Siemens/A.E.G. bouwen kerncentrale van P.Z.E.M. in Borssele Meer dan 6 miljard! RAIFFEISENBAWK TERNEUZEN A.N.W.B. en rijkspolitie voorbereid op paasdagen. Raad van Europa verklaart de oorlog aanbet lawaai China laat omgebrachte jachten vrij Pagina 4 OE VRIJE ZEEUW Zaterdag 5 april 1969 Nederlandse industrie zal voor 76 procent leveren Tot 450 megawatt Uitstel INDONESISCHE OFFICIEREN SLECHTE BETALERS 350 miljoen (y8.ooo.oeo.ooo<— Uitslag prijsvraag nieuw kinderboek Zwarle panters wilden warenhuizen in New York opblazen De betekenis van de censuur in Tsjecho-Slowakije De zuiveringen In Poerwodadl De directie van de Provinciale Zeeuwse Elektriciteits Maatschap pij heeft vrijdag meegedeeld, dat aan de Nederlandse Siemens maat schappij, vertegenwoordiger van Kraftwerk Union in Erlangen (Did.), opdracht is verstrekt tot het bouwen van de 450 megawatt kerncentrale in Borssele. Kraftwerk Union is een recent opgerichte combinatie van Sie mens en AEG. De toelevering voor de centrale zal voor 76 door de Nederlandse industrie geschieden, waarbij in de termen vallen onder anderen de Riin/Schelde groep en Werkspoor/VMF. Afgesproken is, dat Siemens zo spoedig mogelijk een consortium zal vormen met de Nederlandse bedrijven, die aan de bouw deel nemen. Een offerte van Westing- house/Neratoom is tot het laatste moment in beraad gehouden, maar men heeft de voorkeur gegeven aan de Siemens-offerte. De centrale, die een vermogen krijgt van 400 megawatt netto, die na een korte bedrijfstijd zal wor den verhoogd tot 450 megawatt, wordt uitgerust met een druk- waterreactor volgens een ontwerp van Siemens met een warmtever- mogen van 1,3 miljoen kilowatt, opgewekt in twee koelcircuits. Als brandstof dient 3 verrijkt ura nium 235. De reactorkern zal be staan uit 121 snlijtstofelementen, terwijl het spliitingsproces wordt geregeld door 32 regelstaven. De reactor met insluitingsysteem wordt ondergebracht in een bol vormig reactorgebouw en wordt gekoeld met water, dat in de reac tor wordt verwarmd tot 315 gra den Celcius. Dit koelwater levert de warmte aan de stoomgenera toren, die de stoom opwekken voor de tubogenerator die de elektriciteit levert. Radioactieve afvalstoffen De stalen bol met de reactor installatie heeft een diameter van 45 meter en zal door een dikke betonnen mantel worden omgeven die op een afstand van 1 meter de stalen bol omhult. De ruimte tus sen de stalen bol en de betonnen ommanteling is op een afzuig- ssyteem aangesloten. De vloeibare radioactieve afvalstoffen worden ingedikt in speciale vaten verpakt en opgeslagen. Voor het opwekken van electri- sche energie is een 400/450 m.w. turbineagregaat met een toerental van 3000 omwentelingen per mi nuut geprojecteerd. De gehele stoomtechnische installatie incl. de machinezaal komt in haar op zet overeen met een conventionele thermische centrale. Het in de tur bineagregaat met een spanning van 21 kilovolt opgewekte vermogen wordt door middel van een ma chinetransformator tot 150 kw ge transformeerd en vervolgens aan het openbare net afgegeven. Bij de bouw van de centrale zal gebruik gemaakt worden van de ervaringen ongedaan bij de bouw van de centrale Dodewaard. De gemeenschappelijke kernenergie centrale Nederland (GKN) heeft reeds een belangrijk aandeel ge had in de evaluatie van de offertes maar zal daarnaast optreden als adviseur tijdens de bouw voor de PZEM. Het was de bedoeling reeds op 31 maart mee te delen door wie de centrale zou worden gebouwd. De directie van de PZEM deelt naar aanleiding hiervan nog het volgende mee: „Van de zijde van de groep Wes- tinghouse-Neratoom werd echter met grote