Explosieve situatie in centrum
van Praag
Britse legercommandant
verantwoordelijk voor rust
in Ulster
Veiligheidsraad behandelt
(voorlopig) N.-lerland niet
Amerikaanse tanks
schoten op eigen troepen
Russische
intellectuelen
veroordelen inval
in Tsj.-Slowakije
VERKLARING
VAN WILSON
Zware verliezen
HFT WEER
DONDERDAG
SI AUGUSTUS 1969
Weer
politie-optreden
op Wenceslas-
plein
Barricade in
Praag
Amerikaanse
ex-militair
maakt amok
Maan-
seismografen
werken weer
Reacties op
Rrits-Noordïerse
afspraken
LABOUR
HERSTELT ZICH
B u r ger-vertegen-
woordigers
Communiqué
Hoogwater
Zon- en
Maanstanden
Reacties
in Noord-Ierland
Weerbericht
Pmekemg fci) aSsesmeaienlTCKMCOZBM
Wreefeiir-HoofdredaeteurP. 9. van de Sand*
Telefoon: (01150)-«2073. Gironummer: 38150
Redactie- en AdntaiaMBfredNe: Smldawal
Abennamadmalj*»
f8*m pa kwartaal) per maand f 3.T0
Cease nummer» 18 cent, (ndnafef 4 X B.T.W.
«.■MtgeefsterN.V. v/h Pa. P. J. van de Satire, Terheözën
25e Taargang
No. 6052
Advertentieprijaper mm 16 cent; minimnn
per advertentie ƒ2,40, exclusief 4 B.T.W,
Rubriek „Kleine Advertenties" (geen handels,
advertenties) 5 regels 1,15. Iedere regel mêéi
23 cent. Kleine advertenties bij vooruitbetaling.
Vermelding: Brieven onder nummer, of Adres
bureau van dit blad 80 cent verhoging.
Inzending advertenties uiterlijk tot om. 3 mm
Voor hei gecomb. maandag/dtasdag-nummes
tot 10 uur voormiddag.
Op het Wenceslas-plein in het
centrum van Praag ontstond
woensdag omstreeks half zes een
explosieve sfeer toen na het uit
gaan van de kantoren en fabrie
ken honderden mensen zich daar
verzamelden. Kort daarna reden
waterkanonnen van de politie en
bussen vol politiemannen het
plein op om de daar aanwezige
politie-eenheden te versterken.
De waterkanonnen kwamen met
een in actie en joegen de vluch
tende mensen na tot in de stra
ten die op het plein uitkomen.
Ook verscheidene gepantserde
voertuigen van het leger reden
het plein op onder kreten uit de
Zestien leden van de dissidente
gemeenschap van intellectuelen in
Moskou hebben woensdag de in
vasie van Tsjecho-Slowakije door
de landen van het Warschaupact
veroordeeld. Deze invasie wordt
een bedreiging van de toekomst
van het socialisme genoemd.
Tn een schriftelijke verklaring
die aan de vooravond van de eer
ste „verjaardag" van deze invasie
aan de westelijke pers ter hand is
gesteld, herhalen de 16 intellec
tuelen hun verzet tegen deze „tra
gische gebeurtenis".
Tot de ondertekenaars behoort
o.a. de 46-jarige historicus Pjotr
Jakir, zoon van generaal Ion Jakir,
die in 1937 tijdens de stalinistische
zuiveringen werd geëxecuteerd.
Jakir is de onofficiële leider van
de dissidente groep sinds begin
van dit jaar ex-generaal-majoor
Piotr Grigorenko in Tasikent werd
gearresteerd. Verder maken van
deze groep deel uit: de vrouw van
generaal Grigorenko, de econoom
Viktor Krasin en de dichteres Na
talia Gorbanewskaja, die kort na
de Invasie deelnam aan een de
monstratie op het Rode Plein in
Moskou.
massa als: „Gestapo, gestapo".
In de zijstraten stonden vracht
wagens met soldaten.
