Opdracht
aan drs. Schmelzer tot
kabinetsformatie
Peru geteisterd door zware
aardbeving
WATERFABRIEK
VOOR DE PZEM
BIJ TERNEUZEN
Grootste zeewater-
verdampers
ter wereld
Mr Cals over de
formatieopdrachi
RADIO DF KOON
VEILIGHEIDSMAATREGELEN VOOR
ZEVENLANDENCONFERENTIE OVER
VIETNAM IN MANILLA
HET WEER
VERVROEGDE VERKIEZINGEN
Mening van
mr Toxopeus
Moeilijkheden
Drs Schmelzer
bij premier Cals
Drs Schmelzer
zal vandaag
twee fractieleiders
ontvangen
GENERAAL MACHMOED: BEWIJZEN
AANVOEREN OF ANDERS ZWIJGEN
PRES. JOHNSON VERTROKKEN
NAAR HET VERRE OOSTEH
Ver Staten willen vrede met China'
Honderden slachtoffers
WOENSDAG 19 OKTOBER 1966
22e Jaargang No. 6798
Weerbericht
Kogelvrije wagen
STAKING
FINSE ZEELIEDEN
Hoogwater
Zon- en
Maanstanden
PROF. GIELEN
BEDANKT
VOOR DE K.V.P.
Soekarno
is bijgelovig
AMERIKAANSE
PREDIKANT
VERMOORD
Paniek
Golven
van 50 nieter
TWAALF NEWYORKSE
BRANDWEERLIEDEN
VERMIST
Breuklijn
'TMtwring bij •baaaoiMtb TERNEUZEN
)(recteur-Hoofdrea»ct«or: L vn d# Sand#
Redactie- ea
Administratie-adres: Smidawal
Telefoon: 0X150—2073
Gironummer: 38150
Abonnementsprijs f 7,20 per kwartaal; per
naand f 2,40; per week 58 ct. Losse nrs 12 ct
VRIJE ZEEUW
Uitgeefster N.V. v/h Firma P. J. van de Sande te Terneuzen
Advertentieprijs per mm 18 ct; minimum per
ir vertentie 2,40.
Rubriek „Kleine Advertenties" (géén handels
advertenties) 5 regels 1,10. Iedere regel meer
'12 ct. Kleine advertenties bij vooruitbetaling.
Vermelding: Brieven onder nummer, of „Adres
Bureau van dit Blad" 20 cent verhoging,
inzending advertenties uiterlijk tot n.m. 2 uur.
tot 10 uur voormiddag.
Voor het gecomb. maandag/dinsdag-nummer
De Provinciale Zeeuwsche Elec-
triciteitsmaatschappij (P.Z.E.M.) te
Middelburg heeft aan Werkspoor
- Amsterdam (behorend tot het
concern der verenigde machine
fabrieken) opdracht gegeven voor
de bouw van een zoetwaterfabriek
bij Terneuzen.
Het gedestilleerde water uit de
installatie wordt verkregen door
verdampen van zeewater uit de
Westerscheide in twee verdampers
De capaciteit van elk van deze
eenheden zal circa 15.000 kubieke
meter gedestilleerd water per dag
bedragen.
Deze eenheden zullen daarmee
de grootste van hun soort in de
wereld worden.
Het geproduceerde water zal
krachtens een overeenkomst tus
sen de P.Z.E.M. en de waterlei
dingsmaatschappij aan laatstge
noemde worden geleverd die dan
de distributie ervan zal verzorgen.
Verwacht wordt dat de fabriek
eind 1968 in bedrijf zal worden ge
steld, aldus een gezamenlijke me
dedeling van de P.Z.E.M., de in
dustriewatervoorziening en Werk
spoor Amsterdam.
Werkspoor voegt hieraan toe dat
haar huidige capaciteit aan man
kracht en outillage voldoends is
om deze opdracht in de gestelde,
tijd uit te voeren.
Na afloop van de dinsdagoch-
ADVERTENTIE
TERNEUZEN
Noordstraat 102 Tel. 01150-3128
De politie in Manilla, waar vol
gende week de conferentie van
zeven landen over Vietnam be
gint, heeft een schoonmaakcam-
pagne onder verdachte personen
ingezet. Velen met een aanteke
ning in hun strafregister zullen
gedurende de conferentie worden
opgeborgen.
