Meer dan 7 miljard!
RAI FFIISEWBAH K
TERNEUZEN
De grafstenen in de Nederlands-Hervormde Kerk te Terneuzen
G.S blijven industrialisatie
en havenactiviteiten stimuleren
Beëindiging
kernfaciliteiten
voor het Sloe
overwogen
KERKDIENSTEN
Koor de zoodag
DE VRIJE ZEEUW
Prioriteiten
Welvaart
welzijn
leefklimaat
Zeeuwsvlaamse
kanaalzone
Bus botst tegen
trein; 19 doden
Vier doden bij
frontale botsing
Verbetering
Zaterdag 4 oldrit»Bf.;19ö§
In hun geleidebrief bij de pro
vinciale begroting voor 1970
«eggen gedeputeerde staten dat
de afgelopen twaalf maanden
een aantal beslissingen met vèr
strekkende gevolgen is geno
men: de vestiging van het Fran
se aluminiumbedrijf Péchineyin
Vlissingen-Oost, de bouw van de
kernenergiecentrale bij Borssele
en de plaats van de vaste oever
verbinding Westerschelde. „Zee
land is m korte tijd van een ge
bied met zekere toekomstver
wachtingen veranderd in een
alk* veer Baby i
provincie, die niet alleen mee
telt bij de nationale industriali
sering, maar vooraan staat als
het gaat om de levering van
goedkope energie", zo schrijft
het college.
De medewerking van het rijk
bij het stimuleren van de indus
trialisatie heeft de bezorgdheid
over een verminderde belang
stelling voor een belangrijk deel
weggenomen. Verwacht wordt,
dat (mede met het oog op het
spreidingsbeleid) een gerichte
concentratie van de ontwikke
lingsactiviteiten uitgangspunt
van de regering zal blijven.
Gedeputeerde staten achten het
voorbarig reeds nu een beschou
wing te wijden aan de verschil
lende rapporten en nota's over
het havenbeleid. Wèl vinden zij
het nodig, dat op nationaal ni
veau beslissingen worden geno
men en prioriteiten worden ge
steld. Daarbij zal rekening moe
ten worden gehouden met de
noodzaak van het tot ontplooiing
brengen van de bestaande ha
ven- en industrieterreinen ron
dom de Westerschelde. „Er zou
ons veel aan gelegen zijn, in
dien men kon komen tot een ge
coördineerd beleid, dat wordt
gedragen door de overtuiging
van alle daarbij betrokkenen.
ZATERDAG 4 OKTOBER 1969
ROOMS-KATHOLIEKE KERK
Axel: 19 uur H. Mis.
Biervliet: 19 uur H. Mis.
Clinge: 19 uur H. Mis.
Hoek: H. Kruiskerk: 19 uur H. Mis.
Hulst: 19 uur H. Mis.
Oostburg: 19 uur H. Mis.
Philippine: 19 uur H. Mis.
Sas van Gent: 19.15 uur H. Mis.
Sluiskil: 19 uur H. Mis.
Terneuzen: Grote kerk: 19 uur H
Mis.
Triniteitskerk: 19.15 uur H. Mis.
Westdorpe: 19 uur H. Mis.
Zandstraat: 19 uur H. Mis.
Zuiddorpe: 19 uur H Mis
ZONDAG 5 OKTOBER 1969
NF.D. HERV. KERK
Aardenburg: 11 uur Ds. T. A. C.
van Drunen, van Oostburg.
Axel: 8.45 en 10.30 uur Ds. P. J.
Pennings.
Biervliet: 9.30 uur Ds. G. F. H.
Kelling.
Breskens: 9.30 uur Ds. Ph. J. Leen-
mans. H. Avondmaal; 18.30 uur
Voortzetting H.A. en dankzeg
ging.
Groede: 11 uur de heer Iz. Ver-
duijn, van Breskens.
Hoek: 9 en 10.45 uur Ds. W. J van
Meeuwen (10.45 uur H. Doop)
Hontenisse: 10.30 uur Mej. Ds. H.
B. de Neeling.
Hoofdplaat: 11 uur Ds. H. Faber,
van Aardenburg.
Hulst: 9 uur Mej. Ds. H. B. de
Neeling.
Nieuwvliet: 9.30 uur Ds. D. J.
Baars. H. Doop.
Oostburg: 10 uur Ds. T. A. C. van
Drunen.
Philippine: 9 uur Geen dienst.
