Nederland-
Hongarije
HENDRIK VERWOERD f
Hedenavond in Feijenoordstadion i
Pagina 3
Donderdag
65 jaar
Vurig
nationalist
Hoofdredacteur
Minister
Bantoe-wet
Premier
Aanslag
Vakbondsleider
in Trinidad
neergeschoten
Russische
rpke*r»r«even
beëindigd
Moeder niet
vijf kinderen
in Gent
omgekomen
Stiptheidsactie bij
Belgische loodsen
PLEEGDE
MUSSOLINI
ZELFMOORD
POLITIE MAAKT
TWEE MEISJES
UIT TAHITI BLIJ
Woensdag 7 september 66
DE VRIJE ZEEUW
Hendrik Verwoerd was van
Nederlandse afkomst. Hij werd
op 8 september 1901 te Am
sterdam geboren.
Zijn ouders, Wilhelm Johannes
en Anna Verwoerd, emigreer
den naar Zuid-Afrika toen hi.j
één jaar oud was. Zij vestig
den zich in Brandfort in Oran
je-Vrijstaat.
Verwoerd zou donderdag
zijn 65e verjaardag vieren. Hij
werd in september 1958 pre
mier van Z.-Afrika. Hij wordt
beschouwd als de grondlegger
van de apartheidsleer, die vol
ledige rassenscheiding bete
kent. Voordat hij werd gekozen
tot leider van de nationalisti
sche partij was hij zeven jaar
lang minister voor inheemsen.
Verwoerd is sinds zijn school
dagen een vurig nationalist ge
weest, die streefde naar onaf
hankelijkheid van het land.
Zijn politiek wekte grote open
bare controversen. In 1960
ontsnapte hij ternauwernood
aan de dood bij een aanslag.
Twee revolverkogels raakten
zijn hoofd, hij herstelde hier
van zó goed dat daar nog maar
weinig van te merken was.
Hij was een harde werker,
aan wiens aandacht niets ont
snapte. Hij was zoals veel van
zijn landgenoten lid van de
Ned. Herv. kerk en baseerde
zijn rassenpolitiek op het evan
gelie. Oppositie van buiten zijn
partij kon hij goed, van binnen
zijn partij echter niet verdra
gen.
In 1927 huwde Hendrik Ver
woerd Elizabeth Schoombee,
het echtpaar kreeg zeven kin
deren, vijf zoons en twee
dochters. Verwoerd was een
rustige huisvader, die zelden
boos werd. Voor zover bekend
had hij geen liefhebberij.
Verwoerd werd in Zuid-
Afrika in 1936 bekend door z'n
protest, als leider van een
groepje professoren te Stellen-
bosch, tegen toelating tot Z.
Afrika van Joodse vluchtelin
gen uit Duitsland. Het jaar-
daarop, toen een nieuw Afri-
kaanstalig dagblad „Die Trans
valer" werd opgericht in Jo
hannesburg, liet hij zijn acade
mische loopbaan varen om
hoofdredacteur te worden, wat
hij. elf jaar lang is gebleven.
Het blad was het orgaan van
de nationalistische partij ge
worden. Tijdens de tweede we
reldoorlog steunde hij in zijn
blad dat deel van het Afri
kaanse volk dat tegen de oor
log was. Hij diende een aan
klacht in tegen zijn concur
rent, de „Star" te Johannes
burg, wegens laster. Dit blad
had beweerd dat zijn „geeste
lijk tehuis dichter bij Berchtes-
gaden" dan bij Z.-Afrika lag.
Hij verloor deze zaak.
In 1947 „boycotte" zijn blad
de reis van de Britse konink
lijke familie door het land.
Intussen nam hij een actief
aandeel in de politiek. Achter
eenvolgens werd hij bestuurs
lid van de nationale partij, lid
van de federale raad van deze
partij en vice-voorzitter voor
Transvaal.
