Hoe hegon ons toneel
WINTERCOLLECTIE
van de «eek
Kasten inruimen en t.v. inbouwen
<^oor onze kleine meicl
DE
VOLDEED
In 1918 20 miljoen slachtoffers
In 1957 toch nog 1500 doden in ons land
DUET
'NYLONS
Pagina 7
H©t middeleeuws
toneel
Geestelijke spelen
Voor bepaalde personen dient inenting
te worden overwogen
Van amateur- naar
beroepsgezelschap
Wat kreeg
men te zien
P© fantasie
als aanvulling
met gratis
waardezegels
van 15 en 25 ct.
Zaterdag 23 januari 1965
DE VRIJE ZEEUW
De opgave om de juiste kin
derkleding te vinden die het
kind voldoende beschermt
tegen de weersinvloeden,
brengt voor vele ouders nog
al eens problemen met zich
mee. Wij volwassenen hou
den veel meer rekening met
het weer en weten ons op
de juiste wijze te kleden.
Als het bijvoorbeeld hard
waait of regent zetten wij
al gauw de kraag van onze
mantel op of doen wij een
sjaaltje om ons hoofd.
Kinderen zullen dit over
het algemeen niet uit zich
zelf doen. Wij dienen er
daarom voor te zorgen dat
hun kleding zo aan het
weer is aangepast, dat zij
weinig of geen gevaar voor
kouvatten lopen.
Het is onze plicht sterk op
te letten en het beste voor
onze kleuters te kopen of
zelf te maken. Daarnaast
zoeken we naar kleertjes
waarin ze zo aardig moge
lijk voor de dag komen.
Ons modelletje toont u een
prachtig voorbeeld van
haute couture in de kinder
kleding. Kleding die uitste
kend bij ons natte, koude
klimaat past. De zwart-wit
geruite pied de poule
poncho doet het uitstekend
op de vuurrode pantalon,
die heerlijk warm zit en
bijzonder rekbaar is. Witte
rubberlaarzen houden de voeten droog. Met zo'n leuke combinatie
kunt u uw kind rustig naar school sturen en meenemen om bood
schappen te doen. 1
Januari is de grote maand voor het
Nederlandse toneel. ïn deze maand
komen alle gezelschappen van naam
met een première voor het voetlicht,
worden er nieuwe artiesten gepresen
teerd en stroomt het publiek weer
naar de grote en kleine schouwbur
gen. En dat toneelspel is eigenlijk
niet van ouze moderne eeuw. Wij we
ten, dat de Güsbrecht van Aemstel al
gespeeld wordt sinds 1637, maar al
vele eeuwen daarvoor traden er
schouwspelers op.
Van toneelkunst was reeds sprake
ten tiide van de Grieken en Romei
nen. We zouden desnoods nog terug
kunnen gaan tot de Egyptenaren,
waar zich uit temnelliturgie soortge
lijke drama's schiinen te hebben ont
wikkeld als de Grieks-Romeinse.
Na het verval van het Romeinse
irrmerium verdwijnt de toneelkunst
volledig om niet eerder terug te ko
men dan in de middeleeuwen.
In de middeleeuwen begon men
eigenlijk weer van voren af aan. Het
theater werd uit de liturgie geboren.
Deze was reeds omstreeks 800 ge
groeid tot een dramatisch ritueel,
waarbij de priester aanhief en de ge
meente antwoordde. Het duurde niet
lang of hieruit ontwikkelden zich re
ligieuze dramatische scènes, die in de
kerk werden opgevoerd.
Reeds spoedig vinden we meer reli
gieuze spelen en zij veroveren geheel
christelijk Europa. Maar, zij worden
steeds zelfstandiger en wijken af van
de basis, met als gevolg, dat paus
Innocentius III genoodzaakt was oen
verbod uit te vaardigen tegen toneel
voorstellingen in de kerk.
