a1
kleuteirverblijf
kinderbal
zwitsers dorp
ri'
met kinderen
naar de
wintersport
door A. MAC GILLAVRY
tweede klas heeft na een paar vuist
regels snel en onopgemerkt plaats.
Zodra het troepje voort kan sukke
len tracht de leraar de Sammelplatz
te verlaten en trekt met hen
het landschap in waarvan ze de
adembenemende pracht nog niet
zien, langs gemakkelijke weggetjes
naar het doel: een hut met weitje en
omheining. Hier leren ze glijden
met de stokjes naar achter sprin
gen zónder stokjes tegen een hei
linkje opsappelen afdalen en tege
lijk een sneeuwbal opvangen glij
den en zelf een sneeuwbal gooien.
Het weer kan omslaan dan is
er bij de Sammelplatz een onderko
men waar een zeer behendig JUF
FIE improviseert in een kleuter
klas, die deel uitmaakt van de ski-
school (en met dezelfde tarieven
werkt). Zij houdit in vier talen kin
deren tot een jaar of acht bezig
met wandelen en spelen in de
sneeuw buiten of met poppenkast,
liedjes en zelfgemaakt speelgoed
binnen; en ze vangt de door slecht
weer verdreven jongste ski-leerlin
gen op. Ook hier vloeien wel eens
tranen... Onze 3-jarige vindt het er
eerlijk gezegd maar link. Hij ver
staat niks, en doet of hij elders be
langrijke bezigheden heeft, als wij
maar in de buurt van Juffies hut
komen. Hij wou er dan ook de eer
ste keer niet naar de w.c. en een
natte broek is zelfs in dit paradijs
het huilen waard... géén ervaring
om naar terug te verlangen. Als
wij de eerste morgen grote broer
hadden meegestuurd was het ijs ge
broken geweest. Wij huurden voor
hem een slee voor een tientje per
week, en hij laat zich op lange wan
delingen prinsheerlijk voorttrekken
of stapelt er tijdens de rust, blok
ken sneeuw en ijspegels op voor
„thuis". Hij is dol op de Sessellift
en gaat „boven" een Alp te lijf met
zijn schopje. Hij vindt het zalig met
zijn allen onder dikke vachten in
de arreslee te rijden en te zingen,
er even uit te moeten, het paard
een klontje te geven en zijn broer
te benijden, die naast de boerenzoon
op de bok mag zitten vlak achter
de deinende Lisa met bellen. De
conversatie tussen de Appenzeller
en de mannekes vlot uitstekend.
Aan het eind van de week is er
in hotel Hirschen groot kinderbal
met uitreiking van diploma's. Bal
meester: Dikbuik; Assistente: Jul
lie. Onze kleinste heeft het er hele
maal niet op begrepen. Mijn grote
jongen is overdonderd door het la
waai en de kindermassa op de dans
vloer, door de spelletjes met ballon
nen tot ze knallend knappen, het
BRAVO-geroep voor wedstrijdwin
naars, het slagwerk van de band.
Maar dan komt het ogenblik waar
op „Meine Damen" uitgenodigd
worden een heer te kiezen en hij
wordt gekozen door niemand min
der dan de lieve Hilde. Zij slaat
meteen beide armen om zijn hals en
laat niet los, zelfs niet tijdens het
shaken dat alle kinderen als natuur
talent blijken te beheersen. Dikbuik
roept met tenorstem de namen van
de geslaagden af en overhandigt
prachtige diploma's die onmiddellijk
om een lijstje vragen. Want de
naam staat er op in rondschrift,
onder een foto van de nu welbeken
de bergen. Handtekeningen van exa
minatoren garanderen de echtheid.
„Misschien trouw ik later wel met
Hilde, en dan zeggen we: weet je
nog van dat kinderbal?" In het
hoogseizoen (dat in de kerstvakan
tie en in februari valt) is het elke
week kinderbal. In januari en maart
eens in de 14 dagen. Er kunnen nog
heel wat verbintenissen uit voortko
men.
met zulke prachtige ski-voorzienin
gen. We gaan er wel eens een mon
dain luchtje scheppen. Maar het ca
fé van ons eigen hotel-in-chalet-stijl,
apart gehouden en toch onder één
dak, is ons wél zo lief.