In 1950 werd hij minister
voor zaken die de inheemsen
betreffen. In deze functie, die
hij acht jaar lang bekleedde,
ontwierp hij mede de „apart
heidspolitiek", die volgens
hem de blanken zou bescher
men in de blanke gebieden en
de negers in de negergebieden.
Geleidelijk werden de apart-
heidswetten ingevoerd. Ver-
woerds voornaamste doel was
geleidelijke, vermindering van
de negerarbeiders in de steden,
maar door opbloei van de in
dustrie kwamen er juist meer.
Verwoerd kwam daardoor in
conflict met de zakenbelangen
en andere stadsbelangen.
Zijn meest omstreden wet is
die van 1953 over het bantoe-
onderwijs, waardoor het toe
zicht op dit onderwijs in zijn
handen kwam. De 'rooms-ka
tholieke kerk wilde haar scho
len niet aan het ministerie
overleveren en verloor daar
door de regeringssubsidies, de
Anglicaanse kerk sloot haar
scholen, andere scholen pro
testeerden. Verwoerd zorgde
voor betere huisvesting door
het bouwen van negerwijken
en het opruimen van krotten-
buurten. Wel moesten de ne
gers meer huur betalen. Ne
gers konden geen eigendom
men meer kopen in negerste
den, stadsgebieden waren vol
gens Verwoerd aan blanken
voorbehouden. Hij zorgde voor
ruimere werkgelegenheid voor
de negers onder hun eigen volk
en voerde een nieuw identifi
catiesysteem in.
Na de dood van Jan Strijdom
werd Verwoerd door de na
tionalistische partij tot pre
mier gekozen, in september
1958. Bij zijn beëdiging zei
Verwoerd dat hij naar vorming
van een republiek, onafhanke
lijk van Engeland, zou streven,
volgens hem de enige manier
om eenheid te brengen tussen
de Afrikaans- en Engels- spre
kenden. Zes maanden later
kwam zijn meest omstreden
en vèrreikende wet, die op het
zelfbestuur van de bantoes.
De inheemse bevolking werd
in stammeneenheden verdeeld,
de bestaande vertegenwoordi
ging van negers in het parle
ment werd opgeheven en er
werden negerstaten met zelf
bestuur gevormd. De oppositie
onder leiding van sir De Vil-
liers Graaf meende dat deze
wet op de „bantoestans" tot de
ondergang van het land zou
leiden. Het kwam tot onge
regeldheden, massa-arrestaties,
schietpartijen, uitroepen van
de noodtoestand en tenslotte
een aanslag op de premier. In
maart 1960 riep het pan-Afri
kaanse congres, een splinter
groep, op tot verzet tegen de
passenwet elke neger was
al sinds de 19de eeuw ver
plicht een persoonsbewijs bij
zich te dragen. De campagne
zou op 21 maart beginnen en
duizenden negers gaven op
vreedzame wijze aan de oproep
gevolg door hun persoons
bewijzen te verscheuren en
zich voor arrestatie aan te
melden. In Sharpeville echter,
een negerdorp bij Vereeniging,
vuurde de politie op de negers,
van wie 67 werden gedood en
183 gewond. Officieel werd ge
zegd dat de politie uit zelf
verdediging had gevuurd, een
gewapende menigte van 20.000
personen zou het politiebureau
willen bestormen.
Ook in andere delen van het
land, o.m. in Langa, kwam het
tot ongeregeldheden. De ne
gers in Kaapstad gingen sta
ken, in het gebied Vereeniging
werd de noodtoestand afge
kondigd. Meer dan duizend
blanken, Indiërs, negers en an
dere gekleurden werden ge
arresteerd.
Op 9 april 1960 opende Ver
woerd te Johannesburg een in
ternationale handelsbeurs. Tien
minuten later schoot een boze
boer, de 50-jarige David Pratt,
hem twee kogels in het hoofd.