Aanvankelijk stelden de kerkelijke
vertoningen de geloofsgeheimen voor.
Daarom werden ze mysteriespelen
genoemd. Ook kende men heiligen
spelen en nauw daarmede verband
houdend mogen we noemen de mi
rakelspelen, waarvan we als een der
bekendste ook nog in onze tijd noe
men het spel Mariken van Nirn-
wegen.
Speelden eerst de priesters de rol
len, na verloop van tijd trokken zij
zich terug en riepen de hulp in van
koorknapen en andere leken. Dikwijls
waren dit ook leden van broeder
schappen, die in de 14de en 15de eeuw
bij kerkelijke feesten en plechtig
heden optraden. De leden van deze
broederschappen kregen de naam
van „Ghesellen van den spele", die
weldra een soort toneelgezelschappen
vormden, die ook minder kerkelijke
stukken opvoerden.
ingrijpende wijzigingen voorgedaan,
want anders was ons toneel nooit ge
worden wat het nu is.
Bent u voorbereid op volgende influenza-epidemie
Te allen tijde hebben zich epidemieën van influenza
voorgedaan. De oudste thans nog levende generatie heeft
de „pandemie" van 1890 nog meegemaakt. De 65-jarigen
onder ons kunnen zich de wereldomvattende „Spaanse
griep" van 1918, die twintig miljoen mensen ten grave sleep
te, nog goed herinneren.
Betrekkelijk kort geleden, in 1957, hebben we allen de
„Aziatische griep" meegemaakt; deze influenzapandemie
begon in het voorjaar in zuid-China en reisde vandaar in
negen maanden tijds over de gehele aarde, zodat tussen
september en december wel zowat alle landen waren
getroffen. Over het algemeen was het karakter van deze
grote epidemie niet bijzonder kwaadaardig.
Desondanks veroorzaakte ,ze hier en daar niet onaanzien
lijk aantal sterfgevallen: in Nederland ruim 1500, in Groot-
Brittannië ongeveer 8.000. Het maatschappelijk bestel leed
bovendien duidelijk schade, doordat zóvelen tegelijkertijd
door het influenzavirus waren aangetast en hun beroeps
bezigheden dus niet konden uitoefenen.
Uiteraard waren deze vertoningen
het werk van amateurs, vooral toen
de priesters en later koorknapen de
opvoeringen verzorgden. Aanvankelijk
was dit ook nog het geval met de
Gheselle van den spele, maar aan het
einde der middeleeuwen werd het be-
roepswerk en maakten dergelijke
mensen er hun broodwinning van.
De wereldlijke spelen kunnen we
verdelen in twee groepen: de ernstige
of abele (schone) spelen en de ko
mische spelen of sotternieën. Voor
beelden van abele spelen zijnLanse
loet van Denemarken, Esmoreit enz.
Een dergelijke voorstelling werd
voorafgegaan door een proloog,
waarin de korte inhoud van het stuk
werd medegedeeld. Over het alge
meen bleef de voorstelling zeer naief.
De hoofdzaak Was, dat het rechtsge
voel werd bevredigd.
Daarna volgde een sóternie. Zo'n sot
ternie behandelde een toneeltje uit 't
echte volksleven. Meestal was de held
'n oude man, getrouwd met een jon
ge vrouw, die hem bedriegt of een
sukkel, die door zijn vrouw en soms
door zijn schoonmoederwerd beet
genomen. Meestentijds eindigde dit
met een overwinning van de vrouw.
Deze sotternieën zjjn ruw en plat
en van enige inhoud of ontwikkeling
is vrijwel geen sprake. Zij zijn afge
stemd op de laagste Instincten van de
mens, zoals, ruzie, bedrog en vecht
partijen.
