POEDER,.
50
98
95
89
2?»
89
Dinsdag begint proces tegen
viervoudige moordenaar Hans van Z.
S/enkcu&e, tangetjes
Tweede politionele aktie een
politieke fout
p If p nbij de Spar z'jR weer z°
Gelderse rookworst
Cfrocoladehagel
Bij de HM voel je je thuis!
I
STEUNDE LEGERLEIDING
DE „PACIFICATIE" VAN CELEBES
DOOR WESTERLING?
Zeldzaam in de criminele
geschiedenis van ons land
komt steeds maar
weer met
r Die boodschappen
voordelig.
pot 50 gram
225 gram vacuum
verpakt
500
gram
puur nü a-10%
melk nü 165-10%
fruitcocktail
cocostriplo's
Spar erwtensoep
Spar eierbeschuit J
melange variété
6 kano's
4 chocoladerepen QO
aanschuifmandje 2«9
DSncïerdag februari"? 969
DE VRIJE ZEEU1T
Pagina'
En natuurlijk van Spar-kwaiiteit.
En alleen tijdens deze Buitengewone
Troef Week zo uitzonderlijk voordelig.
Profiteer gauw van die kans.
pak 500 gram
Siam rijst extra
blik
-10%
-10%
200 gram
blik
2 rollen
-10%
-10%
zakje
fles vermouth
PaSSinO rood en wit
50 gram melk, puur of noot CP
terne/ (Je -paJJe J/Jeefa/
f/t* van v^ae^et fazóJ aart na.
Ook de pnjs
is gezellig ouderwets,
46 cent per pakje.
Dr. Drees voor de T.V.
Noodlottig
geworden
Tribune gesloten
FRONTALE BOTSING
Onopgeloste
moorden
Opheldering
gevraagd
Djokjakarta
„Ik betreur die
actie"
De Hoge Veluwe
AMSTERDAM: -Dr. W. Drees in
het N.T.S.-programma „Denk
beeld." van de N.T.S. tijdens een
gesprek met journalisten over de
achtergronden van de gebeurte
nissen in de jaren '45/'50 in het
toenmalige Nederlands-Indië.
Oud-premier dr. W. Drees ver
oordeelde dinsdagavond in een
televisieuitzending het noodrecht
dat op Zuid-Celebes door kapi
tein Westerling en andere is toe
gepast tijdens de „pacificatie';
van dit gebied in 1945/1947.
Hij had de indruk, dat deze
methode door dei legerleiding en
de waarnemend gouverneur-ge
neraal getolereerd werd. Het was
zijn grootste griet, dat dit nood
recht werd toegepast, waardoor
één man onmiddellijk de execu
ties kon gelasten. Hij vond dit
moreel en juridisch niet te recht
vaardigen, ook al werd tevoren
terreur bedreven.
Het proces tegen de 26-jarige
Utrechter Hans van Z., dat vol
gende week dinsdag in Utrecht
begint en vier dagen zal duren,
wordt uniek in de criminele his
torie van ons land. Nog niet eer
der verscheen een verdachte
voor een rechtbank op beschul
diging van vier moorden en een
roofoverval met een poging tot
moord.
De officier van justitie, mr. A.
Somerwil, beschuldigt Hans van
Z. van moorden c.q. doodslagen
op de Rotterdamse lerares Elly
Hagers-Segov (23 juli 1964);
zijn Amsterdamse ex-minnares
Coby van der Voort (29 april
1967); de Utrechtse handelaar in
feestartikelen J. A. Donse (31
mei '67) en de Heeswijkse land
bouwer R. J. de Bruin (12 aug.
1967).
De dagvaarding vermeldt ook
de roofoverval op de Utrechtse
weduwe E. Woortmeijer—Nikkel
op 13 december 1967, die Hans
van Z. noodlottig werd. De
vrouw overleefde twee klappen
op haar hoofd met een met lood
gevulde loden pijp. Het was het
zelfde moordwapen, waaraan
vorige slachtoffers waren be
zweken. Volgens de plannen van
Hans van Z. had mevr. "Woort
meijer ook niet meer in leven
behoren te zijn. Als door een
wonder waren de slagen minder
raak, waardoor zij de politie een
signalement van haar overvaller
kon geven. Enkele uren later
kon Hans van Z. worden gegre
pen. Het grootste deel van de
geroofde twaalf mille was nog
in zijn bezit.
