Massaal troepentransport naar de
Chinese grens
„Silver
beleeft
dollar-Tony
in Houston
eerste maanreis
TRANSSIBERISCHE SPOORWEG
LASSEN IN HET WERELDRUIM
Op zijspoor
SCHEPPER VAN „SPACE-ART OBJECTS" UIT ROTTERDAM
Grote Toon had
genoeg van
mooie vrouwen
w
Zwaartepunt
Vrolijke noot
Hippies
Ruimtevaart
Toestanden
Santé Fé
Kick
(Van een onzer verslaggevers)
IRKOETSK Terwijl nieuwe berichten in het westen zich bezighouden
met de diplomatieke inspanningen van Rusland en China om hun grens
geschil bij te leggen, gaat Rusland door met haar grote concentratie van
troepen en militair materieel in dat gebied. Vanaf Nakhoda aan de oostkust
tot aan Irkoetsk in centraal-Siberië ziet men overal tekenen van Russische
voorbereidingen op aanvallen vanuit het zuiden en voor tegenaanvallen door
hun eigen troepen. De Russen gebruiken de Transsiberische spoorweg, die
nog steeds de enige vorm van betrouwbaar transport door het uitgestrekte
en vaak bevroren achterland vormt, voor een enorme ontplooiing van hun
troepen en van hun artillerie.
Verscheidene treinen die de onze
op de 9000 km lange route passeer
den vervoerden eindeloze rijen van
wat luchtdoelgeschut leek te zijn
andere vervoerden pantserwagens
en de kleinere uitvoering van de
militaire jeep Eerder dit jaar was
de spoorweg gedurende enige we
ken voor reizigers uit het westen
gesloten. Men kan veilig aannemen,
dat deze maatregel niet zo zeer ge
nomen werd om te verhinderen
dat westerlingen de troepenbewe
gingen konden zien, als wel omdat
de spoorweg zo druk bezet was
dat er geen plaats meer was voor
passagierstreinen
Onze trein werd vaak gedurendf
enige uren op een zijspoor stilge
zet, terwijl er verscheidene militaire
treinen voorbijreden. Dit gebeurde
zonder uitzondering gedurende de
ïiac i naar ik aannp°m om het ri-
tico van spionage activiteiten te
verminderen. Verscheidene West
duitsers en Amerikanen, die ik op
de boot van Yokohama naar Nak
hoda ontmoette, kregen geen toe
stemming om per trein van Chaba-
rovsk naar Irkoetsk te reizen Hun
werd kortat gezegd, dat dit om
veiligheidsredenen was.
Bij alle 85 haltes van de trein
zag ik aanwijzingen van militaire
bezigheden en van een verdere con
centratie van manschappen en ma
terieel. Dit was het duidelijkst te
Chabarovsk dat een van de kwets
baarste steden is, omdat het slechts
50 km ten noorden van de grens
ligt Hier was het, dat een aantal
voornamelijk onsuccesvolle wapen
stilstandsbesprekingen na de bloe
dige botsingen bij de Assoeri en de
Amoer werden gehouden.
Toen ik de trein uitstapte, stond
er een enorm konvooi vrachtwa
gens buiten het station geparkeerd.
Men vertelde mij, dat de trucks
uitrustingsstukken bevatten die
zouden worden gebruikt door onder
steuningstroepen langs de Amoer-
rivier. Op de wegen naar het stati
on reden colonnes jeeps af en aan.
De gidsen van Intoupist en de spoor
wegbeambten spanden zich ten zeer
ste in om er voor te zorgen, dat
de toeristen niets konden fotografe
ren, dat iets met het leger te ma
ken had.
In de trein van Chabarovsk naar
Irkoetsk bestond ongeveer 50 pro
cent van de passagiers uit soldaten.
De meesten van hen keerden terug
naar hun woonplaatsen en bases in
West-Rusland na een periode van
dienst bij de verschillende grenspun-
ten. Zowel hun collega's als de
spoorwegbeambten op de trein
zorgden ervoor, dat de soldaten
niet met de 7 buitenlanders zouden
praten, terwijl wij aten en dronken
in het „restaurant".
