Militaire staatsgreep in
Kongo-Leopoldstad
Ghanese maatregelen tegen
Rhodesië
GENERAAL M0B0ET0E BENOEMT
ZICHZELF TOT PRESIDENT
ONTPLOFFING TIJDENS DANSFEEST
IN AMERIKA
Kolonisten
ZES DODEN EN 50 GEWONDEN
Blanke bevolking
elders
onderbrengen
Bespreking in
Addis Abeba
Incidenten
in Rhodesisch
parlement
Weerbericht
HELDIN
Hoogwater
Zon- en
EViaanstanden
"VsnVering BIJ eBormement: TERNEOZEH
Diwetenr-HoefdreaaetenK I. va» <Je Sand#
Redactie- en
Administratie-adres? Smidswal
Telefoon: 01150 2078
Gironummer: S8150
Abonnementsprijs 6,60 per kwartaal; per
maand ƒ2,20; per week 53 ct Losse nrs 11 ct
DE VRIJE ZEEUW
VRIJDAG 26 NOVEMBER 1965
22fc Jaargang - No. 657Sr
Uitgeefster N. V. v/h Firma P. J. van de Sande te Temeuzen.
Advertentieprijs per nun 16 ct; minimum per
advertentie ƒ2,40.
Rubriek „Kbine Advertenties" (géén handels
advertenties) 5 regels 1,10. Iedere regel meer
22 ct. Kleine advertenties bij vooruitbetaling.
Vermelding: Brieven onder nummer, of „Adres
Bureau van dit Blad" 20 cent verhoging.
Inzending advertenties uiterlijk tot n.m. 2 uur.
Voor het gprnmh m^andag/dinsdag-nummer
tot 10 uur voormiddag.
President Kasavoeboe (rechts)
is afgezet door luitenant-gene
raal Moboetoe (links), opperbe
velhebber van het Kongolese
leger.
In Leopoldstad is in de nachtf
van woensdag op donderdag een
militaire staatsgreep gepleegd.
President Kasavoeboe is afge
zet door de opperbevelhebber
van het Kongolese leger, luite
nant-generaal Moboetoe.
ïvarist» Kimba is ontheven van
zijn functie van formateur van
een nieuwe Kongolese regering.
Generaal Moboetoe heeft kolo
nel Moelamba; hoge commissaris
van Kongo te Stanleystad, be
last met de vorming van een
voorlopige regering.
De staatsgreep werd donder
dagochtend over radio-LeopoId-
stad bekendgemaakt. Gezegd
werd dat woensdag tijdens een
vergadering van hoge officieren
werd besloten de regering-Kasa-
voeboe af te zetten wegens mis
lukkingen op politiek gebied.
TWEEDE GREEP NAAR
DE MACHT
In Leopoldstad bleef het tij
dens de staatsgreep kalm. Er
werden in de stad geen extra-
militaire patrouilles ingezet. De
53-jarige Kasavoeboe heeft de
nacht in zijn presidentiële paleis
in Leopoldstad doorgebracht.-
Het is de tweede staatsgreep
gepleegd door de 37-jarige gene
raal Moboetoe. In 1960 zette hij
president Kasavoeboe af en
leidde hij negen maanden lang
een college commissarissen voor
dat hij de macht aan het parle
ment teruggaf. De laatste tijd
was in Kongo een scherp con
flict ontstaan tussen de nu afge
zette president en Tsjombe, die
op 13 oktober als premier dooi
de president werd afgezet. Het
parlement weigerde op 14 no
vember een nieuwe regering
onder de Noordkatangaanse poli
ticus Kimba goed te keuren.
MOELOEMBA GENIET
GEZAG
Tot commandant van het Kon
golese leger zou zijn benoemd
kolonel Louis Bohozo. Radio-
Leopoldstad zei dat de nieuwe
autoriteiten de huidige instel
lingen van de republiek zullen
handhaven, het handvest van de
organisatie voor de eenheid van
Afrika aanvaarden en de inter
nationale overeenkomsten zul
len respecteren.
Kolonel Moelamba is stafchef
en commandant van het noord
oostelijke gebied, waar de op
standelingen actief zijn. Hij ge
niet groot gezag zowel in Kongo
als in buitenlandse kringen. In
het kritieke stadium van de
opstand vorig jaar verdedigde hij
de oostelijke stad Boekavoe, Hij
is nu belast met de vorming van
een regering van nationale unie,
waarin alle delen van het land
zijn vertegenwoordigd, aldus de
proclamatie.
