Werknemers in Zeeuws-Vlaanderen weer op de schoolbanken ar&rst stwsüs SB?» De bootmannen na de eerste wereldoorlog TOENEMENDE SCHEEPVAART OP GENT Terneuzen derde zeehaven-af VOORUITZICHTEN VOOR VREEMDELINGENVERKEER GUNSTIG Pagina 2 DE VRIJE ZEEUW Donderdag 27 maart 1989 Eeuwenoud pand ingestort Dodelijk ongeluk in Leusden Ambulancewagen aangereden Zeeuws fruitaanbod loopt wat terug Zwakzinnige maakte woeste busrit met kinderen Zelfmoord in West-Duitsland Inkoopsom Grafisch werk van Picasso geroofd Particuliere loodsen Stiptheidsactie van Belgische loodsen Michiel Voorgangers Op maandag 24, dinsdag 25 en woensdag 26 maart hebben een aantal reeds in het bedrijfsleven werkzame oudere werknemers in de procesindustrie uit Zeeuws- Vlaanderen examen afgelegd voor het P.B.N.A.-diploma Bedienings man en Bedieningsvakman in de Chemische Industrie. Door de welwillende medewer king van de zijde van het konink lijk technicum P.B.N.A. te Arnhem is het mogelijk geweest om dit examen in de l.t.s. te Terneuzen af te leggen onder toezicht van de V.A.P.R.O. (vakopleiding procesin- dustriel-examencommissie voor de kanaalzone in Zeeuws-Vlaanderen. Deze opleiding en dit examen voor ouderen is een voorloper van de dagopleiding procestechniek aan de l.t.s. te Terneuzen welke bij voldoende aanmelding van leerlin gen in augustus 1969 kan begin-' nen. Reeds meerdere malen is in ons blad gewezen op het belang van de technische beroepsopleiding voor de toekomstige ontwikkeling van Zeeuws-Vlaanderen. Vele jongeren en vooral ook ouderen realiseren zich wellicht olet dat het karakter van het tech nisch onderwijs in de voorafgaande jaren een grondige wijziging heeft ondergaan. Was de opleiding aan de tech nische school vroeger sterk gericht op het afleveren van direct in de maatschappij bruikbare vaklieden, tegenwoordig is deze opleiding minder direkt op het vak gericht, te heeft een meer algemeen vor mend karakter gekregen. Door deze vernieuwing is de l.t.s. momenteel geen eindstation meer voor de leerling, doch een voorbereiding tot vervolg onder wijs. Deze voorbereiding uit zich reeds gedurende de opleiding aan de l.t.s., daar de leerling afhanke lijk van zijn interesse en uiteinde lijke bestemming, de p-stroom met een meer op de praktijk gerichte opleiding kan volgen, ofwel de t- stroom waarin dieper op de theo rie wordt ingegaan als voorberei ding op mogelijke verdere studie aan m.t.s., h.t.s. of t.h. Dit vervolgonderwijs splitst zich in twee richtingen, t.w. 1. De op de praktijk gerichte op leiding voor de leerling die na het verlaten van de l.t.s. direct in het bedrijfsleven gaat werken. De leerling wordt na het verlaten van de l.t.s. door het sluiten van een leerovereenkomst opgenomen in 't Op de hoek van de Grote straat en de Helmstraat te Maastricht is woensdagmiddag tussen half vier en kwart voor vier een groot pand ingestort waarbij echter niemand om het leven kwam of zelfs maar gewond raakte. Het gebouw dat op de lijst van monumentenzorg stond, werd ge> restaureerd. De firma Coster uit Eindhoven zou er een textielzaak in vestigen. De aannemer en en kele arbeiders waren gistermid dag in het pand voor de eerste werkzaamheden toen zij plotse ling gekraak hoorden. Zij konden elkaar tijdig waarschuwen en slaagden er allen in ongedeerd buiten te komen. De uit het pand vluchtende arbeiders wisten voorts ook het drukke verkeer ter plaatse, nabij het Vrijthof, stil te leggen door de weg af te zet ten. Direkt daarop stortte het ge bouw, twee etages en een zolder, geheel in. De dienst bouw- en woningtoe zicht stelt een onderzoek in. Op de splitsing van de Doorn- seweg-Kolonel van Rooyenweg in Leusden zijn woensdagoch tend om negen uur een perso nenauto en een vrachtwagen frontaal