aandrang om uitstel ver zocht teneinde nog in de gelegen heid te zijn belangrijke aanvullen de gegevens te verstrekken. Ener zijds hadden deze betrekking op de Ongeveer 40 hotels in west- Java hebben hun deuren moe ten sluiten doordat ingekwar tierde officieren 'hun rekeningen niet betalen, aldus het persbu reau Antara. De hotels konden door gebrek aan inkomsten de gas-, water-, elektriciteits- en telefoonreke ningen niet voldoen en, de plaat selijke autoriteiten hadden ge weigerd in te gaan op een ver zoek van het militair bestuur van west-Java om de hotels die onderdak verschaffen aan offi cieren en hun gezinnen finan ciële tegemoetkomingen te ge ven. financiële zijde van de offerte doch anderzijds had dit ten doel te technische factoren van de aan geboden installaties nader toe te lichten. Hiertoe zijn o.a. de heren H. W. Jones, vice president en T. H. Evans, persoonlijk assistent van de president van Westinghouse Electric International Comp. Ame rika, en de heer Bonanni, president van cte Westinghouse International Betonic Power Comp. te Genève, overgekomen om tezamen met vertegenwoordigers van de Nera- toomgroep deze aanvullende in formatie te verschaffen. Dit uitstel van onze beslissing werd verleend hoewel dit in tegen spraak was met de overeenge komen termijn met zowel Wes tinghouse Neratoom als alle ove rige offertegevers. Gezien het grote belang dat Neratoom in het bijzonder hechtte aan de samen werking Westinghouse-Nederland- se industrie, zijn wij op dit ver zoek ingegaan. Het resultaat van deze onder handelingen was echter niet van dien aard dat er een verschil ont stond in de rangorde van de of ferte. Nadat Westinghouse Nera toom de laatste gegevens waren overhandigd woensdag tegen 1 uur 's middags, werd ook 's avonds, na een laatste overleg met Sie mens, besloten de opdracht aan laatstgenoemde te verlenen. De zelfde avond tegen 11.30 uur wer den de overige offertegevers per brief op de hoogte gebracht van hun afschrijving. Vorengenoemd besluit werd ge nomen op grond van economische en technische overwegingen. De V/estinghouse-groep had daarbij 't voordeel meer eenheden gebouwd te hebben dan Siemens. Doch Sie mens was qua aanneemsom be langrijk gunstiger, heeft intussen ook reeds meerdere eenheden ge bouwd en heeft know how verkre gen o.a. door zijn bindingen met Westinghouse. De verschillende of fertes lagen vrij dicht bij elkaar, uitgezonderd die van Westing house Neratoom". De totale investering voor de kerncentrale Borssele, inclusief de op korte termijn nog op te richten conventionele eenheid, beloopt on geveer 350 miljoen gulden. Dat is het totaal spaartegoed bij de boerenleen banken, aangesloten bij de Coöp. Centrale Raif- feisenbank te Utrecht Ruim zes miljard gul den. Ook U kunt profiteren van de gunstige voorwaarden. Er ligt een spaarboekje voor U klaar bij de de spaarbank mat volladige bankservice Donderdag was men nog bezig met pogingen het Nederlandse binnvaart-tankschip „Chemgas- 10", dat na een ontploffing in brand is gevlogen, te blussen. De schade wordt op verscheidene honderdduizenden guldens ge schat. Het einde van de brand was vrijdagavond nog niet in zicht. Volgens de politie be staat nog steeds gevaar voor ex plosies, reden waarom de afzet ting van het havengebied nog niet is opgeheven. Brandweerploegen lossen elkaar af bij de bestrij ding van het vuur. TERNEUZEN AXEL Noordstraat 6 WALSTBAAT t/BEETHOVENHOF 128 SLUISKIL HOEK Ir. C. Lelypleln 12 Jnlianastraat 13 De door de stichting kinderbe- langen in Amsterdam in septem ber 1968 met steun van het fonds voor de letteren uitgeschreven prijsvraag voor