Dergelijke prima voorbereide en
goed uitgevoerde voorstellingen ble
ven echter uitzonderingen en men
men moest voor een groot deel ver
trouwen op de.fantasie van de toe
schouwers, die zelf moesten aanvul
len hetgeen ontbrak aan decors, kos
tuums en zelfs aan tekst. Toch ver
maakte men zich zeer goed met der
gelijke spelen, die' zo eenvoudig wa
ren maar toch aan het doel beant
woorden.
Het middeleeuws toneel met zijn
wereldlijke- en geestelijke drama's is
de eerste ontwikkelingsfase van de
toneelkunst in 'Europa geweest. Uit
deze primitieve spelen ontwikkelde
en groeide na verloop van tijd ons
moderne toneel, al hebben er zich na
de middeleeuwen nog verschillende
WAAKZAAMHEID
GEBODEN
Tussen deze ernstige, somstijds
catastrofale, uitbarstingen in heb
ben zich herhaaldelijk kleine ver
heffingen van deze ziekte ver
toond, meestal 's winters, maar
eveneens wel in de zomer. Ook na
1957 zijn er enige malen zulke op
flikkeringen van de influenza ge-
j weest; de epidemieën bleven toen
meer beperkt van omvang, maar
dit betekent niet, dat ze steeds
onschuldig van aard waren.
Uit de gepubliceerde statistische
Sterfgevallen door influenza zijn
•;ki«veroorzaakt, maar in het jaar 1960
was er op dit punt weer grote
overeenkomst met 1957, ook in ons
land. Hieruit blijkt wel, dat „de
griep" een tamelijke gevaarlijke
vijand is, die geenszins als defini
tief verslagen mag worden be
schouwd.
COMPLICATIE
LONGONTSTEKING
Influenza wordt veroorzaakt
door een virus, dat het slijmvlies
van de luchtwegen aantast. Als
gevolg'van die slijmvliesbeschadi
ging kunnen verschillende andere
ziekteverwekkers toegang krijgen
tot de longen en daar onsteking
veroorzaken. Niet altijd heeft een
óp deze wijze ontstane pneumo
nie longontsteking) een ge
vaarlijk karakter. Zeer gevreesd
echter is de door een etterbacterie
de stafylococ, teweeggebrachte
longontsteking.
Vermoedelijk berustte meer dan
de helft der sterfgevallen geduren
de de epidemie van '57 op zulk 'n
stafylococcen pneumonie. Naast de
kans op dergelijke secundaire, door
bacteriën veroorzaakte, longont
stekingen bestaat de mogelijkheid
van het optreden ener pneumonie
door directe inwerking van het in
fluenzavirus op de longen.
In 1957 schijnt zulk een influen-
zavirus-longontsteking niet dik
wijls te zijn voorgekomen. In 1918
bleek deze aandoening daarente
gen juist veelvuldig doodsoorzaak
bij de reeds genoemde Spaanse
griep. Zowel de bacterie- als de
viruspneumonie kunnen optreden
bij tevoren geheel gezonde men
sen, er zijn echter verschillende
groepen van personen bekend die
meer kans lopen dan anderen om
zulk een longontsteking te krij
gen.
VERMEERDERDE
VATBAARHEID
Allereerst zijn het vooral aan
staande moeders, die naar de
ervaring leert dikwijls zeer ge
voelig zijn voor een influenzavi-
rus-longontsteking, ook al verto
nen zij geen tekenen van zwakte
of enigerlei andere stoornis. Veel-
vuldiger echter treedt de door
bacteriën veroorzaakte longont
steking op bij bepaalde personen
die tevoren aan de een of andere
ziekte lijden of die weinig weer
stand bezitten.
In dit verband moeten aller
eerst de lijders aan diabetes wor
den genoemd: een ieder weet, dat
deze patiënten slecht bestand zijn
tegen allerlei vormen van bacte-
riële besmetting bij hen vormt
de mogelijkheid van secundaire
infectie met bacteriën daarom al
tijd een extra risico wanneer zij
ifluenza hebben.
