TERNEUZEN GAAT VOORUIT
Nieuwjaarsrede van burgemeester Rijpstra
In de gisteravond gehouden vergadering van de
Terneuzense gemeenteraad heeft burgemeester
Rijpstra de volgende nieuwjaarsrede uitgesproken.
Mevrouw, mijne heren, leden van de raad,
Bij de eerste raadsvergadering van het nieuwe
jaar acht ik het immer een voorrecht met U een
terugblik te mogen werpen op het afgelopen jaar
en daarbij tevens aandacht te schenken aan zaken,
welke voor de nabije toekomst van belang schij
nen te zijn.
In de eerste plaats moge ik uw college veel
voorspoed toewensen bij de in 1965 in het belang
van de gemeente te verrichten arbeid en hieraan
tevens de bede verbinden, dat dit jaar ook in uw
persoonlijk en gezinsleven voor U alleszins het
beste zal mogen brengen.
In het internationale en nationale vlak hebben
vele gebeurtenissen ons beziggehouden en wij
mogen dankbaar zijn, dat 1964 voor ons land in
vrede en welvaart is verlopen. Helaas kon dit nog
altijd niet gezegd worden van vele in ontwikkeling
zijnde landen, waar enorme problemen zijn op te
lossen alvorens van enige welvaart gesproken zal
kunnen worden.
Gelet op dit wereldgebeuren, kan het verhalen
van het wel en wee van een gemeente als de onze
de toehoorder nietig voorkomen. Toch acht ik het
zij het dan uit een meer bescheiden gezichts
hoek van belang voor de inwoners om hiervan
kennis te kunnen nemen.
GRAADMETER
Terneuzen gaat vooruit. Het afgelopen jaar is
opnieuw getuige geweest van het snelle tempo,
waarin de ontwikkeling verloopt. Een graadmeter
ten deze is de loop van de bevolking en het einde
van het jaar wordt dan ook in vele gemeenten
met spanning tegemoet gezien.
Hoewel niet de toename van het aantal inwo
ners van 1963 kon worden bereikt, is de bevol
kingsaanwas van Terneuzen in 1964 andermaal
opmerkelijk te noemen, te weten van 17.549 per
1 januari 1964 tot 18.135 per 1 januari 1965. Een
toename dus van 586 personen, bestaande uit een
vestigingsoverschot van 328 personen en een ge
boorte-overschot van 258 personen.
Het vestigingsoverschot bedroeg ten opzichte
van Zeeuwsch-Vlaanderen 109, overig Zeeland 37,
Noord-Brabant 82, Zuid-Holland 53, overig Neder
land 38 en het buitenland 9.
Evenals in 1963 het geval was, laten deze cijfers
ons zien, dat Terneuzen het afgelopen jaar weer
een belangrijke bijdrage heeft geleverd in de
teruggang van het provinciale vertrekoverschot.
Het record van 1963 werd thans niet gebroken;
toch bleef Terneuzen aanmerkelijk boven de be
volkingstoename van de andere Zeeuwse gemeen
ten en deed op die manier haar naam als sterkst
groeiende gemeente van Zeeland eer aan.
Het geboorte-overschot bestond uit een aantal
geboorten van 381 ten opzichte van 1963 een
stijging met 25 en een aantal overlijdens-
gevallen van 123. Bekende Terneuzenaars ont
vielen ons.
Wat dit laatste betreft moge ik memoreren het
overlijden van de oud-gemeenteraadsleden Dirk
van Aken en Guiljaam Klaassen. Ook gingen
meerdere mensen van ons heen, die een funktie
hebben vervuld in het kerkelijk leven, waarbij ik
noem Petrus Simons, Charles Ververs, Daniël Ver
linde en de kantonrechter mr Van de Belt. Ten
slotte moge ik nog in herinnering brengen een
viertal overledenen, die belangrijk werk hebben
verricht voor het verenigingsleven der gemeente,
te weten Johannes de Waal, Jan Laurens, Gradus
Verbiezen en Cornelis Wieland. Wanneer wij deze
lijst bekijken, valt het op dat juist in 1964 ons
een aantal burgers zijn ontvallen, die elk voor
zich een min of meer markante plaats hebben in
genomen in de Terneuzense samenleving.