Na een dag kregen we echter ons
eerste bezoek van twee Russische
officieren, die beladen met cognac-
flessen ons compartiment binnen
kwamen, maar die er echter op
stonden, dat we de deur sloten voor
dat zij begonnen te praten. Een of
ficier keerde naar Moskou terug na
dienst te hebben gedaan aan boord
van een kanonneerboot op de Oes-
sueri. Hij vertelde mij, dat zijn boot
slechts een paar dagen tevoren ver
wikkeld was geweest in een treffen
met Chinese grenstroepen. Hij zei,
dat er meer dan 90 Russische sol
daten omkwamen en voor zover hij
kon vertellen sneuvelden er slechts
40 Chinezen, voordat de laatsten te
ruggedreven werden. Hetzelfde ver
haal werd mij twee dagen later
door een gewoon soldaatverteld.
Omdat we toen echter in een res
taurant waren, sprak hij niet tegen
mij, maar schreef hij de aantallen
oD een papieren servetje.
Deze botsing is nooit in de wes
terse pers vermeld. Ondanks be
richten, die op het tegenovergestel
de wijzen, schijnt het, dat het zwaar
tepunt van de spanningen eerder in
het Amoer-Oessoerigebied blijft,
dan in de gebieden in het westen,
die grenzen aan de Chinese Sin-
kiang-provincie.
Het geschil heeft ook zijn vrolijke
kanten. De Russische versie van
het nu beroemde „blote gat"-inci-
dent luidt, dat het afgelopen voor
jaar, voordat de dooi inzette, een
groep Chinese soldaten achteruitlo
pend over het ijs van de Oessoeri
naar de Russen toekwam, met hun
achterwerk ontbloot, gericht op de
Russische stellingen. Toen de Chine
zen dichtbij waren sprongen de
Russen met foto's van Mao Tse-
Toeng naar voren. De Chinezen
renden in grote afkeer terug.
De bevolking van Siberië is zich
zeer wel bewust van de dreiging
van een oorlog. Naar westerse com
mentators opgemerkt hebben, is
China heel goed in staat om een
atoomaanval in het grensgebied te
lanceren, waardoor verscheidene
steden in de nabijheid zeer ernstig
zouden lijden, als ze niet totaal ver
nietigd zouden worden o.a. Nakho
da, Chabarovsk en zelfs Irkoetsk,
dat de op twee na grootste stad in
Siberië is.
Copyright The Guardian
We bleven er twee dagen. Volkomen
knots. Iedereen hokt bij iedereen. Hu
welijk bestaat er niet. ze leven van
voedsel, dat ze zelf verbouwen en
van een warmwaterbron, 't Was mid
den in een woestijnachtige wildernis.
Eigenlijk een paradijsje, want je
werd volkomen opgenomen. Je
„tokte" er met iedereen (tokken is
to talk, praten).
Je ziet er kleine w.c.-huisjes mid
den in de akker. Iedereen loopt er in
zijn blootje en het duurde niet lang of
ik stond er om aan de kost te ko
men ook vrolijk in mijn nakie de
tuin te wieden. Baden deden we in
'n warmwaterbron. Met veertig naak
te jongens en meisjes hebben we daar
een uurtje rondgesparteld.
Het werd geweldig tof, toen we la
ter bij een groot vuur in een fijne
sfeer balades meezongen. Ej- was ook
een jongen, die in Amsterdam bij de
provo's was geweest. We 'hebben ét
lang over gepraat. Je kon daat ïógë-
zeid o-h.-en op je eigen golflengte.
Dan volgen na dat wilde verhaal
van de hippies de belevenissen
van Toon in San Francisco, waar
hij enkele dagen rondzwierf, opnieuw
kennis maakte met hippie^, maar
ook met fijne boetiekjes, waar de gek
ste dingen te koop zijn.
San Francisco waar Toon genoot
van de undergroundmusic, waar hij
dagenlang rondzwierf om tenslotte
weer terug te keren naar Wash
ington en vervolgens via New York
„by plane" terug naar Rotterdam.