TSJOMBE ..ZEER GELUKKIG"
Al weken lang liepen in Leo
poldstad geruchten over een
mogelijke staatsgreep van gene
raal Moboetoe. Deze had zich on-
tevwdo fwtaonA «w het
dat Tsjombe en Kasavoeboe het
niet eens konden worden. Hij
was er ook op tegen dat Kimba
trachtte een verzoening tot stand
te brengen met de opstandelin
genleiders en ook probeerde de
betrekkingen met die Afrikaan
se landen te verbeteren, die de
opstand hadden gesteund.
De proclamatie garandeerde
alle grondwettelijke rechten van
senaat en huis van afgevaardig
den. Het leger zal zich buiten
de politiek houden. Alle poli
tieke gevangenen, behalve dege
nen die de opstand daadwerke
lijk hebben gesteund, zullen wor
den vrijgelaten.
Alle maatregelen tegen bui
tenlanders met inbegrip van
uitwijzingen en de schorsing van
dagbladen zullen worden opge-
heden.
Telefonisch is uit Leopoldstad
vernomen dat de staatsgreep
tussen drie en vier unr donder
dagochtend plaats vond zonder
een druppel bloedvergieten.
Iemand die Tsjombe had ge
sproken, zei dat deze „zeer ge
lukkig" was met de gang van
zaken.
REBELLEN STRIJDEN
DOOF e
Diplomatieke kringen in Leo
poldstad menen dat de staats
greep gunstig is voor Tsjombe
bij de komende presidentsverkie
zingen. Kasavoeboe beschikte als
president over grote bevoegd
heden. Tsjombe bleek veel aan
hang te hebben in senaat en huis
van afgevaardigden. Wanneer de
presidentsverkiezingen volgens
plan doorgaan, worden deze ge
houden door een kiescollege, ge
vormd door het parlement en
de wetgevende macht van de 21
Kongolese provincies.
De rebellenleider Gbenye zei
donderdagochtend in Nairobi dat
de „strijd voor de bevrijding van
Kongo" zal wordn voortgezet.
„Voor ons revolutionairen is
Moboetoe even verantwoordelijk
voor het lijden van het Kongo
lese volk als Kasavoeboe en
Tsjombe", zo zei hij.
VIJF JAAR PRESIDENT
Generaal Moboetoe, die don
derdag de macht op zich heeft
genomen, heeft op een perscon
ferentie gezegd van plan te zijn
de komende vijf jaar president
van Kongo te blijven.
Hij zei dat de grondwet in die
zin zal worden veranderd. De
presidentsverkiezingen, die vol
gend jaar zouden worden gehou
den, gaan niet door, aldus de
generaal.
Premier Moelamba begint van
daag zijn beprekingen voor een
kabinetsformatie. „De wedloop
om de top is beëindigd. Zaterdag
zal er een regering van nationale
unie komen onder kolonel Moe
lamba. Deze zal bij acclamatie
door het parlement worden aan
genomen", zei generaal Moboe
toe. Tijdens de persconferentie
die in de tuin achter Moboetoe's
woning in een commandokamp
in een voorstad van Leopoldstad
werd gehouden, was de gene
raal in gezelschap van hoge
lege-officieren. Hij zei dat deze
tezamen met hem boven hun
mitaire taak burgerlijke functies
op zich zullen nemen,
WESTDUITS SCHIP
OP IJSBERG
Het Westduitse vissersvaartuig
„Bürgermeister Smidt" uit Bre
merhaven is donderdag ten zuid
oosten van Groenland op een ijs
berg gestoten en zwaar bescha
digd.
Het schip was blijkens een me
dedeling van de rederij wegens
machineschade door het Duitse
fabrieksschips „Weser" op sleep
touw genomen. Tijdens een zwa
re storm brak de sleeptros, waar
na het stuurloze vaartuig af
dreef. Gedurende de nacht liep
het 1.102 ton metende schip op de
ijsberg.. De gezagvoerder zond
noodseinen uit.
Donderdagmiddag vond de
„Weser" zijn sleep terug, ging
langszij en nam de bemanning
van het rampschip aan boord. De
rederij kon niet mededelen of
er gewonden onder de beman
ningsleden zijn, maar het Groen-
landse radiostation Godthaab
seinde dat dit wel het geval was
en dat onmiddellijke medische
hulp gewenst was.
Enkele treilers uit Denemar
ken en West-Duitsland en een
Deens visserij-inspectievaartuig
houden zich bij de „Bürgermeister
Smidt" op. Het schip maakte wa
ter maar dreef gisteravond nog
steeds, aldus een radiografische
boodschap aan de rederij.
Later werd gemeld dat het
schip zinkende was.