een nieuw kin derboek heeft tot resultaat gehad, dat het bestuur der stichting op eenstemmige aanbeveling van de jury de prijs heeft toegekend aan mevr. A. Schouten te Heemstede, auteur van het manuscript „het teken van Wichart". De uitrei king van de prijs zal op een nader aan te kondigen dag plaats vin den. Mochten zich tijdens de Paas dagen op de wegen filevorming en daarmee samenhangende ver tragingen voordoen, dan zullen A.N.W.B. en rijkspolitie de weg gebruikers vla de Hilversumse zenders op de hoogte houden van de toestand op de doorgaan de wegen. Het verstrekken even wel van alfa individuele telefo nische informaties zal uitsluitend via de verkeersinformatiedienst van de A.N.W.B. (070 - 814381) plaatsvinden. De rijkspolitie heeft een maxi mum aantal surveillancevoertui gen beschikbaar om aan even tuele verkeerscongesties 't hoofd te kunnen bieden. Voor de auto snelwegen wordt een aantal sur veillancevoertuigen en solomo toren ingezet. Deze laatste kun nen door hun geringe omvang en Tot ons aller ongeluk zijn wij voortdurend blootgesteld aan lawaai, want win bronnen zijn vele: machines op bouwterreinen, motorvoertuigen, vliegtuigen, treinen, om er slechts enkele te noemen. De Raad van Europa verlaat haar traditionele neutrali teitspositie en verklaart de oorlog aan het ziekteveroorzakend lawaai; nadat zij de oorzaken heeft aangegeven, beveelt ze een onderricht aan tegen het lawaai: eerst op de scholr,;» natuurlijk, maar eveneens op het niveau van de arbeiders, technici, ar chitecten en stedebouwkundigen; de eer sten om hen onnodig lawaai te doen ver mijden en de laatsten om hen er toe aan te zetten geluidloze woningen en steden te bouwen en te verwezenlijken. Zij beveelt eveneens aan campagnes tegen het lawaai te voeren, maar op voorwaarde dat dit ge luidloos geschiedt! Dit noemt zij de ge luidloze strijd tegen het lawaai. Maar eerst: wat is lawaai? Het is moeilijk te definiëren, want het hangt niet van zijn geluidssterkte af: luide muziek kan mooi blijven terwijl muizengeritsel onaange naam in het oor klinkt; het geluid van een racewagen kan prettig zijn voor de cou reur, maar voor de omwonenden van een racecircuit is het onverdraaglijk: sommi gen vinden de Beatles fantastisch, maar weer anderen ondervinden hinder van de nieuwe klanken die zij voortbrengen. Lawaai is in feite elke klank die een scha delijke uitwerking heeft, d.w.z. wanneer er hinder ontstaat. Volgens de Wereld Ge zondheids Organisatie (W.G.O.)is gezond heidstoestand een „toestand van integraal lichamelijk, mentaal en sociaal welzijn"; dus zodra lawaai hinder veroorzaakt, tast het de gezondheid aan. IS LAWAAI DODELIJK? Behalve traumatische doofheid en be roepsziekten van bepaalde arbeiders be staan er geen bewijzen van blijvende aan doeningen van het gehoor, veroorzaakt door het stadslawaai. Wij dienen echter op te merken dat sinds een tiental jaren het niveau van het stadslawaai steeds sneller stijgt en dat dit op den duur ernstige ge volgen voor het gehoor zou kunnen heb ben, als wij hier niet tegen optreden. De gevolgen van het lawaai óp het orga nisme zijn talrijk en duidelijk vastgesetld: duizelngen; vermindering van de gezichtsscherpte; reacties tengevolge van prikkelingen van het vegetatieve zenuwstelsel, zoals periferische vaatkrampen, verhoging van de hartslag en bloeddruk; vermoeidheid van spieren, verminde ring van het rendement en de behen digheid; verandering van bepaalde afscheidin gen (maagzuur met spUsvertering»- stoornissen, uitwerkingen op het endo- crlnologlsche stelsel en dat van de lichaamstroel): vele zenuwstoornissen zoals vermin derde