Troepen van het oostblok rukken Tsjecho-Slowakije binnen DE RUSSISCHE RECHTVAARDIGING" Zeventien dagen na Bratislava RECHTEN VAN EEN SOEVEREINE STAAT GESCHONDEN ANTONIN N0V0TNY TERUG Grote steden bezet Ze hebben ons verkocht" Gevolgen niet te overzien Grotere nationale vrijheid Argwaan KONINGIN BREEKT VAKANTIE AF VERKLARING NEDERLANDSE REGERING RUSSEN OPENEN VUUR IN PRAAG WESTELIJKEN ROEPEN DE VEILIGHEIDS RAAD BIJEEN Tsjechische nota 1.000 a 1.500 Nederlanders in Tsj.-Slowakije HET WEER DONDERDAG 22 AUGUSTUS 1968 21e jaargang No. 5268 rr Weerbericht Hoogwater Zon- en Maanstanden Pfank, bij abonnement; TERNEUZE! aetenr; I, vt« de Sa»é« etie- en "ratie-adree: Smidswal ƒ8»— per kwfcrtaa!; pef rmmmera 13 cent. DE VRIJE ZEEUW Oftgeefster N.V. v/h Firma P. f. van de Sande te Temeuzen Advertentieprijs per mm I«t et.: minimam pea advertentie ƒ2,40. Rubriek „Kleine Advertenties" (geen handel», advertenties) 5 regels 1,10. Iedere regel méét 22 ct. Kleine advertenties bij vooruitbetaling. Vermelding: Brieven onder nummer of „Adrej Bureau van dit Blad" 20 cent verhoging Inzending advertenties uiterlijk tot n.m. 2 uur. Voor het gecomb. maandag/dinsdag-nummer tol 10 uur voormiddag. Strijdkrachten van vijf landen van het oostelijk blok hebben dinsdagnacht Tsjecho-Slowakije bezet. Toen de troepen uit de Sowjet-Unie, Polen, Oost-Duitsland, Hongarije en Bulgarije met hun invasie be gonnen, riepen de leiders in Praag de Tsjechoslowaakse militairen op geen weerstand te bieden tegen deze inval, die zij een inbreuk op de afspraken tussen de socialistische staten en een schending van de rechten van een soevereine staat noemden. Op de bevolking werd een beroep gedaan kalm te blijven. Zeventien dagen na de communistische topconferentie in Bratislava, waar ogenschijnlijk de partij leiders uit Moskou, Warschau, Oost-Berlijn, Boedapest en Sofia zich hadden verzoend met de voorman nen van de liberale koers in Praag, heeft het Kremlin besloten met militaire middelen een einde te ma ken aan het liberaliserings- en hervormingsproces in Tsjecho-Slowakije. Het officiële persbureau Tass gaf als reden voor dit ingrijpen op, dat „de partij- en regeringsleiders van de Tsjechoslowaakse republiek de Sowjet-Unie en andere staten hadden verzocht het Tsjechoslowaakse broedervolk hulp te bieden, met inbegrip van steun door middel van de strijdkrachten" ter voorkoming van een door het buitenland gesteunde contra-revolutie. Wie deze Tsjechoslowaakse partij- en regeringsleiders waren geweest, deelde Tass niet mee. Radio-Praag had drie uur tevoren verklaard, dat de komst van de buitenlandse troepen was geschied zonder toestemming en medeweten van de huidige staats- en partijleiding. daan. De gevolgen op de ontwik keling binnen de verdragsorgani satie van Warschau en in de com munistische wereld in het alge meen en op de verhouding tussen oost en west zijn niet te overzien. Deze Russische stap werd enige dagen geleden ingeluid door een hervatting van de propaganda oorlog tegen Dubcek en de zijnen. Na twee weken geen kritiek op Praag te hebben laten horen, zo als trouwens op de conferenties in Ciema en Bratislava was afge sproken, waren de Moskouse bla den zaterdag weer met aanvallen op de ontwikkeling in Tsjecho- Wat er met partijsecretaris Dubcek, premier Cernik, president Svo- boda, de palementsvoorzitter Smrkovsky en andere voormannen van de liberale koers is gebeurd, was nog niet bekend. Volgens geruchten zouden allen zijn gearresteerd. President Svoboda werd het laatst ge zien, toen hij begeleid door enkele onbekende burgers In een zwarte personenauto het gebouw van het centrale partijcomté in Praag met ombekende bestemming verliet. Radio-Praag meldde dat buiten landse vliegtuigen vlugschriften hebben uitgegooid, waarin werd gezegd, dat Antonin Novotny, de „stalanistisohe" partij- en staats leider die door Dubcek en de zijnen aan de kant was geschoven, de „wettige president" is. Sinds gis terochtend is er een zender in de lucht, „radio-Moldau", die het Russische optreden verdedigde. De inval begon kort voor mid dernacht. Het eerste alarmbericht kwam uit Zinnwald aan de grens met O.