3
4
5
HOPELOOS
Het zwakke punt in deze overeenkomst was dat ieder wist
dat er niets van terecht zou komen. Het noordelijke deel
van Vietnam, met ijzeren discipline geleid door Ho Tsji
Minh's communisten (daar leden de Fransen de vernieti
gende nederlaag van Dien Bien Phoe, zou prompt een com
munistische meerderheid aantonen, daar twijfelde niemand
aan. En doordat dit het volkrijkste deel was, zou de stem-
menmeerderheid van het zuiden daar nooit tegen op kunnen
wegen.
Keizer Bao Dai, het zuidelijk staatshoofd, zag er kennelijk
ook zo weinig in dat hij weigerde zijn comfortabel verblijf
aan de Rivièra op te geven. En in het zuiden dacht de re
gering over de noordelijke verkiezingen als een farce. Een
regering overigens die eerst allerlei halve en kwart bur
geroorlogen moest bedwingen tussen allerlei sekten, boed
dhisten in soorten en katholieken.
Terwijl Dai verdween, Ngo Dinh Diem eerst premier en
later eerste president van de republiek Zuid-Vietnam werd,
begon de strijd die nu nog voortduurt. Eerst werkelijk als
een actie tegen Diems dictatuur. Zeker niet alleen de com
munisten namen er aan deel in de Vietcong. Diem bestreed
de Vietcong, die dan haast automatisch steeds meer com
munistisch wordt, met harde hand. Kort voor Diem ver
moord werd, kreeg hij het ook nog gewapenderhand aan
de stok met boeddhisten en andere godsdienstige groepen,
die zich door de katholieke premier tekort gedaan voelden.
HET GEVAAR
Ondertussen was wel duidelijk dat een hereniging via ver
kiezingen er nooit zou komen en het noorden begon nu pas
goed de Vietcong in het zuiden te helpen met wapens, met
manschappen en met een degelijke communistische indoc
trinatie. Er werd met terreur gewerkt: moorden, bomaan
slagen waren aan de orde van de dag en de onpopulaire
Diem zag zijn toch al nooit over het hele land geldende ge
zag steeds verder teruglopen. De militaire junta's die na
zijn vermoording regeren hebben wederom met tal van on
derlinge oorlogjes te maken, een verdeeldheid waarbij de
Vietcong natuurlijk wèl vaart.
De Amerikanen zijn dan nog amper partij in het conflict. Er
zijn wat militaire adviseurs, maar begin 1962 zijn dat er
maar enkele duizenden. Naarmate de Vietcong echter ter
rein wint, gaat men zich in Washington ongerust maken.
Als heel Vietnam communistische wordt, dan is Laos dat
zeer snel ook. De rechtse, neutralistische en communistische
fracties strijden daar al lang en weliswaar is er een soort
verdeling van het land tot stand gebracht, maar die zal niet
lang meer duren als Saigon ook rood is.
En dan komt Cambodja, waar de koning eerst premier wordt
en dan president, maar bij alle wisseling van zijn status
steeds al leunt op Peking. Natuurlijk kan de nog geringe
strijd in Thailand na dergelijke successen aangewakkerd
worden, alsmede de door de Britten vrijwel bedwongen com
munistische revolutie in de jungle van Malakka. Nog maar
een stap verderop lgt idan Indonesië, waar president Soe-
karno vrijwel aan de leiband liep van een machtige op Pe
king georiënteerde communistische partij.
DOMINO
Het is de theorie van de dominostenen: de een valt na en
door de ander. Peking kondigt al aan dat de V.S. daar niets
tegen kunnen doen: dat is toch maar een papieren tijger.
De papieren tijger besluit te laten zien dat hij goede tan
den heeft. In snel tempo wordt de Amerikaanse hulp ver
sneld. Er komen divisies met helicopters en alle mogelijke
zwaar materiaal. De Vietcong, die al steden veroverde in
reguliere veldslagen (Binh Gia in januari 1965), ziet de
al voor het grijpen liggende overwinning ineens weer ver
keken.
Dat is de situatie nu. Israels generaal Mosje Da jan, die
rondkeek om wat meer van guerilla te leren, constateert dat
er geen kijk meer is op een communistische overwinning.
Daarentegen zien de experts ook duidelijk dat de Ameri
kanen met hun voorliefde voor grootscheepse operaties nooit
een eind kunnen maken aan de junglestrijd en de guerilla
in de steden. Het is met een kanon op een mug schieten:
de Vietcong kan met kleine eenheden, desnoods alleen
's nachts, vechten en weer weg zijn voor het grote Ameri
kaanse apparaat in actie komt.
Van meer belang gaan de V.S. het dan ook vinden ora de
bevolking in de landelijke gebieden te leren dat ze onder
de paraplu van Washington zelf voor him eigen veiligheid
kunnen zorgen en zien dat ook leven in een niet-commu-
nistiseh systeem in rust kan verlopen. Inderdaad schijnt er
een eind gekomen te zijn aan wat de Vietcong nog het mees
te profijt bracht: de apathie der bevolking die na zo'n 35
jaar oorlog nog maar één ding wenste: in rust te leven, wie
die rust ook brengen zou.
REMISE
Geen der partijen kan de ander definitief verslaan, zo zit
de zaak militair muurvast. Wanneer de noordelijken er in
zouden berusten dat er dan maar niets komt van hereni
ging en dat de zeventiende breedtegraad grens wordt en
scheiding tussen politieke systemen, dan was de kwestie-
Vietnam ten einde.