Ook mensen die vaak last van
steenpuisten hebben of die aan
andere etterende processen lijden
dat wil zeggen dat zij grote
aantallen stafylococcen in hun li
chaam herbergen lopen grote
kans een gevaarlijke secundaire
stafylococcenpneumonie te krij
gen als complicatie van een in
fluenza.
VACCINATIE MOGELIJK
Ook lijders aan chronische bron
chitis of andere ontstekingen van
de ademhalingsorganen herbergen
een massa bacteriën (die van ver
schillende aard kunnen zijn), van
zelfsprekend dreigt ook bij hen
spoedig een bacteriële longontste
king. Wat betreft de directe long
aantasting door influenzavirus
kan worden opgemerkt dat die
vooral te vrezen is in gevallen
waarbij de longen voortdurend in
ongunstige conditie zijn, zoals
voorkomt bij lijders aan chronische
hartgebreken, die stuwing in het
longweefsel hebben veroorzaakt.
Het is gewenst om mensen die
tot de bovengenoemde categorieën
behoren, bij voorbaat tegen in
fluenza te beschermen en wel door
middel van vaccinatie.
IN HET „JET"-TIJDPERK
Men onderscheidt a- en b-stam-
men van het virus. Naar men te
genwoordig weet, handhaven be
paalde variëteiten van de a- of de
b-stammen zich een aantal jaren
achtereen en ruimen dan het veld
voor weer andere. Zo was de ver
oorzaker van de „Aziatische griep"
in 1957 ineens van andere aard
dan de voorheen aangetroffen in
fluenza a-stammen.
Bij individuele inentingen dient
men het vaccin met behulp van
een spuitje en een injectienaald
toe. Voor massavaccinaties die
soms wel worden toegepast bij
werkers van grote bedrijven
kan als nieuwigheid gebruik wor
den gemaakt van de zogenaamde
Jet-injector. Hierbij wordt een
„straalinjectie" gegeven, een naald
komt er niet aan te pas. Deze me
thode heeft vanzelfsprekend be
langrijke praktische en hy
giënische voordelen.
dr. ALFREDA BRIEDÉ.
(Adv.)
spaar plezierigmet
vraag vooral om de
DUET-spaarkaart
De moderne teelt-, bewaar- en
conserveermethoden hebben veel
levensmiddelen die vroeger al
leen in een bepaald jaargetijde
verkrijgbaar waren hun seizoen
karakter verloren. Verse snij-
Nog veel te weinig maakt de Hol
landse huisvrouw gebruik van dat
heerlijke nieuwe zuivelprodukt:
sourcream of zure room. In Duits
land, Zwitserland en andere landen
heeft het z'n weg al lang gevonden,
maar wij kennen de toepassingsmo
gelijkheden meestal nog niet zo goed.
Laten we vooral niet denken, dat het
zuurgeworden room is, integendeel
de room, met een vetgehalte van 20%,
wordt in de fabriek opzettelijk aan-
gezuurd, waardoor een heerlijk fris
en licht verteerbaar produkt wordt
verkregen.
Onder het weekmenu vindt U
enkele toepassingsmogelijkheden.
ZONDAG: sneetjes champignons, var-
keenshaasje met roomsaus, aard
appelpuree, witlof, chipolatapud-
ding.
MAANDAG: aardappelpuree met
kaasragout, bloemkool, brood
schotel met appelmoes.
DINSDAG: bruine bonen, spek, uien,
aardappelen, citroenvla.
WOENSDAG: boerenomelet, gebak-
ken aardappelen, sla, appelpan-
nekoekjes.
DONDERDAG: hachee, appelmoes,
aardappelen, hopjesvla.
VRIJDAG: tomatensoep, tonijn met
sourcream
óf
rolpens met gebakken appel, ge
bakken aardappelen, worteltjes.
ZATERDAG: risotto met champig
nons en andijviesla, gebraden
appels.