Ruim tweeduizend politieman
nen, vermomd als taxichauffeur,
kelners, serveersters of fotografen
zullen een oogje in het zeil hou-
den.
De conferentie zal worden bij
gewoond door staatshoofden of
regeringsleiders uit de Philippij-
nen, Australië, Nieuw-Zeeland,
Thailand, Zuid-Vietnam, Z.-Korea
en de Verenigde Staten.
ENKELE BUIEN.
Ons land bevindt zich nog
steeds onder invloed van een
thans nabij de Ierse Zee gelegen
depressie. Het lagedrukgebied
verplaatst zich langzaam opvul
lend in noordoostelijke richting.
Dinsdag passeerde een front
van de depressie ons land met
veel bewolking en enige regen.
Vandaag komen enkele opkla
ringen voor. Daar echter rand-
storingen van de depressi# over
trekken, vallen ook plaatselijk
enkele buien. De wind, die aan
vankelijk zuidelijk is en later
naar zuidwest ruimt, wakkert
tijdelijk weer aan tot krachtig
en aan de kust tot hard. In het
temperatuurverloop komt wei
nig verandering.
medegedeeld door het K.N.M.I. te
De Bilt, geldig tot hedenavond.
Weinig verandering
Wisselende bewolking met
plaatselijk enkele buien. Matige
ot krachtige, aan de kust nu en
ilan harde zuidelijke wind, rui
mend naar zuidwest. Weinig ver
andering in tgrnseistuur.
Het kabinet der koningin deelt mede:
Koningin Juliana heeft op paleis Soestdijk de voorzitter van de
Tweede Kamerfractie van de katholieke volkspartij, drs W. K. N.
Schmelzer, ontvangen en hem opgedragen een kabinet te vormen.
De heer Schmelzer heeft verzocht deze opdracht in beraad te mogen
houden. Hij zal zo spoedig mogelijk mededelen, of hij deze opdracht
kan aanvaarden.
In het bevestigend geval zal hij tevens berichten, of het door hem
te vormen kabinet zich mede tot taak stelt de bevordering van ver
vroegde verkiezingen en de ontbinding van de Tweede Kamer op korte
termijn.
tend gehouden kabinetsvergade
ring zei premier Cals in antwoord
op vragen naar aanleiding van de
aanwijzing van een formateur:
„Het is duidelijk, dat de formule
ring van de opdracht aan de heer
Schmelzer bijzonder ruim is". Ook
blijkt dat de koningin zelf niet de
verantwoordelijkheid voor een be
sluit tot kamerontbinding neemt.
Hiervoor is immers een verant
woordelijk minister nodig. „Als de
formateur slaagt, is hij daarmee
ook 'verantwoordelijk voor de
eventuele kamerontbinding".
Vrijdag komt het demissionaire
kabinet opnieuw bijeen. Op een
vraag of het mogelijk is dat ledèn
van zijn kabinet ook zitting zullen
nemen in een volgend kabinet, ant
woordde de premier: „Geen com
mentaar".
Mr. E. H. Toxopeus, voorzitter
van de liberale fractie in de Twee
de Kamer, had de aan de heer
Schmelzer verstrekte opdracht tot
het vormen van een kabinet ver
wacht. Hij noemde de opdracht
„erg ruim", waar men „van al'es
onder kan verstaan".
De heer Toxopeus meende, dat
de heer Schmelzer, indien deze
zijn opdracht zal aanvaarden, al
tijd zal kunnen slagen, juist omdat
hij daarmee veel kanten op kan.
De heer Nederhorst. voorzitter
van de P. v. d. A.-fractie, zei dat
de heer Schmelzer voor grote
moeilijkheden staat. Dat hij zeker
zal slagen zoals de heer Toxopeus
had gezegd, leek hem erg optimis
tisch. Van de 16 formateurs, die in
de laatste tien jaar tijdens een cri
sis zijn opgetreden, zijn er slechts
drie in geslaagd een kabinet te vor
men, zo zei hij.