Vlak naast het hotel ligt dan ook
de Sammelplatz waar 30 van de
40-50 aangesloten ski-leraren onder
leiding van hun hoofd, de zes klas
sen opstellen voor kinderen, en de
zes voor volwassenen (telkens met
niet meer dan 15 leerlingen). Men
kan ook privaatles nemen. Ik ge
loof dat een Patentierungskurs van
dirie weken iemand als echte skiër
aflevert. Onze jongste van zes gaat
naar de eerste klas. In de dorpsba
zaar waar meer te koop is dan in
de winkel van Sinkel, hebben wij
ski's en schoenen voor ca. 25 gul
den per week gehuurd. De kinder-
skii-lessen zijn niet één dolle jodel-
partij, nóg niet de eerste dag. Er
worden zuchten geslaakt, tranen
weggeveegd, ja zelfs overduidelijk
snikken gesnikt. Kleintjes zien met
lede ogen moeder vertrekken en
kijken óp tegen twee uur zwoegen
met die onmogelijke voetenbinders.
In het begin verstaan alleen de
Duitssprekende kinderen iets van de
leraar die hier in dit dorp nog maar
net begonnen is aan een cursus
vreemde talen. (Daar schieten wij
Tegen Kerstmis zijn de
treinen die vakantie
gangers naar de win
tersport brengen, van
jaar tot jaar voller.
Wat er de oorzaak
van is dat de "feestdagen" in ei
gen omgeving steeds vermoeien
der en kostbaarder worden, zul
len wij maar niet uitzoeken. Maar
dezelfde oorzaak doet veel men
sen de ogen uitwrijven en ontdek
ken dat je van alle zenuwslopen
de rompslomp af kunt zijn en ge
zonde ontspanning kunt vinden
in de bergen. Nóg kostbaarder
waarschijnlijk. Maar je krijgt er
iets onbetaalbaars voor terug. En
de kinderen dan Juist de kin
deren
Verleden winter hebben wij de
vlucht naar de sneeuw en de hoge
lucht genomen, met twee kinderen
van 3 en 6. We merkten dat daar
een dag vakantie méér doet aan
herstel van lichamelijke en geeste
lijke krachten dan een week in de
zomer. Sneeuw dempt geluiden en
de mensen zijn in het indrukwek
kend bergland minder rumoerig dan
aan de zomerse waterkant. De li
chaamsbeweging maakt overdag
niet moe, maar 's avonds is het
bed al vroeg uitnodigend... Wie met
kinderen naar de wintersport gaat,
zoekt niet bij voorkeur een mondai
ne plaats en hoeft niet avond aan
avond in après-ski aan de bar te
hangen (ofschoon het wel kan!).
Onze keus is met behulp van
het Zwitsers Verkeersbureau in
Amsterdam gevallen op Wild-
haus, dat met Alt St. Johann en Un-
terwasser een drielingdorp vormt.
In ons eenvoudig maar voortreffe
lijk familiehotel is men aan kinde
ren gewend en berekent voor kleine
gasten van de volwaseen prijs
die de dertig francs per dag, alles
inbegrepen, niet haalt. (Zoals over
al zijn de prijzen in de tussensei
zoenen lager dan in het hoogsei
zoen.) 's Avondis kunnen de kleintjes
vooraf eten en onder de wol of don
zen dekbedden liggen, als de grote
men n aan tafel gaan en genieten
van des gastheers kookkunst en
fantasie: in twee weken niet twee
maal hetzelfde gerecht!! Zeker, er
zijn hier enkele luxueuzer hotels,
want die ontbreken niet in plaatsen
toch nooit mee op want Nederlands
komt nergens op het rooster voor.)
Maar nu is oók het Duits nog twij
felachtig. Ski-leraren, alle roman
tiek ten spijt, zijn voornamelijk boe
ren en tuinders, véél plattelandser
dan bij ons, en ze spreken bepaald
geen stadhuistaal. De kinderen,
vanaf 5-6 jaar geschikt bevonden,
verstaan ook elkaar dikwijls niet.
IS het dan wel zo'n succes? Oh ja
zeker, dat is het absoluut! Want de
voldoening, na twee lessen te kun
nen zeggen: ik mag al een helling
af..., of: met handen omhoog? Mak
kelijk!... en: Ik vind Hilde zo lief...
of: Ik heb die rot-Frangois een
stomp gegeven... die voldoening is
geweldig. En er volgen nog veel
grootse ogenblikken.