Kaassalade met sourcream
100 g jong belegen kaas, 1 grote
appel, klein uitje, augurken en
zilveruitjes, 1 grote aardappel,
100 g vleesvesten, potje sour
cream, peterselie, paprikapoeder,
peper, citroensap.
Snijd, de kaas, appel, ui, augurk en
vleesvesten in kleine blokjes. Ver
meng alle ingrediënten met de sour
cream, de kruiden en het citroensap.
Serveer de sla op een schotel met
slablaadjes en garneer het geheel met
peterselie.
bonen, andijvie en sla worden
ook in de winter verkocht en wie
hartje zomer boerenkool met
worst wil eten, kan dat doen. Uit
oogpunt van voedingswaarde is
het niet nodig om in deze tijd
zomergroenten te eten (wilt u
het voor de afwisseling in het
menu doen, dan is het wat an
ders.) Wintergroenten en -vrucht
ten zijn rijk genoeg aan vitami
nes en mineralen; bij een goede
keuze behoeven er echt geen
vitamine C pillen of tabletten
aan te pas te komen. De levens
middelen zelf zijn zelfs beter dan
preparaten, omdat in het levens
middel nog wel meer voorkomt
dan een of meer vitamines en
mineralen. Vergelijken we van
de grenten en vruchten nu even
alleen het vitamine C gehalte,
dan zien we het volgende.
Voor huisvrouw eo gezin
U KUNT NIET ALLES WETEN
Indien de koperen branders op
uw gasfornuis erg vuil en zwart
zijn, kunt u ze het beste een uur
tje laten weken in een azijnbadje
om ze daarna te poetsen met ko-
perpoëts.
Bladluis in planten kan worden
bestreden met zeepspiritus (20 gr.
zachte zeep en 10 gr. spiritus men
gen). De planten moeten hiermede
bespoten wórden van onderen en
van boven. Zonodig de volgende
dag herhalen.
Kastruimte hebben we nooit genoeg. Hebt u in uw slaapkamer ingebouw
de kasten met een plafond? Om meer bergruimte te krijgen tikt u dat lage
dekplaatje uit de kast. Waar het nodig is de binnenkant van de kast afwerken
met board. Zonodig bijschilderen.
In de vrijkomende ruimte kan gemakkelijk nog een half brede plank
(schap) worden aangebracht voor de opslag van overtollige zaken die u
ergens anders moeilijk kwijt kunt en voorlopig niet (meer) nodig hebt. U
kunt ook boven in die kast een roe bevestigen. Hieraan kunt u b.v. in mei
de wintergarderobe weghangen en eind september weer uw zomerjurkjes.
Lijkt het u een beetje ongemakkelijk hoog? Er is altijd wel een stoel bij
de hand en is die er niet, zet dan een pikhaakje in de hoek. Daarmee wipt
u gemakkelijk een kleerhanger met costuum en al van de roe.
Een andere manier om deze tot nu toe onbenutte ruimte produktief te
maken, is om boven uw bestaande
kastdeur een klein deurtje te maken.
Nu ontstaat er een apart kastje, dat
ook van de binnenkant netjes afge
werkt dient te worden. Hierin kunt
u heel veel kwijt, wat u niet dage
lijks gebruikt. Dit betekent meer
ruimte in uw oude kasten.
Denk maar eens aan babygoed zo
lang u geen baby verwacht, oud
speelgoed, dekens die 's zomers te
veel zijn of de stapels oude en toch
zo dierbare papieren waar de kinde
ren niet bij mogen
Hebt u ranzige boter? Gebruik
dan uitsluitend deze boter voor
het braden van vlees. Door toe
voeging van een klein stukje ui
voorkomt u de nare smaak.
Doorgelopen overhemden krijgt u
weer goed met alcohol 96%. Di
rect daarna naspoelen met water.
Dof geworden kristal maakt u
schoon met blauwselwater, daar
na opwrijven.
Pianotoetsen blijven wit, als u ze
regelmatig wrijft met spiritus.