Over het cordon van de politie
tie rond het standbeeld van ko
ning Wenceslas heen wierpen de
mensen bloemen.
Het verkeer werd omgeleid.
Later werd het rustig maar de
menigte bleef. Journalisten
meenden dat de mensen „er
gens" op wachtten.
Ook 's morgens heeft de Praag
se politie weer gebruik gemaakt
van traangas om menigten te
verspreiden op het Wenceslas-
plein. De politie rondom het
standbeeld van koning Wences
las een trefpunt voor betogers
sinds de bezetting gebruikte
traangas toen de mensenmenigte
te groot werd.
Zeven a acht jongelieden zijn
gearresteerd en een vrouw werd
gewond.
Volgens in Praag verschijnen
de bladen zijn enkele mensen
aangehouden wegens het druk
ken of verspreiden van illegale
geschriften. In Brno was op 15
augustus een man in hechtenis
genomen, tegen wie al een aan
klacht wegens belediging van de
Sowjet-Unie liep en die deson
danks clandestiene pamfletten
was blijven verspreiden.
In Praag waren twee employés
van een drukkerij gearresteerd,
omdat zij enige duizenden vlug
schriften tegen het huidige re
gime hadden vervaardigd. Zon
dagnacht waren in de hoofdstad
ook nog twee mensen opgepakt
die dergelijke vlugschriften ver
spreidden.
In Praag worden de belang
rijkste gebouwen en installaties
door leden van de communisti
sche volksmilitie bewaakt. Fa
brieksarbeiders en kantoorper
soneel zouden opdracht hebben
gekregen, er op te letten dat er
niets tegen deze installaties en
gebouwen wordt ondernomen.
Volgens het ministerie van
binnenlandse zaken in Wenen
hebben dinsdag 72 Tsjechoslowa-
ken hun toevlucht in Oostenrijk
gezocht. Maandag waren het er
55, tegen een daggemiddelde van
28 in juli.
Naar schatting waren omstreeks
acht uur -dertig arrestaties ver
richt en boven het gejoel hoorde
men het huilen van de sirenes van
de ambulances.
In de avond werden de gevech
ten tussen politie en demonstran
ten ernstiger. Een jongen hield
een politieauto tegen door er voor
te gaan staan. Hij gooide een steen
tegen de voorruit waarop de po
litie eruit kwam en op hem in
sloeg. Toen de auto wegreed wer
den meer stenen geworpen.
Enkele ogenblikken voor de
soldaten verschenen, reden wa
gens met „volksmilitie" het plein
op. Deze bleven echter op hun
open vrachtwagens zitten.
Tn de Narodny straat bij het
Wenceslasoleln in Praae hebben
demonstranten woensdagavond
barricades opgeworpen in een po
ging politie- en legervoertuigen de
doorgang te belatten.
Een houten huisie van waaruit
de politie het verkeer controleert
»'as tevoren omgeworpen in de
Narodnv-straat, maar een konvooi
"eoantserde personeelsvoertuigen
"°od bet huisj* plat. Toen dron
gen de demonstranten een bouw
terrein op en plaatsten een vork
heftruck, verscheidene huizen,
parkbanken en erote houten kabel-
rollen on de weg.
Twee Britse journalisten werden
door de politie met gummiestok-
ken geslagen toen zij trachtten hun
hotel over het Wenceslasplein te
bereiken.
De Tsjechoslowaakse regering
heeft gisteravond de stilte door
broken die zij over de gebeurte
nissen van de laatste dagen op het
Wenceslaplein in acht namen en
meegedeeld dat er „kleine orde
verstoringen" hebben plaatsgehad
en dat de organisatoren van de be
togingen zijn aangehouden. „De
regering verzekert alle burgers
dat zij klaar staat de orde en vei
ligheid van het volk met alle mid
delen te handhaven".
Zware gepantserde voertuigen
braken later door de barricade
heen en militairen met de bajonet
op het geweer ruimden de brok
stukken op. De mensen vluchtten
door steegjes, scheldwoorden naar
de militairen roepend.
Militairen hebben alle toegan
gen tot de Narodnijstraat afgezet.
