GOEDKOOP IS DUURKOOP
<D'lenu
over te lopen
Ei van Columbus
Hef bad behoeft
niet meer
Wat brengt de mode in 1969
Virussen, de veroorzakers van influenza-epidemieën,
zjjn kwade rakkers
L_
Voor babies die
moeilijk in slaap
komen
van de week
Zaterdag 11 Januari 1969
DE VRIJE ZEEUW
Pagina 9
SINDS ADAM
EN EVA
die griep vandaan?
Verkoudheid, griep en dergelijke
zijn heel oude metgezellen van de
mens. Zij teisteren de mertsheid reeds
sinds heugenis. Terwijl de medische
wetenschap zulke fantastische resul
taten behaalde in de strijd tegen an
dere belagers der mensheid, vormen
de veroorzakers van de influenza nog
altijd een groep tegenstanders waar
men moeilijk vat op kan krijgen. Ge
lukkig heeft men heel wat wetenschap
over hen kunnen vergaren en staat
men zeker niet meer zo machteloos
als vroeger, maar onder de knie heb
ben we ze beslist nog niet en dat is
ook heel goed verklaarbaar, wanneer
we zten met welke moeilijkheden de
wetenschap te kampen heeft in de
strijd tegen onze kleinste vijanden.
Influenza (waaronder ook de nu
rondwarende Hongkonggriep) wordt
veroorzaakt door virussen, uiterst
kleine ziekteverwekkers, zo klein, dat
men er bij wijze van spreken honderd
duizend naast elkaar moet leggen om
een rijtje van een centimeter lang te
krijgen.
De laatste jaren is men dank zij on
ze moderne microscopen, in staat de
virussen tc bestuderen en hierdoor is
men veel over hun levenswijze en
manier van voortplanting te weten ge
komen en zodoende in staat bestrij
dingsmiddelen te bedenken en te
proberen.
MOEILIJKE OPGAVE
Het is met de virussen maar een
eigenaardige geschiedenis. Een virus
bestaat uit een omhulsel en een kern
en de manier van voortplanting is
merkwaardig. Een virus valt een bacte
rie aan, hecht zich aan deze vast en
Stort in de bacterie zijn kern uit. Bin
nen een half uur is de gehele historie
geëindigd, want in dat half uur vormen
zich in de bacterie, uit de kern twee
honderd virussen, die na een half uur
uit de opengebarsten bacterie tevoor
schijn treden en hun eigen leven be
ginnen.
Zo op het oog lijkt een en ander niet
zo verschrikkelijk gecompliceerd,
want het moet toch niet zo moeilijk
zijn om een serum tegen zo'n virus te
vervaardigen. De wetenschap heeft
zich tenslotte wel van moeilijker ta
ken gekweten. Dat is ook zo en wan
neer de influenza of verkoudheid of
griep, hoe men het ook mag noemen,
door één bepaald virus veroorzaakt
werd, was de narigheid waarschijnlijk
reeds overwonnen. Maar dat is he
laas niet het geval.
Ifluenza kan namelijk veroorzaakt
worden door drie virustypen. We noe
men ze A, B en C. Influenza veroor
zaakt door het C-virus komt weinig
voor en is goedaardig. B komt aan
merkelijk meer voor en is ook goed
aardig. A komt gelukkig weinig voor,
maar is gevaarlijk. Heeft men influen
za gehad van een der typen, dan blijft
men vatbaar voor de twee andere
Hierdoor worden de moeilijkheden
vergroot. Men heeft dus verschillende
bestrijdingsmiddelen nodig en moet
maar uitzoeken door welke virus de
patiënt werd besmet. Is de patiënt be
handeld met een serum tegen één
virus, dan is hij nog niet onvatbaar
voor de andere twee.
ONBEKENDE AFWIJKINGEN
Bovendien is er nog 'n moeilijkheid
en wel, dat virus-A weer in verschil
lende variëteiten voorkomt, die elk
andere eisen stellen aan het toedie
nen van de dosis serum.
Maar met al deze problemen zijn we
er nog niet, want het influenza-virus
heeft nog andere verrassingen in pet
to. We hebben dat gezien met de golf
Aziatische griep, die in 1957 over de
wereld ging. Plotseling brak er een
epidemie uit en het veroorzakende
virus bleek onbekend te zijn. Er was
geen serum en daar zaten de mannen
van de wetenschap!
Dergelijke verrassingen houdt het
influenzavirus steeds voor ons klaar.
