Rotterdam groeit naar zee
Gigantische
projecten in
expansie
drang naar
het westen
f V
BOTLEK,
EUROPOORT EN
MAASVLAKTE
Bollek, Europoort en Maasvlakte zijn drie projecten waarop Rotterdam
zich in de jaren vijftig heeft geworpen om de toenemende behoefte aan
nieuwe haven- en industrieterreinen te bevredigen- Dit streven betekende
-expansie in westelijke richting, naar de kust, via het eiland Rozenburg. Het
Botlekplan in het oostelijk deel van Rozenburg werd in 1960 praktisch
voltooid. Europoort was de volgende stap. Dit' gebied bevindt zich in volle
ontwikkeling. Met de werkzaamheden voor de Maasvlakte, een havenge
bied dat in zee zal verrijzen, is inmiddels begonnen. Onderdeel van dit
werk is de verlenging van de dammen in zee; de monding van de Water
weg zal straks bestaan uit twee toegangswegen, één voor Europoort en één
voor verder landinwaarts gelegen havengebieden.
Een van de voornaamste redenen tot het realiseren van Europoort was het
feit dat er steeds grotere schepen worden gebouwd, waarvoor het nodig
was om bredere en diépere havens te graven om ze te kunnen ontvangen.
Een tweede reden, die hieruit voortvloeide, was dat er een sterkere mecha
nisatie in de werkzaamheden zou optreden. Het grondprincipe van zee
transport is: houdt uw schip varende. Of met andere woorden: tracht de
tijd van laden en lossen te bekorten. Een derde reden was de behoefte aan
terreinen voor industriële doeleinden.
In zekere zin was de Botlek al enigermate tegemoetgekomen aan het ont
vangen van grotere scheepstypen. Er kunnen daar schepen van 60.000 tot
80.000 dwt (bij een zoutwater-diepgang van 41 voet) binnen lopen. De
diepgang hoopt men tot 42 43 voet op te kunnen voeren. De Waalhaven
die tussen 1906 en 1931 in twee fasen werd gegraven, was eerst door een
gedaanteverwisseling na 1950 voor grotere schepen tot 40.000 ton dwt
voor de overslag van kolen, ertsen en graan toegankelijk.
Ten tiide dat het plan Botlek door de gemeenteraad werd goedgekeurd, in
1947, kon men echter niet voorzien dat er omstreeks 1960 al schepen van
100.000 ton dwt in de vaart zouden worden gebracht. Inmiddels is geble
ken dat schepen van 225.000 ton spoedig meer en meer de wereldzeeën
zullen bevaren. Europoort zal daarom het nieuwe haven- en industriege
bied worden, waar dergelijke mammoetschepen wel geladen en gelost kun
nen worden. Het grote voordeel van Europoort is daarbij dat het dicht bij
zee is gelegen, aan de mond van de Nieuwe Waterweg. De schepen kunnen
er direct uit zee binnenvaren.
Uit de cijfers blijkt dat de overge
slagen hoeveelheid olie meer dan 50
pet. van het totale goederenverkeer in
de haven uitmaakt. Het ligt voor de
hand dat met deze ontwikkeling nauw
verband houdt de toenemende behoef
te aan expansieruimte voor de indus
trie Hoe langer hoe meer blijkt dat
voor bepaalde industrieën de onmlddel.
lijke nabijheid van een diepzeebaven
dat wil dus zeggen terreinen in het
havengebied zelf een overwegende
betekenis krijgt bij de keuze van de
vestigingsplaats.
De totale oppervlakte van Europoort,
Inbegrepen de Maasvlakte, zal onge
veer 6.000 ha bedragen. Na aftrek van
de wateroppervlakte en de ruimte die
Is gereserveerd voor wegen, spoor enz,
zal de netto oppervlakte ongeveer
3400 ha bedragen. Een groot deel van
deze oppervlakte, exclusief de Maas
vlakte, is reeds uitgegeven.
De noodzaak on, de Maasvlakte
voor havens geschikt te maken het
gaat daar om ca. 1600 ha netto
doet zich dan ook reeds geducht voe
len. Er wordt de laatste jaren ge
middeld 250 ha per jaar aan terrei
nen uitgegeven. Verwacht wordt dat
Europoort tot uiterlijk 1980 de behoef
te aan terreinen zal kunnen dekken.
Daarom is met de aanleg van Euro
poort eigenlijk geen dag te vroeg be
gonnen.
Op 28 november 1957 heeft de Rot
terdamse gemeenteraad eenstemmig
het plan Europoort aanvaard. Op 13
september 1958 gaf dè Koningin het
sein dat de eerste baggermolen met
het graafwerk kon beginnen.
Het graven van het Calandkanaai
vordert snel en ook aan de zeezijde
gaat het werk door. De raffinaderij
van British Petroleum aan het zgn.
Beerkanaal, voor het Maasvlakteplan
zal dit jaar in bedrijf worden gesteld.
