MINDERHEDEN WORDEN IN HUN
BESTAAN BEDREIGD
Dr. Persson over uitroeiing Indianen
BEURSOVERZICHT
De grafstenen in de Nederlands-Hervormde kerk te Terneuzen
DE VRIJE ZEEUW
Zaterdag 25 oktober 1969
Het ideale weekendbroodNoordstraat 79 - Terneuzen - telefoon 3819
VRIJ-AF BIJ DE BLIJDE
GEBEURTENIS
Bombardement
Gebrek aan
communicatie
Gevangenisstraf
wegens
mishandeling
agent
OOGSTRAMING
FABRIEKS
AARDAPPELEN
EN BONEN
Dode en gewonde
bij verkeers
ongeluk
Uitbreiding
toekenning
duurtetoeslag
Zatopek uit
communistische
partij gestoten
i
Zweeds-witbrood dwarsgebakken van VAN STRIEN
Minister-president De Jong
heeft geantwoord op vragen van
het kamerlid H. van den Doel
(p.v.d.a.) over de overlast voor
werkende moeders door de on
zekerheid van vrij-af voor
schoolkinderen ter gelegenheid
van de blijde gebeurtenis op
paleis Drakesteijn.
De minister-president wijst er
in zijn antwoord op, dat de moei
lijkheid, waarop in de vragen
worden geduid, zich niet heeft
voorgedaan, Er zal worden na
gegaan op welke wijze door de
vraagsteller bedoelde overlast
voor werkende moeders in de
toekomst zoveel mogelijk kan
worden voorkomen
De amateurfotograaf de heer A.
Schild uit Sliedrecht maakte bij
gaande geestige fotoserie. Hij
won met deze serie een bedrag
van f250 in de Nationale foto
wedstrijd „Een paar foto's meer,
en je hebt een verhaal!"
Wedstrijdvoorwaarden kan men
verkrijgen bij de erkende foto-
handel in geheel Nederland.
Er zijn geen aanwijzingen dat
op grote schaal Indianen worden
vermoord in het Amazonegebied
van Brazilië. Dit ligt anders in
Columbia, Peru en Venezuela.
Dit verklaarde dr. Lars Persson,
Zweeds antropoloog die op uit
nodiging van „Amnesty Interna
tional" een bezoek van enkele
dagen aan Nederland brengt. Op
een persconferentie in Den Haag
zei dr. Persson dat over de ge
hele wereld ethnische minder
heden in hun bestaan worden be
dreigd omdat zij worden geïnte
greerd in de cultuur van het land
waar zij wonen.
In de praktijk betekent dit de
totale vernietiging van hun eigen
samenlevingsverband. Dit heeft
betrekking op circa 200 miljoen
mensen, o.m. wonend in Noord-
Australië, Siberië, Nieuw-Guinea
en Melanesië.
In dit grotere verband ziet èen
internationale werkgroep van
ongeveer 300 antropologen en
andere sociaal-wetenschappelij
ke onderzoekers waartoe ook dr.
Persson behoort, de moord op de
Indianen in het Zuidamerikaanse
Amazonegebied. Hij noemde de
situatie in Brazilië het symptoom
van een sociale en culturele zièk-
te, de gelegaliseerde discrimina
tie van minderheden. Hierbij
worden op systematische wijze
sub-culturen geïntegreerd, het
geen met zo weinig voorzorgen
gebeurt dat het neerkomt op uit
roeiing van het volk.
Sprekend over de situatie in
Brazilië zei dr. Persson dat de
centrale overheid door de grote
omvang van het gebied vaak niet
op de hoogte is van de gebeurte
nissen. Hij noemde als voorbeeld
het bombardement dat in 1964
door de Braziliaanse luchtmacht
werd uitgevoerd op een dorp in
Zuid-Venezuela. Dit was op ver
zoek van enkele Venezulaanse
burgers. De regering in Brazilië
wist hier niets van.
De moorden op de Indianen in
het verleden konden gebeuren
door de geringe communicatie
tussen de overheid en de depar
tementen.
De internationale werkgroep
van antropologen wil de betrok
ken regeringen van advies gaan
dienen bij de integratie van cul
turele minderheden in hun land.