-Duitsland. Grensbewoners beiden opgewonden op naar Praag met de mededeling dat Russische pantsercolonnes Bohemen binnen trokken. Tegelijkertijd trokken troepen van andere Janden van het pact van Warschau elders over de grens. Voorts werden op grote schaal met vliegtuigen troe pen aangevoerd naar de grote ste den van Tsjecho-Slowakije, zodat binnen enkele uren de belangrijk ste centra waren bezet. Ook verzamelden zich enige honderden mensen bij het gebouw van radio-Praag. Terwijl boven de stad het gedreun klonk van de Russische militaire transportvlieg tuigen, speelden zich in de straten opgewonden tonelen af. Men hoor de kreten als „zij hebben ons in Cieran verkocht", waarbij werd gedoeld op het Tsjechoslowaaks- Russische overleg dat aan de top conferentie van Bratislava vooraf was gegaan. Tegen twee uur 's nachts wer den de telefoonverbindingen tus sen Praag en de buitenwereld ver broken. Kort nadien gebeurde het zelfde met de telexlijnen. Mensen die het land wilden verlaten, voor namelijk buitenlandse toeristen, konden dat in de eerste ochtend uren ongehinderd doen. Van vluchtelingen is tot dusver geen melding gemaakt. Bij de belang rijkste grenspost Rozwadov met West-Duitsland werd het buiten landiers afgeraden Tsj-oho-SIowa- kije binnen te gaan, maar degenen die wilden, konden passeren. Bij Schirnding werden alleen burgers van landen van de pact van War schau door de Tsjechische grens bewakers toegelaten. In de westelijke hoofdsteden is men het er over eens, dat het Kremlin met zijn besluit om na wekenlang aarzelen gewapender hand in te grijpen, een stap van vérstrekkende betekenis heeft ge- Slowakije begonnen, waarbij de leiders in Praag vooral werd ver weten, dat zij onvoldoende optra den tegen „anti-socialistische" krachten. Een ander teken van spanningen was het bericht, dat het Russische centrale partijcomité maandag in buitengewone zitting bijeen was gekomen, waarvoor partij-secretaris Brezinev en pre sident Podgorny uit hun vakantie verblijf aan die Zwarte Zee naar Moskou moesten terugkeren, ter wijl premier Kosygin er voor over kwam uit zijn buitenhuis in de omgeving van de Russische hoofd stad. Ook dinsdag was het cen trale comité in Moskou bijeen. In 't Russische partijblad Praw- da waren zondag de „anti-socialis tische reactionairen" in Praag ge waarschuwd, dat „bet streven van hen en hun buitenlandse helpers tot mislukken was gedoemd, om dat de Tsjechoslowaakse werkers werden gesteund door de Sowjet- Unie en andere socialistische broe dervolkeren". De democratisering en de her vormingsbeweging in Tsjecho-SIo- wakije, waaraan de Russen met hun „orthodoxe" medestanders in Oost-Europa nu een einde hebben gemaakt, was op gang gebracht door de 46-jarige Alexander Dub cek, de Slowaakse communistische leider die na een machtsstrijd bin nen het centrale partijcomité op 5 januari Antonin Novotny opvolgde als eerste-secretaris van de com munistische partij. Novotny had deze post sinds 1953 bezet. Deze bleef staatshoofd tot 22 maart, toen hij op eigen verzoek zoals in het oficiële com muniqué werd gezegd ook deze functie verloor. Het doel van Dub cek was in de partij en daarbuiten tot een grotere democratie en bin nen 't militaire verdrag van War- schap en de Comecon, de econo mische gemeenschap van de com munistische staten, tot een grotere nationale vrijheid en onafhanke lijkheid te komen. Zo werd de cen suur opgeheven en een „actiepro gramma" opgesteld voor politieke en economische hervormingen. De nieuwe leiders kondigden aan, dat dat tevens het partijwerk meer comité zou worden verstrekt, maar dta tevens het partijwerk meer „open" zou worden, besluiten voortaan bij geheime stemming zouden worden genomen en kritiek op de gang van zaken zou worden toegestaan. Deze kritiek gold voor eerst misstanden onder het oude regime. Van meet af werden de gebeur tenissen in Tsjecho-Slowakije met argwaan bezien door de vijf „or thodoxe" communistische landen van Oost-Europa. Op 4 en 5 mei