met elkaar in botsing gekomen. De bestuurder van de personenauto, de 82-jarige J. Rovers uit Amersfoort, is later in het ziekenhuis „De Lichten berg" aldaar aan zijn verwon dingen overleden. De bejaarde bestuurder kwam met zijn auto op de (verhoogde) verkeersgeleiders op het midden van de rijbaan terecht. Hij ver loor daarbij de macht over het stuur en reed tegen de uit tegen overgestelde richting komende vrachtwagen. De personenauto werd totaal vernield. De chauf feur van de licht beschadigde vrachtauto liep geen verwondin gen op. Dinsdagavond omstreeks kwart voor tien heeft in Groningen een aanrijding plaatsgevonden tus sen een ambulancewagen en een personenauto. De ambulance reed met zwaailicht en sirene door een rood stoplicht, waarna de wagen in de flank werd aan gereden door een personenauto. Ten gevolge hiervan kantelde de ambulance. Deze vervoerde op dat moment een man die met een acute blindedarmontsteking in het ziekenhuis moest worden op genomen. Hij en zijn vrouw, die eveneens in de ambulance zat, werden met ernstige verwondin gen naar het ziekenhuis overge bracht. De beide chauffeurs kwa men er met lichte verwondingen af. (Advertentie) „Hij was geweldig blij met m'n cadeau" Een platenbon is altijd raakt Het ziét er voor wat Zeeland betreft naar uit, dat het fruitsei- zoen 1968-1969 vroeger geëindigd zal zijn dan in andere jaren. Dat komt in hoofdzaak door de klei nere appeloogst van het vorig jaar. Nog steeds zijn er bij de be langrijkste fruitveilingen in dit gebied gedurende één of twee dagen per week redelijke aan voeren, maar het aantal rassen is beperkt. Bij de appels gaat het nu in hoofdzaak nog om de Gol den Delicious en bij de peren neemt de Conference de voor naamste plaats in met daarnaast nog wat stoofperen van het ras Saint Remy. In Kapelle-Biezelinge werd van deze week is men daar over- leerlingstelsel. Hij ontvangt een 2 jaar durende basisopleiding waar van het praktijkgedeelte volgens de wet op het leerlingwezen wordt verzorgd door de werkgever. Het bijbehorende theorie-onderwijs ontvangt de leerling aan een tech nische school waar hij een dag (voor sommige vakrichtingen mo gelijk zelfs meer) per week, het eveneens volgens de wet op het leerlingwezen verplichte theorie- onderwijs volgt. Deze basisoplei ding wordt afgesloten met 'n lande lijk examen. Hiermee zijn de mo gelijkheden echter niet uitgeput. Het leerlingstelsel biedt na de basisopleiding verdere ontwikke lingsmogelijkheden, te veel om hier te vermelden. Direkties van van de leerlingstelsels zullen u desgewenst gaarne hierover nade re inlichtingen verstrekken. 2. De 2e richting die de l.t.s.- leerling kan gaan is vervolg onder wijs in de vorm van een dagoplel in de school, een praktisch jaar, door te brengen in diverse bedrij- tWrUta.ffi-L af1 ten ,afv,uittn<? linSen tussen 60 en 70 cent per SC?°?i j Al naar gelang van de maat afsluiten van deze studie kan de en de kwaliteit wordt voor de Strekking zoeken gewone partijen tussen 40 en 60 in het bedrijfsleven óf nog verder cent per kg betaald. studeren aan deh.t.s., waarna De prijs van Conference ligt op weer de doorstromingsmogelijk- het ogenblik voor de grote maten heid tot de technische hogeschool tussen 45 en 50 cent per kg en de geschakeld op één keer per week, zulks in verband met de omvang van het aanbod. Daar wordt nu enkel op donderdagmiddag fruit geveild. De prijsontwikkeling lat th is, heeft een rustig verloop. De beste kwaliteiten Golden Delicious doen op de vei' openstaat. Zestig kinderen uit Dyon heb ben woensdag een „dodenrit" ge maakt in een autobus die be stuurd werd door een zwakzin nige. De kinderen waren 's mor gens volgens afspraak bij school afgehaald. De bus verscheen te vroeg maar dat wekte geen