Keuze
beperkt
huwelijkspartners
Bij J. van Baarsel uil Venlo begon hel meubelontwerpen als 'n hobby
OPVOEDINGS-
EN
MILIEU-
INVLOEDEN
ZIJN
STERK
Zaterdag 3 mei 1969
DE VRIJE ZEEUW
Pagina 13
Vrije partnerkeus
romantisch ideaal
Ook andere standen
Uit eigen dorp
De romantiek
Milieu
Het eigen kringetje
Tegenwoordig is men het er over eens, dat
jongens en meisjes vrij zijn om zelf hun
huwelijkspartner te kiezen. Tot op zekere
hoogte gebeurt dat ook. Niet als vroeger grijpt
de samenleving of de familie dwingend in bij
de partnerkeuze. Koppelen gebeurt in onze
tijd alleen nog door de commerciële huwe
lijksbureaus, maar niemand kan gedwongen
worden zich bij een dergelijk bureau te laten
inschrijven.
De „partnerdistributie" is verleden tijd,
maar toch is ook in onze dagen de partner
keuze aan beperkingen onderworpen, is ze
sociaal geconditioneerd.
Door zijn opvoeding en milieu ondergaat
ieder mens een onbewuste vorming, die op
hem inwerkt en die later van beslissende be
tekenis is bij de partnerkeuze.
In romans mag u dan lezen, dat verpleeg
sters vaak met een dokter trouwen en secre
taresses met hun directeur, in de praktijk
zoeken de meeste mannen en vrouwen een
partner uit het zelfde sociale milieu.
In de afgelopen vijftig jaar hebben er in onze
samenleving tal van sociologische verande
ringen plaatsgegrepen, die ook het huwelijk
èn de partnerkeuze niet onaangetast hebben
gelaten.
Toen ruim anderhalve eeuw geleden koning
Willem II in het huwelijk wilde treden met
de Russische tsarendochter Anna Paulowna,
hadden er eerst uitvoerige diplomatieke be
sprekingen plaats en er ging heel wat corres-
pendentie aan vooraf.
In vorstenkringen werden dikwijls huwe
lijken beklonken, zonder dat de betrokken
jongen en het meisje hierover werden geraad
pleegd. Het huwelijk tussen Lodewijk XVI en
Marie Antoinette is hiervan een der bekend
ste voorbeelden.
De huwelijken van prinses Beatrix en prinses
Margriet wekten bij een groot deel van de
bevolking daarom zoveel enthousiasme, om
dat hier sprake was van een vrije keus, die
in vroegere tijden voor vorstenkinderen nau
welijks was weggelegd.
Maar niet alleen in de regionen van de aristo
cratie was „koppelen" vroeger de gewoonste
zaak van de wereld. Ook onder de boeren
bevolking en in zakenmilieus werd deze
sociale procedure veelvuldig toegepast. Een
schrijver als Multatuli heeft er geducht de
spot mee gedreven en dat is nog geen eeuw
geleden!
Huwelijken in boeren- en middenstandskrin
gen gingen vroeger vooraf door uitvoerige
onderhandelingen waarbij de ouders natuur-
l,ijk een hoofdrol speelden. Overwegingen
van standenbezit en natuurlijk ook van religie
speelden mee in deze onderhandelingen.
Bij de lagere klassen deed een dergelijke pro
cedure zich zelden voor. Maar de huwelijks
keuze van de jongens en meisjes uit deze be
volkingsgroep was eveneens beperkt.
In kleine plaatsen doen katholieke ouders
hun kinderen nog op een R.K. vereniging,
omeen gemengd huwelijk te voorkomen.
In diverse gemeenten was het regel, dat een
jongen of meisje niet met iemand uit een
ander dorp trouwde. En wie zijn geliefde toch
buiten de stadspoorten zocht, werd in eigen
kring met de nek aangekeken. Knapen die in
een andere gemeente een aardig meisje ten
dans vroegen, liepen kans door haar plaats
genoten te worden afgerost.
Jonge vrouwen, die onvruchtbaar bleken,
werden soms onenlijk van de mogelijkheid tot
een huwelijk uitgesloten.
