Regeringsnota over de „excessen" in Indonesië
Algemene Bank Nederland
De Spar /T\
heeft z'n
koffieprijzen
^verlaagd.
Moordplunderingmishandeling,
verkrachting, brandstichting
„KRIJGSMACHT ALS GEHEEL
HEEFT ZICH CORRECT GEDRAGEN"
Westerling
Fusillades
Treintransport
Vonnissen
Zuid-Celebes
Sluit een persoonlijke lening bij de ABN
U bent welkom bQ da
DE VRIJE ZEEUW
Verzekeraars
van ziektekosten
wachten op
ontheffing
prijsstop
Nieuwe
ongeregeldheden
in Montevideo
Elf doden bij brand
in Kansas City
Auto-ongeluk op
spoorwegovergang
kunt f 50o,—tot 10.000,— lenen bij de ABM,
Zonder rompslomp. Zonder veel formaliteiten
Zonder borg of andere zekerheid.
En wat extra plezierig is:
de besteding van het bedrag blijft helemaal üwza&fe
En mocht u komen te overlijden dan worden
de nog te vervallen termijnen kwijtgescholden^
Vraag gerust a|le inlichtingen by
een van de vele ABN-kantoren.
Een persoonlijke lening van de ABNS
contant geld op het juiste moment,
Woensdag 4 juni 1969
Wannéér de prijsstop er niet
was geweest, zouden de ziekte
kostenverzekeraars op 1 mei j.l.
'hun premies weer hebben ver
hoogd. Dit is dinsdag op de jaar
vergadering van de Nederlandse
unie van schadeverzekeraars me
degedeeld door de voorzitter, jhr.
mr. W. M. de Brauw. De in 1968
en de per 1 januari 1969 plaatsge
vonden stijging van de zieken
huistarieven en van de kosten van
medische hulp was zodanig dat
het niet langer verantwoord was
de premies op het peil van 1968
te handhaven. Het wachten is
thans op opheffing van de prijs
stop. De verzekeraars hebben het
volste vertrouwen, dat deze ont
heffing spoedig zal afkomen, te-
meer omdat de ziekenfondsen
reeds öp 1 janüari een premiever
hoging doorvoerden, aldus jhr.
De Brauw.
Een nieuwe zonnebril van de bril-
lenontwerper Jean d'Or, Parijs.
Edith toont hier een montuur,
waarvan de veren zijn geïnspi
reerd op de spaken van een
sportstuur.
In een voorstad van Montevi
deo, de hoofdstad van Uruguay,
hebben zich maandag felle ge
vechten voorgedaan tussen het
stakende personeel van de plaat
selijke koelhuizen en de politie.
De staking die al anderhalve
maand aan de gang is, vormt het
protest van ongeveer 10.000 werk
nemers tegen het besluit van de
regering om een dagelijks rant
soen vlees van twee kilo te ver
vangen door een loonsverhoging
die de arbeiders onvoldoende vin
den.
De betrokken voorstad, El Cer-
ro, telt circa 25.000 inwoners. De
toegang tot de plaats via een brug
werd bemoeilijkt door verschei
dene barricades. De politie kreeg
de steun van militairen. Er werd
niet alleen met stenen gegooid,
maar er werd ook van vuurwa
pens gebruik gemaakt. De politie
sprak van drie gewonden in haar
gelederen. De stakers in El Cer-
ro kregen hulp van collega's uit
de veesindustrie in Paysandu en
Bentos, die een protestmars naar
Montevideo hebben georgani
seerd.
„De regering betreurt, dat er
zich excessen hebben voorge
daan, maar zij handhaaft haar
opvatting, dat de krijgsmacht als
geheel zich in Indonesië correct
heeft gedragen. De verzamelde
gegevens bevestigen, dat van
systematische wreedheid geen
sprake is geweest."
Zo luidt de conclusie van de
„nota betreffende het archieven-
onderzoek naar gegevens om
trent excessen in Indonesië, be
gaan door Nederlandse militai
ren in de periode 19451950".
In deze nota, samengesteld op
verzoek van de tweede kamer,
komt minister-president De Jong
tot de conclusie, dat er door
Nederlandse militairen hande
lingen zijn gepleegd, die als wan
daden moeten worden gebrand
merkt.