arg waan. In razende vaart vertrok de wagen in de richting van Gre noble. Even later kwamen de achtergebleven leerkrachten tot de ontstellende ontdekking, dat de man achter het stuur de dag tevoren door de busonderneming ontslagen was en in een psy chiatrische inrichting moest wor den opgenomen. Dat vertelde de „echte" chauffeur die was komen voorrijden. De politie wierp, direkt nadat zij was gealarmeerd, wegversper ringen op maar tweemaal wist de geesteszieke chauffeur, de bus met gierende banden door de bochten trekkend, deze te door breken. Pas op meer dan 200 km van Dyon kon men hem tot stop pen dwingen tot grote opluchting van de kleine passagiers. De chauffeur werd na hevig verzet overmeesterd en vervol gens rechtstreeks naar de inrich ting gebracht die hem woensdag al verwachtte. kleine maat van deze peer doet rond 40 cent per kg. Het stoof- perenras Saint Remy is door het koude weer van de laatste tijd iets aangetrokken maar blijft toch voor de telers te goedkoop. De veilingprijs van de goede kwaliteiten ligt rond 35 cent per kilogram. (Advertentie) „Hij heeft een grammofoon. Dus?" Een platenbon is altijd raak 1 Een 48-jarige secretaresse van het Westduitse ministerie van buitenlandse zaken, Charlotte Merkel, heeft vrijdag zelfmoord gepleegd in haar woning in Bad Godesberg door het innemen van een grote dosis slaaptabletten, zo heeft een woordvoerder van het ministerie woensdag bekendge maakt. Hij zei dat het uitgesloten is dat deze zelfmoord in verband zou staan met spionage. Het is de twaalfde zelfmoord van een Westduitse ambtenaar in een half jaar tijds. fDe „nieuwe sluis" vlak vóór en kort na de eerst wereldoorlog. IV De bootmannen die meer zout water hadden geproefd dan hun lief was, zoals Jan Geensen, An ton Berwald, Jacobus Leunis en Sam Gazan om er maar enkele te noemen, hadden de romantiek van het zeemansleven en van de scheepvaart op zee achtergelaten. Die lieten ze voortaan over aan de amateurs aan de wal, de „ex perts" waarvan sommigen onge lofelijk goed geïnformeerd wa ren, maar waaronder men toch ook nog romantici kon aantref fen die zich verbeeldden dat er nog altijd „klipperschepen naar Londen joegen" of Engelse snel zeilers „in zestig dagen de hel tegemoetvoeren" en terechtkwa men in een typhoon zoals Joseph Conrad die waarheidsgetrouw heeft getekend Nu moet men zich niet voor stellen, dat alle bootmannen op zee hadden gevaren. Het tegen deel is waar. Ze werden bootman omdat hun vaders, grootvaders of schoonvaders het waren geweest en er werd verder niet naar vak kennis gevraagd. Het was een De staatssecretaris van econo mische zaken, drs. L. J. M. van Son, heeft de indruk dat de voor uitzichten voor het vreemdelin genverkeer dit jaar niet ongun stig zijn. Hij zegt dit in antwoord op vragen van de tweede-kamer leden dr. ir. A. P. Oele en drs. A. J. Lems (beiden p.v.d.a.), die o.m. hadden geïnformeerd of toeris tische diensten in Nederland niet duurder zijn dan in België, West- Duitsland en Engeland. Drs. Van Son meent dat een vergelijkend onderzoek vrijwel onmogelijk is, gezien de verschillende classifi caties van hotels en de specifieke eigen kenmerken van de horeca bedrijven in de verschillende landen. Hij is wel bereid na te gaan of een verantwoorde indi catie omtrent de prijsverhoudin gen kan worden verkregen en de resultaten te zijner tijd de tweede kamer mee te delen. Evenmin kan de staatssecreta ris een raming geven van de ge volgen van het gestegen'prijspeil in de horecasector voor de reis- verkeersbalans en de deviezen- inkomsten. De prijsmaatregel die ten aanzien van het horecabedrijf is genomen kan z.i. mede een na delige ontwikkeling van het vreemdelingenverkeer tegengaan. Drs. Van Son voegt hier aan toe de indruk