bracht Dubcek met enige medewerkers een be zoek aan Moskou, kennelijk om de gemoederen tot rust te brengen. Ook radio-Praag verzekerde her haaldelijk dat men zich onnodig ongerust maakte. In Zuid-Slavië en Roemenië was de sympathie duidelijk aan de kant van Dubcek. In de '.oop van juli namen de spanningen het karakter van een crisis aan, die culmineerde in een reeks eisen. De „vijf" verlangden o.a. een krachtige actie tegen „rechtse en anti-socialistische krachten", stopzetting van de ac tiviteit van alle politieke organi saties die tegen, het socialisme ageren en de inbeslagneming van de massamedia door de communis tische partij. (Zie verder pag. 2) Koningin Juliana heeft in ver band met de gebeurtenissen in Tsjecho-Slowakije haar vakantie afgebroken en is maar ons land teruggekeerd, zo heeft de R.V.D. medegedeeld. Na afloop van een kabinetsver gadering heeft de regering een verklaring uitgegeven; „De Nederlandse regering heeft met afschuw en grote bezorgd heid kennis genomen van het mi litaire ingrijpen in Tsjecho-Slo wakije, dat juist een hoopgevende ontwikkeling doormaakte. Door deze agressie is de onrust in. de wereld verhoogd en de mo gelijkheid van een blijvende ont spanning weer verminderd. Het Nederlandse volk, dat een bezetting van het eigen land heeft gekend, voelt in bijzondere mate mee met het Tsjechoslowaakse volk, dat in dit opzicht al zoveel leed te verdragen heeft gehad. De regering heeft zich beraden op de toestand. Overleg is gaande met de lan den van het westelijk bondge nootschap over de ontstane situa tie en over de houding, die daar tegenover moet worden aangeno men en de stappen die kunnen worden genomen". Kaartje van Tsjecho-Slowakije met omringende landen. Het persbureau „Tass" heeft de volgende Russische verkla ring over het militaire optreden tégen Tsjecho-Slowakije hekend- gemaakt: „De partij en staatsfunctiona- rissen van de Tsjechoslowaakse socialistische republiek hebben zich tot de Sowjet-Unie en an dere bondgenootschappelijke sta ten gewend met het verzoek het Tsjechoslowaakse broedervolk hulp te bieden, met inbegrip van hulp door middel van strijdkrach ten. Dit verzoek is ingegeven door het gevaar dat de in Tsje cho-Slowakije bestaande socialis tische grondwettelijke orde be dreigt van de zijde der contra revolutionaire krachten, die met de buitenlandse vijanden van het socialisme hebben samenge spannen. De gebeurtenissen in Tsjecho- Slowakije en buiten zijn gren zen zijn verscheidene malen voorwerp geweest van gedach- tenwLsselingen tussen de leiders van de socialistische broederlan den, met inbegrip van de Tsje choslowaakse leiders. Deze lan den zijn van mening dat de on dersteuning, versterking en ver dediging van de verworvenhe den van het socialisme een in ternationale plicht van alle so cialistische landen is. Dit stand punt is ook in de verklaring van Bratislava geproclameerd. De verscherping van de toe stand in Tsjecho-Slowakije raakt de vitale belangen van de Sow jet-Unie en de andere landen van de socialistische gemeen schap, alsmede de veiligheid van de socialistische gemeenschap. De bedreiging van het socialis tische bewind in Tsjecho-Slowa kije betekent een bedreiging van de grondslagen van de vrede in Europa. De Sowjet-regering en de re geringen van de bondgenoot schappelijke staten hebben in overeensteming niet de beginse len van de onverbrekelijke vriendschap en samenwerking en krachtens de bestaande ver dragsverplichtingen besloten het verziek om hulp aan het Tsje choslowaakse volk in te wiligen. Dit. besluit is in overeenstem ming met het recht der staten op individuele en collectieve zelf verdediging, dat in de verdragen tussen de socialistische broeder landen is veranderd. Dit besluit is ook in overeenstemming met het vitale belang van onze lan den bij de verdediging van de vrede in Europa tegen de krach ten van militarisme, agressie en wraakzucht, die meer dan eens oorlogen tussen de volkeren heb ben uitgelokt. Russische militaire eenheden zijn samen met eenheden van genoemde bondgenoten Tsjecho- Slowakije