Nettere kasten
Bij vrij ondiepe hangkasten ge
beurt het vaak, dat er bij het sluiten
van de deur een kledingstuk tussen
deur en muur geklemd wordt. Vaak
wordt het kledingstuk hierdoor le
lijk beschadigd. Een eenvoudige ma
nier om dit te voorkomen is om in
de kast, ter hoogte van het sleutel
gat, aan de voorkant, een spiraal of
elastiek te spannen, dat de kleren
„binnen de perken" houdt.
Houdt u van een erg nette ser-
vieskast? Dan zult u het zeker min
der prettig vinden als u, door gebrek
aan ruimte, op de onderste schap
allerlei spullen moet zetten, die niets
met het servies nodig hebben. Maakt
u voor deze plank nu eens een gor
dijntje van ondoorzichtige stof, liefst
in de kleur van de verf van de kast.
Gèen mens die dan nog de rommel
ziet als de deur even opengaat.
T. V. in de kast
In verscheidene huizen heeft men
het televisietoestel in een kast inge
bouwd, zodat overdag dat grote gla
zen oog aan het gezicht onttrokken
is. Mocht u met dergelijke plannen
tot verplaatsing rondlopen, bedenkt u
dan wel goed wat u gaat doen.
Het grote bezwaar van een vast op
gesteld toestel is immers het ontbre
ken van elke mogelijkheid om het
scherm in een andere richting te
draaien. Ook is het maar de vraag
of er in zo'n geval ook grotere ge
zelschappen een goed uitzicht op de
beeldbuis zullen hebben, b.v. als u
toevallig eens veel bezoek hebt.
Voor inbouw leent zich feitelijk
alleen een hoekkast met afgeschuin
de voorzijde of de open boekenkast
(stelling) die dwars in een grote
doorlopende (de z.g. Engelse woon
kamer staat en zeker geen schuif-
deurkast of rechte legkast in een zij
muur als die zich niet in het midden
van de wand bevindt. Ook moet de
achterzijde bereikbaar blijven voor de
reparateur. Wel kunt u om de tele
visie op de huidige gunstige plaats
een wandmeubel of boekenkast (b.v.
met los verkrijgbare onderdelen of
bouwpaketten) bouwen en dan een
luikje of schuifdeur voor het scherm
monteren, maar laat het apparaat
dan zelf los ennet onder oog
hoogte staan.
Portie
van 250 gr*
andijvie
bieten
boerenkool
groene kool
rode kool
savooie kool
spruitjes
zuurkool
knolraap
prei
winterwortel
witlof
Vitamine C
gehalte
na het koken
2 mg
16 mg
23 mg
30 mg
30 mg
16 mg
100 mg
13 mg
30 mg
24 mg
13 mg
2 mg
Gerekend is 250 gram inkoop,
nog niet schoongemaakt, de
gemiddelde aanbevolen portie
groente.
Als we bedenken, dat 50 a 75
mg van het vitamine C dagelijks
voldoende is en dat 3 flinke aard
appelen ook nog een steentje van
ca. 10 mg bijdragen, slaan de
meeste wintergroenten geen gek
figuur. Ook al bevatten andijvie
en witlof niet veel vitamine C,
u behoeft geen schuldgevoel te
krijgen, wanneer u deze groen
ten op tafel zet, mts u ze maar
niet om de andere dag eet en
ze voldoende afwisselt met an
dere groenten.
Gemiddeld vitamine C gehalte
van winterfruit per 100 gram
(schoon gewicht vruchtvlees of
sap)
appel
10
mg
banaan
10
mg
sinaasappel
50
mg
grapefruit
40
mg
mandarijn
30
mg
In gedroogd fruit komt prak
tisch geen vitamine C voor: com
pote van gedroogde appeltjes,
peertjes of pruimen daarom bij
voorkeur in plaats van groente
op tafel zetten.