In de Joengamanoverstraat, die
op de Jarodnystraat uitkomt,
werd het geluid van schoten ge
hoord. Overal hingen dikke wol
ken traangas.
Het graf van Jan Palach, de
student die begin dit jaar uit pro
test tegen de Russische inval zelf
moord pleegde door verbranding,
is met honderden bloemen en
kaarsen bedekt.
Premier Harold Wilson van
Engeland heeft dinsdagavond in
een televisie-interview gezegd
dat de Britse legercommandant
in Noord-ïerland voortaan ver
antwoordelijk zal zijn voor de
algehele veiligheid in het gebied.
Gewone politie en de zogenaam
de „b-specials" (protestantse re-
serve-politie die fel worden ge
haat door de katholieken) zullen
onder toezicht van d.e Britten
worden geplaatst. „Wij erkennen
de gevoelens ten opzichte van de
b-specials", aldus Wilson.
Volgens de Britse premier be
treffen deze maatregelen natuur
lijk uitsluitend de veiligheid in
De veiligheidsraad heeft woens
dag een beslissing over het Ierse
verzoek een V.N.-vredesmacht
naar Noord-Ierland te zenden ver
daagd zonder de kwestie formeel
op de agenda te plaatsen. Enge
land had zich krachtig tegen plaat
sing op de agenda verzet.
In een ongebruikelijke afwijking
van de praktijk hoorde de uit vijf
tien leden bestaande raad een ver
klaring aan van de Ierse minister
van buitenlandse zaken Patrick
Hillery. (Niet leden van de raad
wordt doorgaans niet toegestaan
het woord te voeren).
Dr. Hillery deed een beroep op
de raad een vredesmacht van de
Verenigde Naties te zenden on
danks de door de Britse afgevaar
digde lord Caradon geopperde be
zwaren. Hillery noemde de aan
wezigheid van Britse soldaten in
Uister een beletsel, geen hulp. Ge
schillen tussen Ieren kunnen
slechts door Ieren uit de weg
worden geruimd, „zonder inmen
ging van onze naaste buur", zei
hij.
Een eenheid van de Amerikaan
se eerste luchtcavaleriedivisie
werd door een granaat getroffen
toen Amerikaanse tanks in de om
geving van Quan Loi per ongeluk
op eigen troepen schoten. Negen
Amerikanen werden hierdoor ge
dood en vijf gewond.
Twintig Amerikanen sneuvelden
en 42 werden gewond toen drie
hefschroefvliegtuigen werden
neergeschoten en een tank op
eigen troepen schoot.
In de straten van Parkersburg
In de AxnerikaansB staat West-
Virginia heeft de pas uit mili
taire dienst gekomen 25-jarige
David Grimm woensdagochtend
in het wildeweg op voorbijgan
gers geschoten, van wie hij er
twee doodde en drie verwondde.
Hjj vluchtte daarna naar zijn
woning, waar de politie hem met
behulp van traangasgranaten
overmeesterde. De man handel
de vermoedelijk in een vlaag van
ver.standewwbüstering.
Een van de neergeschoten hef
schroefvliegtuigen stortte op een
eenheid Amerikanen toen hij in 't
centrale hoogland door de vietcong
werd neergeschoten. Hierbij' kwa
men drie Amerikanen om en lie
pen zes verwondingen op. Eén van
de andere hefschroefvliegtuigen
ontplofte in de lucht na door
luchtdoelgeschut te zijn geraakt.
Acht Amerikanen verloren hierbij
het leven, onder wie de persfoto
graaf Oliver Noanan.
De seismografen op de maan,
die uitgeschakeld waren voor de
twee weken durende maannacht,
werken thans weer normaal. Zij
zenden opnieuw gegevens naar de
aarde, waaronder enkele kleine be
vingen.
De instrumenten, die dertien
dagen'lang na de plaatsing op de
maan door de astronaut Edwin
Aldrin gefunctioneerd hebben,
werden op 3 augustus uitgescha
keld met het oog op de strenge
koude tijdens de maannacht. Twee
kleine radioactieve-isotoopverwar-
mers hebben de instrumenten be
schermd tegen een koude van 300
graden Fahrenheit.