te hebben dat veel on dernemers voldoende zijn door drongen van de noodzaak de best (Advertentie) „Ik weet niet waar ze van houdt', Een platenbon is altijd raak mogelijke service te bieden voor verantwoorde prijzen. Het onlangs opgerichte natio naal bureau voor toerisme heeft een plan opgesteld om tot een ef fectieve bijdrage van het bedrijfs leven te komen, die de komende jaren een belangrijk element moet gaan vormen van de toeris tische propaganda. Deze propa ganda heeft ten doel vreemdelin genverkeer in het voor- en na seizoen te bevorderen. Twee gemeskerde en gewapen de mannen hebben dinsdag uit een kunstzaal in de Amerikaan se stad Boston een veertigtal gravures van Picasso geroofd, waarvan de waarde geschat wordt op 122 tot 140.000 gulden. De geroofde gravures maakten deel uit van een serie van 97, die onlangs tentoongesteld is in de kunstzaal. (Advertentie) „Ze is morgen jarig en woont ver weg" Een platenbon-per-brief is altijd raak soort familievereniging, waar buitenstaanders zich niet gemak kelijk indrongen. Relaties met 't loodswezen, de makelaars of de waterklerken gaven iemand wel eens toegang tot de gelederen van de bootmannen, maar het gebeur de niet zelden dat zo'n „indrin ger" met scheve ogen werd be keken en het duurde soms lang eer hij door de „eigengeërfde" bootmannen als een der hunnen werd beschouwd. Bovendien moest hij zich inkopen. Vijftig jaar geleden kostte dat zeven honderd gulden, dat was voor die dagen een heel bedrag. We hebben er verscheidene ge kend die aan tal van deuren moesten aankloppen, voordat ze er in slaagden zo'n groot bedrag te lenen. Albert van Meir kreeg de benodigde som geld op een doodgewone schuldbekentenis van een Terneuzense kleermaker en betaalde de zevenhonderd gul den in iets meer dan een half jaar terug. Een Belgische loods die ook iemand ter wille was en de in koopsom fourneerde, heeft zijn geld nooit teruggezien. De scheepvaart had zich inmid dels verplaatst naar de „nieuwe sluis". Een wereldoorlog was over de bootmannen heengeraasd en had hun werk en hun regel matige verdiensten bijna vier en een half jaar lam gelegd. Terneu zen, vóór 1914 reeds de derde zee haven van Nederland, kreeg na 1918 een haast onherstelbare klap' te incasseren, toen het zijn voor keurtarieven op de Belgische spoorwegen kwijtraakte. Voor de Terneuzense havenbeweging be tekende dat een nekslag die tot de dag van vandaag voelbaar is gebleven. Maar de scheepvaart op Gent werd drukker dan ooit en de bootmannen gingen „gou den tijden" tegemoet. De schepen waren groter geworden. Ze brachten meer werk mee en ze vroegen al spoedig nog een andere „service" in de persoon van de „wielman" die zich naast de loods belast zag met de ver antwoordelijke taak 't schip vei lig op z'h plaats van bestemming af te meren. Die wielmannen zijn in de loop der jaren uitge groeid tot een der belangrijkste onderdelen van het bootmannen- gilde. Het waren vrijwel stuk voor stuk mannetjesputters die, Wijlen loods M. Steketee ERENSVOLK door Jakob Schopman» In Antwerpen zijn 200 loodsen een stiptheidsaktie begonnen, waardoor het in- en uitvaren van de Antwerpse haven vertraging ondervindt. De Belgische lood sen willen met hun aktie kracht bijzetten aan Densioeneisen. 