Verwoerd kwam dit te boven,
zes weken later was hij her
steld. Intussen was besloten
dat in de unie en in zuidwest-
Afrika een referendum zou
worden gehouden over de
vraag of het land onafhanke
lijk moest worden. Met een
meerderheid van 74.500 stem
men werd tot de republiek be
sloten. In november verklaarde
Verwoerd dat Zuid-Afrika lid
van het gemenebest wilde
blijven.
De president van het congres
van het nationaal vakverbond in
Trinidad, W. W. Sutton, is maan
dag neergeschoten toen hij een
demonstratie leidde tegen het
sluiten van twee kranten. Hij
werd in de rug geschoten toen
hij het ministerie van binnen
landse zaken wilde binnengaan.
Zijn toestand is goed.
Voorzitter Sutton voerde 200
arbeiders aan die protesteerden
tegen de sluiting (vorigd week)
van de „Daily Mirror" en de
„Sunday Mirror". Omstanders
hielden oen man aan en over
handigden hem aan de politie. De
kranten werden gesloten nadat
ze waren overgenomen door een
zusterorganisatie van het Thom-
son-krantenconcern.
De Sowjet-Unie heeft een serie
raketproeven in de Stille Oceaan
beëindigd, aldus het persbureau
Tass. Het betrokken gebied, ver
ten noordwesten van Hawaii, is
nu weer vrij voor scheep- en
luchtvaart. Op 24 augustus was
gewaarschuwd dat een gebied
met een straal van 40 zeemijl ge
vaarlijk was. De jongste serie
proeven was, naar men aanneemt,
bedoeld om raketten voor de lan
cering van een groot bemand
ruimteschip te beproeven.
Vermoed wordt dat het ruim
teschip wel zes ruimtevaarders
kan bevatten. De laatste maal dat
een Rus zich in de ruimte bevond
was in maart 1965.
Grootste tanker ter wereld
Gistermorgen is in Yokohama
de grootste tankei- ter wereld te
water gelaten. Het is het Japanse
schip Idemitsoe Maroe van
209.000 ton. Het schip is 342
metec- lang en 49,8 meter inreed.
Eindhoven één
(protestantse) wethouder
meer
Het aantal wethouders van de
gemeente Eindhoven is dinsdag
uitgebreid met één. Daarmee
deed dan tevens het eerste lid
van de protestants-christelijke
groepering in de Eindhovense
raad (twee zetels) zijn intrede
als wethouder. Eindhoven heeft
voorts vier KVP-wethouders en
één wethouder die tot de P. v.
d. A. behoort.
Voordat de raad over de be
noeming van wethouders stem
de, verklaarden de fracties van
de V.V.D., de Katholieke Demo
craten en de Boerenpartij dat de
kandidatuur van de Protestant-
Christelijke wethouder voor hen
niet aanvaardbaar was, omdat
deze partijen elk meer leden in
de raad hebben dan de Prote
stant Christelijke groep. Niette
min aanvaardde de raad de voor
dracht met 29 tegen 9 stemmen.
Automobilist omgekomen
Bij een auto-ongeluk op de
Zeisterweg in Woudenberg is de
59-jarige heer C. J. H. Suijden-
dorp uit Veenendaal om het leven
gekomen. De heer Suijdendorp
moest tijdens het passeren plotse
ling voor een tegenligger - naar
rechts uitwijken. De wagen schoot
de berm in en sloeg over de kop.
Het slachtoffer werd uit de wa
gen geslingerd en was op slag
dood.
INDONESISCH SCHIP
VERGAAN
Het Indonesische schip „Duvri
Four" is eind vorige week bij de
Indonesische kusten vergaan, al
dus heeft het Indonesische pers
bureau Antara gisteren gemeld.
15 personen verdronken en 3
worden vermist.
Van gezaghebbende zijde is
verklaard, dat het schip waar
schijnlijk door overbelasting is
gezonken. Het was op maximaal
dertig personen berekend, ter
wijl er 97 aan boord waren.