Onze jongen brengt de ochtenden
door onder de hoede van een im
posante buikige boer, die de jong
ste grootvader uit het dorp is en al
20 jaar aan de laagste klassen les
geeft in een onverstaanbaar dialect
en twee woorden Frans: „bravo"
en „prima". Maar zijn intonatie is
zeer welsprekend. En streng is hij
ook. Aan zijn skistok is een fietsbel
gemonteerd. Het „krieng-krieng" is
een ernstige waarschuwing geen
streken uit te halen, niet voor je
beurt te gaan en ernstig te oefenen.
De verhoging van de eerste naar de
kerstmis 1944
in bastogne
Vervolg van vorige pagina
veren daar op 18 december. Een
dag later de twee andere gevechts
groepen. Op 20 december stromen
de Duitse stoottroepen voorbij de
stad, na ze met bombardementen en
artillerievuur tot een ruïneveld ge
maakt te hebben. Zij moeten dóór
om over de Maas te komen. Maar
de Volksgrenadiere en de artillerie
omsingelen haar. En zo zit McAulif-
fe deze Kerstdag met zijn 18.000
soldaten en 4000 Belgische burgers
opgesloten en belegerd. Doch zij
houden het. Zoals ook St.-Vith de
Duitsers een funeste dagenlange
vertraging heeft opgeleverd.
Maar McAuliffe heeft aan zijn
Kerstdiner niets te lachen. Het veld
hospitaal is in handen gevallen van
de Duitsers en er is nijpend gebrek
aan medicamenten. Ook aan muni
tie. Ook aan voedsel. Al hebben de
droppings van 23 december, als ein
delijk het weer opheldert, wel ver
lichting gebracht en veel hoop. Doch
hoe lang zal deze ruïnestad het hou
den met in de duistere kelders bur
gers en soldaten bijeen? De solda
ten terend op de voedselgiften van
de burgers.
b UITEN ligt de sneeuw. Ho
ge sneeuw. En het vriest
twintig graden. De Ameri
kaanse vliegtuigen bom
barderen de Duitse stellin
gen rondom de stad. Maar de Duit
sers bombarderen als Kerstge
schenk voortdurend' Bastogne. Stil
le Nacht, Heilige Nacht In de kel
ders van het pensionaat van de Zus
ters van Onze-Lieve-Vrouw in Bas
togne wordt een nachtmis opgedra
gen. Voor de gewonde Amerikaan
se soldaten, voor de kelders be
volkende vluchtelingen, voor de pen
sionaatsleerlingen. Op 4 km afstand,
bij Champs, bereidt het 77e Grena
dierregiment van de Duitsers een
geforceerde aanval op Bastogne
voor. De alarmsirenes huilen drie
maal die nacht in Bastogne. Bom
bardementen. Het kinderkoor in de
kelders zingt het Offertorium uit de
Nachtmis: „De hemelen verblijden
zich, de aarde springt op van
vreugde". Maar nauwelijks is de
mis geëindigd of een nieuw bom
bardement barst los en de bommen
doen stadswijken instorten.
De nu 32-jarige Bastognard, toen
7 jaar oud, Joseph Meunier, is in
Duits bezet gebied. In het dorpje
Chenogne, 4 km ten westen van Bas
togne. Hij is met moeder, broertje
en zusje uit Bastogne gevlucht, vóór
het beleg van de stad. In de boer
derij waar ze zitten lopen die Kerst
nacht Duitse soldaten in en uit. Zij
komen gauw elk twee pannekoeken
eten en keren dan terug naar hun
mangaten. Een Duitser speelt op
zijn trekharmonica. Stille Nacht en
La Paloma, de Duitse hit van die
dagen. „Als ik nu nog La Paloma
hoor, zie ik weer de verschrikking
van die Kerstmis 1944", zegt hij nu
tegen me en kijkt schichtig-ver-
droomd voor zich uit.
Dokter Govaerts, sihepen van
Bastogne en in die gedenkwaardige
dagen de enige arts in Bastogne,
heeft die Kerstnacht met een para
chute van de geallieerde munitie- en
voedseldropping van 23 december
de tafel gedekt en hij eet met zijn
vrouw een hapje. Zijn vrouw heeft
een laatste fles wijn voorverwarmd.