In de Mekong-delta liepen dins
dag twee bussen op mijnen, hier
bij werden 29 burgers gewond.
Aan boord van het Japanse
vrachtschip Hakari Maroe vielen
woensdaéén dode en twee ge
wonden bij een zware ontploffing.
Volgens een Amerikaanse woord
voerder is het schip vermoedelijk
getroffen door een mijn van 180
tot 225 kilo. Het incident gebeur
de op de Saigon-rivier enkele kilo
meters ten zuidoósten van de
hoofdstad.
Lord Caradon baseerde zijn be"
zwaren op het handvest van de
Verenigde Naties volgens hetwelk
de volkerenorganisatie niet ge
machtigd is zich - in de binnen
landse aangelegenheden van een
land te mengen.
De raad besloot echter uiteen
te gaan zonder de kwestie op de
agenda te plaatsen. Een Britse
woordvoerder zeina afloop niet
te verwachten dat- de raad de
kwestie opnieuw aan de orde zal
stellen.
In Dublin, de hoofdstad van de
Ierse republiek Eire, staat men
terughoudend tegenover de af
spraken die de premiers van
Groot-Brittannië en Noord-Ierland,
dinsdag hebben gemaakt om de
normale gang van zaken in de
Noordierse gemeenschap te her
stellen.
In regeringskringen wordt de
overeenkomst tussen Harold Wil-
winnen in een explosieve situatie.
Men ziet er geen aanpak van de
moeilijkheden in om de zaken op
permanente basis te regelen en be
treurt dat er niet is gesproken
over wezenlijke wijzigingen in de
Noordierse grondwet.
De Ierse regering is nog bezig
de verklaring die premiers dins'
dagavond over de rechten van de
inwoners van Ulster uitgavén, te
bestuderen. Men acht het niet uit'
gesloten dat premier Jack Lynch
binnen enige weken naar Londen
gaat om zich volledig over de
Britse bedoelingen te laten inlich
ten.
In Ierse kringen staat men cy
nisch tegenover de beloften aan
gaande gelijke behandeling van de
rooms-katholieke minderheid in
Ulster. De gebruikelijke commen
taar is: „Wij hebben al dit gepraat
over burgerrechten al eerder ge
hoord, maar wanneer gebeurt er
wat?"
BELFAST: Een van de Britse
militairen, die naar Noord-Ier
land zijn gezonden om daar de
rust te helpen handhaven helpt
Jiier bij de afbraak van een ver
san en James Chichester-Clark als woest pand in Crumlin Road
weinig meer dan een intentiever
klaring beschouwd en een poging
van de Britse regering om tijdi te
een van de centra tijdens de re
cente ongeregeldheden waar
vele huizen verwoest werden.
De regerende labour partij in
Engeland heeft de voorsprong in
populariteit op haar van de oppo
sitionele conservatieve partij met
bijna de helft verminderd, aldus
blijkt uit een Gallupopiniepeiling,
waarvan het resultaat woensdag
is bekendgemaakt.
De conservatieve voorsprong
zou thans nog maar 12,5 bedra
gen, vergeleken met 23,5 vorige
maand. Volgens de Gallup-peiling
zouden bij algemene verkiezingen
op dit ogenblik de conservatieven
47 labour 34,5 en de libe
ralen 15,5 der stemmen krijgen.
Hierbij is geen rekening gehouden
met 12 van de ondervraagden
die nog geen partij gekozen heb
ben.
Ulster. De Britse legercomman
dant zal zich niet bemoeien met
de normale taken van de politie
inzake verkeer en misdaad e.d.
Wilson kondigde tevens aan
dat bepaalde hervormingen zul
len worden doorgevoerd om te
gemoet te komen aan de wensen
van het genootschap voor bur
gerrechten in Noord-Ierland. Een
nadere omschrijving daarvan
wilde hij niet geven. Hij sprak
tijdens een pauze in het gesprek
met Chichester Clark; later zou
een gezamenlijke verklaring wor
den uitgegeven.