9) En terwijl hij stevig werd vast gehouden door een troep uitge laten kerels, keek Peter Beeren driest de zaal rond en stak van wal: „Dames en heren, ik.ik ben de flinkste en de knapste man uit de hele zaal!" „Bravo, bravo Peter," brulden de omstanders, belust op een ver zetje. „Eigen roem stinkt," wierp de dikke waard er tussen, die de voordrachtkunstenaar het liefst weer naar buiten gesmeten zou hebben, zoals hij daags te voren had gedaan. Maar Peter betaalde vandaag en tenslotte gingen zaken voor alles. „Alzo," begon Peter opnieuw, terwijl hij moeite had om bij z'n tekst te blijven vanwege de jene ver en het bier, die hem draaierig maakten, „ik ben de knapste man. „Muziek, muziek!" begon men van allerlei kanten te roepen, waar jongelui het gezwam van de dronkeman moe werden. Maar deze ging onverstoorbaar verder: „Dames en heren, ik zie u alle maal, zoals u hier zit en rondom mij staat. Ik zie ook de boswach ter daarachter aan z'n tafeltje met de mooie Lena!" Velen had den te veel gedronken en waren bereid te juichen voor welk woord er ook maar gesproken werd. En daar steeg luide de bij val voor Peter Beeren op. De vrouw van de boswachter zocht onwillekeurig de steun van haar man. Ze was bang en opnieuw trachtte ze hem te bewegen om mee naar huis te gaan. Maar Dorus scheen geen dreiging te voelen. Toen hij Peter Beeren zag staan en de naam van z'n vrouw hoorde noemen balde hij de vuis ten. Hij was er zo aan toe, dat hij er ieder moment op los kon slaan en was voor geen rede vatbaar. Peter Beeren ging voort: „Allemaal zie ik jullie, maar het liefst de vrouwen. Ik wil hen hulde brengen, aan allemaal, aan de mooien en de lelijkerds „Muziek, muziek!" klonk het opnieuw en luider. Aan de groten en de kleintjes, de mageren en de dik ken, aan. „Weg met die vent, muziek!" „Wij willen danseni" Peters vrienden riepen, dat hij verder moest spreken en hij ging verder: „Er is slechts één mooie vrouw in de zaal, de mooiste van het gehele dorp. Zal ik zeggen, wie het is?" De nieuwsgierigheid en de ijdelheid was gaande gemaakt, zelfs al wierp de door bijna ieder een gemeden Peter Beeren zich op als iemand die tot oordelen bevoegd was. Men vond het inte ressant zijn mening over dit on gebruikelijke onderwerp te horen. „Zeg het maar," riep men van alle kanten, „zeg het. Peter!" Peter Beeren zei niets. Hij ver keerde in een roes van opwinding en de ogen puilden hem uit de kop. Maar hij strekte z'n arm uit en wees in de richting van de bos wachtersvrouw. „Daar," zei hij, „daar zit ze, de mooie Lena!" „Bravo, bravissimo!" riep de troep rondom hem, en iedereen keek in de richting van de bos wachter en z'n vrouw. Dorus hield krampachtig een wijnfles omkneld, die hij zo wel de zaal in scheen te willen slingeren naar de man, die daar nog altijd op dat tafeltje stond en hem in 't diepst van de ziel trof bij ieder woord, dat hü sprak. „Vraag haar, of het waar is," hoorde hü hem zeggen, „dat ze haar ogen rood huilde, toen ik bij haar uit huis weg wilde gaan. Kijk hier," en hij haalde een vet- tige portemonnaie voor de dag, „dat geld heeft ze me stiekum ge geven zonder dat haar man ergens van wist. Ze houdt van me, en alleen van mij. Ze kust me wild als de boswachter naar het bos is. Ze hield van me toen we nog kinderen waren en als die groenrok er niet tussen gekomen was Gedurende een enkel ogenblik viel er een drukkende en beklem mende stilte. Toen ontstond er groot tumult en angstige verwar ring. De boswachter was opge sprongen en naar het tafeltje ge hold, waar Peter Beeren in dron ken triomf de uitwerking van z'n woorden genoot. Eer iemand be sefte wat er gaande was en eer iemand de boswachter had kun nen tegenhouden, had deze reeds zijn vijand aangegrepen. Hij reik te naar een bierglas en sloeg er in blinde woede mee op los, op het hoofd van de boosaardige spotter Toen diens lichaam slap viel onder zijn greep en het bloed over zijn handen stroomde kwam Dorus tot bezinning. Met een ver achtelijk gebaar wierp hij de be wusteloze Peter Beeren in de richting van diens vrienden, en stapte met grote passen naar zijn vrouw, vatte haar bij de hand en zei: „Kom, nu gaan we, nu we dit allemaal hebben meegemaakt!" Hij trok zijn snikkende vrouw mee naar buiten. (Wordt