Retranchement: 10.45 uur Ds. D. J.
Baars, van Groede.
Sas van Gent: 10.30 uur Ds. J.
Verheul, van Axel.
Schoondiike: 9 30 uur Ds. W. B.
Bergsma, van Waterlandkerkje.
Sint Anns ter Muiden: II uur
Ds. C. Balk.
Sint Kruis: 9 uur Ds. H. Faber.
Sluis: 9.30 uur Mevr. H. A. Oos-
terveldvan Aken, van Nieuw
vliet.
Sluiskil: 10.30 uur Ds. E. J. Riet
veld, van Terneuzen. H. Doop.
Temeuzen: Gr <rpru in os.
P. A. v. d. Vlugt. H. Doop.
Goede Herderkerk- 10 uur D$.
J. A. Poelman. H. Doop; 19 uur
Ds. E. J. Rietveld.
Waterlandkerkje: 11 uur Ds. W.
B. Bergsma.
IJzendiike: 9.30 uur Ds. F. C. G.
van Anrooy.
Zaamslaa: 10 en 14.30 uur Ds. A.
T. Deinum.
Zuidzande: 10 uur Ds. J. van den
Hoek.
GKRF.FORMKKRDF KERK
Hoek: 10 en 15 uur Kandidaat
Blokland, van St. Maria Hore-
beke.
Temeuzen: Noordstraat: 10.30 uur
Ds. L. Berger. Voorber. H.
Avondmaal; 16.30 uur Ds.
Zwaan, van Zaamslag
Mozarthof: 9 uur Ds. L. Berger.
Voorber. H. Avondmaal.
GF.R'-F K' "K '«'-"„„•ns.lctl
Axel: 10 en 15 uur Ds. A. Kuiper.
Hoek: 10 en 14.30 uur Ds. J. v. d
Wielen, van Zoutespui.
Terneuzen: 10 en 15 uur Ds. K. D.
van Dijk.
t'HR. GEREI". KERK
Zaamslag: 10 en 15 uur Ds P
Sneep.
GEREFORMEERDE GEMEENTE
Hoek: 14 uur Leesdienst.
Terneuzen (Vlooswijkstraat): 9.30
en 18 uur Ds. J. Pannekoek; 14
uur Leesdienst.
GEREF. GEMEENTE (Sjm.)
Temeuzen (Frans Halslaan): 10
en 15 uur Leesdienst.
OUD GEREF. GEMEENTE
Terneuzen: 9.30, 14 en 18 uur
Ds. A. de Reuver.
VOLLE EVANGELIE GEMEENTE
„FILADELFIA"
Temeuzen (Vlooswijkstraat 61): 10
uur Samenkomst; 20.30 uur Bid
stond.
LEGER DES HEILS
Terneuzen: 9.30 uur Bidstond; 10
en 19.30 uur Lte C. Jongejans.
ROOMS-KATHOLIEKE KERK
Axel: 8.15, 9.30 en 11 uur H. Mis.
Biervliet: 7.30 en 10.30 uur H. Mis.
Clinge: 7, 8.30 en 10 uur H. Mis.
Hoek: H. Kruiskerk: 9.30 uur H.
Mis.
Huist: 8, 10, 11.30 en 19 uur H.
Mis.
Oostburg: 8.30, 10.30 en 17 uur H.
Mis.
Philippine: 7.30 en 10 uur H. Mis;
14.30 uur Lof.
Sas van Gent: 8, 9.30, 11 en 17
uur H. Mis.
Sluiskil: 7.30. 9 en 10.45 uur H.
Mis.
Terneuzen: Grote kerk: 8 en 11.45
uur H. Mis.
Triniteitskerk: 9 en 10.30 uur H.
Mis.
Westdorpe: 7.30 en 10 uur H. Mis.
Zandstraat: 10 uur H. Mis.
Zuiddorpe: 7.30 en 10 uur H. Mis.
Gedeputeerde staten zijn zich
bewust van de spanning, die be
staat tussen welvaart en wel
zijn. Zij beseffen de moeilijkhe
den om de balans tussen deze
twee voorwaarden voor 't leven
van de mens in evenwicht te
houden. Zij zijn ook van me
ning, dat de ene, niet kan wor
den verwaasloosd dan ten koste
van de andere.