Ho Tsji Minh denkt zo echter niet. Wellicht rekent hij er
op dat de Amerikanen het wel eens zat zullen worden zo ver
weg hun oorlog te voeren; hijzelf heeft nog genoeg geduld.
Wellicht ook is hij zelf de oorlog al beu en wil hij het aan
de loop van de historie overlaten hoe ooit nog eens een
hereniging tot stand komt, bijvoorbeeld doordat Zuid-Viet
nam in vrede nam binnenuit communistisch wordt, af doordat
het verschil tussen de ideologieën vervaagt. Maar als hij
zo al zou willen denken, dan zou hij niet kunnen. Door geo
grafische noodzaak moet hij zich wel oriënteren op zijn buur
China en daardoor is hij meegesleept in de interne strijd
tussen de twee soorten communisme, die in de loop van de
Vietnamese oorlog ook zijn ontstaan.
In Moskou leeft de filosofie dat het gewenst is vreedzaam
samen te leven met andersdenkenden. Komt daar langs par
lementaire weg een communistisch regiem, dan is dat mooi,
maar daarop moet men niet wachten. En zeker moet men
de Russische welvaart, of die van mogelijk toekomstige com
munistische landen, niet vergooien door dit proces met ge
weld te verhaasten. Moskou weet wat een kernoorlog kan
betekenen en het heeft daar teveel bij te verliezen dan
dat het nog geïnteresseerd kan zijn in een mogelijke winst.
VERBODEN VREDE
Peking denkt anders. Het houdt vast aan de veel stalinis-
tischer theorie dat communisme slechts met strijd is te
verbreiden en dat het de taak van iedere weldenkende
communist is naar vermogen daaraan bij te dragen. Een
leer die ze niet zonder succes in Azië en Afrika hebben
uitgedragen, zozeer dat Moskou ijverig aan de gang is ge
gaan om verloren aanhang terug te winnen. Ook niet zon
der succes.
Zo is bijvoorbeeld Noord-Korea allesbehalve meer een
paladijn van Peking. De Russen willen ook graag Noord-
Vietnam naar hun kamp terugbrengen, wat ze doen door
flink steun te verlenen, waarbij ze echter net niet zover
gaan dat ze zelf in conflict komen met de V. S. Zeker ver
wenst Moskou die strijd, die een aanzienlijke bemoeilij
king vormt voor het terugwinnen van Ho voor de Russi
sche lijn.
Aan de andre kant echter willen de Russen ook graag hun
relatie vooral met de V. S. goed houden. Dat zijn de twee
kernmachten die er toe doen, die elkaar kunnen vernieti
gen en beide weten wat dat inhoudt. En die dus haast zijn
voorbestemd om samen te werken om verdere verspreiding
van kernwapens tegen te gaan. Het probleem is echter dat
Moskou het zich nu niet kan permitteren al te lief om te
gaan met het land dat communistische broeder Noord-
Vietnam bombardeert. Dat zou een eind maken aan alle
toenaderingspogingen tot Ho Tsji Minh, het zou ook het
nu weer groeiende aanzien van Moskou bederven in die
landen die eerst zoveel met Peking ophadden.
MOEDELOOS
Zo zit de zaak diplomatiek vast. Oe Thant heeft gezocht
naar een doorbraak in deze impasse, maar hij heeft noord
en zuid niet aan de onderhandelingstafel gekregen. Hij is
er zo moedeloos van geworden dat hij maar liever geen
secretaris-generaal der V. N. meer wil zijn. President
Johnson heeft enige malen gepoogd de noordelijken aan
tafel te krijgen, maar het is niet gelukt.
Hij heeft via een omweg nog eens geprobeerd een Rus
sische bemiddeling uit te lokken, namelijk door aan Rus
land een reeks toenaderingsvoorstellen te doen inzake
Europa. De Russen gingen er niet op in. Misschien hebben
ze ook geen kans om te bemiddelen. Zelfs al zou Hanoi
nog zo graag willen luisteren naar een Moskous advies om
te praten en eventueel te wachten tot Zuid-Vietnam van
zelf zich bij het noorden voegt, dan zou hij daar geen ge
volg aan kunnen geven. Immers zijn buurt is China, dat
bovendien duizenden en duizenden „adviseurs" en helpers
op zijn gebied heeft. Hoe kan hij zich permitteren de Chi
nezen te beledigen door zich aan de zijde te scharen van
de Russen, die in Chinese ogen thans de ergste viianden
zijn? Zelfs nu Peking door interne ruzies wordt verscheurd
en internationaal de ene politieke nederlaag na de andere
lijdt, zelfs nu kan dat niet. Het is ook nog de vraag of
zoals vaak wordt beweerd de sleutel tot oplossing van
de kwestie-Vietnam in Moskou ligt. Maar waar hij dan
kan liggen, dat weet geen mens.
Intussen gaat de wreedheid door, wreedheid die zowel
bedreven als ondergaan wordt door Vietnamezen en Ame
rikanen, die er nu meer troepen hebben dan het hele Zuid-
vietnamese leger sterk is. Een zinloos bloedvergieten,
want militair valt er noch door de ene, noch door de an
dere partij meer iets te winnen. En voor het uitpraten van
de zaak zijn nog altijd te veel en te ingewikkelde bar
rières. Natuurlijk zou morgen een eind kunnen komen aan
het vechten dat toch geen bereikbaar doel meer heeft.
Maar hoe daarvoor het verlossende woord gesproken zou
kunnen worden, dat is niet duidelijk. De enige hoop is dat
er toch nog voortdurend gezocht wordt naar een medicijn
tegen deze nog steeds voortwoekerende zweer die de toch
nog tere vredesgezindheid van de wereld zo bedreigt.