SCHEEPVAARTVERKEER
Mij weer bepalende tot de loop der dingen kan
gesteld worden, dat het scheepvaartverkeer op het
kanaal TerneuzenGent ook in 1964 volop reden
tot tevredenheid gaf. Kon in 1963, wat Terneuzen
betrof, een verheugende stijging van het aantal
geloste en geladen zeeschepen worden genoteerd,
het afgelopen jaar was nog gunstiger, nl. 889 in
1964 tegen 848 in 1963. Het aantal verwerkte
tonnen steeg van 945.795 in 1963 naar 954.441 in
1964. Ook het aantal zeeschepen, dat op de rede
of in de Westbuitenhaven geladen of gelost werd
steeg, te weten van 97 in 1963 tot 100 in 1964.
Het aantal verwerkte tonnen steeg van 780.067
in 196 tot 888.900 in 1964.
Het aantal binnenvaartschepen, dat te Terneu
zen gelost of geladen werd, vertoonde een lichte
daling, nl. van 4228 in 1963 tot 4139 in 1964. Het
aantal verwerkte tonnen steeg evenwel, nl. van
1.922.687 in 1963 tot 1.985.312 in 1964.
De scheepvaartbeweging van het verdere haven
gebied van Terneuzen gaf, wat het aantal ver
werkte tonnen van zee- en binnenscheepvaart be
treft, een lichte stijging te zien.
De vermelde resultaten in aanmerking nemen
de, kan worden gesteld, dat Terneuzen haar
derde plaats op de ranglijst van Nederlandse zee
havens heeft kunnen handhaven.
DE FINANCIËN
De financiële positie der gemeente is altijd een
belangrijk punt bij het gemeentelijk beleid. Deze
positie is vorige maand bij de behandeling van
de begroting al in alle toonaarden besproken. Zo
als elders is ook hier de klacht, dat de gemeente
fondsuitkeringen ontoereikend zijn om de verzor
gingstaken naar behoren te vervullen. Uw college
besloot daarom bij de minister van Binnenlandse
Zaken een aanvraag in te dienen tot het verkrjj-
verloop. Ten behoeve van de bouw van huizen
en andere gebouwen werd door uw college en
dat van burgemeester en wethouders besloten tot
verkoop van 276 percelen met een totale opper
vlakte van 6.26.63 ha.
Ten behoeve van de vestiging van industrieën
werd in totaal uitgegeven 20.46.47 ha, betrekking
hebbende op 10 gevallen.
DE INDUSTRIE
De industrialisatie bleef in behoorlijk tempo
verlopen. Hoewel de eerste fase van de fabrieken
van Dow Chemical Internationaal nog niet geheel
is afgesloten, konden in 1964 toch reeds de eerste
produkten de fabriek verlaten. Grootse plannen
voor verdere uitbreiding zijn inmiddels ingediend
of in verre staat van voorbereiding.
De realisering van genoemde uitbreidingen is
in zekere mate afhankelijk van de verdere aanleg
van los- en laadplaatsen in de Schelde en van het
voorhanden zijn van grote hoeveelheden proces
water. Zowel voor het één als het ander zijn reeds
de nodige stappen gedaan, waarbij ik wat het
laatste betreft van oordeel ben, dat het leg
gen van royale zinkers door de Schelde voor het
betrekken van water uit overig Nederland van
het allergrootste belang is.
Op 3 september 1964 vond de officiële opening
plaats door de Commissaris der Koningin van de
nieuwe vestiging van de N. V. Philips' Gloeilam
penfabrieken aan de Mr. F. J. Haarmanweg. Het
daarbij behorende feest was een evenement, dat
bij velen in de herinnering zal blijven! Wellich
interessant voor U is te vermelden, dat enkele
weken geleden de rijksgoedkeuring afkwam voor
de bouw van een tweede hal voor Philips. Hier
mede zal op korte termijn worden begonnen.
Verder werd begonnen met de bouw van nieuwe
bedrijven voor de N. V. Textielfabrieken Em
Lockefeer te Hulst en de N. V. A. de Hoop te Rot-
terdam. Belangrijke uitbreidingen kwamen gereed
bij de N. V. Terneuzensche Scheepsbouwmaat
schappij.
