Wat zoeken wij nu op de
maan
Engeland verlaagt prijs
Chieftain tank
SPORTNIEUWS
VEEL TE DOEN VOOR AARDSE
KOLONISTEN!
Maan-mijnexploitatie mogelijk
ONTSNAPPING
UIT DE
POMPEKLINIEK
DJ Vu IJ E ZEEUW
De planeten
Man legt geschil
met Engeland niet
voor aan V.N.
Slachtoffers
van vernis
Moeilijk
oriënteren
Meteorieten
Europa cup finale
in Rotterdam
Schotse
scheidsrechter
voor wedstrijd
Nederland—
Oost-Duitsland
Cees Groot
geschorst door
K.N.V.B.
Ajax verlaagt
prijzen niet
Bulgaarse
was belast met
moordaanslag
op burgemeester
van New York
De guerrillastrijd
in Mozambique
Russisch
instrument
voorspelt
vulkanische
uitbarstingen
De Chinese muur
in Djakarta
Schilderijen
achterhaald
Kijkers en
luisteraars
Pagina fl
Donderdag 10 augustus 1967
Op de maan, onze trouwe begeleider, is geen lucht. Men zal er altijd
in ruimtepakken gekleed moeten gaan. Indien we er ooit een kolonie
vestigen, zal die overkoepeld moeten worden door een bolvormig dak
van glasvezelplaat, dat zeer stevig verankerd in de maanbodem de
lucht zal moeten vasthouden.
Geïsoleerd door hun pakken zullen mensen op de maan niet met
elkaar kunnen spreken, ook niet door middel van „walkie-talkies", want
de sterke oppervlaktekromming laat radiogolven in de ruimte verdwij
nen, waaraan ook het ontbreken van een dampkring meewerkt. Alleen
over zeer kleine afstanden zal men elkaar zo kunnen bereiken.
Ook lichtsignalen zijn op die manier niet efficiënt. Daarbij komen nog
da diverse soorten straling, die ongehinderd door kunnen dringen, en
de temperaturen, die variëren tussen ver boven en beneden het vries
punt. Wat zoekt de mens op de maan?
Elke grote sterrekijker op aar
de is onderhevig aan de damp
kring, die behoorlijk veel van de
duidelijkheid van de waarneming
bederft. Omdat de telescopen op
het aardoppervlak staan, moet
men als het ware door een „soep"
van dampkringen heenkijken, die
zuivere waarneming onmogelijk
maakt. Daar komt nog bij dat,
hoe groter de telescoop is, dat ef-
fekt in de zelfde graad toeneemt.
Zodat een telescoop van geringe
afmetingen op de maan een veel
scherpere waarneming mogelijk
maakt dan thans het geval is.
Er is meer op de maan. Hoewel
de maan waarschijnlijk uit de
zelfde gas- en stofwolk is ont
staan, kan op de lange duur mijn
bouw een belangrijke economi
sche faktor worden. De eerste
tientallen jaren nadat we er zijn
geland zal dat nog niet het geval
zijn, omdat het vervoeren van de
gewonnen delfstoffen veel duur
der zal zijn dan de opbrengst.
Maar over niet al te lange tijd
zal de mensheid de sinds talloze
eeuwen opgeslagen natuurvoor-
raden verbruikt hebben en dan
zullen de inmiddels veel goed
kopere vervoersmogelijkheden
van de toekomst de opbrengst
van de maan-mijnexploitatie
meer dan de moeite waard ma
ken.
Natuurlijk zal de ruimtevaart
niet beperkt blijven tot het be
treden en veroveren van de
maan. Reeds nu, terwijl geen
mens de maan heeft betreden,
worden er plannen gemaakt om
ook de planeten van ons zonne
stelsel te gaan bereizen. Als eer
ste staan Mars, de oude en uitge
droogde planeet, en Venus, waar
van we weinig weten, op het pro
gramma. Mars en Venus zijn
vanaf de aarde te bereiken met
een raket of ruimteschip. Reeds
in 1961 lanceerde de Sowjet-Unie
een onbemande raket naar Venus.
De lancering van ruimtevaar
tuigen vanaf de aarde is veel
moeilijker dan vanaf de maan.
Want de maan is veel kleiner dan
de aarde, dus is haar aantrek
kingskracht, die overwonnen
moet worden, ook veel kleiner
Als men de aarde wil verlaten is
een ontsnappingssnelheid van
11,8 km per seconde nodig. Als
men vanaf de maan een ruimte
vaartuig lanceert is die snelheid
veel kleiner.
Het is dus in de toekomst van
belang dat de maan nü veroverd
wordt. Want in de wetenschap
van nu en in die van de toekomst
zullen verscheidene elementen,
Het parlement van het eiland
Man heeft met 16 tegen 8 stem
men besloten het geschil met En
geland voor te leggen aan het
secretariaat van het gemenebest,
niet aan de V.N. zoals men eerst
van plan was.
