maar voor
waarnemingen en studie is wel
rust gewenst. De sprookjesachti
ge verlichting van de oude bin
nenstad is er de oorzaak van,
dat er nooit eerder waarnemin
gen kunnen worden verricht, dan
tegen middernacht. „U kunt be
grijpen", aldus de heer Sohier,
„dat we heel wat opdrachten op
deze manier moeten afslaan. Je
kunt van onze voornamelijk jeug-
bus, een molen zonder wieken".
Dat was een geweldig aanbod.
Een vier verdiepingen tellende to
ren plus de bijgebouwen gelegen
in een matig verlichte buurt. In
een visioen zag de Volkssterren-
wacht zich al in een oude mo
len, met daarboven op een draai
bare koepel. Een permanente op-
stellirig van de instrumenten, 'n
vaste exposititeruimte, een don
kere kamer en beneden onder in
de toren een fijne ruimte, clie als
studiezaal ingericht zoa kunnen
worden.
Wat was het een domper op de
feestvreugde, toen de binnenkant
van de molen werd geïnspec
teerd; ook hier had de tand des
tijds zijn vernielend werk ver
richt. De vloeren waren gammel,
de leidingen slecht.
De molen werd al gebouwd in
1853 dank zij molenaar De Troye.
Het ging blijkbaar niet zo best
met de zaak, want toen de molen
in lichterlaaie stond, werd op de
Lange .Vielesingel gefluisterd:
„Daar heeft hij een mooi fikje
van gemaakt". In 1870 werd de
molen herbouwd. Het wiekenbe-
stel vroeg zoveel onderhoud, dat
in 1908 de toenmalige eigenaar
M. J. Schrier, de wieken er af
liet slopen en er een zuiggasmo
tor voor in de plaats liet zetten,
tn 1923 kwam hij in het bezit van
de heer C. A. Kammeraad van
de Kamer van Koophandel. Na
de inundatie van Walcheren was
hij de eerste molenaar, die met
een geleende elektromotor van
de stad Amsterdam weer graan
ging malen.
In 1964 verkocht de heer Kam
meraad zijn molen bij opbod aan
de gemeente Middelburg. Tot
1967 werd er nog mee gewerkt
door een molenaar, wiens molen
was verbrand.
Nu gaat de Middelburgse
Volkssterrenwacnt een grote ac
tie ondernemen om aan geld te
komen voor de verbouwing. Via
brieven aan bedrijven en hope
lijk ook via schenkingen van par
ticuliere belangstellenden. Als
iedere Zeeuw twee cent zou ge
ven, dan was er al zo'n zestigdui
zend gulden. Daarmee zou de ster
renwacht, met veel doe-het-zelf-
werk, al een aardig eind op
streek zijn.