De situatie in Zeeland was
nog niet zo lang geleden zoda
nig, dat de welvaart en het wel
zijn van de Zeeuwse mens ern
stig gevaar liepen. Noodzakelij
ke voorzieningen konden niet
worden verwezenlijkt. Er is
toen geijverd voor het ombuigen
van deze lijn. De aangewezen
weg om dat doel te bereiken
was en is het bevorderen van
de industrialisatie op de plaat
sen, die van nature daarvoor
geschikt zijn. Na een moeizaam
begin zijn er nu de tekenen van
verdere mogelijkheden. De wel
vaart is gestegen en achterstan-
DIERENDAG
„Ook bracht Hij het tot de
mens, om te zien hoe hij het
noemen zou."
Genesis 2 19
Aan dit vers gaat de medede
ling vooraf, dat God alle dieren
schiep, „de dieren des velds en
het gevogelte des hemels".
De mens neemt wel een geheel
enige plaats in. Van hem alleen
lezen wij dat hij geschapen is
naar het beeld van God. Dat is
dus geheel uitzonderlijk.
Maar dat uitzonderlijke mag
voor hem geen hooghartig isole
ment worden: ik heb met alles
wat er buiten mij leeft niets te
maken. Daarom brengt God den
dieren tot hem. God stelt ze als
het ware aan de mens voor: uw
medeschepselen. Bij alle ver
schil hebben zij één ding met u
gemeen: zij komen ook uit Mijn
hand.
Maar daarmee jg de zaak niet
afgelopen, zodat zij nu verder
hun eigen weg moeten gaan, de
mens en de dieren. Want de
mens krijgt de opdracht om aan
die dieren namen te geven.
De naam maakt onderscheid
tussen de soorten, de dierenwe
reld is niet een grote, nameloze
massa. Met mijn naam kan ik ge
roepen worden en dan weet ik,
dat het om mij gaat. De mens
kan het dier roepen alszijn
knecht. Ja, en de meningen gaan
uiteen bij de vraag hoever dat
knechtschap gaat. Als knecht,
maar dan als vriend. Wee de
knecht, die geen vriend is! U
moet er de rapporten van „de
Dierenbescherming" maar eens
op nalezen. Dan zou de uitdruk
king „beestachtig" vervangen
worden door „mensachtig".
(Uit: „Hij sprak en ik hoorde.")
„Enkele nadelen van de in
dustrialisatie zullen we niet
kunnen ontgaan. Een stuk van
het oude Zeeland zien we ver
dwijnen, waartegenover duide
lijke winstpunten staan. Wij
zullen alles in het werk stellen
om in samenwerking met de
gemeentebesturen en de rijks
instanties eventuele nadelen tot
een minimum te beperken. Wij
zullen de mogelijkheden tot ver
dere handels-, industrie- en ha
venactiviteiten blijven stimule
ren omdat wij door voortgaande
ontwikkelingen in onze provin
cie welvaart èn welzij» nog
steeds gebaat zien", aldus ged.
staten. De industrialisatie is niet
doel op zichzelf maar middel
om te geraken tot het doel,
waarop het beleid is gericht: de
verbetering van het leefklimaat,
of zo men wil: verbetering van
het welzijn;
Om ook in de toekomst over
aan diep vaarwater gelegen zee
havenindustrieterreinen te kun
nen beschikken is een studie
over de plaats van een nieuwe
haven ten oosten van Borssele
aan de gang.
De Zevenaarhaven te Terneu
zen is uitgediept tot 10 meter
minus N.A.P., hetgeen een ver
betering betekent. Ook voor het
havenschap Terneuzen is een
voorlopig bestuur gevormd.
Met de werken in het kader
van de infrastructuurverbete
ring in de stimuleringsgebieden
is in Zeeland voor 1969 een sub
sidiebedrag van 5,5 miljoen
gemoeid. Het betreft de eerste
fase aanleg openbare los- en
laadkade in Vlissingen-Oost, de
eerste fase invalsweg zuid te
Terneuzen, de eerste fase aanleg
dubbelbaansweg rijksweg 58
nieuwe rijksbrug kanaal door
Walcheren te Middelburg en
verbreding en verbetering Del-
tastraat-Straalweg te Zierikzee.
Voor 1970 mag worden gerekend
op een subsidiebedrag van ca.
ƒ5 miljoen.
In verband met de in den lan
de wel gehoorde opvatting, dat
beëindiging van de kernfacili
teiten voor het Sloe moet wor
den overwogen, stellen G. S.
met nadruk, dat dit pas kan ge
beuren als zich in Vlissingen-
Oost een industriële agglomera
tie van voldoende omvang heeft
gevormd, waardoor een auto
noom groeiproces mogelijk zal
zijn. Deze situatie is nog niet
bereikt en steun van de rijks
overheid blijft onontbeerlijk.