De verklaring hiervoor is vrij eenvou
dig. Wanneer twee virussen van ver
schillende soort beide dezelfde bacte
rie aanpakken en er hun kernen in uit
storten, dan vormen zich in die bacte
rie virussen van gemengd karakter,
die zich ongeveer gedragen volgens
de erfelijkheidswetten. Zo ontstaan
nieuwe variëteiten, waarmee de we
tenschap nog geen kennis maakte.
NIET TE STUITEN
Wordt zo'n groep virussen sterk
genoeg, dan is de mogelijkheid van
een nieuwe epidemie niet uitgesloten
en te stuiten is ze dan bijna niet. Eerst
moet het virus onderzocht worden, er
moet een serum gevonden worden dat
aan diverse eisen moet voldoen. Het
moet het virus onschadelijk maken,
maar mag niet gevaerlijk zijn voor de.
gezondheid van de mens. Dan moet
zo'n serum in voldoende hoeveelhe
den aangemaakt worden.
Inmiddels heeft de epidemie gretig
om zich heengegrepen en de gehele
wereld veroverd. De mensheid gaat
dan weer gebukt onder de gesel van
de Influenza, totdat zij uitgewoed Is.
Waar hebben zich tot nu toe de vi
russen zo sterk kunnen ontwikkelen?
CENTRAAL-AZIE
Het staat langzamerhand wel vast,
dat de haard van een groot aantal
epidemieën in centraal-Azië was gele
gen. Niet alleen deze z.g. Hongkong-
of Mao-griep komt uit Azië naar Euro
pa. De A-griep van 1957 was ook een
Aziatische griep. Ze werd het eerst
gesignaleerd In China en kwam via de
Philippijnen, Japan en Indonesië ver
moedelijk met vliegtuigpassagiers
naar ons land. De Spaanse griep mo
ge dan Europa hebben overweldigd
na eerst in Spanje flink te hebben
huisgehouden, maar ze werd in dat
land misschien wel geïmporteerd
door legeronderdelen uit Spaans-Ma-
rokko. Op haar weg van Azië door
noord-Afrika werd er in dat oorlogs
jaar 1918 weinig aandacht aan be
steed door de Westeuropese nieuws-
agenten. Er vielen in west-Europa
meer doden en de verbindingen met
de Noordafrikaan8e landen funktio-
neerden niet zo best.
Van enkele voorgaande griepgol-
ven is bekend, dat zij via Rusland of
de Balkan naar west-Europa kwamen
en ook centraal-Azië als stamland
hadden. Zolang de medische weten
schap geen mogelijkheid heeft gevon
den om het ontstaan van de influenza
te lokaliseren en de verbreiding in te
dammen, zal deze harnekkige vijand
ons nog harde noten te kraken ge
ven. En niet alleen dit voorjaar, dat
staat vasL
Het komt nogal eens voor, dat de kra
nen in het bad worden geopend en de
gene, die dit doet, aan de telefoon
wordt geroepen en vergeet, dat het
bad zich vult en dan vanzelfsprekend
gaat overlopen. Ook hebben onze lie
verdjes soms de neiging, zich te amu
seren met het openen van de water
toevoer en zich dan uit de voeten te
maken. Er is thans een eenvoudig
alarmsysteem dat moeder of vadci
kan waarschuwen, als het water in het
bad een zekere hoogte heeft bereikt
en overstromingsgevaar gaat dreigen
In de badkuip hangt men een spons
achtig lichaam, dat zodra het water dit
bereikt, snel uitzet en dan een contact
in werking stelt, dat een alarmschei
doet overgaan. De vochtigheid die
meestal in de badkamer heerst is niet
voldoende om het materiaal te doen
uitzetten; alleen wanneer de spons
wordt ondergedompeld gaat de alarm-
schel over. Zodra het bad wordt gele
digd krimpt het sponsachtige mate
riaal weer ineen tot normale grootte
en kan dan opnieuw worden gebruikt
Niet alleen in de woning maar ook ir
het hotel of badhuis kan dit (Ameri
kaanse) apparaatje goede diensten be
wijzen.
Een gezin, dat na lang wachten en
eel sparen in 'n nieuwe woning kan
rekken, ziet zich direkt voor velerlei
problemen geplaatst. Hoe moet het
budget, dat natuurlijk nooit onbe
perkt is, verdeeld worden, wat heeft
voorrang, de marmeren tafel of de
teakhouten schemerlamp, waar moe
ten we in beginsel meer geld aan uit
geven, aan een stevige eethoek of aan
een wasautomaat?