De dokter is uitgeput en vervuild van
alsmaar die propvolle kelders van
ruïnes in en uit te gaan om de ge
wonden te verzorgen. Nu heeft hij
even rust. Zalig Kerstfeest. Maar
driemaal moet hij met zijn vrouw
zijn „Kerstdiner" en zijn teugjes
wijn onderbreken. Luchtaanvallen.
Sauve qui peut.
kERSTAVOND in Bande, 'n
dorpje 40 km ten westen
van Bastogne. In de bos
sen op de heuvels huizen
de maquisards van L'Ar-
mée Blanche. In de buurt heeft een
Russenkamp gelegen. In mei 1944
zijn de maquis uit de bossen boven
Bande gekomen. Zij hebben op het
station van Marloie, op 8 km af
stand van Bande, een Duitse muni-
tietrein laten ontploffen en zo het
station verwoest. Midden september
1944 hebben zij bij hun herhaaldelij
ke raids op de Duitse verbindings
wegen bij Bande een stafofficier van
de Duitsers gevangen genomen.
Doch deze weet te ontsnappen. Uit
wraak branden de Duitsers in Ban
de 34 woningen plat. Na de bevrij
ding hebben de maquisards geüni
formeerd hun intocht in het dorp ge
houden en zijn gehuldigd. Maar
twee dagen voor Kerstmis zijn de
Duitsers teruggekeerd bij hun door-
stootpoging in de Ardennen. De heer
Joseph Gustin, onderwijzer van de
Ecole communale te Bande, doet
mij nu het verschrikkelijke verhaal
van die Kerstviering.
„Ik zit in de kerk met mijn
vrouw", vertelt hij. „24 December
1944, de dag voor Kerstnacht, is een
zondag. Dan tikt mijn vrouw me op
mijn mouw en vraagt zachtjes, of ik
mijn identiteitspapieren bij me heb.
De Duitse S.S. is de kerk binnenge
Wrakken van tanks en pantserwagens en
met dekens bedekte lijken in Bastogne
drongen en houdt alle mannen aan.
Ik kijk om en zie de S.S.'ers ach
ter in de kerk de mannen bdjeen-
drijven en tellen. 120 mannen. Zij
zijn wegggevoerd. Zoals we nu we
ten, naar de hoofdweg. Daar hebben
de Duitsers onze mannen in twee
groepen gesplitst: boven de dertig
jaar en onder de dertig. De mannen
boven de dertig kunnen naar huis
gaan. Onder de dertig, een groep
van 32, wordt afgevoerd naar de
bouwvallen van een in september
uit wraak in brand gestoken café.
De Duitsers zijn kennelijk op zoek
naar leden van de Armée Blanche.
Daarom die selectie onder de dertig
jaar. 's Middags ik zit thuis met
mijn vrouw en mgr. Musty, toen
hoogleraar aan Het groot-seminarie,
nu bisschop komen perfect Frans
sprekende S.S.'ers aan mgr. Musty
vragen, of hij de pastoor is. Ze
moeten kaarsen hebben voor de
Weihnachtsviering. Maar een ordon
nans van bij ons ingekwartierde
Duitse officieren zegt: „Das ist
schlimm, sehr schlimm. Sie brau-
chen die Kerzen für ein Kriegsge-
richt".
Tussen vier en vdjf uur die dag
voor Kerstmis zijn 31 jongens een
voor een voor de kelderingang van
dat afgebrande café geplaatst en
doodgeschoten. Schot in de nek. Een
van hen weet te ontsnappen, door
de hem begeleidende soldaat een
enorme oplawaai te verkopen. De
dag erna, Eerste Kerstdag, hebben
de S.S.'ers in een naburig dorp nog
twee jongens opgehaald en ook in
die kelder afgemaakt. Ze hebben op
de lijken balken gesmeten. En de
sneeuw heeft alles toegedekt. In het
dorp weten we niets over het lot
van onze jongens. Eerst begin ja
nuari, als we weer van de Duitsers
bevrijd zijn, vind ik, samen met de
burgemeester en mgr. Musty, de sta
pel lijken in de kelder..."
De mensen van Bande hebben op
de kelder een monument geplaatst
en in de kelder van de slachting een
gedenktafel met foto's van de ver
moorden. Dwars voor de gedenkta
fel ligt een zwaar, ruw-houten kruis.