De formulering van de opdracht
noemde drs Nederhorst interes
sant, die laat de heer Schmelzer
alle vrijheid. Hij kan een kabinet
vormen dat vervroegde verkiezin
gen uitschrijft, maar ook één waar
bij deze normaal op 23 mei zullen
plaatsvinden. Zowel een zaken
kabinet, een parlementair kabinet
als een extra-parlementair kabinet
zijn mogelijk.
Op een vraag of hij persoonlijk
voelt voor een voortzetting van 't
kabinet-Cals, antwoordde hij dat
het huidige kabinet door de K.V.P.
in de steek is gelaten. De kansen
hierop leken hem dan ook niet
reëel.
De heer Schmelzer, aan wie op
dracht is verleend tot het samen
stellen van een kabinet, is dinsdag
middag bij de demissionaire minis
ter-president geweest. Het ge
sprek, dat gehouden werd op het
kabinet van de premier tussen
beide katholieke politici, duurde
van 15.15 uur tot ongeveer 16.45
uur.
De heer Schmelzer ontweek de
vraag, of het overleg een plezie
rig verloop had gehad. Er was, zo
In Nieuw-Zeeland, waar de Ame,
rikaanse president vandaag voor
een tweedaags bezoek arriveert,
zijn eveneens stringente veilig
heidsmaatregelen getroffen. De
persoonlijke lijfwacht van Johnson,
die vijftien tot vijfentwintig man
omvat, wordt versterkt met bijna
zeshonderd politiemannen. Er is
voorts een onbekend aantal sol
daten en leden van de geheime
dienst op de been.
Men heeft een man gearresteerd,
nadat deze 'n dreigbrief aan John
son had geschreven. De president
en zijn echtgenote zullen in een
met kogelvrije ruiten uitgeruste
auto, die uit de Verenigde Staten
naar Nieuw-Zeeland is gebracht,
door Wellington rijden. Men ver
wacht betogingen tegen de Ame
rikaanse Vietnam-politiek.
Zes Finse scheepvaartmaat
schappijen zijn betrokken bij een
staking, die door het vakver
bond van zeelieden is ontketend
naar aanleiding van een geschil
over overuren. Verwacht wordt
dat een honderdtal schepen door
de staking zal worden getroffen.
WOENSDAG 19 OKTOBER
v.m. n.m.
Breskens 4.51 5.16
Terneuzen -5.27 5.52
Hansweert 6.01 6.26
Walsoorden 6.10 6.35
DONDERDAG 20 OKTOBER
v.m. n.m.
Breskens 5.40 6.16
Terneuzen 6.16 6.52
Hansweert 6.50 7.26
Walsoorden 6.59 7.35
ZON MAAN
op onder op onder
Okt.
19 7.11 17.39 14.04 20.46
20 7.13 17.36 14.54 21.50
De Nijmeegse hoogleraar (en
oud-minister van onderwijs)
prof. dr. J. J. Gielen deelt het
A.N.P. mee, dat hij heeft bedankt
voor zijn lidmaatschap van de
K.V.P. Dit, zo verklaart hij, naar
aanleiding van de houding van
de tweede-kamerfractie van de
K.V.P. jegens het kabinet-Cals
en de daarop door de partij ge
geven toelichting.
zei hij, sprake van een uitstekend
gesprek.
Intussen heeft premier Cals de
Tweede Kamer laten weten, het op
prijs te stellen om gedurende de
periode, dat het kabinet demissio
nair is, in ieder geval die aange
legenheden aan de orde te stellen,
waarvan uitstel van behandeling
bezwaarlijk zou zijn.
De kabinetsformateur, drs W.
K. N. Schmelzer, zal vanmorgen
om half twaalf de waarnemend
fractieleider van de K.V.P., de
heer Van der Ploeg, ontvangen.
Vanmiddag om drie uur wordt
de A. R.-fractieleider, de heer
Roolvink, op zijn kantoor aan
de Alexanderstraat verwacht.
Gisteren voerde hij met premier
Cals een algemeen oriënterend
gesprek over de vraag welke
belangrijke aangelegenheden in
's lands belang op korte termijn
moeten worden afgedaan.