In boerenkringen huwde de oudste zoon bijna
altijd. Maar onder de jongere zoons was het
aantal vrijgezellen opvallend groot. De
samenleving greep dus vaok dwingend in bij
de partnerkeuze. Natuurlijk waren er altijd
nonconformistische jongelui, die zich van
deze sociale druk niets aantrokken en terwille
van hun vrije keus vele moeilijkheden trot
seerden. Maar de vrijbuiters vormen in elke
samenleving een kleine minderheid. Het
grootste deel van de trouwlustigen confor
meerde zich aan de heersende sociale spel
regels.
De geestesstroming die men aanduidt als de
Romantiek, bepleitte echter sen volledige
vrijheid van keuze. Volgens de romantici had
de maatschappelijke ordening niets te maken
met intieme relaties, die in een huwelijk re
sulteren. Maar in brede lagen van ons volk
kregen deze romantische opvattingen in de
19de eeuw geen voet aan de grond.
In de laatste halve eeuw is er sociologisch
gezien meer veranderd dan in de vele, daar
aan voorafgaande eeuwen. Het wordt nu als
vanzelfsprekend gevonden dat jongens en
meisjes vrij zijn om hun huwelijkspartner te
kiezen. Er is niets wat een rijke boerendoch
ter kan beletten met een eenvoudig werkman
in het huwelijk te treden en een doctorandus
in de economie kan gerust met een waren
huisverkoopster naar het stadhuis gaan. De
bruiloft wordt even opgewekt gevierd.
Maar is het desondanks juist om van een
v r ij e huwelijkskeus te spreken? Vrijheid is
een der ingewikkeldste begrippen uit ons
taalgebruik. Een mens denkt vaak dat hij vrij
is, zonder te zien dat hij in werkelijkheid met
handen en voeten gebonden is aan de opvat
tingen, die er in zijn sociaal milieu heersen en
waaraan hij zich moeilijker kan onttrekken
dan hij zich misschien bewust is.
Sociale onderzoekingen hebben uitgewezen
dat de sociale herkomst van de huwelijks
partners meestal overeenstemt. Terwijl wij
leven in een tijd dat duizenden de landsgren
zen overtrekken, is het aantal huwelijken
met buitenlanders zeer gering. In ons land
wonen enkele tienduizenden buitenlandse
vrijgezellen van beiderlei kunne, maar het
aantal huwelijken met iemand van een ande
re nationaliteit blijft laag.
In Nederland wordt vaak scherp geprotes
teerd tegen rassendiscriminatie, maar hoeveel
Nederlanders trouwen met een Surinaamse,
Antilliaanse of een negerin? In Duitsland,
België en Zwitserland is het niet anders.
Ook 't aantal gemengde huwelijken, bijvoor
beeld van rooms-katholieken met niet-ka-
tholieken is veel geringer dan de uitgebreide
publiciteit rondom deze huwelijken zou doen
verwachten.
Huwelijken van meisjes of jongens uit een
eenvoudig milieu met iemand uit de hogere
kringen zijn nog altijd zeldzaam.
Een jongeman uit een "arbeidersmilieu of een
middenstandsgezin, die aan de universiteit
studeert, komt in een hoger milieu, waar
door zijn levensstijl verandert. Hij zal dus
eerder huwen met een meisje uit een ander
sociaal milieu, maar voor de meeste man
nen en vrouwen geldt toch dat zij hun part
ner zoeken in hun eigen kring.
Natuurlijk zijn ©r eenvoudige meisjes, die zich
verbeelden dat zij alleen met een academicus
gelukkig kunnen worden. Het resultaat van
hun verwachtingen is niet zelden, dat zij lang
ongetrouwd blijven en er niet in slagen een
duurzame relatie met iemand te creëren.
Ondanks de tegenwoordig veel meer voor
komende stijging op de maatschappelijke ladder
is de doorsnee-burger ingekapseld in gezin,
familie, beroepsstand en sociale milieu, waar
van hij sterke invloeden ondergaat. Slechts
zelden slaagt hij er in de sociale verhoudingen,
waarmee hij krachtens zijn opvoeding ver
trouwd is geraakt te doorbreken.
Als gevolg hiervan worden zijn individuele
ontplooiingsmogelijkheden ook in sociale zin
zeer beperkt, ook wat zijn partnerkeuze be
treft. Meestal zal zijn keus vallen op iemand,
die de zelfde levensvormen heeft gekozen.
