LEVEN WIJ OM TE ETEN
ROOD, GEEL, GROEN voor kunststoffen
enu
U kunt niet
alles
weten
van de week
EateSfag 23yaragturttwif988.
DE VRIJE ZEEUW
Pagina 7
■HHH|
OUDE
KOOKBOEKEN
EN
MODERNE
VOEDINGSLEER
VERSCHILLEN
VEEL
EtenHoe belangrijk eten is
weten we allemaal wel. We eten
voor de instandhouding van ons
zelf. We eten om de motor draaien
de te houden en voor de vernieu
wing en opbouw van de lichaams
cellen. Eten maakt het ook moge
lijk dat wij kunnen werken. Door de
verbranding van ons voedsel komt
er warmte vrij, die ons de nodige
energie levert om te werken.
Zo zouden we dus kunnen zeg
gen: „We eten om te leven en
leven niet om te eten". Dit slaat
dan een beetje op de smulpapen
onder ons. Maar waarom zouden
we eigenlijk niet zo plezierig mo
gelijk eten?
Reeds in de oudheid wist men
dat een smakelijk bereide maaltijd
het eten tot een aangename bezig
heid maakt.
DE RECEPTEN
Alleen zal men zich in de tijd dat
de mensen nog rondliepen in die-
renvellen en vlees boven een vuur
tje roosterden, weinig om recepten
bekommerd hebben. Dat is pas
langzamerhand gegroeid.
De dochters bereidden meestal
de maaltijden zoals ze dat van hun
moeders zagen en leerden. Bijzon
dere en speciale recepten werden
in grotere kring mondeling aan
elkaar doorgegeven. Later werden
de recepten opgeschreven en zo
ontstonden dan in de loop der tijd
de kookboeken. Kookboeken die
de tijd weerspiegelden waarin ze
geschreven zijn. Heel veel van die
boeken zijn echter verloren ge
gaan. Kunt u nog oude exemplaren
te pakken krijgen, blader er eens
in. Het is werkelijk een genoegen.
We zien aan de ontwikkeling van
de recepten de afspiegeling van
voedingsgewoonten. Opvallend is
hét, dat de recepten geleidelijk aan
nauwkeuriger werden aangegeven.
Tot we aanlanden bij de moderne
kookboeken, die voor ons het top
punt zijn van kookkunst en verant
woorde voedingsleer. Hoe zullen
veel later onze achter- en achter
kleinkinderen de kookboeken van
onze tijd weer bekijken?
EEN LATIJNS KOOKBOEK
Wij weten dat er in Engeland
twee dames een oud-Latijns kook
boek opnieuw hebben uitgegeven,
met de op éne bladzijde de oor
spronkelijke teksten en op de an
dere bladzijde een Engelse bewer
king. Het schijnt dat de dames alle
recepten hebben geprobeerd
De schrijver van dit oude boek,
„The Roman Cookery Book", was
Apicius 25 na Chr.). De dames
die het vertaalden waren Barbara
Flower en Elisabeth Rosenbaum.
Dit alles is wei heel erg oud. >En
nemen we nu een geweldige
sprong door de eeuwen dan be
kijken we eens een oud Neder
lands kookboekje uit 1668, n.l. „De
verstandige Koek". Het is interes
sant om de oude recepten te bestu
deren en wat hierbij opvalt is, dat
onze voorouders zeer machtige en
stevige maaltijden verorberden.
In 1804 kwam „Aaltje, de vol
maakte en zuinige keukenmeid".
Een boekje waarbij nog heel wat
te raden overbleef. Met hoeveel
heden en kooktijden namen de
schrijfsters van vroeger het niet zo
nauw.
SAMENSTELLING
Pas in het midden van de vorige
eeuw is door Justus von Liehig de
grondslag voor de voedingsleer
gelegd. Deze leer, we kunnen zeg
gen wetenschap, stelt zich de taak
vast te stellen, waaraan de voe
ding voor de mens moet voldoen.