Negentien personen hebben het
leven verloren toen vrijdag op een
spoorwegovergang in het Mexi
caanse Xala, bij Mexico-stad, een
bus door een trein werd gegrepen
Er waren 13 gewonden.
7.000.000.000,—)
Dat is het totaal spaartegoed bij de boerenleen
banken, aangesloten bij de Coöp. Centrale Raif-
feisenbank te Utrecht. Ruim zeven miljard gul
den. Ook U kunt profiteren van de gunstige
voorwaarden.
Er ligt een spaarboekje voor U klaar bil de
de spaarbank met volledige bankservice
TERNEUZEN - WALSTRAAT 7/BEETHOVENHOF 126
AXEL SLUISKIL HOEK
Noordstraat 6 Ir. C. Lelyplein 12 Julianastraat 13
BELFAST: Het rellenpeloton van
de Britse troepen in Noord-Ier-
land is uitgerust met nieuwe mid
delen ter handhaving van de or
de: wapenstokken en bescher
mende vesten. Op de foto: een
oefening in de nieuwe uitrusting.
Bij een frontale botsing tussen
twee personenauto's zijn gisteren
op de weg AlkmaarDen Helder
onder Bergen vier personen om
het leven gekomen. De bestuur
der van èen Daf, dfi 76-jarige
heer J. Zwart uit Velsen, wilde
in een bocht in de wg een
vrachtauto inhalen. Een uit de
andere richting komende Gpel
botste frontaal tegen de Daf. Het
echtpaar J. Ph. van Laar (66 jaar)
en A. M. L. van LaarSchuma
cher die als passagiers meereden
met de heer Zwart, kwamen
eveneens om het leven. Een vier
de inzittende, een dame, vond
ook de dood. De bestuurder van
de Opel, de heer H. van Rfegen
(35) uit Schoorl, werd ernstig
gewond.
Naast de grafkelder van de baljuw bevond zich de kelder van
een op het eerste gezicht onbekend persoon.
Op de grafsteen, die deze grafkelder afdekte, stond niets te lezen
in de vorm van een tekst. Er stond alleen een cirkel op, waarin
een mannelijk en een vrouwelijk wapen waren afgebeeld. Het
wapen was heel mooi uitgevoerd en bleek in de loop der tijden
ook prachtig gaaf gebleven te zijn.
Omschrijving van het wapen:
Links in d,e cirkel bevindt zich een akkoladeschild, gedeeld in
vier kwartieren, I en IV met vogel en II en III met lussen. Op
het snijpunt der vier kwartieren een schildje met boom. Rechts
in de cirkel een ovaal wapen. Het is verticaal doorsneden. Ter
ene zijde (heraldisch rechts) komen drie vaten voor en ter andere
zijde driemaal een golf boven elkaar. Waarom het schild „twee
maal drie" stukken beladen is, heb ik niet kunnen achterhalen.
De verdere versiering van het wapen bestaat uit een helm, waar
op een wrong, met als helmteken de vogel herhaald die in het
schild voorkomt. De vogel komt niet duidelijk uit. Wel lijkt
degene, die als helmteken dienst doet, voorzien te zijn van een
kruik of mand. De helm is voorzien van ketting en bedeltje. Ook
de dekkleding is rijkelijk aanwezig. Onder, de twee wapenschil
den bevindt zich nog een strik met twee kwasten.
Om de grafsteen heen lagen kleine plavuizen tegeltjes. Dit was
voor ons een aanwijzing dat er waarschijnlijk een koperen rand
om de grafsteen had gelegen, waar wel een beschrijvende tekst
op gestaan had. De rand is op een of andere manier verdwenen
en om de vloer gelijk te houden waren er dan tegeltjes gelegd
op de plaats van de rand.
Op de later gevonden grafsteen van ds. Biscop kwamen we een
wapen tegen van diens tweede vrouw, hetwelk gelijk was aan
het mannelijke wapen van deze steen. Dominee Biscop bleek
voor de tweede maal gehuwd te zijn met een zekere juffrouw
Quirina Jacoba Decker. Hieruit volgde dat we in dit geval te
doen hadden met een mannelijk wapen „Decker".