Gemaakt van een halfverbrande
balk van de in september uit repre
saille uitgebrande woning. Deze
balk lag boven op de lijkenhoop.
kERSTMIS in en rond Bas
togne. Maar Bastogne
geeft zich niet over...
Vanuit zijn kelder aan de
Rue de la Roche laat Mc
Auliffe een kerstboodschap
verspreiden onder zijn soldaten. „Al
zijn we van alles afgesneden, we
houden één punt middenin de laat
ste wanhopige Duitse doorstoot. Hoe
doeltreffend dat gedaan werd, zal in
de geschiedenis opgetekend wor
den...", schrijft hij.
Ook de Duitsers hebben een Kerst
groet voor de belegerde stad. Pam
fletten dalen neer op de G.I.'s. Voor
op een zoetelijk blond meisjeskopje
bij kaars en hulst naast een uitge
teerde soldatenkop. Daddy, I'm so
afraid". En op de achterzijde: „Wel
soldaat, Vrede op Aarde In De Men
sen Een Welbehagen. Waar een wil
is, is een weg... slechts 300 meter
verder en... Merry Christmas".
„Aw nuts", denkt McAuliffe in z'n
commandokelder. Zoals hij het
neerschreef op 22 december bij de
eis tot capitulatie door de Duitsers
'aan het omsingelde Bastogne.
Bij de Amerikaanse troepen aan
weerszijden van de Duitse omsinge
ling van Bastogne zijn die Kerstdag
1944 ook een honderdtal Nederland
se soldaten. Soldaten van het Ne
derlandse leger van het eerste uur,
het verzetsregiment Stoottroepen.
Zij zijn, wegens hun talenkennis en
hun georiënteerd zijn in de streek,
door lt.-kol. „Bep" van Kooten tij
dens het Duitse Ardennenoffensief
hij de Amerikanen gedetacheerd on
der leiding van de bekende, later
bij een verkeersongeval omgeko
men Sittardse Knokploegenlelder
„De Witte" (luitenant Konden). Zij
doen screening van verdachte ele
menten en zijn met groepjes van
vier en vijf verspreid over de Ame
rikaanse frontonderdelen. Een te
genhanger van Skorzeny's spionnen
en saboteurs in Amerikaanse uni
formen. Uitputtende, gevaarlijke
frontdienst. Als zij rond half janua
ri bij onze Stoottroepen terugkeren,
is „de Witte" onderscheiden met de
Amerikaanse Silver Star. Een uit
zonderlijk hoge onderscheiding, ze
ker voor een niet-Amerikaan.
LS LUTTWITZ, comman
dant van het 47-de Pant
serskorps van de Duitsers,
en Bayerlein, commandant
van de divisie „Panzer
Lehr", op 22 december de
capitulatie-eisen van MCAuliffe in
het benarde Bastogne, handelen zij
tegen uitdrukkeHjk bevel van Hit-
Ier. Hun opdracht luidt immers snel
door te stoten naar de Maas om
daar de bruggen in handen te krij
gen voor de opmars naar Antwer
pen. Maar Luttwitz weet, dat op de
avond van 21 december de Duitse
ring om Bastogne gesloten is. Hij
hoopt, dat McAuliffe, met zwakke
en niet geravitailleerde troepen op
gesloten zittend, voor een eervolle
overgave te vinden zal zijn.
En de geallieerde luchtmacht
kan door de bar slechte weersom
standigheden een dichte mist
niet te hulp komen. In de nacht van
21 december is daarbij nog de
sneeuw gekomen. De Amerikanen
vechten in witte camouflagepakken,
gemaakt van burgerlakens. En zij
schieten vaak op elkaar. De Duit
serszijn immers ook gecamoufleerd.
Geen kans op hulp, geen voeding,
te weinig munitie, geen medicamen
ten.
Om half twaalf worden ten zui
den van de stad door de Amerika
nen vier Duitsers opgevangen. Met
een witte vlag. Zij worden geblind
doekt naar de Rue de la Roche ge
bracht om daar buiten te wachten
op het antwoord van McAuliffe op
het Duitse ultimatum.
Deze leest de arrogante eis en
het beroep op de Amerikaanse men
selijkheid en snauwt; „Aw nuts!"
(Amerikaanse grove krachtterm.
Ook in Maastricht kent men de
uitdrukking: „Kloete!").