Het eilandje in de Ierse zee met
zijn 50.000 inwoners is 'n zelfbe-
sturend deel van Engeland. Het
maakt zijn eigen wetten, met uit
zondering van die, welke het
Britse parlement aanneemt met
de vermelding „ook geldend voor
Man". Dat laatste is gebeurd met
de wet die de piratenzenders het
werken onmogelijk wil maken.
Man vindt dit echter een kwestie
die het zelf moet regelen.
Het aantal, doden als gevolg van
het drinken van vernis op een
feest in Madras, zondag j.l., is
tot 53 gestegen. In het zieken
huis liggen nog 47 mensen, van
wie er twee ernstig aan toe zijn.
In de Indische staat Madras is
het verkopen en nuttigen van
alcoholhoudende drank ver
boden. De politie heeft drie
personen, onder wie de eige
naar van de zaak waar het ver
nis werd verkocht, gearres
teerd.
waarvan de hoeveelheid die op
aarde voorkomt gering is, toch
nodig zijn om verder belangrijk
onderzoek en de toepassing daar
van mogelijk te maken.
Het zal dus zeker belangrijk
zijn om ook de andere planeten
geschikt te maken voor exploita
tie, waarvoor nog veel ontdekt
en veel werk verzet zal moeten
worden.
Overigens zullen de omstandig
heden voor de mens om op de
maan in leven te blijven moeilijk
genoeg zijn. Onder meer is daar
de omstandigheid van de gerin
gere oppervlakte van de maan,
omdat de hemellichamen rond
zijn is de sterke kromming van
de horizon ten opzichte van de
aarde groter.
Vooral oriënteren zal moeilijk
zijn. Waarschijnlijk bezit de maan
geen magnetisch veld, zodat het
gebruik van een kompas niet tot
de mogelijkheden behoort. Bo
vendien zullen allerlei objekten
die niet zo ver van de toeschou
wer verwijderd zijn door de ster
ke kromming, beneden de hori
zon blijven. Toch zijn er ook gun
stige omstandigheden. Voor de
luchtvoorziening kunnen tuinen
aangelegd worden waarvan de
planten zullen medewerken aan
het omzetten van de uitgeadem
de koolzuur in zuurstof. De lange
dagen en nachten op de maan (14
aardse dagen en nachten) kun
nen wat de lichtvoorziening be
treft gunstig beïnvloed worden
door een kolonie of nederzetting
te vestigen op een bepaald ge
deelte, waar de „volle" aarde
voldoende licht zal geven om
kunstmatige verlichting over
bodig te maken.
Bovendien kan men de energie
van de zonnestralen, die niet ge
hinderd door een dampkring op
het maanoppervlak terecht komt,
benutten door die kracht om te
zetten in allerlei vormen van
krachinstallaties die de mens op
de maan nodig heeft.
Juist dat ontbreken van een
dampkring brengt nog een
speciaal gevaar met zich mee.
Wanneer op aarde een meteoriet
valt, wordt het grootste gedeelte
van zijn massa al in de damp
kring zó verhit, dat het soms ton
nen zwaar wegende gevaarte in
kleine stukken gedeeltelijk ver
brandt en slechts enkele resten
op aarde terecht komen.
Op de maan ontbreekt die be
schermende dampkring, zodat
meteorieteninslagen daar veel
sterker aankomen. Toch is ook
dat niet een reden om de maan
maar op te geven, en het is een
verdienste van de mensheid dat
hij voortgaat met te onderzoeken
wat in zijn wereld en heelal ge
beurt, in plaats van te berusten
in hetgeen hem bekend is.
De finalewedstrijd in het toer
nooi om de Europese beker voor
bekerwinnaars zal op Hemelvaarts
dag 23 mei 1968 in het Feijenoord-
stadion in Rotterdam worden ge
speeld. Mocht deze ontmoeting in
een onbeslist eindigen, dan zal ook
de tweede wedstrijd, twee dagen
later op 25 mei, in het Feijenoord-
stadion worden gespeeld. De aan
vang van de finale is bepaald op
20.15 uur.
Het is niet de eerste maal dat
een eindstrijd in het toernooi om
Europa cup II in Rotterdam wordt
gespeeld. Op 15 maart 1963 kwa
men in het Feijenoordstadion Atle-
tico Madrid en Tottenham Hotspur
tegen elkaar uit. De Engelsen won
nen deze ontmoeting toen met
5—1.
De Schotse scheidsrechter T.
Wharton zal op woensdag 13 sep
tember in Rotterdam de wedstrijd
NederlandOost-Duitsland, voor
groep 5 van het toernooi om het
Europese voetbalkampioenschap
voor landenploegen, arbitreren.