Op Midden-Rozenburg is het Caland
kanaai ten behoeven van de vestigin
gen van Konam, Mobil Oil en Esso
Chemie verder doorgetrokken, terwijl
in Europoort-oost de Brittanndëhaven
inmiddels in gebruik is genomen.
I In het Europoortgebied hebben zich
intussen de volgende maatschappijen
gevestigd: aan de 4de Petroleumha
ven Shell en Caltex-Esso, aan de 5de
Petroleumhaven Gulf Oil met een olie
raffinaderij evenals de British Petro-
'leum Company met een raffinaderij
in aanbouw aan de 6de Petroleumha
ven; in midden-Rozenburg de Konam,
...uit alle windstreken zijn de schepen afkomstig die Rotterdam aandoen, bijvoorbeeld in dit havencomplex in het dynamische Rotterdam-Europoort
Mobil Oil en Esso Chemie; in Euro
poort-oost, dadelijk grenzend aan het
Botlekgebied vestigde zich de Engelse
Imperial Chemical Industries. Aan een
eveneens toekomstig havenbekken kre
gen Werkspoor en Alcoa een terrein
en hebben de Cementfabriek Rozenburg
N.V. en Climax Molybdenum Compa
ny respectievelijk een cementfabriek
en een chemisch bedrijf gebouwd.
In Europoort-west aan de Benelux-
haven is naast een olie-opslagbedrijf
van de firma Broere achter in deze
haven een terrein in gebruik voor het
steeds belangrijker wordende zee-veer-
verkeer op Engeland, nl. de interna
tionale combinatie van de Noordzee-
Veerdiensten op Huil voor passagiers
en goederenvervoer, die laatste vol
gens het roll-on-roll-off systeem. Ook
de Transport Ferry Service, waarvoor
Hudig en Pieters als agent optreedt,
heeft zich hier gevestigd. Deze ver
zorgt roll-onroll-off diensten op Fe
lixstowe en Tilbury.
VEEL FACILITEITEN
Naast deze diversiteit van. bedrijven
is reeds van het begin af aandacht
geschonken en zijn faciliteiten verleend
aan die bedrijven en diensten die nood
zakelijk zijn om het toenemende scheep
vaartverkeer vooral met de zeer gro
te schepen' (boven de 100.000 .ton) uit
een oogpunt van navigatie op de meest
normale en veilige wijze te doen
plaatsvinden.
Dus ligplaatsen in daarvoor aange
legde diensthavens vooi de sterke
sleepboten (van 1250 tot 1650 pk) van
de n.v. Nieuwe Rotterdamse Sleep
dienst, de Gemeentelijke Haven- en
Loodsdienst met zijn havendienst bo
ten, tevens brandbiusboten alsmede
voor het specialistencorps van de zgn.
roeiers, voor het afmeren en losma
ken van de reuzeratankers. Voorts
heeft als toeleveringsbedrijf voor de
enorme hoeveelheden beton in de con
structies van aanlegsteigers gebouwen
e.a. installaties de Befaro als cen
trale betonmortelfabriek er zich ge
vestigd. Ten behoeve van allerlei ad
ministratieve werkzaamheden van be
drijven en diensten, toeleveringsbedrij
ven en een ontvangst- en ontspannings
centrum voor de bemanningsleden eD
verwanten zijn speciale terreinen ge.
reserveerd en ten dele reeds in ge
bruik genomen.
Het grootste deel van de Europoort
terreinen, die inmiddels bedrijfsklaar
zjjn gemaakt, kreeg reeds zijn be
stemming. Op het meest westelijke
deel van Rozenburg noordelijk gren
zend aan de B.P. raffinaderij is een
groot terrein gereserveerd door een
erts- en overslagbedrijf annex pellet-
ïseringsinstallatie. Deze terreinen, ge-
olieraffinaderijen verreeen in Rot
terdam Europoort en beheersen er met
htm moderne sky-lines de omgeving
legen aan zeer diep vaarwater 18
m krijgen tevens een uitstekende
verbinding voor de binnenvaart via de
Dintelhaven, die zich voortzet in het
nieuwe Hartelkanaal (vaardiepte 5.00
m, breedte op de bodem 105 m, op de
waterspiegel 130 m). De wijde scheep-
in aansluiting op de internationale
verbindingen gereed gekomen. In het
bijzonder kan in dit verband gewe
zen worden op een systeem van in
uitvoering zijnde oever- en wegver
bindingen (de zgn. verkeersruit), waar
binnen het gehele Rotterdamse haven
gebied ter weerszijden van de rivier
is opgenomen. Een snelle afwikkeling.
vaartsluis (lengte 260 ui., breedte
24 m en diepte 5.50 m) biedt voor
de duwconvooien de mogelijkheid van-
ongebroken door-schutting naar het
open rivierwater van Oude Maas en
de Rijnverbinding met het achterland.