Terug bij zijn vrouw Ger en de kin
deren Jeroen en Saskia om nog
meèr gegrepen door de. spectaculaire
ontwikkeling van de ruimtevaart
zich, tal van nieuwe indrukken rijker
op het werk te storten: nieuwe schep
pingen, grote objecten van glanzend
roestvrij staal en Plexiglas, waarin de
ruimtevaart drie-dimensionaal met af
beeldingen, geluid (een oneindige ta
pe met de stemmen van astronauten
in gesprek met mission control) en
lichteffecten, tot leven wordt ge
bracht.
(Van een medewerker)
MüNCHEN (DaD) De voorwaarden voor de onlangs door de Russische astronauten uitgevoerde
laswerkzaamheden in het wereldruim schiep een geleerde in de Duitse Bondsrepubliek. Reeds in 1947/
48 ontwikkelde de natuurkundige K. H. Steigerwald het zogenaamde afstandsfocussysteem voor elek-
tronenstraal-kanonnen, thans internationaal „Steigerwald-Gun" genoemd. Het toestel beschiet onder
vacuum materialen met elektronen. Op deze manier kan men de allerhardste metalen doorboren of
ook aan elkaar lassen. Omdat het vereiste vacuum aanwezig is, is de Steigerwald-Gun zeer geschikt
voor laswerkzaamheden in het wereldruim. Twee kilowatt zijn hier als energiebron voldoende, terwijl
voor elektronenstraallassen op aarde 25 kilowatt nodig zijn. Öp de foto een moderne elektronenstraal-
machine, in het midden de ,,Gun".
menten geluid en lichteffecten
erbij gekomen en voor die tech
nische toestanden heeft hij zich
verzekerd van de medewerking
van studenten van de TH in
Eindhoven.
Grote Toon is een practical
joker. Dat bleek wef toen hij
in het drukste gedeelte van Rot
terdam, terwijl van hem tv-op-
namen werden gemaakt, volko
men onverwachts een banket
winkel binnenstapte, een grote
doos met veertig slagroompun-
ten kocht en even later lijn 5
aanhield om alle tramreizigers,
bestuurder en conducteur tot hun
stomme verbazing te trakteren.
De tram kreeg acht uiinuten ver
traging
Toon Burgering compleet met
cowboyhoed en talisman.
(Van een onzer verslaggevers)
ROTTERDAM Met acht man
gaan ze 's avonds het hondje uit
laten. Een vrouw kan 's avonds
op Broadway alleen niet lopen.
Elke dag gebeuren er zeven moor
den. De gerechtshoven werken
dag en nacht door. Harlem kan
je niet in. Ik sliep er twee nach
ten in het Central Park. Dat is
op zichzelf al een zelfmoord
poging.
Bovendien staan er veel poli
tiewagens te wachten. Eigenlijk
mag je er niet in. Nee, de New
Yorkers zijn de meest keiharde
mensen die er bestaan. En die
dingen maken New York tot één
grote, fascinerende hel, waar je
een hoop ellende ziet.
Waar mensen liggen te sterven op
straat. En geen hond kijkt naar ze
om- Dat maakt indruk op je. Je ziet
alleen maar een klein stukje blau
we lucht als je omhoog langs de wol
kenkrabbers kijkt. De auto's rijden
bumper aan bumper. Oversteken is
een levensgevaarlijke toestand".
Dat zegt „Silver Dollar"-Tony, de
Rotterdamse kunstenaar Toon Burge
ring (30) kort geleden teruggekeerd
uit „de States" als hij vanachter een
stevig glas pils zijn belevenissen ver
telt van zijn verblijf in Amerika, waar
hij als enige artiest de lancering
van de Apollo 11 van dichtbij heeft
meegemaakt.
Erg dichtbij zelfs! „Grote Toon",
een gorilla-achtige figuur, met wie
het beter praten dan vechten is, was
op het moment van de lancering in
„mission control" in Houston.