Zijn landgenoten J. R. P. Gordon
en A. Hendry zullen hem assiste
ren.
Wharton kan als internationaal
scheidsrechter bogen op een goe
de staat van dienst. In 1962 werd
hij aangewezen om in Glasgow
de finalewedstrijd tussen Atle-
tico Madrid en A.C. Fiorentina
in het toernooi om de Europese
beker voor bekerwinnaars te lei
den.
Het bestuur van de voetbalver
eniging Zaandijk heeft van het be
stuur van de K.N.V.B. een telegram
ontvangen waarin haar wordt me
degedeeld dat Cees Groot voorlo
pig geschorst is en derhalve niet
mag uitkomen voor de Zaanse
tweede klasser.
Aan het verzoek van de minister
van economische zaken om de toe
gangsprijzen voorlopig (hangende
het onderzoek dat naar deze mate
rie zal worden ingesteld) niet te
verhogen zal Aiax niet vnlrloen.
De voorzitter van de landskam
pioen de heer J. van Praag ver
klaarde dinsdagavond, dat het on
mogelijk was nu nog wiiziging in
de plannen te brengen. „De prijzen
staan al op de kaartjes gedrukt en
er zijn zelfs al toegangsprijzen ver
kocht", aldus de heer Van Praag.
We kunnen nu echt niet meer terug
en ik geloof dat de minister dat
ook wel in zal zien. Die prijzen
moeten nu eenmaal omhoog als het
Nederlandse publiek topvoetbal wil
blijven zien. Minister Vondeling
heeft dat al eens gezegd. Wanneer
we de prijzen van ons gaan verge
lijken met die van het buitenland,
wel dan komen we er echt niet zo
slecht vanaf. Wij zijn in Nederland
zelfs nog goedkoper. Ik vind het
dan ook niet meer dan een normale
zaak, dat wij onze prijzen ver
hoogd hebben. En nogmaals... uit
het prettige onderhoud, dat wij op
het ministerie van economische za
ken mochten hebben, meen ik te
mogen concluderen dat de minister
begrip heeft voor ons standpunt".
Tot op zijn huid toe nat van de
zware regenbuien, die gister
nacht boven Nijmegen losbraken,
is woensdagmorgen om kwart
voor zeven in een boerenschuur
aan het Maas-Waalkanaal in Nij
megen de twintigjarige J. B. ach
terhaald, nadat hij dinsdagavond
uitbrak uit de „Pompekliniek" in
Nijmegen.
Hij ontsnapte tijdens het luch
ten in een binnentuin van de iso
leerafdeling van de kliniek. Op
het moment dat de bewaker even
omkeek, zette hij zijn voet op een
vensterbank en slingerde zich
over een twee meter hoge muur.
De bewaker kwam net enkele
passen tekort om hem te kunnen
grijpen. In een oogwenk was B.
daarna in de bossen verdwenen.
Vooral op hem was even later de
gehele klopjacht gericht, omdat
hij als zeer gevaarlijk te boek
staat.
In zijn jonge jaren al was hij
in zijn woonplaats Huizen een
vaste klant van de politie. Drie
jaar geleden verspeelde hij zijn
vrijheid na een gruwelijk mis
drijf. Zijn zevenjarig nichtje
Klazina zag hij er toen op aan,
hem te hebben verraden na een
diefstalletje. Samen met een jon
ger broertje lokte hij het kind
naar een wejland en wurgde het
meisje. Bij zijn berechting werd
hij voor onbepaalde tijd ter be
schikking van de regering ge
steld, om psychiatrisch te worden
verpleegd.
Naar woensdagmorgen bekend
is geworden, heeft B. de gehele
nacht in de bossen rond gezwor
ven. Tegen de ochtend, toen
steeds heviger plensbuien los
braken, zocht hij een schuilplaats
in een schuur vlakbij het Maas-
Waalkanaal. De in de nabijheid
van de kliniek wonende boer, die
van de ontsnapping had gehoord,
deed of hij niets zag en belde de
Politie. Een juist in deze omge
ving opererende patrouillewagen
raasde nog geen minuut later het
erf on en de vluchteling werd
gegrepen.
B. wordt- ingesloten in het huis
van bewaring in Arnhem. Daar
na zal worden beslist wat er ver
der met hem moet gebeuren.
Mevr. Penka Koneva, een reeds
drie jaar in New York wonende
Bulgaarse, heeft dinsdag tegen
over de politie verklaard dat een
onbekende haar 20.000 dollar had
aangeboden voor het vermoorden
van burgemeester John Lindsay
van New York.
Negen dagen geleden had de
onbekende haar in Harlem een
revolver, een doos met kogels en
100 dollar voorschot verstrekt.