Invaliden en oudere mensen
hebben vaak moeite om in en uit
de badkuip te komen, terwijl zij
vaak ter behandeling van hun
kwalen of kwaaltjes daarvan ge
bruik moeten maken. Een Ame
rikaanse dame heeft nu getoond
dat niet alleen Colucbus schijn
baar zeer moeilijke problemen
jp eenvoudige wijze kon oplos
sen: zij construeerde een badkuip
met een „deur", d.w.z. een u-vor-
mig beweegbaar gedeelte in de
zijkant van de kuip dat vertikaal
kan wegglijden tussen twee groe
ven en aldus de bader in staat
stelt, rechtstreeks van de vloer in
de lege kuip te stappen, waarna
de „deur" waterdicht gesloten
en het bad gevuld kan worden.
Vooral in medische kring bestaat
veel belangstelling voor deze
constructie.
Het zijn vragen, die alleen aan de
hand van goede voorlichting en met
een kundige blik in de toekomst op
gelost kunnen worden. Want wat is
er vooral bij een jong gezin, waar
kinderen hoe lief ze ook zijn een we
zenlijk gevaar voor meubelen en stof
fering vormen van meer belang,
en wasmachine-met-alles-erop-en-
eraan of een „onwankelbare" stoel, 'n
Louis Seize bankstel waar pap en
drop hun sporen nalaten, en waai
hondepoten vaak nog te herkennen
zijn, of een vloerbedekking, die het
jaren uithoudt onder de druk van een
levend gezin?
Jonge mensen letten bij de inrich
ting van hun huis meestal alleen op
het effekt, dat zij met hun keuze be
reiken, m z(j besteden vaak te weinig
geld aan dingen, die het fundament
van hun woninginrichting voor en
kele tientallen jaren moeten kunnen
vormen.
Een dure eethoek? Dan maar een
Weer iets nieuws voor de kinder
kamer. In Engeland is onlangs een
soort „wiegbedje" op de markt ge
bracht dat babies in staat stelt zich
door eigen natuurlijke bewegingen in
slaap te wiegen. Het apparaat bestaat
uit een metalen frame dat de vorm van
een hoefijzer heeft en bespannen is
met een nylon net. Als het kind erop
ligt is het vrij zijn beentjes te bewegen
en zet daardoor de „rok-a-bye" in be
weging. Het kind zal zich kostelijk
vermaken en langzamerhand door de
schommelende beweging in een diepe
slaap raken. Het schommelbedje is
dusdanig geconstrueerd dat ook de
meest primitieve bewegingen van het
kind het al in beweging stellen.
Uit Afrika komt een ander appa
raatje dat ten doel heeft moeilijk in
slapende babies te helpen. Maar dit
een klein „muziekdoosje". Slumber
Tone genaamd, dat een zacht geruis
voortbrengt. Volgens de fabrikant
komt dit overeen met de geluidjes die
het kind vóór de geboorte in de moe
derschoot verneemt. Bij een proef-on-
derzoek is vastgesteld dat de baby
binnen 90 seconden in slaap is wan
neer dit muziekdoosje aanstaat.
wat goedkopere stoffering voor de
sofa. Een dure verlichting? Dan maar
wat besparen op de vloerbedekking.
Er is in Nederland vloerbedekking te
koop tussen de twintig en tachtig
gulden per meter, maar de meesten
kopen dichter bij de twintig dan bij
de tachtig gulden. En over een paar
jaar moeten ze er wéér aan beginnen,
omdat er slijtplekken zijn, vóór ze er
erg in hebben. En over een paar jaar
laten ze het bankstel opnieuw over
trekken, omdat er vlekken in zijn, die
cr niet meer uitgaan, en omdat de
anden niet meer zo gaaf zjjn.
Misschien kost het wat meer, vloer-
>edekking uit synthetische kwali-
eitsvezels te kiezen, en meubelbekle-
Jing. Maar de pap van de baby gaat
eruit. En de wijn van de pleegzuster.
En de weefsels van acrylvezels, bijv.
draion, zijn kleurecht en worden dus
niet vaal, ook al schijnt de zon er de
hele dag op. En slijtplekken laten
lang op zich wachten.
II kunt niet alles weten
9 De telefoon is een prachtig mid
del om uw zaken af te doen, als u
toch bepaalde mensen wilt spre
ken in de griepperiode. Mensen
die zelf geen telefoon bezitten,
kunt u via 000 bereiken met een
telefonisch oproepbericht (t.o.b.)
en op een bepaalde tijd laten bel
len op uw kosten.
O Als kleine kinderen nog veel op de
grond zitten en schuiven, of graag
van een glijbaan of een trapleu
ning glijden, verstevig dan hun
broekje met een extra lap plastic-
stof.
Moeders die dagelijks met een of
meer kinderen achterop moeten
fietsen, doen er verstandig aan 'n
bagagerekje vóór op de bromfiets
te laten monteren en daarin de
boodschappen of een extra con
tragewicht te deponeren. De fiets
of de bromfiets is dan beter in
evenwicht en gemakkelijker be
stuurbaar.