Hij schrijft het laconiek op een
velletje papier en dat wordt aan de
Duitse onderhandelaars overhan
digd. Het gerucht gaat, dat de
Duitsers nog heel wat werk gehad
hebben om die niet in de Britse
woordenboeken voorkomende uit
drukking te vertalen.
Dan slaat eindelijk het weer om.
23 December. Niet voor niets heeft
de Amerikaanse tankgeneraal Pat-
ton (bijgenaamd „Bloed en dar
men) in een Luxemburgse kapotge
schoten kapel, zijn hoofdkwartier,
zijn vloekend kerstgebed uitgespro
ken.
„Dain'it Sir, aan wiens kant staat
U eigenlijk? De aalmoezeniers zeg
gen mij, dat dit een kruistocht is.
Maar mijn soldaten hebben de kwel
lingen der verdoemden te lijden.
En mijn tanks kunnen niet vooruit
door dit vervloekte weer, zonder
mqn vliegende artillerie. Geef mij
vier dagen helder weer en ik pre
senteer als kerstgeschenk aan Uw
Zoon geheel het Duitse leger'.' Hij
heeft eindelijk zijn goed weer gekre
gen.
VANAF half tien 's morgens
die 23e december dreunen
de geallieerde vliegtuigfor
maties laag over de bele
gerde stad en droppen hun mate
riaal. In de namiddag verduistert
een luchtvloot van 241 Dakota's,
laag vliegend vleugel aan vleugel,
de hemel. Soldaten en burgers in
Bastogne komen uit hun kelders en
juichen uitzinnig. Tweeduizend pa
rachutes in alle kleuren dalen uit
de hemel en verdwijnen zacht ach
ter de horizon. Op 23 december
droppen duizend vliegtuigen en
zweefvliegtuigen 850 ton levensmid
delen en munitie. Op 24 december
worden nog eens 100 ton gedropt.
Merry Christmas. Maar er zijn he
laas weinig medicamenten bij.
Journalist Jos Heintz van L'Ave-
nir du Luxembourg, op weg van
het Duits bezette Sure naar Bas
togne, vertelt nu nog opgetogen over
die dropping, ,,'n Tweehonderd Da-
kota's scheerden zo laag over ons
heen, dat we ons bijna bukten",
zegt hij.
Op 22 december, de dag tevoren,
zegt een Amerikaans officier tegen
dokter Govaerts: „Als we morgen
geen voedsel hebben, zijn we ver
plicht ons over te geven'.'
En Pattons tanks komen in bewe
ging. Op 26 december stoot 'n tank
formatie onder bevel van luitenant
Bogges door de Duitse ring naar
Bastogne en forceert een smalle
corridor van nog geen kilometer
breedte. De eerste uittocht van bur
gers begint door deze smalle sleuf
dwars door het front. Aan beide zij
den van de corridor wordt zwaar
gevochten. In de corridor is er een
opeenhoping van Amerikaanse sol
daten, tanks, geschut, jeeps en
drommen burgers.
Maar het leed van Bastogne is
nog lang niet geleden. Op 26 decem
ber beveelt Hitler, die zijn door
stoot over de Maas mislukt ziet, de
verovering van Bastogne met alle
middelen. Ook met de teruggeroe
pen tankdivisies. De artillerie schiet
de stad aan puin. Maar de ergste
slag komt in de nacht van 29 op 30
december. In vier grote golven bom
barderen de Duitse vliegtuigen Bas
togne. Om 7 uur s' avonds, om mid
dernacht, om 4 uur 's morgens, om
7 uur 's morgens. De onderwereld
is losgebarsten. „Zestig procent van
alle huizen zijn toen verwoest',' ver
telt me burgemeester mr. Olivier
van Bastogne. „Ook in mijn huis
valt een 1200 kg zware bom, doch
ontploft niet. Maar het huis is ge
kraakt. Nu is Bastogne helemaal
herbouwd. We hadden toen 4500 in
woners, nu 6700. De dag na dat zwa
re bombardement verlaten 'n twee
duizend inwoners door de corridor
van luitenant Bogges de stad".
Voorzitter van de V.V.V. Roland
Delperdange vlucht als zevenjarige
ook door die ontsnappingscorridor.
„Aan beide zijden van de corridor
werd zwaar gevochten", zegt hij.
„Elk moment kon die smalle sleuf
door de Duitsers toegeknepen wor
den.