Met name binnen de Verenigde
Naties en de commissie voor de
rechten van de mens wil dr.
Persson aktiviteiten ontplooien.
Het doel van deze hulp is te voor
komen, dat ethnische minder
heden in een geïsoleerde positie
komen waarin zij ten onder gaan.
„Hèt mishandelen van een po
litieman betekent vöor mij altijd
een onvoorwaardelijke gevange
nisstraf, omdat deze mensen die
voor de gemeenschap toch al zo
veel risico lopen, beschermd
moeten worden". Dit zei de offi
cier van justitie, mr. A. Somer-
will, gisteren tijdens de behande
ling van een zaak voor de politie
rechter in Utrecht. Verdachte
was D. D., een 19-jarige chauf
feur-slager uit Amersfoort, die
in februari na het consumeren
van 25 pilsjes een hoofdagent die
hem in de politiewagen wilde
zetten, had geslagen en geschopt
en die ook een toevallige voor
bijganger had mishandeld.
D. kon zich van het gebeurde
niets meer herinneren. De offi
cier eiste een gevangenisstraf
van drie weken waarvan twee
voorwaardelijk. Hij vond de
dronkenschap geen excuus maar
wel een verzachtende omstandig
heid en hield er ook rekening
mee, dat de Amersfoorter sinds
februari niet meer drinkt en
café's mijdt.
De politierechter veroordeelde
D. conform de eis.
INTERNATIONALS
ZWAK
De internationale waarden
namen gisteren afscheid van de
beursweek met een zwakke
stemming. Alleen Unilever had
een uitschieter op 114,20 (112,50).
Dit vermoedelijk op verkopen
van Engelse zijde in Unilever
Ltd waarvan de opbrengst zou
worden belegd in Unilever n.v.,
hetgeen als een valuta-transactie
kan worden beschouwd. Kon.
Olie was flauw op 160,50 (162,60)
Dit aandeel sloot in New York 'n
dollar lager. AKU, Hoogovens en
Philips gaven ieder een gulden
prijs op resp. 116,10, 111 en 65,10.
Later kon AKU zich herstellen
tot 116,50, Hoogovens kwam op
111,50 terwijl Kon. Olie opliep tot
161,30 en Unilever iets inzakte
tot 114.
De cultures waren lager,
scheepvaarten iets gemakkelijker
maar KLM drie gulden hoger in
gevolge Wallstreet. K.Z.-Orga-
non was een gulden lager op
138,70 en Heineken onveranderd
op 182,50.
De obligatiemarkt, vooral de
staatsfondsenmarkt, staat in het
teken van speculaties in de West-
duitse mark, de dollar en de gul
den, Het gaat om het juiste per
centage waarmee de mark zal
worden gerevalueerd. Het bedrag
van 8 pet. valt veel te beluisteren.
Dit weekeinde zal vermoedelijk
bekend worden met welk per
centage de mark wordt gereva
lueerd. Het aanbod van dollars
(vluchtkapitaal) uit West-Duits-
land blijft aanhouden. Men
taveert dat er vrijdag 100 miljoen
dollar werd aangeboden.
De korte 8 pet, staatslening
zakte in van 101,20 tot 100,50
(101,10). hoofdzakelijk als ge
volg van winstnemingen De 8
pet. lange lening daalde va'n 98,40
tot 98,10 (98,60) bij sterk af
nemende handel.
De korte 8 pet. staatslening
kon zich daarna iets herstellen
tot 100,70, de lange staatslening
tot 98,30.
Het centraal bureau voor de sta
tistiek heeft de uitkomsten gepu
bliceerd van de op 10 oktober ge
houden voorlopige oogstraming
van fabrieksaardappelen en bruine
en witte bonen.
De produktie van fabrieksaard
appelen (incl. pootaardappelen)
wordt globaal geschat op bijna 2
miljoen ton of wel 4 pet lager dan
verleden jaar. De gemiddelde op
brengst per ha wordt geraamd op
31.500 kg ha 10 pet).
De oogst van bruine en witte
bonen wordt getaxeerd op 7000
ton hetgeen 30 pet hoger is dan
verleden jaar. Van het vergrote
areaal wordt namelijk een rende
ment verwacht van 2150 kg per
ha 10 pet).