Men heeft de hoeveelheid calorie
ën, die de totale daghoeveelheid
voedsel van de mens moet ver
tegenwoordigen, bepaald. Evenals
de calorische waarde van de
levensmiddelen. Het is voor de
huisvrouw van heden dus niet al
leen meer belangrijk een lekker-
smakende maaltijd op tafel te bren
gen, maar een noodzaak op een
verantwoorde samenstelling hier
van te letten.
De kennis en vaardigheid van d<|
huisvrouw spelen dus een heel be
langrijke rol bij onze voeding. Maar
veel goede en moderne kookboe
ken kunnen haar helpen.
En dan nie te vergeten alle lec
tuur die gewijd Is aan de dieetvoe
ding. Heeft u er plezier In en ziet
u niet zo gauw tegen wat meer
moeite en afwas op, dan kunt u
voor uw huisgenoten die op dieet
leven, met behulp van die boeken
heel gevarieerde en smakelijke ge
rechten klaarmaken. U zult vast
dankbaarheid oogsten want zout
loos of suikervrij eten is, vooral in
het begin, wel eens een beetje
moeilijk.
HET FORNUIS KWAM
Maar niet alleen de manier van
voedsel bereiden veranderde. Ook
de middelen die ons ten dienste
staan zijn wel „iets" verbeterd, als
Parijs: Louis Feraud heeft zijn herfst-
en winterkollektie mini gehouden. Op
de foto: een korte oranje jurk met
lange mouwen, en overal met witte
stroken afgezet. De bijhorende mail
lot en laarzen hebben dezelfde oranje
kleur.
we ze vergelijken met jiie van onze
voorouders.
Voordat men begon te koken op
een vuur van turf of hout, gebruikte
men primitieve aspotten. Daarna
kwamen (grote verbetering) de ko-
lenfornuizen, die onze grootmoe
ders ook nog gebruikten. De
periode van steeds sneller toe
nemende ontwikkeling die daarop
volgde, bracht ons achtereenvol
gens het koken op petroleum, gas
en daarnaast elektriciteit.
Tegenwoordig grilleren we kip
aan het draaiende spit. Of we roos
teren tijdens een „barbecue", een
tuinfeest, naar Amerikaans voor
beeld, het vlees in de open lucht.
Zou de mens, door de eeuwen
heen, misschien het minst veran
derd zijn?
Er worden steeds meer kunstvezels
gebruikt en verwerkt, dat blijkt uit vele
cijfers. Het is nu zo, dat bijna een
derde gedeelte van alle textielvezels
ter wereld synthetisch is, terwijl wol
voor ongeveer 6 deel uitmaakt van
de markt en katoen 60 Verwacht
wordt dat, op langere termijn gezien,
het verbruik van synthetische vezels
verder sterker zal stijgen dan de an
dere textlelgrondstoffen.
De produktie zal toenemen, want
zonder stijging van de wereldproduk-
tie van synthetische vezels zou een
dekking van de totale vezelbehoefte
natuurlijk onmogelijk zijn. De vraag
naar lichte, gemakkelijk te onderhou
den stoffen, kleding bijv., die boven
dien kreukvrij of snel kreukherstel-
lend zijn en nog meer gunstige eigen
schappen hebben, is groot en zal
zeker toenemen. De eigenschappen
van de synthetische vezels zijn inder
daad dusdanig dat zij aan deze vraag
voldoen, terwijl de mogelijkheden
voor de toekomst nog bijna onbe
grensd zijn.
SYMBOLEN IN KLEUR
WIJZEN HUISVROUW DE WEG
IN DE DOOLHOF
Het wereldverbruik van textiel
vezels steeg in 1967 met 30 tot 18,9
miljoen ton. Het wereldverbruik van
synthetische vezels ligt nu op onge
veer 15% van het totale verbruik en
verwacht wordt dat dit verbruik voor
1980 met éénderde zal zijn toegeno
men.
De wereldproduktie van syntheti
sche vezels nam in 1967 ten opzichte
van 1966 met ongeveer 17 tot 2,89
miljoen ton toe, hetgeen een absolute
toename van meer dan 400.000 ton is.
De polystervezels maakten hiervan de
sterkste groei door.