Opmerkelijk is ook nog dat
Wilson aankondigde dat de Brit
se regering voor de eerste keer
ook burger-vertegenwoordigers
in Belfast zal stationeren. Waar
nemers zien hierin een poging
van de Britten om voortaan beter
op de hoogte te zijn met de gang
van zaken in Ulster. Diezelfde
waarnemers beschouwen de ge
hele verklaring van Wilson als
een duidelijke steun aan de
rooms-katholieken in Noord-Ier
land.
Premier Cchichester Clark, ge
vraagd naar zijn reactie op het
overdragen van de verantwoor
delijkheid voor de veiligheid in
zijn land zei: „Mijn reactie is
volledig positief omdat ikzelf de
suggestie voor deze maatregel
heb gedaan. De Britse troepen
zijn nu de voornaamste macht
in Noord-Ierland en het is alleen
maar logisch dat de controle op
de veiligheid in handen is van de
Britse opperbevelhebber".
Even later ging premier Wil
son verder in op de aankondi
ging dat ook Britse burger-ver
tegenwoordigers voortaan in
Noord-Ierland zullen worden ge
stationeerd. Hij zei dat zij over
de hoofdpunten tot overeenstem
ming waren gekomen en dat ze
samen een verklaring hadden
opgesteld „op grond waarvan in
de komende maanden maatrege
len konden worden getroffen om
hgt probleem op te lossen".
„Wij zullen voortaan regerings
vertegenwoordigers in Belfast
hebben die onze mening over be
paalde problemen aan de Noord
ierse regering bekend kunnen
maken. In het begin zullen hier
mee burgers belast zijn maar
binnen niet al te lange tijd zal
minister van innenlandse zaken
James Callaghan naar Ulster
gaan om verdere stappen te ne
men over een vertegenwoordi
ging".
yolgens Wilson was er op dit
moment nog geen sprake van dat
het bestuur van Noord-Ierland
bij de Britse regering komt te
berusten.
Engeland en Noord-Ierland
hebben dinsdagavond samen met
een communiqué over de bespre
kingen tussen de beide premiers
een verklaring over de rechten
van de inwoners van Ulster ge
publiceerd. De verklaring bevat
de richtlijnen die blijvende vre
de in het gebied moeten bren
gen. De zeven punten zijn in het
kort:
de verdeling van Ierland komt
niet ter sprake;
de Noordierse aangelegenheden
zijn van binnenlandse aard en
Engeland zal dit standpunt inne
men in buitenlandse forums;
de Britse regering is in laatste
instantie verantwoordelijk voor
DONDERDAG 21 AUGUSTUS
Cadzand
v.m
6.21
n.m.
6.53
Breskens
6.46
7.18
Terneuzen
7.22
7.54
Hansweert
8.01
8.33
Walsoorden
8.05
8.37
VRIJDAG 22
AUGUSTUS
v.m
n m.
Cadzand
7.28
8.07
Breskens
7.53
8.32
Terneuzen
8.29
9 08
Hansweert
9.08
9.47
Walsoorden
9.12
9.51
ZON
MAAN
OP
ondeT
op
onde7
Aug
21
05.33
19.52
15.48
22.33
22
05.35
19.50
17.06
23.26
23
05.36
19.48
18.07
24
05.38
19.46
18.49
00A0
25
05.40
19.43
19.17
02.10
26
05.41
19.41
19.36
03.47
27
05.43
19.39
19.50
05.21
28
05.45
19.37
20.02
06.52
29
05.46
19.34
20.13
08.18
30
05.48
19.32
20.24
09.42
31
05.50
19.30
20.37
11.(11
de bescherming van de inwoners
van Noord-Ierland, wanneer
recht en orde worden verstrooid.
De troepen zullen worden te
ruggetrokken wanneer recht en
orde zijn hersteld.