Op die dag verdween ook de
nu 76-jarige A- J- R„ in dé
Utrechtse „onderwereld" beter
bekend als „ouwe Nol", voor de
zoveelste maal achter slot en
grendel. Hij wordt ervan ver
dacht, Hans van Z. te hebben
aangespoord tot de moorden op
Donse en De Bruin en de roof
overval op mevrouw Woort
meijer.
De publieke tribune blijft ge
sloten.
Bij een verkeersongeval op
rijksweg 25 onder de gemeente
Doorn is woensdagavond een in
woonster van Leersum om het
leven gekomen en drie andere
personen zijn min of meer ernstig
gewond. Het ongeluk gebeurde
toen door onbekende oorzaak
tweemaal twee tegenliggers fron
taal tegen elkaar botsten. Me
vrouw Bleijenberg uit Leersum
kwam daarbij om het leven. Drie
personen, van wie twee afkomstig
uit Doorn, moesten met ernstige
verwondingen worden opgeno
men in een ziekenhuis te Zeist.
Het ongeval veroorzaakte een
grote ravage op de rijksweg. Het
verkeer is ongeveer drie kwartier
gestagneerd geweest.
In de zaal is plaats voor 120
mensen. Alle plaatsen zijn b"
voorbaat bezet in verband met
de belangstelling van de publi
citeitsmedia (ruim 60 journalis
ten uit binnen- en buitenland)
en het grote aantal getuigen
(44). Er is slechts plaats voor 24
belangstellenden. Gegadigden
daarvoor die zich al hadden aan
gemeld (onder wie vertegen
woordigers van de Amsterdamse
universiteit en familieden van
de slachtoffers), hebbSn een toe
gangskaart ontvangen.
De president van de rechtbank,
prof. mr. V. J. A. van Diik, heeft
de sluiting van de publieke tri
bune aangekondigd t'idens een
persconferentie. Hij meent dat
de openbaarheid door de aan
wezigheid van zoveel persver
tegenwoordigers voldoende is
gewaarborgd.
In politiekringen vraagt men
zich overigens af of Hans van Z.
„schoon schip" heeft gemaakt.
Er zijn velen die menen dat hij
meer moorden op zijn geweten
heeft. Zijn naam is ook genoemd
in verband met andere onopge
loste moordzaken, zoals die op
de Britse filmregisseur Claude
Berkely; de Japanner Yutaka
Kameda (Amsterdamse koffer-
moord); de alleenwonende 87-
jarige Goos van Piggelen; de
homofiel Albert Souman en de
molenaar Allard Boks.
In Utrecht vraagt men zich nu
af: gaat Hans van Z. volgende
week voor verrassingen zorgen'
Zal hij nieuwe moorden beken
nen? Of komt hij terug op vori
ge bekentenissen? Men weet het
niet, want Hans van Z.. die zich
tijdens de verhoren ontpopte als
een sluwe, intelligente en onbe
rekenbare knaap, is tot alles in
staat. Dat heeft hij in zijn jonge
leven bewezen...,
Men moet echter niet verge
ten, aldus dr. Drees, dat Zuid-
Celebes toen onder Nederlandse
controle stond. Er waren geen
demarcatielijnen zoals op Java.
Van dit eiland uit werden on
danks het bestand republikeinse
infiltranten gestuurd. „Maar
daarmee verdedig ik niet wat er
tegen is gedaan", aldus dr. Drees
tijdens een interview, hem afge
nomen door de journalisten L.
Brugsma, drs. A. Spoor (zoon
van de toenmalige legercomman
dant in Indonesië), P. van't Veer
en J. van Os.
De heer Drees zei dat hij in
het eerste kabinet minister van
sociale zaken was en dus niet
dagelijks met het gebeuren in
Indonesië te doen had.
Hij zei niet de indruk te heb
ben, dat misbruiken en excessen
zoals op Celebes en te Bondowo-
so algemeen waren. Naar aan
leiding van klachten van het
P.v.d.A.-kamerlid F. Goedhart,
brieven in de Groene Amster
dammer enz. heeft zijn kabinet
in 1949 met mr. Van Maarsse-
veen als minister voor zaken
overzee telegrafisch om onder
zoek en opheldering aan de hoge
vertegenwoordiger van de kroon,
dr. Beel, gevraagd. Naar de me
ning van dr. Drees is op het punt
van misbruiken en excessen te
lang gewacht met onderzoek,
rapporten en met daaruit resul
terende maatregelen.