Kon. Olie sloot op circa 160,90,
Unilevér 114, Philips 65,30, Hoog
ovens 111.30 en AKU op 116,40.
Vergeleken met de slotkoers
van de vorige week moest AKU
deze beursweek terrein prijs
geven, Philips was gemakkelij
ker maar Hoogovens aan de vaste
kant. Unilever kon zich verbete
ren. Kon. Olie was flauw en
KLM goed gedisponeerd.
De belangrijkste koerswinst
van de lokale waarden was voor
Bergoss met 15 punten. Gist-Bro-
cades steeg 2.30 (23 punten).
Alb. Heijn ging 4, Billiton-II
2,80 en Elsevier f 2 omhoog.
Thomassen en Drijver daalde
3,20 en ACP 1,50. VRG-papier
was tien punten lager.
Advieskoersen
buitenlands bankpapier
De advieskoersen voor buiten-
lands bankpapier
in Amsterdam
luiden:
Londen
8,52—8.67
New York
3.56 TÉ3.61%
Montreal
3.30—3.35
Parijs
60.50—62.50
Brussel
6.90—7.10
Frankfort
95.50—97.50
Stockholm
69.10—70.10
Zürich
83.00—84.00
Milaan
56.00—58.00
Kopenhagen
47.25—48.25
Oslo
13.83—14.03
Lissabon
12.20—12.50
Madrid
5.05—5.15
In een ziekenhuis in Amster
dam is vrijdagmiddag de 90-
jarige mevrouw C. Eibergen-
Waller uit Weesp overleden aan
de gevolgen van een haar 's
morgens overkomen verkeers
ongeluk.
De vrouw reed als passagier
mee met een door de 80-jarige
mevrouw J. W. de S. uit Weesp
bestuurde personenauto. - Op de
provinciale weg WeespDiemen
Amsterdam raakte de auto
door onopgehelderde oorzaak
achter de asfaltkraag, die de
afscheiding vormt tussen de
rijbaan en het voetpad. De be
stuurster, die vergeefse moei
te deed haar wagen weer op de
weg te krijgen, raakte de macht
over het stuur kwijt. Zij raakte
eerst een verkeerspaaltje en
kwam daarna tegen een boom
tot stilstand. Zowel de bestuur
ster als haar passagiere werden
ernstig gewond overgebracht
naar Amsterdam.
Personen die krachtens de
rijks groepsregelingen-oor
logsslachtoffers 1940-1945, gere-
patrieerden, Ambonezen, minder
validen en werkloze werkne
mers een uitkering ontvangen,
zullen ook de duurtetoeslag van
ongeveer 1% krijgen uitbetaald.
De staatssecretaris van CRM,
mr. H. J. van de Poel, heeft
de gemeentebesturen verzocht
reeds tot uitbetaling van deze
uitkering ineens over te gaan
De uitkering zal gelden voor
degenen die tussen 1 septem
ber 1969 en 1 november 1969 eén
periodieke uitkering ontvangen.
Personen die reeds uit anderen
hoofde een duurtetoeslag over
1969 ontvingen, komen niet in
aanmerking voor deze uitkering
en zij zal ook niet worden uit
gekeerd aan degenen, die bij
stand krijgen tot betaling van
kosten of verzorging of verple
ging in een inrichting.
De staatssecretaris geeft de
gemeentebesturen in overwe
ging met betrekking tot degenen
die bijstand rechtstreeks op
grond van de bijstandswet ont
vangen, eenzelfde gedragslijn
te volgen.
COOP. VRUCHTENVEILING
„ZEEUWSCH-VLAANDF.REN"
TERNEUZEN
Veiling van 24 oktober 1969.
GROENTEN
Per stuk: Sla I 6—8 ct, II 7 ct;
Bloemkool A 4951 ct, A II 17—
50 ct, B 2426 ct, B II 23—27 ct;
Groene komkommers 3035 ct.
Per bos: Peterselie 214 ct;
Knolselderij 115 ct.