concentratie en aandacht (slecht fysiologisch opnemingsvermogen, hu meursverandering, manie van kalme rende middelen), verminderde hersen- werking en een algemene vermoeid heid van de zenuwen, de oorzaak van ongelukken, verkeerde handelingen en kleiner rendement, enz. Men geeft in het algemeen toe dat deze uitwerkingen van tijdelijk aard zijn en ophouden zodra het lawaai dat ze verwekt heeft, ophoudt: maar men heeft gecon stateerd dat hoe langer het lawaai aan houdt, hoe langer de herstellingsperiode is. Dit geldt eigenlijk alleen voor de orga nische aandoeningen; het zou anders kun nen verlopen met zenuwstoornissen, waar van sommige de neiging vertonen voort te duren, bijv. bepaalde bijkomende ver schijnselen zoals verslaafdheid aan kalme rende, verdovende of slaapmiddelen. WIE MAAKT LAWAAI? Wij zouden hier bijna op antwoorden: alles en iedereen. Het is nauwelijks overdreven: schreeuwende kinderen op de speelplaats van een schooi kunnen evenveel hinderen (hoewel op 'n andere manier) dan machi nes op bouwterreinen of vrachtauto's. De bronnen van lawaai zijn talrijk en onze strijd moet reeds daar beginnen. Het lawaai vn bouwterreinen kan zodanig verminderd worden dat het niet langer hinderend is (en dit zou verplicht gesteld moeten worden in de steden, in de nabij heid van scholen en ziekenhuizen)tot nu toe heeft men te weinig belang gehecht aan beschermende schuttingen waarmee de luidruchtige machines omringd zouden moeten worden; deze schuttingen absor beren een deel van het lawaai en zijn hoog genoeg om de rest opwaarts te sturen en aldus de horizontale spreiding tegen te gaan; explosiemotoren (pneumatische hamers, betonmolens, hijskranen) kunnen zodanig gebouwd en omgebouwd worden dat ze minder lawaai maken of kunnen door elektrische motoren vervangen wor den. Waarom zijn de gebruikers van bouw terreinen er zo op tegen hun machines om te bouwen? Omdat een „geluidloos" bouw terrein duurder zou zijn. Dit geldt niet alleen voor de machines op bouwterreinen, maar in 't algemeen voor elke machine die een explosiemotor heeft (voertuigen, vliegtuigen, schepen, enz.): het rendement is soms wat lager door de toepassing van een knaldemper. Echter het effect van deze voor de vermindering van het geluid is zelfs voor vliegtuigen doeltreffend ge bleken. Wat de voertuigen betreft, wordt de be volking vooral gehinderd door vracht wagen® ipet hun luidruchtige motoren bij volle belading. Het reeds excessieve lawaai wordt nog eens vermeerderd door het schokken van slecht gestuwde planken en bajken en door bet klapperen van slecht sluitende metalen deuren; daarbij komt nog het knarsen van remmen. Erg luidruchtig zijn ook de rijwielen met motor, waarvan de knaldempers slecht onderhouden (of zelfs weggehaald) wor den en daardoor de meeste last veroor zaken: toch zijn bepaalde fabrikanten er in geslaagd geluidloze bromfietsen te ma ken. Men kan het lawaai van stations in ste den eveneens beperken, zowel door min der luidruchtige locomotieven voor het rangeren te gebruiken en dit werk 's nachts te verbieden als door geluidssigna len en sterke luidsprekers niet toe te laten. Blijft tenslotte nog het probleeem van de vliegtuigen. Men heeft getracht het lawaai reeds bij de constructie te verminderen; het vliegen boven dicht bevolkte agglome raties is verboden en verplichte vliegrou tes zijn voorgeschreven; in bepaalde lan den helpt de overheid de omwonenden van vliegvelden bij de akoestische isolatie van hun huizen. STRIJDEN OP ALLE FRONTEN Daar lawaai zich alom bevindt, moeten we op alle fronten strijden. In de eerste plaats moeten geluidsnormen vastgesteld worden