vervolgd.) zonder dat de meesten ooit de wereldzeeën hadden bevaren, over een zekere feeling beschik ten en van wie een niet te mis kennen vertrouwen uitging, als ze achter dat kleine wiel op zo'n hoge scheepsbrug plaats hadden genomen. Ze kenden het kanaal en de diverse moeilijkheden als hun vestzak en wij zijn er in die lang vervlogen dagen meer dan eens getuige van geweest, hoe zé een bakbeest van een Amerikaan se, Noorse of Zweedse tanker be kwaam door de nauwe opening van de Hoekse brug en de brug gen van Sluiskil, Sas van Gent en die in België wisten te leiden. Het was werkelijk geen sinecure en het vervulde de leek die vaak zijn hart vasthield, telkenmale met verwondering en bewonde ring. De foto die dit vierde verhaal illustreert, geeft een overzicht van het werkterrein der boot mannen kort vóór en na de eerste wereldoorlog. Rechts op de ach tergrond ziet men nog de oudé rolbrug over de voormalige „nieuwe sluis". Naast de kom- miezenwacht was (helemaal rechts) de wacht van de bootslie den verrezen, waar ze hun intrek hadden genomen, nadat ze hun houten hokjes bij het postkantoor en de Westkolkstraat vaarwel hadden gezegd. Met een kleine tussenruimte hebben de particuliere loodsen er naderhand een tamelijk primitief bouwsel naast gezet, TföEZSS: wel als nachtverblijf diende, maar dat hoegenaamd geen comfort bood, zodat Steketee, de lange Michiel, de gebroeders Molema en Apdr. van Doeselaar hun meeste vrije tijd doorbrachten bij de bootman nen, waar ze over telefoon, .een „kaarttafel" en inlichtingenbron nen beschikten en waar ze op elk uur van de dag de mensen van het vak ontmoetten, waarvan de waterklerken voor hen wellicht het belangrijkst waren. Het „waehtgebouwtje" van de particuliere loodsen ziet men op de kleinere foto afgebeeld met Steketee als dominerende figuur, de kijker in de hand en het oog gericht op de sluis. De particuliere loodsen als zo danig (de benaming „slikloods" heeft voor ons altijd iets deni- grerends gehad) waren voor Ter neuzen niets nieuws. Wel waren de mensen die in het begin van de twintiger jaren als kanaallood* een behoorlijk belegde boterham in de zeescheepvaart zochten, de eersten die als samenwerkende groep optraden. Het feit dat ze zich tot 1940 hebben kunnen handhaven en dat enkele na de tweede wereldoorlog zowaar in rijksdienst overgingen, bewijst ze hun vak verstonden. Maar daarover later meer. Lang vóór hen waren er reeds particu liere loodsen individueel aan het werk geweest. De ouwe Kees LeU- nis en zijn zoon Kees junior had den in dat opzicht hun sporen al ruimschoots verdiend. Ze zijn vele jaren de vaste loodsen van de Hull-boten geweest (de „groe ne"), Tweemaal per week pas seerden deze schepen*, zoals ande re vaste diensten de sluis op weg naar Gent en tussendoor pikten vader Leunis en na hem zoon Kees nog wel eens een ander graantje mee. Cornelis Leunis -jr, die tot zijn dood toe in de Dopze:Visser straat heeft gewoond, was vóór dien bootman geweest. De lange wachturen en diensttijden (24 uur op en 24 uur af) gingen hem echter vervelen. Hij meende als „slikloods" gemakkelijker een even dikke boterham bijeen te kunnen varen. Hij gokte op de schepen die zijn vader altijd had bediend en hij gokte goed. Er wa: ren weken dat hij vier schepen op en af bracht en ingewijden weten wat dat wilde zeggen. Het heeft velen wel eens verwonderd, wam Kees bezat naast bepaalde kwaliteiten ook eigenschappen, die minder in zijn voordeel spra ken. H;j was een broer van boot man Ko Leunis (de bijnaam is niet voor publicatie vatbaar), die met zijn jonge vrouw Marie Clemminck lang in de Roeiers gang heeft gewoond.: Wat is het allemaal een tijd geleden (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1969 | | pagina 2