Per kg: Andijvie 27—38 ct;
Breekpeen 6 ct; Kroten 10 ct; Prei
1531 ct; Princ. bonen 78163 ct:
Savoye kool 26—34 ct; Rode kool
6 ct; Spinazie 3350 ct; Spruiten
3261 ct; Snijbonen (kas) 102
162 ct; Uien I 6—32 ct; Witlof A
II 102—105 ct, B 102—107 ct, B II
99 ct, afw. 20—57 ct; Tomaten A
97—112 ct, A II 95 ct, B 126 ct,
C 61—69 ct, C II 58 ct.
HARD FRUIT
Per kg: Appelen. Jonathan I m.
75 25 ct, m. 70 16—24 ct, m. 65 17
ct, III grof 1013 ct; Goudreinet
II m. 85 24 ct, m. 75 27—28 ct, m.
65 16—19 ct, III grof 15 ct; Cox
Orange II m."75 39 ct, m. 70 32—
33 ct, m. 65 18—20 ct, m. 60 15 ct,
III grof 15 ct; Golden Delicious I
m. 80 29 ct, m. 70 28—32 ct, m. 65
15 ct, III grof 15 ct.
Peten. D. du Cornice I m. 80
70—75 ct, II m. 70 70—76 ct, m.
85 47 ct, m. 80 51 ct, m. 75 57
ct, III grof 24 ct, fijn 23 ct; B. A.
Lucas II m. 75 14 ct, m. 70 20 ct,
m. 65 15 ct, m. 60 13 ct, IR grof
16 ct; N. Poiteau II m. 75 13 ct,
m. 65 12 ct, III grof 6 ct; Comtesse
de Paris II m. 75 28 ct, m. 55 20
ct, III grof 20 ct, fijn 10 ct; Ponds
peren III fijn 33 crt.
V,
(SLOT)
In 1822 maakte Schraver een geschrift met als titel „Een blik
op Zeeland". Men wilde geen grote opofferingen meer doen voor
Zeeland en het desnoods een prooi der golven laten worden. Zee
land kostte te veel, meer dan het in hun ogen waard was. Het
goud werd in dezen te duur betaald, zeiden ze. De heer Schraver
ging hier in zijn geschrift heftig tegenin.
Op 70-jarige leeftijd kreeg hij herhaalde aanvallen van beroerte,
zodat hij zich niet meer in staat voelde te werken. Hij kreeg dan
ook een buitengewoon pensioen, hetwelk hij genoot tot zijn over
lijden in 1827.
De heer Schraver was een kundig en gewaardeerd man. Hij werd
begraven te Terneuzen in de Nederlands hervormde kerk aan
de Noordstraat. Een zware grafsteen van ongeveer 2600 kg dekt
zijn grafkelder. Hoewel het niet op de steen is vermeld, zal ook
zijn vrouw daar begraven liggen. Er bleek bij de opgraving in
1966 dat er twee kisten boven op elkaar hadden gestaan. Twee
geraamten werden er gevonden in de half vergane kisten, waar
van een nog- van een rijke haarbos was voorzien. De grafkelder
stond bijna half vol water, zodat het meeste was vergaan, niet
tegenstaande het een der laatste graven in de kerk moet zijn
geweest. Zijn grafkelder was wit gepleisterd geweest, aan de
bovenkant voorzien van een zwarte rand van 20 cm breed, even
als dit bij het graf van Alvares het geval was. Na de laatste ver
bouwing kan men de grafsteen vinden tussen de twee pilaren
aan de ingang van de kerk aan de Noordstraat.
Tijdens het blootleggen der grafstenen bemerkten we dat er
ook nog een gedeelte van de fundering van de oude kerk in de
grond zat.
Het enige aanknopingspunt voor de bouw en de ligging van het
oude kerkje van 1659 was een gravure met een gezicht op de
stad Terneuzen uit 1827 en een plattegrond van Terneuzen uit
1840. Uit beide kon gekonkludeerd worden dat de lengteas
van het kerkje noord-zuid moest zijn geweest. Inderdaad bleek
tijdens de opgravingen dat dit werkelijk zo geweest was. Onge
veer halverwege de bestaande kerk kwam in de loop van de
afgraving de gehele oostelijke fundering te zien. Wat bloot kwam
was 19 meter lang. Dit is twee meter korter dan de totale lengte
der kerk. Waarschijnlijk was dit uitgegraven ten behoeve van
de fundering der nieuw gebouwde kerk in 1886. De fundering
bestond uit stenen met een maat van 24 x 11 x 5 cm en om de
twee en een halve meter een vierkante verdikking van 1,3 x
0,6 meter.