Aan rijksgoedkeuringen in de industriële sector
werd afgegeven voor een bedrag van 8,5 miljoen,
waaronder 4,3 miljoen voor Dow Chemical In
ternationaal N. V., 1,6 miljoen voor de reeds ge
signaleerde uitbreiding van de N. V. Philips' Gloei
lampenfabrieken en 0,2 miljoen voor de N. V.
Terneuzensche Scheepbouwmaatschappij. Evenwel
ligt er nog voor een bedrag van 27,7 miljoen
op rijksgoedkeuring te wachten, waaronder een
nieuw bedrijf voor de Koninklijke Maatschappij
„De Schelde" te Vlissingen
De plannen van de gemeente tot verlenging
van de kanaalhavens hadden ook in 1964 de volle
aandacht. Hieraan is veel voorbereidend werk
verbonden, zoals het verrichten van grondonder
zoek en het peilen van bepaalde behoeften van
gegadigden
De voortschrijding van de kanaalwerken en de
vorengenoemde plannen beginnen meer en meer
van invloed te zijn op de belangstelling voor de
haven van Terneuzen.
Verheugend was in dit verband, dat een doch
teronderneming van „Thomsen's Verenigde Bedrij
ven N.V." te Rotterdam, n.l. de N.V. „Zeeuws Ha
venbedrijf" zich te Terneuzen vestigde en dat be
staande bedrijven overgingen tot verbetering van
hun outillage. Verwacht kan worden, dat zodra
een nauwkeurige begroting van de verlenging der
kanaalshaven bekend is uw college voorstellen
zullen bereiken tot het verlenen van optie aan ge
gadigden voor de omliggende terreinen.
Het zal U duidelijk eijn, dat de zich snel door
zettende industrialisatie nog meer dan voorheen
noopt tot het bijzetten van alle zeilen op diverse
gebieden. Om er enkele te noemen: de arbeids
markt, het vervoer van werknemers uit Zeeuwsch
Vlaanderen naar de industrieën en last but not
least de woningbouw.
Het is verheugend, dat de nieuwe industrieën
voor een zeer groot gedeelte konden worden be
volkt met werknemers uit de eigen streek. De
twee voorgaande jaren deden deze industrieën een
zwaar beroep op de arbeidsmarkt. Gesteld kan
worden, dat de eerste fase thans is afgesloten en
dat thans 1965 op dit gebied een vrij rustig beeld
te zien zal geven
In het volgende jaar zal na het begin van de
tweede fase van de opbouw andermaal een zwaar
beroep op werkkrachten uit Zeeuwsch-Vlaanderen
worden gedaan. Gelet op de voorgaande periode
kan echter verwacht worden, dat dit beroep geen
aanleiding zal geven tot bijzondere problemen.
WONINGBOUW
Dagelijks bevinden zich tal van werknemers
vanuit alle hoeken van Zeeuwsch-Vlaanderen op
pad naar de industrieën van Terneuzen en omge
ving.
Het vervoer geschiedt veelal met aparte autobus
sen. Dit vergt uiteraard de nodige kosten van de
bedrijven. Ik vraag me af of een zekere coördina-
ie op dit gebied niet wat ekonomischer zou kun
nen werken
De woningbouw is naast de industrialisatie het
belangrijkste onderdeel van de gemeentelijke akti-
viteiten. Gaarne beveel ik in uw aandacht aan het
rapport, inzake de toekomstige woningbehoefte
van Terneuzen dat opgesteld is door de direkteur
van het Economisch Technologisch Instituut voor
Zeeland en dat bij de ingekomen stukken van deze
raadsvergadering is opgenomen
Dit rapport konkludeert tot een woningbehoefte
van 630 woningen in 1965, 660 in 1966 en 1100 in
1967. Deze prognose komt er op neer, dat de wo-
ningproduktie in de komende jaren aanmerkelijk
zal moeten worden opgevoerd.
Hiervóór mocht ik reeds gewag maken van de
gen van een bijzondere uitering uit het gemeente- uitbreidingsplannen der gemeente,
fonds 'Bekend is dat gestreefd wordt naar grotere plan
nen in arbeidsbesparende traditionele en industrië-
Naar mijn mening is het voor expansieve ge
meenten als de onze onmogelijk het beleid zodanig
te richten, dat de omvangrijke behoeften worden
opgevangen binnen de trendmatige stijging van
4 van het budget.