Tony Burgering ia een van de be
kendste Nederlandse scheppers van
ruimtevaartobjecten. Daarom noemt
hij zichzelf „space-artist".
„Ik heb de ruimtevaart nu al en
kele jaren constant als een soort
journalist, een soort waarnemer, op
reportage-achtige manier gevolgd en
tot uitdrukking gebracht in mijn ob
jecten. Maar aan die ruimtevaart is
gewoon ook een negatieve kant. Dat
zal mijn uitgangspunt worden voor
mijn nieuwe werk. En dat moet een
beetje gauw klaar, want ik heb een
contract (al twee jaar) met Galery
Mickery in Loenersloot. Ritsaert ten
Cate, de directeur, zit om mijn nieu
we indrukken te springen. Hij is de
man, die mijn zakelijke dingen re
gelt en exposities voor mij organi
seert. Daar moet ik nieuw werk te
genover stellen. Ritsaert ten Cate
was destijds de man, die mij lanceer
de als maker van ruimtevaartobjec
ten".
„Ik heb goede exposities gehad en
hard gewerkt. Maar nu moet ik weer
keihard aan het werk. Om waar te
maken, wat ik daar in de States
heb gedaan. Bovendién heb ik niet
voor niets een subsidie gehad van
het' ministerie van CRM om naar
Houston te gaan."
Trouwens daar heeft prof- dr. C.
de Jager, die de tentoonstelling van
Burgering in Eindhoven opende, ook
veel aan gedaan. Prof. De Jager is
verbonden aan het ruimtevaartlabo
ratorium in Utrecht. Hij was zo en-
Toon mocht komen) en naar Den
Haag (om subsidie).
Hij „beleefde" de lancering van de
Apollo U, die de eerst, maanlanding
maakte. Dat kwam zo:
„Ik voetbal in het Rotterdamse
kunstenaars elftal, waarin ook Luc
Lutz, Tom Manders, Gerard Cox en
andere bekende jongens spelen. Tij
dens een wedstrijd kwam ik met mijn
kop op een betonnen paal langs de
lijn terecht. Dat werd een scheur in
m'n schedel, beschadigde nekwervel,
kapotte trommelvliezen, een zware
hersenschudding, beschadigd laby
rinth (deel van gehoororgaan) alsme
de twee dagen buiten bewustzijn in
het ziekenhuis."
De Apollo 10 daverde de ruimte
in, zonder dat Toon („helemaal in
de vernieling") het zag. Maar ijzer-
sterke Toon een lichaam als een
beer herstelde snel. Veertien da
gen later stond hij buiten het zieken
huis, maar bleef wel de volgende
acht weken nog buiten gevecht.
Hoe dan ook, Toon vertrok eind
juni, met een toestel van de charter
maatschappij Transavia, naar Ame
rika. Hij miste de Apollo 10, maar het
ongeluk op het sportveld had een
goede kant: „Ik pikte nu de Apollo
.1, en dat was 'm"
„Hoe je zoiets ondergaat? Nou ik
was daar op Cape Kennedy om de
lancering af te wachten. Dat was het
einde. Het meest grandioze moment
uit mijn leven. Niet zozeer de lance
ring als wel die hele toestand er om
heen. Duizenden en duizenden men
sen langs de kant. Ze sliepen daar
om straks de Apollo te kunnen zien.
De kroegen bulkten uit. Voor vijf mi
nuten genot geven ze waanzinnig
veel geld uit En dan komt het grote
moment. Nou dan gaat er wel wat
door je heen.
Het is een donderend geweld als
het ding de lucht ingaat. De vlam
men schieten er onder uit. Je hoort
het knetteren. Ik heb toen gejankt
van blijdschap, 't Was geweldig. Ik
beleefde het zo enorm. Ik kan 't niet
onder woorden brengen. Binnen in
je sodemieter gebeurt op zo'n mo
ment wat. Je gaat nadenken. Er zit
ten drie mensen in die neuskegel. Ze
zijn op weg naar de maan. Er moet
maar eens wat gebeuren. En daar
ben je dan vlak bij. Fascinerend",
aldus space-artist Toon.