Op aanraden van een kennis
had mevr. Koneva de politie op
de hoogte gebracht, die haar in
hechtenis nam wegens het ver
borgen houden van wapens. Het
is niet bekend of de opdracht
gever van de Bulgaarse een blan
ke of een neger was.
Op aanwijzingen van mevr.
Koneva is „de onbekende" aan
gehouden, de 38-jarige neger
Robert Lacey. Na diens arresta
tie verklaarde mevr. Koneva dat
Lacey haar eerst het pistool gaf
en vervolgens geld had aangebo
den om Lindsay te doden.
In de loop van juli zijn bij mili
taire operaties tegen verzetsstrij
ders in Mozambique vijftien Portu
gese soldaten gesneuveld, aldus een
militair communiqué woensdag in
Lourenco Marques uitgegeven.
Aan de zijde van de verzetsstrij
ders vielen in deze maand 127
doden.
De Britse industrie doet een ern
stige gooi naar de levering aan
Nederland van 600 tanks. De
plaatsvervangend directeur ver
koop van het Britse ministerie van
defensie heeft via de persafdeling
van de Britse ambassade in Den
Haag laten verklaren, dat de prijs
voor de Chieftain-tank aanzienlijk
zal kunnen worden verlaagd. Eer
der op de dag had de Britse am
bassade voor de pers een film over
de Chieftain tank vertoond.
Het Nederlandse leger staaf voor
de vervanging van de Centurion
tank, bekend geworden door zijn
verrichtingen in de tweede wereld
oorlog. Als vervanging zouden in
aanmerking komen, behalve de
Chieftain, de Westduitse „Leo
pard", de Franse AMX-30, de
Zweedse „S" en de door West-
Duitsland en Amerika gezamenlijk
geproduceerde MBT-70.
De volksstemming
in West-Irian
Een woordvoerder van secre
taris-generaal Oe Thant van de
Verenigde Naties heeft dinsdag
bevestigd dat de Indonesische
revering beloofd heeft eind 1969
°ev, volksstemming in West-Irian
t" houden over de toekomstige
status van het gebied.
Oe Thant zal volgend jaar een
V.N.-vertegenwoordiger aanwij
zen die ter plaatse het referen
dum zal voorbereiden.
De prijs voor de Chieftain tank,
die wordt vervaardigd in de Royal
Ordnancy Factory in Leeds, een
voertuig van 50 ton, was op een
miljoen gulden gesteld. Blijkbaar
onder de druk van de buitenlandse
concurrentie wil men thans dus.
overgaan tot een belangrijke prijs
verlaging. Hoe groot de prijsver
laging is, werd niet meegedeeld.
Sowjetrussische geleerden heb
ben een instrument ontwikkeld
dat vulkanische erupties kan
voorspellen door het optekenen
van veranderingen in het magne
tisch veld van de aardkorst, al
dus het persbureau Tass. De ge
leerden hadden ontdekt dat de
grote hitte die ontstaat voor een
vukanische uitbarsting, gesteen
ten demagnetiseert. Het natuur
lijke magnetisme verdwijnt bij
de kritieke temperatuur volledig,
zegt Tass. „Het nieuwe instru
ment kan uitbarstingen veel eer
der voorspellen dan seismische
meetapparatuur. Deze voorspel
lingen zullen net zo'n routine
kwestie worden als weerberich-
Mt
Naar het Indonesische blad
„Peloper Baroe" meldt, heeft de
Chinese ambassade in Djakarta
laten weten, dat zij de muur om
het ambassadeterrein niet zal la
ten verlagen, voordat de schade
is hersteld die vorige week za
terdag bij een betoging werd aan
gericht.
Volgens een gemeentelijke ver
ordening mogen heiningen langs
de openbare weg niet hoger dan
anderhalve meter zijn. De muur
om het Chinese ambassadeterrein
is vier meter te hoog.
De Canadese politie heeft on
geveer de helft van naar schat
ting 1.200 olieverfschilderijen ach
terhaald die door een internatio
nale bende met valse bankbiljet
ten en chèques waren gekocht.
Een woordvoerder van de po
litie zei dat de schilderijen, die
voornamelijk bij kunsthandela
ren in Italië, Nederland en West-
Duitsland waren gekocht, echt
zijn maar van middelmatige
kwaliteit. De bende, bij de poli
tie bekend maar nog op vrije
voeten, wilde de werken voor tien
maal de waarde in Canada ver
kopen.
Op 1 augustus j.l. waren bij de
dienst luister- en kijkgelden
2.494.557 televisie-toestellen aan
gegeven tegen 2.480.519 op 1 juli.
Het aantal geregisteerde radio
toestellen bedroeg op 1 augustus
legen jU&jm pp I juli,