Ik herinner me nog hoe de hoge
sneeuw telkens opstuift onder de ko
gelinslagen. Op een moment spring
ik in een greppei om dekking te
zoeken. Ik val pal naast een lijk zon
der hoofd. Het achtervolgt me nu
nog in mijn dromen".
kR zijn grote groepen, die in
paniek westwaarts vluch
ten en zo in het dorpje Che
nogne terechtkomen. Recht
in de armen van de Duitsers en
midden in het front. Van Chenonge
is geen steen op de andere geble
ven. Joseph Meunier, reeds eerder
genoemd, is daar met zijnbroertje
zijn moeder kwijt geraakt en ligt
een dag en een nacht met hem op
een bevroren aardappelhoop. Het
vriest 20 graden onder nul. Van zijn
12-jarig broertje zijn die nacht bei
de voeten bevroren. Hij is gewond
door een granaatscherf in zijn rug.
De twee kinderen op die aardappel-
hoop zijn getuige van een verwoed
bajonetgevecht tussen een groep
Duitsers en Amerikanen. Op 31 de
cember brandt het gehele dorp uit.
Er blijft niets van over dan lijken.
De losgebroken varkens zwerven
tussen de puinhopen en Joseph ziet,
hoe ze aan de lijken vreten.
In de kelder, waar hij halfbevro
ren is opgenomen, opereren de
Duitsers hun gekwetste soldaten on
der onvoorstelbare omstandigheden.
„Ik zie nog dat geamputeerde been
met laars en broekspijp naast me
staan", zegt Joseph, „terwijl de ge
amputeerde in de kelder naast ons
ligt..."
Maar Bastogne houdt stand en
wordt ontzet. De Duitse doorstoot
wordt tot stilstand gebracht. Op 16
januari '45 ontmoeten de eerste pa
trouilles van Pattons Derde Leger,
oprukkend uit het zuiden, en Mont
gomery's Eerste Leger, vanuit het
noorden elkaar in Houffalize. De
tentakels van het laatste Duitse of
fensief worden afgesneden. De Bus
sen zetten gelijktijdig hun offensief
weer in. Het is gedaan met Hitler-
Duitsland.
ik n Bastogne is op de Mardas-
son-heuvel een indrukwek-
Ikend monument opgericht
ter nagedachtenis van de
Battle of the Bulge (de slag
van de uitbraak). Ter nage
dachtenis ook van de 76.980
Amerikaanse soldaten, die op deze
weinige vierkante kilometers in en
kele weken hun leven lieten. Was
de Duitse doorbraak gelukt, dan
was het leed ook voor Zuid-Neder
land en zeker voor Zuid-Limburg
niet te overzien geweest. De her
overing van Maastricht stond reeds
op het Duitse programma.
EEN schokkende ervaring, mijn
kerstpelgrimage naar dit bloeddoor
drenkte toeristenland van de Ar
dennen.
En onvergetelijk die door merg
en been gaande klacht van een
Duitse officier, die met zijn groep
in een lagere school in het gehucht
Champs, 4 km ten westen van Bas-
tigne, door de Amerikanen werd
overvallen op Oudejaarsavond. Hij
kwam om op die dag.
Als de schoolmeester nadien het
verwoeste lokaal bezoekt, leest hij
op een tafeltje een haastige, ner
veus genoteerde boodschap van die
Duitse officier. Geschreven in de
kerstnacht tussen twee mitrailleur
stoten in.
„Moge die Welt nie mehr solch
eine "Weinachtsnacht erleben"
staat op dat tafeltje. „Nichts ist'
schrecklicher als fern von Mutter
Frau und Kindern von Waffen nie-
dergestreckt zu werden. Entspricht
es der Menschenwiirde, der Mut
ter einen Sohn zu rauben, der Gat
tin den Ehemann, den kindern ih-
ren Vater? Das Leben wird uns
geschenkt, um einander zu lieben
und zu achten. Aus der Ruinen
dem Blut und dem Tode wird wohl
eine bruderliche Welt geboren wer
den".
Ik moet denken aan Marlène Die
trichs lied: „Wo sind die Soldaten
Maar over hun monumenten en
massagraven heen klinkt de ver
ontrustende boodschap van die Duit
se officier. In die Kerstnacht 1944
gekrabbeld op een verveloos school
tafeltje....