De partnerkeus is hierdoor beperkt ondanks
alle leuzen van volstrekte vrijheid van keuze
voor iedereen.
dr. J. HOLTHAUSEN.
Men kan het bijna niet geloven, wanneer men een aantal
nieuw ontworpen meubelen van J. van Baarsel uit Venlo
kritisch bekijkt. En toch begon voor deze industriële vorm
gever meubeldesign als een hobby. Deze hobby is echter in
enkele jaren uitgegroeid tot een volwaardig vak. Het ont
werpen geschiedt momenteel binnen een duidelijk omlijnd
werkterrein te weten het creeëren van modellen in een
voudige vormgeving, maar geheel afgestemd op de eisen
van deze tijd. Van Baarsel werkt hoofdzakelijk voor de
meubelfabriek „De Ster" uit Géldermalsen.
Jacobus van Baarsel kan men tot de jonge ontwerpers
rekenen in het wereldje van Nederlandse meubelvorm
gevers. Hij werd in 1937 in het voormalige Nederlands
Indië geboren. Zijn opleiding tot industrieel vormgever ge
noot hij aan de Akadmie te Eindhoven.
In 1962 deed hij daar examen in prodiuktontwerpen, één van
de drie keuzerichtingen die men toen kende. Na zijn studie
trad hij in dienst bij Van de Grinten te Venlo, waar hij ge
durende een aantal jaren meewerkte aan het ontwerpen
van lichtdrukapparatuur. Voor dit bedrijf verzorgde hij ook
de complete „huisstijl". Hij richtte rijdende show's in, ver
zorgde de standbouw op beurzen en ook de grafische ver
zorging behorende tot zijn terrein, waaruit blijkt, dat hij
een veelzijdig gebruik wist te maken van het industrieel
ontwerpen.
In die periode proberde E. van Baarsel al eens enkele meu
belmodellen te ontwerpen, waarvan er sommige door meu
belfabriek „De Ster" te Geldermalsen werden vervaardigd.
Hij zegt daar zelf van: „Dit was gewoon een hobby". In
1964 vestigde hij zich als free-lance ontwerper. Meubel
design begon toen een belangrijk deel van zijn werk te wor
den. De relatie met meubelfabriek „De Ster" werd verste
vigd en nadat hij zich eerst de nodige kennis van de pro-
duktie-mogelijkheden van dit bedrijf had eigen gemaakt be
gon hij met een vastomlijnd doel meubelen te ontwerpen.
De jongste resultaten van Van Baarsel, ontworpen voor de
jubileumshow van „De Ster", (dit bedrijf vierde eind vorig
jaar namelijk har vijftig-jarig bestaan) zjjn ongetwijfeld het
meest opvallend. Het zijn geen spectaculaire creaties, maar
Van Baarsel toonde duidelijk aan, dat hij veel gevoel heeft
voor het scheppen van eigentijdse meubelen. Hij benutte
ook de mogelijkheden binnen het kader van hetgeen pro-
duktie-technisch gezien kon worden gerealiseerd. Hij moest
concessies doen Zelf zegt hij daarvan: „als industriële
vormgever blijven er honderduizenden kritieken op het werk
te leveren". Toch is hij tevi%den. Hij is zich ook bewust,
dat het een moeilijk gevecht is om uit het conventionele
vandaan te komen. Maar een ontwerper kan zich pas waar
maken, wanneer hij getoond heeft zich in de leefwereld van
de fabrikant te kunnen verplaatsen. Wanneer er een zekere
vertrouwensrelatie is gegroeid wordt het naar zijn mening
mogelijk meer creatief te gaan werken Ook dan pas kan
men gaan experimenteren. Door de scherpe concurrentie is
de Nederlandse meubelfabrikant over het algemeen wars
van experimenten, aldus Van Baarsel. Toch zullen dezé
dringend nodig zijn, zo meent hij.
De jeugd van morgen zal hoe langer hoe minder in vaste
patronen willen leven en men zal zich daar wat de produk-
tie van meubelen betreft ook op moeten instellen.
Bij de foto: Bankstel met losse kusens in een wollen bckle-
dingsstof. Het houten frame van stoelen en bankstel is bij
zonder fijn afgewerkt. Bij passende salontafel in dezelfde
houtsort. Ontwerp: J. van Baarsel.