Ghana heeft alle militaire ver
loven ingetrokken in verband met
de Rhodesische situatie. De rege
ring is van plan volmacht voor
mobilisatie te vragen, aldus heeft
president Nkroemah bekendge
maakt.
Verder zal een militie van vrij
willigers in het leven worden ge
roepen. Gegadigden kunnen zich
met ingang van maandag hiervoor
aanmelden.
Vandaag zal de regering het par
lement om volmachten verzoeken
met het oog op gebeurlijkheden
van militaire aard, mobilisatie in
cluis.
ff
De Ghanese president zei, dat
het wetsontwerp de regering ook
zal machtigen tot het opvorderen
Van vliegtuigen en schepen. Hij
GIZENGA VRIJGELATEN
President Kasavoeboe zal in
zijn residentie blijven en zijn per.
soonlijke veiyigheid is verzekerd,
zei de generaal. Alle leden van.
de vorige regering zijn vrij. Nie
mand is gearresteerd. Gizenga,
de links-nationalistische leider
die al 14 maanden huisarrest
heeft, is donderdag vrijgelaten.
Gizenga, destijds vice-premier
onder Loemoemba, heeft de laat
ste vijf jaar grotendeels in ge
vangenschap doorgebracht.
RUSTIG IN KONGO
Er is evenwel geen sprake van
dat opstandelingenleiders zullen
worden vrijgelaten die als moor
denaars bekend staan. Terugkeer
naar Leopoldstad van Christophe
Gbenje, Nicholas Olenga, Gaston
Soemaliot en anderen zal niet
worden toegestaan.
Moboetoe deelde mee dat de
opstand niet langs politieke weg
kan worden opgelost. Er zal wor
den gevochte tot hij volledig zal
zijn onderdrukt. De leden van
het vorige kabinet zullen wor
den betrokken bij de beraadsla
gingen over de vorming van de
nieuwe regering.
Uit Leopoldstad werd verno
men dat het daar donderdag rus
tig bleef en dat dit ook in de
rest van het land het geval was.
FELICIATIES VAN
TSJOMBE
Radio-Leopoldstad heeft bekend
gemaakt dat de voorzitter van de
Conaco-partij, Moise Tsjombe,
generaal Moboetoe heeft gefeli
citeerd met diens optreden. De
Conaco heeft de proclamatie van
het oppercommando met belang
stelling gevolgd. „Met voldoe
ning is vernomen dat de enige
gekozen instellingen, het parle
ment en de provincieraden, hun
taak zullen blijven vervullen, zo
zegt de Conaco. De partij roept
het volk op de nieuwe regering
te steunen, aldus het door Tsjom
be ondertekende communiqué.
WIE IS „GENERAAL"
MOBOETOE
Generaal Joseph Moboetoe is
sergeant en journalist geweest,
voordat hij in 1960 de muiterij in
liet Kongolese leger bedwong. Op
29-jarige leeftijd werd hij één
dergenen die Kongo tot een
eenheid maakten nadat het land
onafhankelijk was geworden.
In 1950 begon Moboetoe te
schrijven voor Kongolese bladen.
Hij verliet het leger in 1956 en
werd redacteur bij een krant in
Leopoldstad. In 1958 werd hij lid
van de nationalistische beweging
van Loemoemba. Hij ging in 1959
voor studie naar België, maar
keerde naar Kongo terug als lid
van een werkgroep die de Belgi
sche overdracht moest uitvoeren.
Onder Loemoemba werd hij be
noemd tot staatssecretaris van
de president. Bij het uitbreken
van de muiterij in juli 1960 werd
Moboetoe benoemd tot stafchef
van het leger met de rang van
kolonel onder generaal Victor
Loendoela. In de politieke chaos
begon de verhouding met Loe-
In het depot van de na
tionale garde te Keokuk in
de Amerikaanse staat Iowa
heeft zich woensdagavond
laat een zware ontploffing
voorgedaan, gevolgd door
een brand, terwijl daarbin
nen een dansfeest gaande
was.
Het dak van het gebouw stort
te in. Er bevonden zich ongeveer
zestig paren in de dans. Een
groot aantal gewonden werd
naar de twee ziekenhuizen van
de stad overgebracht. Aan om
liggende plaatsen werd verzocht
met spoed ambulances en dok
ters en verpleegsters te sturen.
De ontploffing werd veroor
zaakt door aardgas, waarmee het
gebouw werd verwarmd. Een
muur werd weggeslagen en het
dak viel in. Gevreesd werd dat
versoheidene kinderen met
babysitters in de kelder onder
het puin lagen.