voor flats, scholen, ziekenhuizen, indus trieterreinen en stadswijken. Vervolgens alles in het werk stellen opdat men zich aan deze normen houdt. Bij het bouwen van steden moet rekening gehouden worden met dit „zoeken naar geluidloosheid": men moet bijvoorbeeld zorgen voor speelplaatsen voor de jeugd met banen voor bromfietsen die ver buiten de bebouwde kom liggen; elk vestigings- projekt voor nieuwe industrieën moet nauwkeurig bestudeerd worden met 't oog op eventueel toekomstig lawaai. Wij moeten eveneens elk onnodig lawaai vermijden dat door onachtzaamheid ver oorzaakt wordt en waarbij we de even tuele gevolgen volledig uit het oog ver liezen: de schoolprogramma's zouden les sen moeten bevatten over de schadelijke werking van het lawaai en de middelen het te vermijden; chauffeurs, monteurs en bouwarbeiders zouden opgeleid moeten worden in de strijd tegen de te vermijden geluiden; vakopleiding (voor architecten, stedebouwkundigen, civiel-ingenieurs, doktoren, onderwijzers) zouden studies moeten bevatten over lawaaiverminde- ring. Het door de Raad van Europa aan haar 18 Leden-Staten aanbevolen programma is uitgebreid en moeilijk te verwezenlijken: het streven naar geluidloosheid stuit op luidruchtige gewoontes die langzamer hand de lucht vervuild hebben; bovendien brengt het vele kosten met zich mee: ge luidloze bouwterreinen, beter geïsoleerde woningen, dat is duur. De regeringen kun nen op dit gebied echter veel goeds doen: zo zijn in Oostenrijk bijzonder geluidloze automobielen gedeeltelijk van belasting ontheven, hetgeen de fabrikanten zou moeten beïnvloeden. Maar tegenover de kosten van geluidloosheid moeten wij de prijs van de gezondheid tot zijn recht laten komen. grote wendbaarheid bedreigde punten op de wegen sneller be reiken. In ieder geval zullen, op Twee de Paasdag, twee vliegtuigen van de dienst luchtvaart van het korps rijkspolitie beschikbaar zijn voor verkeerstoezicht uit de lucht. Bij de A.N.W.B. staat geduren de het Paasweekend reserveper- soneel klaar om bij drukte de wegenwacht te versterken, ter wijl ook bij de centrale informa tie extra personeel gereed wordt gehouden voor de verkeersinfor maties. Tijdens de te verwachten piek- Eenentwintig leden van de Ame rikaanse militante zwarte-panter- organisaties zijn woensdag in staat van beschuldiging gesteld, omdat zij plannen zouden hebben be raamd tijdens de paasdrukte bom aanslagen on verscheidene waren huizen in New York te plegen. De eerste aanslag zou dan don derdag moeten gebeuren. Tegelijk zouden een politiebureau en een spoorlijn doelwit van bomaansla gen zijn. De samenzweerders hadden vol gens de politie aanslagen op vijf warenhuizen In Manhattan be raamd. De exolosieven zouden ge plaatst worden In de buurt van verfwaren, licht ontvlambaar ma teriaal en droge goederen. Bij de arrestaties ziin wapens, explosie ven en zelfgemaakte bommen ge vonden. Elf van de beschuldigden rijn in een gevangenis in Newark opgesloten. Tegen de overigen loopt een aanhoudingsbevel. Jaroslav Havelka, voorzitter van de staatscommissie voor de voorlichting en de pers, heeft vrij dagmorgen in een vraagge sprek met een verslaggever van ..Rude Pravo", het blad van de Tsjechoslowaakse communisti sche partij, nader uiteengezet wat de na de jongste anti-Rus sische rellen weer in Tsjecho- Slowakije ingevoerde perscen- suur in feite inhoudt. Er zal voortaan op worden toegezien, aldus Havelka, dat er in de pers geen opvattingen en standpunten worden weergege ven die gericht zijn tegen de Tsjechoslowaakse communisti sche partij, haar vertegenwoor digers en haar leidende rol in de samenleving. De