binnengerukt. Zij zul len worden teruggetrokken, zo dra de bedreiging van de ver worvenheden van het socialis me in1 Tsjecho-Slowakije en van de veiligheid van de socialisti sche gemeenschap is opgeheven en wanneer de wettige regering de aanwezigheid van deze troe pen niet meer noodzakelijk acht. Deze maatregelen zijn tegen geen enkele staat gericht en ma ken geen inbreuk op de staats belangen van wie dan ook. Zij dienen de zaak van de vrede en zijn ingegeven door de zorg deze vrede te versterken. De broederlanden stellen vast besloten hun solidariteit tegen over elke bedreiging van buiten af. Nooit zal iemand de gelegen heid worden geboden ook maar één schakel uit de socialistische gemeenschap te breken", aldus de Russische verklaring. STANDVASTIG HOGEDRUKGEB1ED Geleidelijk is een krachtig gebied van hoge luchtdruk ont staan dat zich uitstrekt van de Middedlamidse Zee via West- en Midden-Europa tot boven Scan dinavië. Ook in de hogere niveaux breidt zich een rug van hoge druk over dit gebied uit waardoor Oceaandepressies voorlopig blij ven waar ze volgens hun naam horen. Daar de lucht bij ons van sub tropische orgine is bereikt het kwik in ons land woensdag af maxima van 20 tot 24 graden, in Duitsland omstreeks 25 graden en in Frankrijk 25 tot 30 graden. Het centrum van genoemd hoigedruk- gebied gal zich waarschijnlijk naar Midden-Europa verplaatsen, zodat een zwakke zuidelijk tot zuidoostelijke wind warme lucht naïr onze streken blijft aanvoe ren. De neerslaigkansen zijn voor lopig zeer gering, medegedeeld door het K.N.M.I. te De Bilt, geldig tot hedenavond. Vrij warm Droog en vrij warm weer met flinke zonnige perioden en een overwegend zwakke naar zuid tot zuidoost draaiende wind. Troepen van het Warschau-pacf die Tsjecho-Slowakije de afgelopen nacht zijn binnengevallen hebben woensdagavond omstreeks half elf in het hart van de hoofdstad Praag op het Wenceslasplein het vuur met zware automatische wapens geopend, zo meldt Ceteka. De Verenigde Staten, Groori Brittannië, Frankrijk en drie an dere westelijke leden van de vei ligheidsraad hebben om een on middellijke bijeenkomst van d« raad gevraagd om de ontwikkelin> gen in Tsjecho-Slowakije te be spreken. Voorzitter Araujo Castro van Brazilië wilde de raad tussen 22.00 en 23.00 (Ned. tijd) gisteravond bij een roepen. De landen die het verzoek mede- Indienden zijn Canada, Denemar ken en Paraguay. Het Tsjechoslowaakse ministe rie van buitenlandse zaken heeft woensdag een protestnota opge steld, gericht aan de vijf bezet tende mogendheden. De Tsjechi sche regering, zo staat in de nota, behoudt zich het recht voor „alle nodige maatregelen" te nemen als de buitenlandse troepen niet wor den teruggetrokken. De regering noch enig ander grondwettig lichaam, zo wordt gezegd, heeft ooit ingestemd met de bezetting van het land. In een mededeling aan de be volking zegt de Tsjechoslowaak se regering dat zij niet moet toe staan dat er een andere regering wordt gevormd. De bevolking wordt opgewekt verklaringen van trouw aan de regering te stu ren aan de commandanten van de bezettingseenheden en aan de regeringen van de bezettende landen. Hoeveel Nederlanders er zich op het ogenblik met vakantie in Tsjecho-Slowakije bevinden, is moeilijk te zeggen, maar het. Tsjechoslowaakse reisinformatie- bureau in Amsterdam meent, dat dit er wel 1000 a 1500 zouden kun nen zijn. Men baseert deze schat ting op het feit, dat in de maan den juni en juli 3.000 visa zijn uitgereikt aan Nederlanders. De ze visa hebben een geldigheids duur van drie maanden. DONDERDAG 22 AUGUSTUS Cadzand 0.19 12.50 Breskens 0.44 1.15 Temeuzen 1.20 1.51 Hansweert 1.59 2.30 Walsoorden 2.03 2.34 VRIJDAG 23 AUGUSTUS Cadzand 1 02 1,21 Breskens 1-21 1-46 Terneuzen 2.03 2.22 Hansweert 2.42 3.01 Walsoorden 2.46 3.05 ZON MAAN op onder op onder aug. 22 5.35 7.49 3.04 743 23 5.37 7.47 4.26 7.59 24 5.39 7.44 5.48 8.12 25 5.40 7.42 7.10 8.23 26 5.41 7.40 8.33 8.34 27 5.43 7.38 9.57 8.46 28 5.45 7.36 11.23 9.00

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1968 | | pagina 1