Minstens zes personen werden
gedood en vijftig gewond. Politie,
brandweerlieden en vrijwilli
gers zochten koortsachtig in de
ravage naar overlevenden. Een
ooggetuige zei dat na de ontplof
fing verscheidene mensen bran
dend naar buiten kwamen ren
nen. Van sommigen was de
kleding al van het lijf gebrand.
De ceremoniemeester werd door
een muur naar buiten geslingerd
en kwam er ongedeerd af.
Op het nieuws van de ramp
staakten de inwoners de viering
van Thanksgiving Day om te
gaan helpen.
moemba slechter te worden. Mo
boetoe nam het bevel over het
leger op zich na arrestatie van
generaal Loendoela en deed zijn
eerste staatsgreep. Hij maakte
bekend dat het leger had beslo
ten alle politieke activiteit te
„neutraliseren" en dat een „colle
ge van commissarissen" het land
zou besturen. Al gauw droeg hij
de macht over aan president Ka
savoeboe, nadat een legerofficier
een aanslag op hem had ge
pleegd. In 1961 benoemde Kasa
voeboe hem tot oppèrbevelhebber
van het leger met de rang van
generaal. Moboetoe wijdde zich
aan de reorganisatie van het
Kongolese leger. Om daarbij hulp
te verkrijgen reisde hij enige ma
len naar Europa en de Verenigde
Staten.
Moboetoe is gehuwd en heeft
vijf kinderen. In maart verbleef
hij een maand in een ziekenhuis
in Lausanne. Waarvoor hij be
handeld werd is niet bekend.
TSJOMBE KIJKT SIP
De nieuwe president van Kongo,
generaal Joseph Moboetoe, heeft
het parlement laten weten dat hi;
de komende vijf jaar het land zal
regeren volgens een noodbewind
Hij omschreef deze term niec, maar
men neemt aan dat hii een militan
gezag zal instellen. De verklaring,
die werd voorgelezen door de voor
zitter van de senaat, wekte verba
zing bij vele parlementsleden. Zij
was ondertekend door veertien
hoge officieren.
Een sip kijkende Tsjombe zei na
de vergadering: „Wij moeten de
verklaring eerst nog eens lezen
voordat wij onze mening kunnen
geven". Hij kon nog niet zeggen
of hij eventueel een functie in de
nieuwe regering zou aanvaarden.
Het Russische regeringsblad „Iz-
westia" schrijft dat president Kasa
voeboe is afgezet omdat de Belgi
sche en andere kolonialisten hem
niet langer kunnen gebruiken. Zij
hebben een sterke man nodig die
hun gehoorzaamt. Het is duidelijk,
aldus het Russische blad, dat de
machtige mijnbouwmaatschappij
Union Minière zich zal blijven be
moeien met de zaken van het Kon
golese volk.
waarschuwde het parlement, dat
mobilisatie op de door de regering
beoogde schaal een aanzienlijke
desorganisatie van het burgerlijke
leven met zich zal meebrengen.
Maar in een crisis als de huidige
was het nu eenmaal nodig om het
accent op het militair noodzakelij
ke te leggen. Ghana alleen zou de
strijdkrachten van de „Zuidrhode-
sische kolonisten" niet kunnen ver
slaan. Niettemin zouden de Ghane
se troepen, een krachtige steun
kunnen zijn voor elke Afrikaanse
staat die door het bewind van Ian
Smith werd bedreigd. Samen met
andere Afrikaanse landen zou Gha
na zeker in staat zijn het bewind
van Smith te verslaan, zo ver
zekerde de Ghanese president.
Dr. Nkroemah drong aan op een
conferentie over het voorstel om
de blanke bevolking van Rhodesië
in andere gemenebestlanden onder
te brengen. Elk land zou dan een
vastgesteld aantal blanken kunnen
opnemen.
Volgens Nkroemah ziet de we
reld zich geplaatst tegenover een
bondgenootschap dat heel zuidelijk
Afrika dreigt in te palmen. Hij had
premier Wilson van Engeland altijd
al gezegd, dat het onmogelijk was
de Zuidrhodesische rebellie (tegen
Engeland) alleen met economische
middelen te bedwingen. De Britse
regering zou van de wapens je
bruik moeten maken. Als zij daar
toe niet bereid was, zouden de
verenigde naties tussenbeide moe
ten komen.
De raacf van ministers van de
organisatie voor de eenheid van
Afrika zal op 3 december in Addis
Abeba in buitengewone zitting bij
eenkomen om de crisis in Rhodesië
te bespreken, zo is donderdag door
de organisatie bekendgemaakt.