Toon excentriek gekleed in souve
nirs van de States geruit cowboy-
hemd, bruin lederen vest, 'n (even
eens, lederen) Mexicaans - Texaanse
hoed, die de helft van zijn gezicht be
schaduwt, brede lederen ceintuur,
broek met flappen en cowboy-laar
zen vertelt tussen de nodige (zwa
re Belgische) sigaretten en twee teu
gen pils:
„En daar sta je dan in Amerika.
Helemaal alleen in New York, ter
wijl je nauwelijks Engels verstaat. En
dan is het ontzettend geweldig en ook
rot om er te zijn. Je komt aan op
Kennedy Airport en sjort met je ba
gage- Je kent niemand. Er is geen
hond, die ook maar een sodemieter
tegen je zegt. Alles komt op je af
en je wilt meteen terug in het vlieg
tuig jakkeren. Een vriendelijke Hon
gaarse taxichauffeur probeerde me
een hotelletje te bezorgen. Dat mis
lukte. Na twee nachten Central Park
vond ik via een Amerikaanse kunst-
gek werd van de kakkerlakken, die
's nachts over je muil liepen. Slaan
hielp geen zak.
Maar nog steeds voel je je een
zaam. Als je vraagt: „Waar is het
postkantoor?" kijken ze je aan met
een gezicht van „als je niet eens weet
waar het postkantoor is, wat doe je
dan in Amerika?" Een taxi moet je
op een special», manier inklimmen.
Dat wil zo'n -taxichauffeur. Doe je
dat niet dan rot ie je der met dezelf
de bloedgang weer uit. Je moet eerst
altjjd het huisnummer zeggen, dan
de wijk en dan je straat. Dan vergis
je je. Je wordt zenuwachtig, gaat
stotteren en wilt voorin gaan zitten
om het even aan te wijzen. Maar
dan lig je er al uit. Want achterin zit
de kogelvrije ruit en daar mot jij zit
ten. Ze lopen er allemaal met een
pistool OD zak. Dat is niet overdre
ven.
Diefstal doet de politie niks aan.
Daar heeft ze geen tijd voor. Het
moet minstens een moord zijn, anders
komen de agenten niet eens.
Dat zijn krankzinnige dingen daar.
En dan kom je ineens in New Mexi
co. Dat is zo ongelooflijk anders. He
le lieve mensen, die je hartelijk ont
vangen".
Toon vervolgt met het verhaal van
Santé Fé, waar hij geïntroduceerd
door een Mexicaans meisje, dat een
galery heeft in Texas vriendschap
sluit met bekende filmacteurs, onder
wie Anthony Quinn en Rudy Acosta,
de indiaan uit da t.v.-film High dis
posal.
„Dat was een geweldige goser,
waarmee ik direct contact had. Het
is een Mexicaanse Indiaan. Hij no
digde me uit in een duur hotel voor
een lekker happie. De volgende dag
mocht ik mee kijken hoe ze adr een
mocht ik mee kijken hoe ze daar een
film maken. Een wild-west-film
waarin ook Anthony Quinn en Rita
Hayworth meedoen. Ik was laaiend
enthousiast om dat mee te maken.
Dat gebeurde allemaal in Pueblo San
ta Clara.
Ik werd daar ook nog voorgesteld
aan Susanna Miranda, dat nieuwe
sterretje dat pas is ontdekt. Anthony
Quinn heeft niet altijd eén fijn hu
meur, maar tussen ons was het ijs
gauw gebroken, omdat, ik Hollander
ben. Ik mocht foto's van hem maken
en hij nam foto's van mij. Hij bood
zelfs aan, met rijii vrou# en kinder
tjes vijf minuten film voor taij te spe
len. Ik mocht djit opnemen met mijn
in Holland geleende camera. Vorige
week kreeg ik de film terug van de
ontwikkelcentrale. Dat is geweldig
om in Rotterdam in de eigen huiska-
van de familie Quinn te draaien. In
Santa Fé, waar ik een spijkerpak en
cowboy-laarzen kocht, wonen veel ar
tiesten. Ik héb daar veel kennissen
gemaakt. Ook een goudsmid. Hij
maakte voor mij deze dikke zilve
ren ketting voor inkoopsprijs. Twee
dollar veertig. Hij zei, dat ik daar
aan mijn zilveren dollar om mijn nek
moest dragen".