De gevechten
op de Philippijnen
Een groep religieuze fanatici
onder leiding van een in een
witte mantel gehulde en de naam
God dragende man heeft maan
dag op het eiland Mindanao op
nieuw gevechten met de politie
geleverd. Bij het. treffen van zon
dag tussen volgelingen van de
baardige leider, die zegt onkwets
baar te zijn en de politie vielen
zes doden. Duizend leden van de
sekte gaven zich over. Volgens
sommige berichten gebruikten
de opstandigen vrouwen en kin
deren als schilden tegen de aan
vallen van de politie, die eist dat
zij zich niet bewapenen en een
vreedzame houding aannnemen.
Een moeder en haar vijf kin
deren zijn dinsdag in de Belgische
pla:ts Gent als gevolg van gas-
verstikkmg om het leven geko
men. De 32-jarige .vrouw en .de
vijf kinderen, van wie de oudste
negen jaar en de jongste 14 maan
den was, werden in hun woning
aangetroffen door buren, die door
sterke gaslucht waren gealar
meerd. In het ziekenhuis bleek
het niet mogelijk hun leven te
redden.
De vrouw en haar kinderen
werden drie jaar geleden onder
dezelfde omstandigheden in de
woning aagetroffen. Ook toen
stond de gaskraan open. Genees
kundige hulp kon echter tijdig
worden verleend om de fatale af
loop te voorkomen.
De ongeveer 325 Belgische
loodsen hebben maandag beslo
ten een „stiptheidsactie" te hou
den uit protest tegen het uitblij
ven van een nieuwe regeling voor
de betaling van overuren, zon
dagdiensten en andere extra
werkzaamheden.
De actie zal bestaan uit het let
terlijk uitvoeren van de voor
schriften, waardoor vertragingen
in het scheepsverkeer onvermij
delijk het gevolg zijn.
Aangezien ook een honderdtal
zeeloodsen bij de actie is betrok
ken kan ook de Antwerpse ha
ven de gevolgen van de actie
gaan ondervinden.
Benito Mussolini zou niet op 28
april 1945 door „kolonel Valerio"
gedood zijn maar zou zelfmoord
hebben gepleegd. Deze stelling
wordt verkondigd in het boek
„Dongo" van Marcello Trinali,
dat de naam draagt van een
plaatsje bij Giulino di Mezzegra
(Como). waar Mussolini zijn
einde vond. Het boek verschijnt
over enkele dagen in Rome.
Tot dusver wordt aangenomen
dat Mussolini met zijn geliefde
Claretta Petacci op 28 april 1945
bij de muur van een villa te Giu
lino di Mezzegra door „kolonel
Valerio", commandant van een
groep communistische partisa-
nen. werd gedood. Volgens het
boek echter pleegde hij in de
nacht van 27 op 28 april 1945 in
een huis bij Como, dat door par-
tisanen was ingesloten, zelf
moord even voordat de „kolonel"
aankwam. Marcello Trinale
schrijft dat de „duce" herhaalde
lijk aan zelfmoord heeft gedacht,
ook toen hij in 1943 te Gran
Sasso werd vastgehouden. De
beroemd geworden kolonel Skor-
zeny ontvoerde hem echter op
stoutmoedige manier uit Gran
Sasso.
De duce vond zelfmoord hele
maal niet laf, aldus de schrijver.
Drie gewonden
bij auto-ongeluk
op Autobahn
Drie inwoners van Vlaardin-
gen zijn dinsdag zwaar gewond
geraakt bij een auto-ongeluk op
de Autobahn bij Eisenach in
West-Duitsland. De slachtoffers
zijn de 56 jarige heer B. Vugts
en zijn 54-jarige echtgenote, be
nevens de moeder van mevrouw
Vugts, mevrouw A. J. van Don
gen.
Dienstweigeraars in Italië
veroordeeld
Drie dienstweigeraars die be
horen tot „Jehova's getuigen"
zijn door een militaire rechtbank
van de Italiaanse stad La Spezia
veroordeeld. Twee van hen wa
ren al eerder veroordeeld en
hadden hun straf uitgezeten.