Ongeveer in het midden van deze muur heeft zich de ingang
bevonden. We vonden daar een naar buiten gebouwd portaal in
oostelijke richting. De grootte van het portaal was 3,4 x 3,2
meter. Dit fundament moet duS de voorkant zijn geweest van
het kerkje dat in 1659 was gebouwd met de afmetingen van 21
x 11,5 meter. Ruim 10,6 meter westwaarts van deze fundering
vond men de graven van het afvoerkanaal van de verwarmings
kelder een restant van de fundering van de achterkant van deze
kerk. Deze liep ook parallel met de Lange Kerkstraat. De ach
termuur van de huidige kerk staat 3,5 meter verder naar achte
ren van die van de kerk van 1659. Deze 3,5 meter is in 1886 in
erfpacht van de gemeente Terneuzen verkregen. Een dezer jaren
is deze grond in eigendom overgegaan aan de kerk. Verder naar
het oosten gravend vonden we de resten van verschillende over
elkaar gebouwde muren en twee grote stenen gewelven daar
onder.
Volgens de reeds genoemde plattegrond, getekend door de heer
Keur, was dit de plaats van de oude konsistorie. Bij de scheiding
van de kerk en de konsistorie kwam een drempel bloot met een
tegelpad vaa donkerblauwe plavuizen, dat naar de grafsteen van
Fr. de Vriend liep.
Uit de veelheid van fundamenten was geen wegwijs meer te
worden. Uit de over elkaar gebouwde muren bleek, dat er in de
227 jaar van haar bestaan vele wijzigingen waren aangebracht,
een belangrijke verandering zelfs nog in het jaar voordat de
kerk werd afgebroken (1885).
Bij het ontgraven van het gewelf dachten we eerst aan een cryp
te. Een ingang was echter niet te vinden. Na het openhakken
bleek het een waterreservoir te zijn van de oude kerk. Aan, het
eind van het gewelf, dat 5 meter lang, 2,85 meteribreed.en 1,75
meter hoog was, kwam in dezelfde richting, iets meer zuidelijk,
een tweede gewelf tevoorschijn. De maten daarvan waren 6 x
1,7 x 1,75 meter. Dit laatste liep door tot de voorkant der be
staande kerk en was daar voorzien van een mangat. In deze
waterreservoirs kwamen onder de vloer buizen samen van de
dakgoten, om het hemelwater af te voeren. Het tweede gewelf
was in 1886 gebouwd en stond via een overloop in verbinding
met het eerste. Deze reservoirs waren een toevlucht voor de be
woners van de stad in tijden van droogte. Buiten aan de voor
kant der kerk had zich in vroeger jaren een pömp bevonden
waarmee men zich het water kon verschaffen.
De gevonden regenbakken hebben we na het leegpompen onder
zocht, maar er werd niets in gevonden. Na het onderzoek wer
den de bakken vol met puin gestort, hetwelk in groten getale
aanwezig was na de opgravingen. Het verdere puin en alles wat
niet thuis hoorde onder de vloer is afgevoerd door de firma
Simona. Daarna werden de grafkelders vol gegooid met «nA en
'De steen met het jaartal 1659.
de vloer werd ermee op dè gewenste hoogte gebracht. Na het
leggen van de vloer kregen de stenen hun officiële bestemming
aan de wanden. De grote stenen werden aan de oostelijke gevel
geplaatst, twee links en twee rechts van de ingang. De kleine
stenen kregen een plaats op de noord- en zuidgevel nabij d
grote stenen. De steen van de heer Schraver ligt, zoals gezeg
tussen de twee pilaren bij de ingang der kerk.
In dè hal van de kerk is een vitrine geplaatst waar enkele va
de scherven en ander materiaal, door de opgravingen vrijgeke
men, een plaats hebben gekregen.
J. L. PLATTEEUW.
Het blad van de Tsjechoslo-
waakse communistische partij
Rude Pravo, heeft vrijdag ge
meld dat de olympische kam
pioen Emil Zatopek uit de par
tij is gestoten „omdat hij was op
getreden in de gelederen van
'de opportunistische afvalligen,"