De gegevens wijzen niet uit,
dat de excessen door de verant
woordelijke autoriteiten stilzwij
gend zijn toegelaten of verhei
melijkt. Wel kan men zich de
vraag stellen of naar het inzicht
van thans niet te veel waarde
is toegekepd aan verzachtende
omstandigheden.
In een slotbeschouwing bij de
nota wijst premier De Jong er
op, dat tegenover de negatieve
feiten „een overdaad aan posi
tief materiadl" staat, dat onder
meert betrekking heeft op daden
van zorgzaamheid en opofferings
gezindheid voor de Indonesische
bevolking.
In de bronnen-publikatie wordt
uitvoerig ingegaan op de z.g.
Zuid-Celebesaffaire en wordt
aandacht geschonken aan de
Bandoeng-affaire, bij welke ge
beurtenissen de voormalige kapi
tein Westerling was betrokken.
De conclusies van een in 1954
uitgebracht rapport over de
Zuid-Celebeszaak worden thans
voor het eerst in de openbaar
heid gebracht.
Minister-president De Jong
wijst er op, dat men om te komen
tot beter inzicht in de beklem
mende vragen, die het verschijn
sel van de excessen oproept, zal
moeten trachten zich rekenschap
te geven van de omstandigheden
en de omgeving, waarin de mili
tairen zich geplaatst zagen voor
het volbrengen van een taak,
die zij vrijwillig of als dienst
plichtige hadden aanvaard.
„Het viel niet te vermijden,
dat zich onder de ruim 200.000
man, die in de periode van vier
jaren in actie zijn geweest, per
sonen bevonden die hun houding
niet juist konden bepalen," aldus
de premier.
Bendewezen en banditisme,
verschijnselen die op Zuid-Cele
bes een noodtoestand teweeg
brachten, hebben ook op Java en
Sumatra ernstige moeilijkheden
berokkend aan leger, politie en
justitie en haar wijze van op
treden bepaald. Er zijn aanwij
zingen dat het normbesef van de
troepen in Indonesië nog meer
op de proef is gesteld, naarmate
de mening veld won, dat de
pacificerende taak die als inzet
van Nederlands optreden had
gegolden, voor verwezenlijking
niet vatbaar was.
Met deze nota over de exces
sen is naar het oordeel van de
regering de grens bereikt van.
wat zij aan de kamer in uitzicht
heeft gesteld en van hetgeen in
enkele maanden te verwezenlij
ken viel.
In de nota wordt een overzicht
gegeven van de in de onder
zochte overheidsarchieven aan
getroffen gegevens met betrek
king tot excessen. In dit over
zicht, waarin 75 excessen met
name worden genoemd, wordt
aandacht geschonken aan het
gedeeltelijk afbranden van de
kampong Soetodjajan op 11
augustus 1947; aan een fusillade
te Peniwen (Oost-Ja va) op 19
en 20 februari 1949; aan het
doodschieten van een aantal ver
zetslieden te Malang op 2 en 4
maart 1949 en aan een schietpar
tij te Goenoeng Simping op 1
augustus 1949.
Uit de bijlage over de fusil
lade te Malang blijkt, dat der
tien gevangenen werden meege
geven aan patrouilles van „ver
trouwde" KNIL-militairen, die
zich van de arrestanten hebben
ontdaan onder het mom dat deze
bij vuurcontact met de vijand de
vlucht hadden willen némen.
Twee hoofdofficieren werkten
aanvankelijk het onderzoek van
de militaire politie tegen, o.a.
door het inzenden van een ver
valst patrouillerapport. In een
later stadium erkenden beiden
de feiten. Van de betrokken
patrouillecommandanten was één
inmiddels gesneuveld, terwijl
een ander zich had opgehangen.
De derde bekende dat hij de ge
vangenen had geliquideerd. -
Het overzicht maakt voorts
melding van misdragingen, van
slechte behandeling van Indone
sische gevangenen, van schiet
partijen en gebruik van electrici-
teit bij verhoor van gevangenen,
van het zonder vorm van pro
ces doen doodschieten, van In
donesiërs, van massale arresta
ties, van plundering van pand
huizen, van het afbranden van
kampongs, het verkrachten van
vrouwen en het doodschieten van
dertig gevangenen te Gendar
(Borneo). Ook wordt aandacht
geschonken aan het om het leven
komen van 46 gevangenen bij
een dertien uren durend trein
transport in afgesloten goederen
wagons van Bondowoso naar
Soerabaja.