Zij zullen nu opnieuw moeten
zitten en. wel een jaar lang. De
derde is veroordeeld tot vier
maanden gevangenisstraf.
ONGEREGELD
HEDEN IN CICERO
Cicero (V. S.): Fotografen en een
jonge vrouw duiken weg voor
een hagel van stenen, welke naar
een gcap burgerrechtstrijders
wordt gegooid: een beeld tijdens
de mars va:i de burgerrechtstrij
ders door deze voorstad van Chi
cago. De aanwezigheid van de na
tionale garde voorkwam evenwel,
dat de situatie verscherpte.
De politie in Utrecht heeft maan
dagavond twee meisjes uit Ta
hiti dolgelukkig gemaakt. Het
lieftallige duo was helemaal in
paniek naar het hoofdbureau
gegaan. De meisjes waren uit
Amsterdam naar Utrecht gelift
met een Duitse auto. In de
Domstad kwamen zij tot de
ontdekking dat zij een tas in de
wagen hadden laten liggen,
waarin onder meer de paspoor
ten zaten.
Het tweetal zou dezelfde avond
met de nachtboot naar Enge
land vertrekken, in de tas zaten
ook de tickets voor de boot. De
meisjes wisten zich de naam
van de Duitse automobilist niet
te herinneren evenmin als het
kenteken en het merk van de
auto. Alles wat zij wisten was
dat de man in Utrecht een hap
je zou gaan eten om daarna
door te reizen naar Duitsland.
Het zoeken naar de man in de
Utrechtse jaarbeursdrukte leek
onbegonnen werk. Toch togen
enkele politie-agenten op stap
om de parkeerterreinen in het
centrum eens te bekijken. Al
heel snel leidde dit tot succes.
Bij een van de eerste Duitse wa
gens die men zag, arriveerde
juist een man, die de vraag van
de politiemensen of hij twee
meisjes een lift had gegeven,
bevestigend beantwoordde. De
tas bleek nog achterin de wa
gen te staan. Aldus konden de
meisjes nog dezelfde avond
naar Hoek van Holland reizen
om de boot te halen.
Verboden te schuimen
De politierechter in Zutphen
heeft de 19-jarige Winterswijkse
provo G. van W. veroordeeld tot
een week gevangenisstraf voor
waardelijk en betaling van 263
aan de gemeente Winterswijk,
omdat hij op 21 juli tijdens een
happening een wasmiddel in een
fontein had gegoten. De fontein
begon daardoor bellen te blazen
en wild te schuimen. De ge
meente moest er 263 voor neer
tellen om de vettige aanslag van
het wasmiddel uit de fontein ver
wijderd te krijgen. De eis was 14
dagen voorwaardelijk met 3 jaar
proeftijd en betaling van de
schoonmaakkosten binnen 4
maanden.
De 19-jarige Ajacied Johan Cruijff zal temidden van zijn clubgenoten
zijn debuut in het Nederlands elftal maken, hetgeen voor hem een groot
voordeel moet zijn. Hij is de enige nieuweling, want voor 't overige be
staat de ploeg uit vei trouwde gezichten, die op internationaal niveau
reeds de nodige ervaring bezitten.
Na de training maandagmiddag op het sportcentrum te Zeist, waar
de spelers tot do wedstrijd verblijven, maakte bondscoach George
Kessler het elftal bekend. De heer Kessler benadrukte nogmaals, dat
het nationale elftal momenteel in zijn opbouwfase is en hij was blij ge
stemd reeds nu op zo'n goede tegenstander te stuiten. Zijn bewondering
voor het Hongaarse elftal, zoals hij dat ook had zien spelen ip het toer
nooi om het wereldkampioenschap in Engeland, hield de heer Kessler
niet onder de korenmaat.