Dr. Drees ontkende, dat de
beide politionele acties (een
K.N.I.L.-uitdrukking, die hij on
juist vond) op aandrang van
militaire zijde zouden zijn uitge
voerd. De eerste actie vloeide
voort uit de bestandsschendin
gen en het afsnijden van water
en voedselvoorziening der sts-
den. Het bevel was de „perime
ters" uit te breiden, zodat de ver-
I findings lijnen in stand zouden
I- blijven. Uitdrukkelijk werd be
sloten Djogjakarta als republi
keinse hoofdstad niet aan te val
len om de gesprekspartners te
kunnen behouden. Toen later
grote drang werd uitgeoefend
om Djogja toch aan te vallen,
hebben de P.v.d.A.-ministers de
kabinetskwestie gesteld,
De tweede militaire actie van
19 tot 31 december 1948 werd
wederom voovafgegaan door be
standsschendingen, moord op
twintig dessahoofden en kleine
leiders en moord op 70 anderen,
alsmede vele verwondingen en
ontvoeringen onder de bevol
king.
Op verzoeken om beëindlgftif
daarvan door de republikeinse
regering kwam geen antwoord,
Toen een vage brief van Moham
med Hatta kwam, werd beslo
ten met de actie te wachten. Het
kabinet wenste verdere explica
tie, maar nadien kwam het be
richt dat Hatta ziek was. Boven
dien werd vernomen dat Soe-
karno en zes republikeinse mi
nisters zich gereed maakten voor
voor een reis naar India. Deze
reis is achteraf niet doorgegaan,
maar van het plan bestaan do
cumenten.
„Als ik had geweten, dat Soe-
karno en de anderen er nog wa
ren, dan zou ik mij zeker tegen
de actie hebben verzet". Hij
noemde het besluit „tragisch
maar verklaarbaar". Het babi-
net zag geen andere uitweg dan
actie. Door gebrek aan contact
kon ook geen zwaardere Ameri
kaanse, Engelse en V.N.-druk op
Djogja worden gevraagd. „Ik
betreur die actie", aldus dr.
Drees.
Gevraagd naar de opmerking
van ir. Schermerhorn, dat deze
veel eerder had willen weggaan,
zei dr. Drees, dat ir. Schermer
hom er tijdens de eerste militai
re actie voorstander van was om
door te stoten naar Djogjakarta.
„Ik geloof niet, dat het toen
juist zou zijn geweest om weg
te gaan", zo meende de oud
premier. In 't tweede geval van
militaire actie lagen de zaken
anders. „Maar als ik toen was
weggegaan, zou er een kabinet
gekomen zijn dat de strijd tot
het bitterend einde had willen
voortzetten. Met hetzelfde re
sultaat". zo voegde hij er aan
toe.
Wat de Hoge Veluwe-confe-
rentie in het begin van het con
flict betreft zei dr. Drees, dat
het toenmalige kabinet onmoge
lijk een formeel verdrag met da
Indonesiërs had kunnen sluiten.
Men stond onder zware druk
van de confessionele en liberale
partijen en stond bovendien een
maand vóór de verkiezingen.
Een dergelijk verdrag zou door
de kamer zijn weggestemd. Wel
was het kabinet bereid tot een
protocol, waarin het eens zei te
zijn met het vormen van de ver
enigde staten van Indonesië.
Bovendien lag er het menings
verschil, dat Nederland Suma
tra, waar een chaos heerste, niet
tot republikeins gebied rekende
en dat Djogjakarta dat wel
deed.
Ook erkende dr. Drees dat het
niet willen onderhandelen met
Soekarno een politieke fout is
geweest. Verklaarbaar overi
gens want Soekarno had gemene
zaak gemaakt met de Japanners
en zich vereenzelvigd met de as-
mogendheden onder verheerlij
king van Hitier.
„Wij zagen hem niet als ver
tegenwoordiger van het Indone
sische volk", aldus dr. Drees, die
daaraan toevoegde, dat de Indo
nesiër Palar, in de dertiger ja
ren kamerlid in Nederland, latei-
Indonesisch ambassadeur in ons
land, en de radicaal Stokvis dit
otandnunt deelden.