De nota geeft een samenvat
ting van het onderzoek in de
archieven, die berusten bij het
hoog militair gerechtshof te Den
Haag. Daaruit blijkt dat de
krijgsraden te velde voor de
landmacht in Indonesië ruim
7000 zaken heeft berecht, dat de
krijgsraden te velde voor het
KNIL totaal ruim 43.000 zaken
heeft berecht en de krijgsraden
voor de zeemacht 1901 zaken be
handelde.
In een bijlage wordt melding
gemaakt, van een aantal vonnis
sen door militaire rechters in
Indonesië gewezen betreffende
geweldsmisdrijven door Neder
landse militairen. Darlit blükt
dat in de periode 1946 tot en met
1949 door de krijgsraad te velde
K.L. in Indonesië 5735 vonnissen
werden gewezen. De zeekrijgs
raden wezen in die jaren 926
vonnissen, de krijgsraad te velde
KNIL-Batavia 1458 vonnissen
en de krijgsraad te velde KNIL-
Makassar 323 vonnissen.
De aard en de omvang van de
excessen worden in de nota in
de openbaarheid gebracht, zij
het zonder vermelding van na
men. Ook wordt gewag gemaakt
van het feit, dat overzichten
van de plunderingen en de von
nissen voor de leden van de
tweede kamer ter inzage zijn
gelegd; voorts dat mr. E. J.
Korthals Altes, voorzitter van de
coördinatiegroep, een gesprek
heeft gehad met dr. J. E. Hüting,
die in een televisie-uitzending
als eerste sprak over de exces
sen in Indonesië.
Grote aandacht krijgt de Zuid-
Celebesaffaire. Bij een reeks van
zuiveringsacties, uitgevoerd door
het detachement speciale troe
pen en onderdelen van het KNIL,
werden tussen II december 1946
en einde februari 1947 in ver
schillende streken van Zuid-
Celebes honderden personen op
verdenking dat zij zich aan ter
roristische activiteiten hadden
schuldig gemaakt, zonder te zijn
ondervraagd geëxecuteerd.
Volgens latere tellingen en
ramingen zouden bij de ver
schillende acties tussen de 2000
en 3000 personen zijn omgeko
men.
In de nota wordt opgemerkt,
dat Westerling de eerste is ge
weest, die zuiveringsacties op
Zuid-Celebes heeft ondernomen.
Later is zijn werkwijze overge
nomen door anderen, aan wie
stilzwijgend een overeenkomsti
ge vrijheid van handelen is over
gelaten.
Het optreden van het
ment speciale troepen onder
Bij een brand in een woonblok
in Kansas City zijn maandag
avond elf mensen omgekomen.
Vijftien werden gewond. Er wor
den nog dertien bewoners van hiet
woonblok, dat tachtig mensen
herbergde, vermist.
Bij Krefeld (Noordrijn-West-
falen) zijn dinsdag vier mensen
om het leven gekomen en dertig
gewond, toen een autobus op
een spoorwegovergang door een
trein werd aangereden. De bus
werd tegen een baanwachters
huisje geslingerd. De baanwach-.
ter werd ernstig gewond.
Latere berichten maken melding
van zes doden, onder wie de chauf
feur van de bus. Het voertuig, een
omnibus, was afkomstig uit Kre
feld. Bij het ongeluk zijn elf per
sonen ernstig gewond. Een getuige
verklaarde dat de bomen geopend
waren, toen de trein de overweg
passeerde. In de trein liep niemand
letsel op.
commando van Westerling be
antwoordde aan wat de hoogste
burgerlijke en militaire leiding
met de uitzending van het deta
chement naar Zuid-Celebes had
beoogd. Al mocht deze of gene
enige voorbehoud maken bij de
beoordeling van de wijze waarop
het detachement en zijn com
mandant hun taak hadden uit
gevoerd, het denkbeeld van een
strafrechtelijke vervolging tegen
Westerling is bij zijn superieuren
niet opgekomen. De commissie-
Enthoven was blijkens de con
clusies dezelfde mening toege
daan.