Op zijn dinsdagavond in
„Nieuwspoort" gehouden eerste
persconferentie als formateur
tijdens de huidige kabinetscri
sis vroeg de heer Schmelzer de
aanwezige journalisten er be
grip voor te willen hebben, dat
het ruime karakter van zijn op
dracht hem beperkingen oplegt,
wanneer het gaat om het geven
van informaties aan de pers.
De formateur ziet de ruimte
die hij bij zijn opdracht tot for
matie heeft mede afhankelijk
van degenen met wie hij contact
zal opnemen. Verwacht mag
worden dat hij nog meer perso
nen zal raadplegen.
Uit de formulering van de op
dracht en uit het feit dat niet
eerst een informateur werd be
noemd concludeert de heer
Schmelzer, dat een zo snel mo
gelijke werkwijze gewenst is.
Hij zei niet te kunnen zeggen
hoeveel tijd hij voor een forma
tie, zo hij daarin mocht slagen,
nodig zou hebben. Immers tal
van factoren onttrekken zich
aan zijn invloed, zoals bijvoor
beeld de mogelijke behoefte bij
bepaalde fracties aan beraad of
het verblijf van te consulteren
personen buitenslands.
Hij zei niet de mening te zijn
toegedaan dat een formateur
ook altijd minister-president
moet worden. Soms kan deze als
fractieleider wel eens van me
ning zijn in die positie meer
voor het belang van het land te
kunnen doen. In de huidige si
tuatie, waar het gaat om een
kabinet voor een korte tijdspe
riode is het denkbaar dat een
kabinet met niet uitgesproken
politieke signatuur optreedt.
Van een dergelijk kabinet zou
hij dan ook niet de leiding op
zich kunnen nemen.
De militaire commandant van
Djakarta, generaal Machmoed,
heeft maandag tegen politici en
leiders van organisaties gezegd
dat zij bewijzen moeten aanvoe
ren dat president Soekarno bij
de mislukte staatsgreep betrok
ken is geweest of anders hun
mond houden.
Er moet met parlementaire
middelen worden gestreden.
Wanneer men het recht in eigen
handen néémt, ontstaat er chaos,
waarschuwde hij.
„Extreme maatregelen tegen
de president zou hij niet tole
reren. De m'iitairen zullen alle
grondwettelijke middelen toe
passen, voordat zij toegeven aan
de volksdruk en generaal Soe-
harto zal de zaken in handen
nemen op grond van de hem op
11 maart verleende macht.
Meer dan honderd onderwij
zers zijn volgens de minister van
onderwijs, Sarino Nangoenpra-
PRESIDENT JOHNSON
IN HONOLULU
Honolulu: Tijdens zijn reis naar
het Verre Oosten maakte presi
dent Johnson zijn eerste stop in
Honolulu. Op de foto de president
met de traditionele bloemen
krans om, temidden van de mooie
inwoonsters van Honolulu.
noto, verdwenen of gearresteerd
na de mislukte staatsgreep,
waardoor een groot tekort aan
onderwijzers is ontstaan. In Dja
karta ontvangen 100.000 kinde
ren van de schoolgaande leeftijd
geen onderwijs, zei hij.
Volgens het Bandoengse stu
dentenweekblad „Mahasiswa In
donesia" is president Soekarno
bijgelovig. Hij meent dat twee
bomen in de paleistuin in Bogor
niet geveld mogen worden, „an
ders valt het paleis in". Ondanks
zijn verbod hebben studenten
onlangs een van de twee bomen
omgekapt, zegt het blad.
IJVERAAR VOOR
RASSENINTEGRATIE
Te Columbus in de Amerikaan
se staat Ohio is maandag een pre
dikant vermoord, die zich zeer
heeft ingespannen voor rasseninte
gratie. De vermoorde, dominee
Spike, was een van de oprichters
in 1964 van de organisatie
Mississippi Delta Ministry", die
militante ijveraars voor rassenge-
lijkheid uitzond.
Dominee Spike is dood aange
troffen in een religieus centrum.
De politie zegt dat hij is aangeval
len met een stomp voorwerp.