De heer Kessler is ervan overtuigd, dat de Hongaren de wedstrijd
ernstig zullen opvatten en dat zij er alles op zullen zetten om in bet
toernooi om de Europese beker voor landenploegen bij de laatste vier
te komen, hetgeen hen in het wereldtoernooi niet is gelukt.
Het Nederlands voetbalelftal is als volgt samengesteld:
Doel: Pieters Graafland (Feijenoord).
Achter: Flinkevleuge' (DWS), Israël (Feijenoord), Schrijvers (PSV) en
Veldhoen (Feijenoord).
Midden: Pijs (PSV) en Muller (Ajax).
Voor: Swart, Cruijff. Nuninga en Keizer (allen Ajax).
Reserves: Van Leeuwen (GVAV), Suurbier (Ajax), De Zoete (ADO)
Van der Kuylen (PSV) en Warnas (Go Ahead).
Hongarije zal vandaag in de volgende opstelling in het veld komen:
Doel: Szentmihalyi (1)
Achter: Kaposzta (2), Meszoely (3), Ihasz (4) en Varga (5).
Midden: Sipos (6) en Molnar (7).
Voor: Bene 8), Albert (9), Rakosi (10) en Farkas (11).
Het zal tijdens de wedstrijd slechts zijn toegestaan de doelverdediget
indien deze geblesseerd raakt, te vervangen.
JARIGE FRIESE
VIERLING OP DE FIETS
Dei-urn: Bij de Friese vierling
Lautenbach, die zijn 8ste verjaar
dag vierde, werd behalve de vele
kleine geschenken en prentbrief
kaarten een enorm pak bezorgd.
Tot rote verbazing van de gehele
familie kwamen er 4 nieuwe fiet
sen uit te voorschijn, geschonken
door een oom. Geen wonder dat
v.l.n.r. Willem, letje, Meint en
Dirkje de glimmende groene kar-
eren.
T.V.-REPORTAGE
TERUGKEER
GEMINI-II
De Amerikaanse televisie be
zorgt maandag 12 september a.s
een rechtstreekse reportage van
de terugkeer van het bemande
ruimtevaartuig Gemini-II, die op.
vrijdag 9 september wordt ge
lanceerd, althans Indien zich
geen onverwachte moeilijkheden
voordoen. Deze reportage wordt
via de communicatiesatelliet
Early Bird naar Europa gere<
layeerd en door de N.T.S. recht
streeks overgenomen, van 14.00
tot 15.15 uur op Nederland I.
PREMIER VAN JEMEN
ONDER HUISARREST
Radio-Aden meldde maandag
dat de premier van Jemen, gene-
raal-majoor Al Amri, in Sanaa
onder huisarrest gesteld. Het ra
diostation zei van gezaghebben
de zijde te hebben vernomen dat
de premier zondagavond door
Egyptische militairen was gear
resteerd. Een Jemenitisch batal
jon, dat de premier trouw zou
zijn, zou zijn ontwapend.
Volgens de berichten zou gene
raal Amri wellicht naar Cairo
worden gebracht. Officiële be
vestiging was niet te krijgen.
Naar het radiostation meedeel
de is de toestand in Sanaa ge
spannen sedert vorige maand
president Adboellah al Sallal te
rugkeerde na een afwezigheid
van bijna een jaar in het buiten
land.
In, evenens onbevestigde, be
richten uit Jemen was gezegd dal
de republikeinse legerleiders eij
vooraanstaande sjeiks president
Nasser telegrafisch hadden ver
zocht de Egyptische inmenging
in de binnenlandse aangelegen
heden van Jemen te staken en
president Salal te verwijderen.
Radio-Sanaa meldde maandag
avond dat de bevelhebber van het
Egyptische leger, brigade-gene
raal Abdel Mohsin Kamel Mor-
tagi, in gezelschap van de Jeme-
nitische bevelhebber, kolonel Ali
Seif Howlani, Jemenitische leger
eenheden heeft bezocht.
1