pers mag ook geen aanval len of „schimpscheuten" publi ceren, gericht tegen de Sowjet- Unie en andere landen leden van de verdragsorganisatie van Warschau of tegen het bondge nootschap van Tsjecho-Slowakije met deze landen. Ook aanvallen en gescheld op militaire eenhe den van de bondgenoten die in Tsjecho-Slowakije zijn gelegerd, op de president van de republiek en andere regeringsleiders en op de politiek van (het nationale front ziin verboden, evenals het verstrekken van inlichtingen die gevaariyk kunnen zijn voor de binnenlandse veiligheid. uren zijn 5 ambulances van het Nederlandse Rode Kruis beschik baar. De ambulances zijn gesta tioneerd te Linschoten, Virike- veen, Driebergen, Vianen en Wil lemsdorp. Zy kunnen surveille ren op de hun toegewezen weg- vakken van de autosnelwegen. De ambulances hebben een mo bilofoonverbinding met de ver- keerscentrale te Driebergen. Daar vandaan kunnen ze worden gedi rigeerd naar ongevalsplaatsen en eventuele slachtoffers van ver keersongevallen snel afvoeren. De rijkswaterstaat zal de door gaande wegen zoveel mogelijk vrijgeven voor het verkeer. Er is een aantal punten, waar het verkeer bij drukte moeilijk heden kan ondervinden, zoals het verkeersplein Hoevelaken, met als verlengstuk de weg Hoe velakenNaarden, het traject Bergen op ZoomMiddelburg, de noord-zuidverbinding door Den Bosch, met als verlengstuk EindhovenWeert, het traject ZandvoortHilversum via Aals meer en het traject Schiphol Amstelveenaansluiting rijks- weg 2. Voor zover nodig zal bij deze en eventuele andere knelpunten extra politietoezicht worden ge houden, aldus een mededeling van de verkeersinformatie A.N. W.B.-rijkspolitie. China heeft donderdag drie jach ten die afkomstig ziin uit Hong kong laten vertrekken na ze ruim anderhalve maand te hebben vast gehouden. De iachten, aan boord waarvan zich totaal viiftien men sen bevonden, werden 16 februari op een ze'ltocht van Hongkong naar het Portugese Macao aange houden en ODgebracht. Een regeringswoordvoerder in Hongkong zei dat vliegtuigen naar de scheenies zoeken maar ze nog niet hebben gezien. Twee jachten met 13 opvaren den ziin donderdag de haven van Hongkong binnengevaren. Omtrent het derde jacht is nog niets be kend. Het derde jacht met twee Ame rikanen wordt nog door de Chine zen vastpehouden. Aan boord van de vriigelaten lachten bevonden zich twee Engelsen, drie Zweden, een Fransman, twee Amerikanen, een Australisch meisje en vier Chi nese bemanningsleden. Men weet niet waarom het jacht met de twee Amerikanen nog wordt vastgehouden, maar, vol gens berichten na de aanhouding, zou er moderne elektronische ap paratuur zijn geweest. Sinds de mislukte communis tische staatsgreep van oktober 1965 is in het regentschap Poer- wodadi in midden-Java 30 pro cent van het ambtenarenkorps weggezuiverd, zo heeft het be stuurshoofd van het regentschap, raden Mardjaban, in een vraag gesprek met het dagblad Noe- santara verklaard. De actie tegen de communis ten in het gebied wordt volgens hem voortgezet, waarbij ook het burgerlijk verdedigingskorps is ingeschakeld. De raden zei dat de berichten over de afslachting van 3000 po litieke gevangenen in het ge bied veel onrust hadden veroor zaakt en dat de plaatselijke auto riteiten thans alles in het werk stellen om de bevolking „cor recte voorlichting" over de zui veringsacties te geven. Hij erkende dat er moeiiyk- heden zijn ontstaan by de finan ciering van de voeding der po litieke gevangenen en dat vele bewoners van het gebied pro testeren tegen de hoge onder houdskosten.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1969 | | pagina 4