9 Wie dagelijks last heeft van koude
voeten, kan beter direkt kousen en
schoenen aantrekken als hij uit
bed stapt, inplaats van eerst pan
toffels.
Sinds Adam en Eva's noodlot
tige kennismaking met de appel
is deze vrucht lange tijd be
schouwd als het symbool van de
zondeval, lichtverteerbaar, ka-
lor ie-arm voedingsmiddel. Het is
daarom van belang voor de don
kere dagen die nog voor ons lig
gen een voorraadje aan te leggen.
Het is nu een goed jaar voor ap
pels!
Enkele tips betreffende de be
kendste soorten:
U kunt kieme Goudreinetten
tot januari bewaren, Cox Oran
ges, Golden Delicious tot februari.
Tot maart blijven de Jonathan en
de grote Goudreinet goed. Alleen
gezonde appels, zonder „plekjes"
inslaan. Dan verliezen ze geen
suiker, sappen en vitamine C. De
appels moeten bewaard worden
op houten rekken of een houten
vloer in een donkere, goed geven
tileerde kelder of zolder waar een
temperatuur heerst van 2 tot 4
graden. Zij mogen elkaar niet ra
ken. Als er te weinig vocht in de
lucht is, schrompelt de appel in
elkaar. Daarom een emmer of an
der vat gevuld met water bij de
appels plaatsen of de grond
waarop de appels liggen vochtig
houden. (Niét de appels).
Van een teveel aan vocht in de
lucht wordt de appel schilferig
en ontstaan er bruine plekjes op
de vrucht. Regelmatig luchten
van de bewaarplaatsen kan dit
voorkomen.
Als de ballpoint en ander schrijf
gerei vlekken maken in of bij de
colbertzakken van meneer, ver
dient het aanbeveling de voering
te voorzien van een laagje plastic.
Waar
komt
Op de toto twee creaties van de
Engelse top-couturier Hardy Amies.
Renee Frert (links showt „Seheraza-
de", een oosterse culotte met een lijf
je van pailletjes en mouwen van
struisvogelveren. Anglique Tabori
draagt „Tickled Pink", eveneens een
culotte, waarvoor zalmkleurige crêpe
Is gebruikt. De onderzijde afgezet met
struisvogelveren).
BETTY TEELING.
Yoghurt is een uitstekend hulpmid
del voor degenen, die nogal eens
moeite hebben met de vertering van
zware winterkostjes. Yoghurt is niet
alleen voedzaam het bevat dezelfde
bestanddelen als melk), doch het is
ook lichtverteerbaar en werkt stimu
lerend op de spijsverteringsorganen.
Als nagerecht, na een stevige maal
tijd, is yoghurt dus wel uitermate
geschikt.
ZONDAG: champignonsoep; kalfslap
jes in kerriesaus, witlof, aardap
pelen; vruchtencompöte met sour
cream.
MAANDAG: kaasomelette; andijvie,
gebakken aardappelen; vanille-
vla met appel.
DINSDAG: runderlapjes, spruitjes,
aardappelen; wentelteefjes.
WOENSDAG: capucijners met gebak
ken uien, spek en appelmoes;
yoghurt met rozijnen en suiker,
DONDERDAG: zuurkool met worst;
Amerikaanse appelen.
VRIJDAG: gestoofde kabeljauw,
worteltjes, peterseliesaus, aard
appelen; Deense vla met yoghurt.
ZATERDAG: bruine bonen-jacht
schotel met aardappelen gebak
ken uien, sla; fruit.
DEENSE VLA MET YOGHURT
l/i liter bessesap aangevuld met wat
water, 75 gram suiker, 100 gram
rozijnen, 20 gram aardappelmeel,
liter yoghurt.
Laat de rozijnen in kokend water
nichtjes wellen, giet er bessesap bij
en bindt de vloeistof met aangemengd
aardappelmeel. Roer de suiker erdoor.
Laat de vla onder nu en dan roeren
koud worden. Giet ze dan laag om
laag met de met suiker geklopte
yoghurt in een glazen schaal.
AMERIKAANSE APPELEN
4 grote appelen, suiker, kaneel, bo
ter Caramelsaus: 6 dl melk, 125 gr.
suiker, 20 gram maïzena.
Schil de appelen en boor ze. Zet ze
in een vuurvaste schotel, vul de hol
ten op met een mengsel van suiker en
kaneel en leg er een klontje boter bo
venop. Doe een bodempje water in de
schotel en maak de appelen in de oven
gaar. Maak van de overige ingrediën
ten een caramelsaus en giet deze over
de appelen.