Het Rhodesische parlement is
donderdag voor het eerst na de
onafhankelijkheidsverklaring bij
eengekomen. Het enige onafhanke
lijke blanke lid van het parlement,
dr. Ahm Palley, begon spoedig na
de opening van de vergadering be
zwaar te maken tegen de geldig
heid van de gang van zaken en
ontketende hierdoor tumult. De
voorzitter gelastte tot verwijdering
van dr. Palley. Terwijl dit ge
schiedde, verlieten negen leden
van de uit negers bestaande oppo
sitie eveneens de zaal.
Vier van de 13 oppositieleden
bleven zitten, alsook een Indisch
onafhankelijk lid.
Na een stormachtige zitting ging
het parlement tot 22 februari a.s.
uiteen.
DE BAKKERSSTAKING
IN ENGELAND
De Britse minister van arbeid
heeft donderdag in het parle
ment de staking van tienduizend
werknemers bij broodbakkerijen,
in Engeland volkomen onnodig
genoemd en een beroep gedaan
op de stakers naar hun ovens
terug te keren. Over hun loon
eisen zijn onderhandelingen met
de regering gaande.
Huisvrouwen in Londen lieten
de bekende Britse gewoonte, om
in rijen netjes op zijn beurt te
wachten, voor wat zij is en
leverden slag op slag om bij
enkele bakkerijen, die op be
perkte schaal brood verkoch
ten, dit dagelijks voedsel te be
machtigen. Sommigen gedroegen
zich als dieren, verklaarde een
gehavende broodverkoper. Op
verscheidene plaatsen moest de
politie de opgewonden huismoe
ders tot de orde roepen. Men ziet
het weekeinde, wanneer vijftien
miljoen Britten geen of nauwe
lijks brood in huis zullen heb
ben, met zorg tegemoet.
ENKELE BUIEN
Een oceaandepressie, die over
Engeland naar de Noordzee
koerste, nam in de loop van don
derdagavond belangrijk in diepfe
toe. Met krachtige tot stormach
tige winden tussen zuid en zuid
west stroomde zachtere lucht
met regen ons iand binnen, maar
noordwest ruimen waarbij weer
koudere lucht het land gaat
binnenstromen met enkele op
klaringen en enkele regen-,
hagel- of sneeuwbuien,
de wind zal later naar west tot
Later op de dag zal de wind
in kracht afnemen en bij ge
ringere wind -in de nacht is een
daling van de temperatuur in
het binnenland tot enkele gra
den onder nul waarschijnlijk.
medegedeeld door het K.N.M.I.,
geldig tot hedenavond.
Enkele buien
Enkele opklaringen m-aar ook
enkele regen-, sneeuw- of hagel
buien. Iets lagere middagtempe-
raturen. Krachtige tot harde,
langs de kust tijdelijk storm uit
west tot-noordwest.
De 20-jarige Ngo Thi Tuyen
wordt in Noord-Vietnam als een
heldin gezien. Tijdens een Ame
rikaans bombardement droeg zij
steeds twee munitiekisten met
een totaal gewicht van 98 kg
naar een luchtdoelbatterij. Het
meisje is slechts 1.50 m groot en
weegt 90 pond. Ook als gewon
denverzorgster heeft zij wonde
ren verricht.
VRIJDAG 26 NOVEMBER
v.m. n.m.
Breskens 3.29 3.50
Terneuzen 4.04 4.25
Hansweert 4.44 5.05
Walsoorden 4.54 5.15
ZATERDAG 27 NOVEMBER
v.m. n.m.
Breskens 4.08 4.29
Terneuzen 4.43 5.04
Hansweert 5.23 5.44
Walsoorden 5.33 5.54
Nov.
26 8.18 16.37 11.48 18.51
27 8.20 16.36 12.32 19.52
,28 8.22 16.35 13.06 21.00
EVACUATIE
VAN ZUIDCHINESE
STEDEN
Volgens een bericht van het
Amerikaanse radio- en televisie
station C.B.S. zou de regering
der Verenigde Staten inlichtingen
hebben ontvangen volgens welke
„minstens zes grote Chinese ste
den" in het zuiden van het land
geëvacueerd worden. Aan de
Chinese bevolking was verteld,
dat de Verenigde Staten van plan
waren China aan te vallen.
Waarnemers in Washington
zeggen evenwel op grond van in
lichtingen uit Hongkong, dat er
een campagne gaande is om
oudere mensen en andere met
„niet-essentiële" functies door
overreding uit de grote steden
weg te krijgen. Ook de luchtbe
schermingsmaatregelen zouden
zijn verscherpt.
Aan de andere kant meent men,
dat de campagne ook ten doel zou
kunnen hebben de omvang van
de steden te verminderen ter
vergemakkelijking van de oplos
sing van economische vraagstuk
ken.
4