De zuiver synthetische vezels wor
den onderverdeeld in de nylongroep,
de polyamiden, de polyacrylgroep, de
polyestergroep en de vinylgroep.
NIET HETZELFDE
Al deze vezels nu komen onder vele
handelsmerken aan de markt, maar via
het etiket kan de consument weten
met welke soort hij of zij te maken
heeft. Dat is van groot belang. Ten
eerste omdat de vezels van de vier
groepen verschillende eigenschappen
hebben en ten tweede omdat de was-
behandeling, het strijken of het che
misch reinigen niet hetzelfde is.
Nylon is de soortnaam voor de syn
thetische vezels, die uit polyamiden
gemaakt is. Nylon is elastisch, krimpt
niet en neemt weinig vocht op. Nylon
is verder ook sterk vetabsorberend,
zodat het geel wordt als het op de
huid wordt gedragen. Het laat zich uit
stekend mengen met ander materiaal,
bijv. wol of katoen. Een draad, ge
maakt uit 70 wol en 30 nylon
heeft een treksterkte die 100 hoger
ligt dan die van een zuiver wollen
draad van dezelfde dikte.
Handelsmerken van de nylongroep
zijn onder andere Enkalon, Banlon,
Perion en Rilsan.
ACRYL
Acryl, de vereenvoudigde verzamet-
naam -voor kunstvezels gemaakt van
polyacrylnitrillen, wordt niet door zon
licht aangetast, vergeelt niet en moet
veel gewassen worden in een lauw
warm sop. Acryl is veel minder sterk
dan nylon, het heeft ongeveer de trek
sterkte van katoen.
Het is niet bestand tegen hoge tem
peraturen. De „greep" van acryl is
zacht en het wordt o.a. gebruikt voor
gebreide goederen. De handelsmer
ken waaronder acryl wordt gebracht
zijn onder meer Orlon, Leacril, Draion,
Crylor en Courtelle.
POLYESTER
Polyester is de soortnaam van
■ezels gemaakt uit polyester. De vezel
s zeer sterk, is gemakkelijk te reini
gen, droogt snel en is zeer vormvast.
Polyester is heel geschikt om met
indere vezels, zoals katoen, wol en
rayon te worden gemengd. Om de
eigenschappen van de kunstvezel het
beste tot zijn recht te laten komen
moet de menging voor minstens 50
uit polyester bestaan. Witte polyester
wordt niet geel door zonlicht of hitte.
Handelsmerken zijn o.a. Terlenka,
Terylene, Dacron, Trevira, Tergal en
Diolen.
VINYL
Vinyl, een sterke vezel, die goed
bestand is tegen chemicaliën, is de
soortnaam voor vezels gemaakt van
polyvinylchloride.
Rhovyl, Isothermyl en Thermovyl
zijn onder meer de handelsmerken
ervan; Vinyl wordt toegepast als vul
ling in dekens en het wordt gebruikt
voor beroepskleding voor mensen die
met bijtende vloeistoffen werken.
WAARSCHUWINGEN
Omdat het voor de huisvrouw een
moeilijke zaak is geworden om van
alle textielgoederen die haar worden
toevertrouwd, de juiste behandeling te
weten, is in of aan de meeste textiel-
waren een etiket genaaid waarop Is
aangegeven welke de grondstoffen
zijn en hoe het produkt gewassen, ge
streken of chemisch gereinigd moet
worden.
Door de Vereniging van Textieleti-
kettering voor Was- en Strijkbehande-
ling is een waskaart samengesteld met
wasmerken die was- en strijkvoor-
schriften geven door middel van ge
kleurde emblemen. De kleuren hier
van zijn in navolging van de kleuren
der verkeerslichten gekozen.
Rood is dus een verbod, geel is een
waarschuwing en groen betekent vei
ligheid. Een groen strijkijzer bijv. be
tekent dat heet strijken geoorloofd is.
Een gele tobbe betekent lauw was
sen, als wol, en een rode driehoek
betekent niet bleken met bleekwater.
BETTY TEELING.
Foto: Een beeldig gedessineerd mlnl-
broekjurkje met borduursels langs
hals, mouwtjes en pijpen. Het is een
model van Pucci en het werd vervaar
digd van trevira twill texturé, een zeer
interessante stof.