Behalve het verkeer te water is ook
reeds dat 'via de weg en het spoor
V. 4
- f
I M&
plan, ter grootte van ca 1250 ha, kwam
tot stand rond de afgedamde Botlek
een vroegere rivierarm, die Briel-
se Maas en Oude Maas verbonc en
als centrale vaargeul en havenbekken
werd uitgebreid met een tweetal in-
steekhavens (Chemlehaven en St. Lau-
renshaven). Tevens werd in het ha
vencomplex een derde Petroleumhaven
gegraven. Zodoende werd het ooste
lijk deel en het gebied ten zuiden van
de Botlek vrijwel geheel voor de olie-
en petrochemische industrie bestemd'
(o.a. raffinaderijen). Het zo ontstane
havencomplex kreeg een nieuwe toe
gang in directe ODen verbinding met
de Waterweg.
Het havengebied leverde 790 ha ver
huurbaar terrein op, 170 ha werden
ingenomen door openbare voorzienin
gen en 290 ha door havenbekkens De
raffinaderij van de Esso ikon - in
1960 reeds met de produktie be
ginnen, de olie-opsiag'bedrijven van
Nieuwe Matex n.v. en Pakhuismeeste-
ren waren reeds in bedrijf en bij de
scheepswerf van Verolme (met Tan-
kercleaning Verolme) waren de eer
ste schepen reeds van stapel gelopen
toen de grondwerkzaamheden nog niet
geheel klaar waren!
veel terreinen liggen in het
Botlekgebied te wachten tot ook hier
moderne industrieën en olieoverslag
bedrijven zullen verrijzen
vooral van het internationale weg
transport, zal dat ten goede komen.
PIJPLEIDING
Nauw verband met een supertanlk-
haven hield de uitvoering van het
Rotterdam-Rijnpijpleiding project. De
ze pijpleiding naar de reeds bestaan
de en nog te bouwen raffinaderijen
in het gebied van Rijn en Roer werd
in juni 1960 in bedrijf gesteld. De
aardolie wordt gepompt naar Godorf
en Wesseling bij Keulen, naar de olie
raffinaderij van de Deutsche Shell A.
G. en naar de Union Braunkohlen
Kraftstoff A.G. De hoofdleiding heeft
bij Venlo een aftakking naar Wesel,
waar zij aansluit op de pijpleiding We-
sel-olieraffinaderij Gelsenberg Benzin
4.G. te Gelsenkirchen. De Rotterdam-
Rijn-Pijpleiding werd reeds doorgètrok.
ken tot Raunheim bij Frankfort-Main
In 1965 werd via deze leiding ruim
10 miljoen ton olie verpompt. De eco
nomisch maximale hoeveelheid te ver
pompen olie bedraagt 20 miljoen ton
per jaar. Uit Europoort is een aan
voerlijn gelegd, die via de raffinade
rijen aansluit op de hoofdleiding Rot
terdam (Perm's).
Het transport via pijpleidingen zal.
naar verwacht wordt, belangrijk toe
nemen. Zo zal de in Amsterdam in
aanbouw zijnde raffinaderij van Mo
bil Oil via een pijpleiding uit Euro
poort van ruwe olie worden voorzien.
Voorts zuilen de Staatsmijnen in Lim
burg en de fabrieken ,van de Dow te
Terneuzen door middel van pijpleidin
gen met het Rotterdamse havenge
bied zijn verbonden.
Het Botlekgebied voorzag al eerdei
in het doel een havengebied te schep
pen voor zware zeehavenindustrieën,
dat toegankelijk zou zijn voor schepen
met grote diepgang, met goede ver
bindingen, vla rail en weg. Het haven
Een groot aantal maatschappijen
hebben zich thans reeds in de Botlek
gevestigd: behalve bovengenoemde de
Nederlandse Dow Maatschappij, de
Benzine en Petroleum Handelmaat
schappij, Borax Ltd Befaro, N.V. Ned.
Benzol Mij, Antwerp-Rotterdam Oil
Storage Ltd, Van Leer's Vatenfabrie-
ken, Continental Carbon n.v., Socita
Edison (Azienda Chimica), Zoutche-
mie Botlek, Graan Elevator Maat
schappij in samenwerking met Graan
Silo Maatschappij, de Staatsmijnen,
n.v. Frans Swarttouw, Müller-Hatma's
overslag- en opslagbedrijf n.v. „De
Botlek", Ketjen Katalysator n.v., de
Aluminium en Chemie Rotterdam, Fa.
Brinkers, n.v. Titaan-dioxydefabriek,
Ned. Zwaveloverslagbedrijf n.v., Ket-
jen-Carbon n.v., Milchem Nederland
n.v.
Om schepen van 225.000 ton dwt en
groter veilige toegang tot Europoort te
verlenen is begonnen met het bagge
ren bi zee, waardoor tankers met een
diepgang van circa 62 voet de nieuwe
Waterweg zonden kannen opvaren. Op
de noordelijke oever van de Nieuwe
Waterweg, tussen Hoek van Holland
en Maassluis, is een havengebied van
circa 500 ba ontworpen ten behoeve
van ferry en containerverkeer.