En dan volgt het verhaal van de zil
veren dollar, die Toon zijn naam
„Silver dollar"-Tony bezorgde.
„Twaalf dagen lang heb ik New
York afgepeigerd. Ik trok Manhat
tan door, bezocht bioscoopjes (veel
pornografie), zag homootjes en les
bische toestanden, ontmoette gekke
mensen, vooral in dé 8ste straat waar
de hippies leven. Ik ging naar Wash
ington Sppare, waar ze zondags sa
menkomen en waar de één op een
waanzinnige manier op Amerika staat
te kankeren en de ander de loftrom
pet afsteekt. Je leert dan een boel
en je vormt een opinie.
In die tijd kreeg ik van een vrien
dinnetje een zilveren dollar. Dat ding
zou geluk brengen, zei ze. Het gaf me
in die ellendige tijd ik voelde me
zo alleen een geweldige kick, maar
ik stond er nogal sceptisch tegenover.
Maar de volgende dag ging het ai
veel toffer.
Via de Nederlandse ambassade
kreeg ik het adres van Klaasjan
(AVRO) Hindriks en Friesman van
de Nasa gaf me een kaart, zodat ik
bij de NASA overal mocht komen.
Ik nam contact op met Klaasjan en
hij nam me mee naar Cape Kennedy
en was gedurende mijn verblijf daar
een fijne gids en gastheer.
Als ik aan het nemen van een be
slissing twijfelde, gooide ik die zilve
ren dollar op en dan besliste dat ding
voor me. En steeds had ik geluk. Ik
leerde Thomas Paine en Wernher
von Braun kennen. De dollar bezorg
de me allerlei faciliteiten.
Iedereen betastte en bekeek het
ding, ook tijdens de vliegtocht in het
perstoestel naar Houston. Dat zorgde
voor een speciale sfeer. Je kwam er
helemaal in. En toen later in „mis
sion control" de Eagle op de maan
werd gezet, viel iedereen iedereen om
de hals. Wat een sfeer. Ik was ont
zettend happy dat mee te mogen ma
ken. Steeds weer gooide ik die dollar
op. Ik mocht een auto lenen en Nico
van Vliet van de televisie raadde me
aan naar Santa Fé te gaan. Samen
met een Fransman en een Engels
meisje bezocht ik het atoomlabora-
tórium en een aantal pueblo's. Op de
terugweg namen we twee liftende
hippies mee. Onderweg vroegen ze of
we misschien zin hadden een poosje
in hun family-community te blijven.
Nou dat wilde ik ook wel eens leren
kennen.
portioneerde, mooie vrouwen
voor Amersfoortse bioscopen. Al
decorerend en schilderend kwam
Toon in Rotterdam terecht en
werd kunstschilder.
Na wat rondzwervingen volg
de de protest-periode: Een nege
ring op een Amerikaanse vlag,
om een voorbeeld te noemen.
Ook die periode ging na veel ex
posities weer voorbij. De eerste
ruimtevaart-tekeningen kwa
men. Zwart-wit met een laag
fluorescerende verf er op ge
spoten.
Toon zocht het in doeken van
gigantische afmetingen. Daarna
werkte hij met glas aan onder
en bovenkant. Het werd drie-di-
mensioneel. Thans zijn de ele-
De 30-jarige Rotterdamse
schepper van 'space art objects',
Toon Burgerin^, begon zijn loop
baan na de ambachtsschool
als huisschilder in zijn geboorte
plaats Bameveld.
Toon had al gauw genoeg van
schilderen. Hij bezocht de kunst
academie en werd decorateur-
etaleur en schilderde grote re
clameborden met sterk gepro-
I