Een visluchtje aan de handen ver
dwijnt door afwrijving met (hoog
stens) 3 waterstofperoxyde. Een
lekker stukje zeep daarna geeft
een aangename geur.
Aanslag in vazen verdwijnt door
azijn en zilverzand. Alles goed
schudden, eventueel een borsteltje
gebruiken en tenslotte uitspoelen
en drogen.
De zeemlap blijft zacht als u deze
in zout water naspoelt en opgerold
weglegt.
Glashelder water in het aquarium
kunt u verkrijgen door het hoorn
blad. Deze waterplant trekt alle in
het water zwevende deeltjes aan.
Moet u een biefstuk bakken, voeg
dan een beetje zout bij het vet en
u hebt geen last van „spatten".
Nieuw emaiile voorwerpen sprin
gen niet zo gauw als u ze vóór het
gebruik uitkookt en daarna laat af
koelen in water.
Moet u grof goed naaien, smeer
de draad vóór het gebruik in met
paraffine. De draad is dan veel
sterker.
Kamillethee is een goed ontvet-
tingsmiddel voor uw haar.
Zoete broodbelegging heeft wei
nig beschermende waarde. Ho
ning, stroop en appelstroop zijn
echter zeer gezond.
Oude transpiratievlekken verwij
dert u door de vlekken te betten
met citroen of azijn en na te spoe
len met water.
- Wilt u op een feestje met een
bloem in uw knoopsgat verschij
nen, brandt het steeltje dan eerst
even af met een lucifer. De bloem
blijft dan langer goed.
Stempelinktvlekken bestrijkt u met
glycerine. Een uur laten intrekken
en vervolgens naborstelen met pe-
kelwater.
Indien groene wol „mat" geworden
is door het wassen, kunt u deze
wol nawassen in water met azijn.
Biervlekken verwijdert u met zeep-
spirltus.
Vuile aquariumruiten worden
weer helder door wassen met azijn
en zout.
Sla een stukje vilt onder de stoel
poten, u dwingt de „zltter" zijn
stoel niet te verschuiven over uw
nieuwe tapijt, maar op te beuren.
cyri
In het buitenland zien we op de
marktjes vaak een grote, langwerpige
vrucht liggen, die wat op komkommer
lijkt. Het is de pompoen, courgette of
(in Italië) zucchetti. In ons eigen land
zien we ze ook wel eens en we kun
nen er smakelijke gerechten van ma
ken; gestoofd en met een béchamel-
saus, kerriesaus, peterselie- of toma
tensaus of verwerkt in een vruchten
sla is het een niet te versmaden ge
recht.
ZONDAG: Kop bouillon met toast en
boter; kalfsfricandeau, aardappe
len, worteltjes; druiven.
MAANDAG: Bloemkoolsoep; rest
koud vlees, saus van sour cream
met groene kruiden; gebakken
aardappelen, sla.
DINSDAG: Gebakken kaasplak, andij
vie, aardappelen: sinaasappelvla.
WOENSDAG: Paprikaschnitzel, rijst,
doperwtjes; yoghurt met per
ziken.
DONDERDAG; Gulyas, aardappelpu
ree; karnemelksepap met stroop.
VRIJDAG: Gebakken snoek, aardap
pelen, komkommersla, beschuit
met bessesap.
ZATERDAG: Zwitserse broodjes; me-
loenplakken.
ZWITSERSE BROODJES
Besmeer acht sneetjes wittebrood
met boter en snijd ze diagonaal door.
Snijd een grote- ui in ringen en beleg
het brood daarmee. Bestrijk de uien
met mayonaise en strooi er dik ge
raspte kaas overheen. Schuif de bo
terhammetjes in een voorverwarmde
oven en bak ze goudgeel.
MELOENPLAKKEN
Snijd een meloen in dikke plakken.
Verwijder het zachte middengedeelte.
Beleg elke plak met zeer fijn gesneden
natte gember en bestrooi ze met poe
dersuiker. Garneer de plakken met
geconfijte vruchtjes en stijfgeslagen
room.