Een korte maar krachtige aard
beving heeft maandagavond in
Peru enige honderden mensen
het leven gekost en grote mate
riële schade aangericht. Presi
dent Belaunde Terry heeft op
dacht gegeven tot een groot
scheepse hulpactie. De meeste
slachtoffers vielen in de hoofd
stad Lima en dq nabijgelegen ha
venstad Callao.
Zeventig mensen vonden daar
volgens voorlopige cijfers de
dood. In Huacho, ruim 130 km
ten noorden van Lima, waër zich
het epicentrum van de beving
bevond, vielen dertig doden. Er
worden nog veel mensen vermist.
Voor zover bekend zouden zich
onder de slachtoffers geen bui
tenlanders bevinden.
De aardbeving deed zich voor
om 16.41 uur plaatselijke tijd en
duurde vijftig seconden. De bijna
twee miljoen inwoners van Lima
renden in paniek de straat op,
terwijl scherven van barstende
ruiten neerkletterden en muren
scheurden. Vele huizen stortten
in of werden zwaar beschadigd.
In Callao kwamen vijftien men
sen om het leven, toen een oude
kerk gedeeltelijk instortte. In
een straat ontstond een diepe
scheur van enkele meters breed.
De aardbeving was de zwaar
ste die Peru ooit teisterde. Enke
le uren later veroorzaakte een
nieuwe zwakke aardschok op
nieuw paniek in Lima.
Tientallen kleine plaatsen aan
de kust hebben geleden van de
vloedgolf die door de beving werd
teweeggebracht. Te Callao,
Huarmey en Barranca hebben
golven van 50 meter vaartuigen
opgenomen, gebouwen verwoest
en straten overstroomd. De Pan-
amerikaanse- weg is door grond
verschuivingen tot 100 km af
stand van Lima vernield.
Het leger heeft tenten opge
slagen voor daklozen.
Puente Piedra, 15 kilometer
ten noorden van Lima, is voor
negentig procent verwoest. Het
zuiden van Peru schijnt niet ge
troffen te zijn.
Peru is evenals Chili gelegen
op een z.g. breuklijn in de aard
korst. Gemiddeld worden er tien
zwakke schokken per dag en vijf
wat krachtiger per jaar geregi
streerd. In mei 1940 vielen er bij
een aardbeving enkele duizenden
doden. In 1950 en 1959 eisten
aardbevingen verscheidene hon
derden mensenlevens.
Bij een brand in de zakenwijk
van Manhattan zijn dinsdagmor
gen twaalf brandweerlieden ver
mist. Gevreesd wordt, dat zij be
dolven zijn onder een instorten
de muur. Tweehonderd brand
weerlieden, acht artsen en zeven
verpleegsters waren naar de
plaats van de brand gezonden.
In het brandende gebouw wa
ren naar verluidt chemicaliën en
textiel opgeslagen.
Later werden zes doden ge
vonden. Men heeft de hoop opge
geven voor de andere zes brand
weerlieden. Bij de brand werden
nog 17 brandweerlieden gewond.
Gevreesd wordt dat het doden
cijfer over het gehele land geno
men in de honderden loopt. De
kracht van de aardbeving be
droeg zeven op de twaalfpunts
internationale schaal.
President Johnson is maan
dagmiddag (plaatselijke tijd) op
weg naar het verre oosten in
j Honoloeloe aangekomen, waar
enkele duizenden mensen hem
op het vliegveld verwelkomden.
In een korte toespraak herhaal
de hij dat van de op 24 oktober
beginnende conferentie in Ma
nilla, waaraan hij zal deelne
men, geen spectaculaire resul
taten moeten worden verwacht.
„Wij zullen in Manilla geen
konijnen uit een hoed toveren".
zo zei hij. Sommigen hadden een
nieuwe oorlogsstrategie voor
speld, anderen een nieuw vre
desinitiatief, maar volgens John
sons woorden zullen geen van
beide voorspellingen uitkomen.
De Amerikaanse militaire stra
tegie staat al heel duidelijk vast
en wat de vredespogingen be
treft is het woord nu aan Hanoi.
Van het vliegveld reed John
son naar het „Oost-Westcen
trum" van de universiteit van
Hawaii, waar hij een rede uit
sprak. De president legde er in
deze rede de nadruk op dat de
Verenigde Staten vrede willen
met China.