-Het inzetten van militairen, in
overeenstemming met de uitein
delijke Britse verantwoordelijk
heid, betekent dat naar de Britse
opvattingen moet worden geluis
terd. De Noordierse regering
heeft toegegeven dat zij rekening
zal houden met het standpunt
van de Britse regering, speciaal
inzake de status van de inwo
ners en hun gelijke rechten en
bescherming onder de wet.
Engeland verwacht hervormin
gen in de verkiezingen van plaat
selijke besturen, in de toewij*
zing van huizen, en de benoe
ming van een ombudsman.
Elke burger in Noord-Ierland
heeft recht op dezelfde behande
ling zonder discriminatie, even
als in de rest van Brittannië, on
geacht politieke of geloofsover
tuiging.
Beide regeringen zullen al het
mogelijke doen om de normals
gang van zaken in de Noordierse
gemeenschap te herstellen, zodat
de economische ontwikkeling
kan worden versneld, wat van
vitaal belang is voor de socials
stabiliteit.
De Noordierse roomskatholie»
ken hebben een zucht van ver-
lichting geslaakt bij het verne.
men van het nieuws dat de Brit
se militaire commandnat het be
vel heeft gekregen over de po
litie en de speciale „V-reservis
ten. De protestanten reageerden
er voorzichtig op. De echter ver
liezers zijn de extremisten aan
beide kanten, menen waarne
mers, namelijk de militante pro
testanten die de sterke rechter
vleugel van de regering vormen
en aan de andere kant de repu
blikeinen en het Ierse republi
keinse leger.
Eddie MacAteer, oud-parle
mentslid en leider van de natio
nalistische partij, zei verheugd te
zijn dat de „b"-specials „einde
lijk zijn gemuilkorfd. Deze stap
neemt ook de directe spanning
weg."
Bernadette Devlin zei dat deze
maatregel „ons wat hoop geeft,
maar het is voor ons belangrijk
er aan te blijven denken dat de
strijd nog niet gestreden is". De
extremistische protestantse pre
dikant Ian Paisley zei dat pre
mier Wilson met een penne-
streek „de laatste defensielinie
van de loyalisten van Ulster heeft
vernietigd. Hij heeft precies ge
daan wat de partij van de bur
gerrechten en het republikeinse
leger van hem wilden", zei hij.
„Dit is het begin van een gelei
delijke volledige bezetting van
dit land, district voor district.
Het vernietigen van de speciale
politie is het zelfde als wanneer
men een man zijn tanden uit
trekt voordat je hem de grond
in timmert".
„Mijn boodschap aan de spe
ciale politie van Ulster is: laat
niemand jullie je wapens afne
men".
De republikeinse leider Kevin
Agnew zei: „Wanneer de mili
tairen worden teruggetrokken
zitten we opnieuw onder de laars
van de fascistische regering". H(j
riep de katholieken van Ulster
op tot een dag van rouw.
ENKELE REGEN
EN ONWEERSBUIEN
Een depressie is woensdag over
Schotland naar de Noordzee ge
trokken en zette daarna koers in
de richting van Denemarken.
Koele en onstabiele lucht, die
langs de zuidflank van de de
pressie over de Britse eilanden
werd getransporteerd drong tot
Duitsland en Frankrijk door. In
deze lucht werd het in Schotland
en Ierland niet warmer dan 18
tot 18 graden, m onze omgeving
en Scandinavië werd plaatselijk
20 graden bereikt, terwijl het in
noord-Frankrijk nog enkele gra
den warmer werd. Vanwege de
nabijheid van de depressie bo
ven de Noordzee wordt donder
dag koel weer verwacht met nu
en dan buien, sommige met on
weer. De wind gaat ruimen naar
west tot noordwest en neemt toe
tot matig of krachtig.
medegedeeld door het K.NJVLÏ. fej!
De Bilt, geldig tot hedenavond,
Koel met enkele buien
Veranderlijke bewolking ïnét
enkele buien, sommige met on-j
weer. Matige tot krachtige windf
ruimend naajj seest of pgprdwestj
Ko«l ffieer,