Een belangrijke rentmeester van de grafelijkheid van Zeeland
te Terneuzen in de zeventiende eeuw was Paulus Geleynsen
Decker. Het kan dus bijna niet anders dan het wapen van deze
persoon geweest zijn. Hoewel we het wapen van de vrouw niet
nader konden identificeren, geloven we dat deze steen toebe
hoorde aan Paulus Geleynsen Decker. De maat van de steen was
2,6 x 1,4 m.
Aan de bovenkant van de laatstgenoemde grafsteen lag het gr:
van Bartholomeus Alvares. In tegenstelling tot de vorige ste-r
was deze steen, die dit graf dekte, slecht bewaard gebleven. O
danks zijn dikte van 25 cm. vertoonde hij scheuren en waren t
stukken uitgebroken. Deze stukken konden er later wel t-rr
in worden gezet. Eerst dachten we aan een moedwillige bescha
diging door de patriotten, die in 1795 in het kader van „gelijk
heid en broederschap" verschillende wapens van grafstenen in
den lande onleesbaar hebben gemaakt. Later bleek dat dit niet
Grafsteen van Paulus Geleijnzen Decker.
et geval was geweest. Het was de kwaliteit van de steen die
niet tegen een lange levensduur bestand bleek te zijn.
Omschrijving van het wapen:
Een schild verdeeld in twaalf kwartieren, waarvan er zes be
laden met ronde bollen (of schijven). Het ernaast staande vrou
welijke wapen is zo slecht bewaard gebleven, dat men slechts
met moeite kan zien dat er een naar (heraldisch) rechts gewend
dier in het'schild voorkomt, hetwelk twee maal doorsneden is
door een balk. Verder de gebruikelijke helm met dekkleden en
een onleesbaar helmteken.
De tekst luidde:
Suplituere
van de Heer Bartholomeus Alvares
geleyt Hoemaecker in syn leven
geweest hebbende Capiteyn van de
compagnie Nederlantsche voet
knechten vanden regiment van
Zeelant ende Commanduvr deser
Stede Nevsen. Sterft den 25 Mey
Anno 1661
Ende jvffrouw Sara de Malpas
syn Edl Huysvrovwe sterft
den 16 Mey Anno 1655
Op de tekst die op de onderste helft van de steen stond, komt
het woord „geleyt" voor. Dit moet zijn „geseyt".
Dé grafkelder zelf was evenals alle andere twee meter diep. Hij
was wit gepleisterd en voorzien van een zwarte bovenrand van
ongeveer 20 cm. breed. Ook het later gevonden graf van ing.
Schraver bleek witgepleisterd te zijn en voorzien van eenzelfde
zwarte rand, terwijl dit toch zo'n dikke 150 jaar later was ge
maakt. Beide personen waren in overheidsdienst geweest, zodat
we de neiging hebben te veronderstellen dat er voor hen uni
forme grafkelders werden gemaakt.
Over de familie Alvares willen we hier niet verder uitweiden.
Wie zich daarin wil verdiepen, kan beter de uitgebreide be
staande werkjes hierover raadplegen. Men zal dan zien dat er
heel wat geschreven is over het wel of niet afstammen van Alva.
De maat van de steen was 2,6 x 1,45 m.
De grafsteen van Franciscus Josius was klein van afmetingen
en bovendien gebroken. Het afgebroken gedeelte bevatte geen
tekst. Ook was er geen kelder onder zijn graf. Na haaks afge
zaagd te zijn werd ook deze steen aan de wand bevestigd.
De tekst luidde:
Hier leicht begraven Mr.
Franciscvs Iosius in syn
leven bedienaer des Go
ddelycken woorts binnen
deser stede hovt 35 laren
sterft den 25 Iannewarivs
anno 1635.
Francisdus Josius was predikant van Terneuzen geweest. Hij was
op 8 februari 1626 tot predikant bevestigd door zijn voorganger
ds. J. van den Brande. Bijna 9 jaren bekleedde hij 't predikambt
te Terneuzen, toen een vroegtijdige dood hem uit zijn werkkring
wegrukte. Hij liet behalve zijn vrouw, Anna About geheten, drié
jeugdige kinderen achter.
J. L PLATTEEUW.
(Wordt vervolgd.)
den worden ingelopen. Inrich
tingen voor vrijwel alle takken
van onderwijs, sporthallen,
gymnastieklokalen, zwem- en
instructiebaden, dorpshuizen en
schouwburgen zijn op verschei
dene plaatsen verrezen.