Wil de financiële zelfstandigheid van de ge
meenten, welke werd beoogd bij de totstand
koming van de financiële verhoudingswet 1960
niet een leeg begrip blijven, dan zullen door de
regering metterdaad maatregelen dienen te wor
den genomen tot opheffing van de financiële
moeilijkheden.
Ondanks de nodige problemen om de financiële
touwtjes aan elkaar te knopen kon op velerlei
gebied gedaan worden wat de snelle uitbreiding
van Terneuzen nu eenmaal noodzakelijk maakte.
Voortgegaan werd met in ruime mate gronden
aan te kopen. Ten behoeve van het plan „Kats-
polder" werd aangekocht 39.23.99 ha landbouw
grond en ten behoeve van het plan „Hof Zelden-
rust" 36.07.72 ha. Verder werden 10 percelen
aangekocht in het oude gedeelte van Terneuzen
met het oog op toekomstige sanering en 6 per
celen voor de uitvoering van het industrialisatie
plan „Mr. F. J. HaarmanwegDriewegen". Ver
dere aankopen in de Zeven-Trinitéspolder en de
Nieuw Neuzenpolder staan voor dit jaar op het
programma.
UITBREIDINGSPLANNEN
Door uw college werd vastgesteld de tweede
partiële wijziging „Zuid" van het uitbreidingsplan
in hoofdzaak, omvattende een groot gedeelte van
de ten zuiden van het Donkerstraatje gelegen
gronden. Naar verwacht kan worden zullen U in
1965 voorstellen bereiken tot wijziging van het uit
breidingsplan in hoofdzaak met betrekking tot
een gedeelte van de Zeven-Trinitéspolder, ter
wijl hedenavond aan U ter vaststelling wordt aan
geboden het onderdelenplan „Zuidpolder".
Verdere voorstellen zijn te verwachten met be
trekking tot onderdelenplannen voor de Zuid
polder (Hof Zeldenrust), de Katspolder en de
Zeven-Trinitéspolder en Sluiskil.
De verkoop van gronden had een bevredigend
le bouw.
Eind van het vorig jaar werd de eerste spade in
de grond gestoken voor het „Pronto"-plan van
696 woningen. Het programma voor dit plan om
vat voor 1965 de start van 112 vrije sector-wonin
gen en 112 woningwetwoningen. In de loop van
1968 zal het gehele plan voor bewoning gereed
moeten zijn.
Wat de Katspolder betreft kan worden opge
merkt, dat het in de bedoeling ligt over enkele
maanden te beginnen met het stratenplan waartoe
U nog de nodige voorstellen zullen bereiken.
In dit plan is ruimte voor circa 1000 woningeen.
Met de N.V. Bouwfonds Nederlandse Gemeenten
zijn onderhandelingen lopende om te komen tot de
realisering van een plan voor de bouw van 840
woningen, te weten 288 flats (8-hoog), 216 flats
(3-hoog) en 336 eengezinshuizen. Het restant is
dan beschikbaar voor individuele bouwers, waarbij
tegemoetgekomen zal worden aan de grote vraag
naar grond voor de bouw van bungalows.
Het plan „Hof Zeldenrust" wordt door onze
stedebouwkundige eveneens verder uitgewerkt
Gedacht wordt om in dit plan over te gaan tot
industriële bouw. Kontaken hiervoor zijn reeds ge
legd me de N.V. Van Vliet en Van Dulst's Bouw
bedrijf te Rotterdam. Overigens zal in dit plan
ook grond worden gereserveerd voor andere plan
nen. In totaal is hier plaats voor circa 1500
woningen.
Na dit projekt zal het plan Zeven-Trinités
polder worden uitgewerkt.
Teruggaande naar de bouwaktiviteit in 1964, zij
vermeld dat voor bewoning gereed kwamen 220
woningen, te weten 66 woningwetwoningen, 10 pre
mie-woningen en 144 vrije sektor-woningen
waaronder begrepen vervangingswoningen voor
de kanaalwerken.
De toename van de woningvoorraad is te stellen
op 169, te weten van 4889 per 1 januari 1964 tot
5058 per 1 januari 1965.
Per 1 januari 1965 waren in aanbouw 512 wo
ningen, waarvan 373 woningwetwoningen, 50 pre
mie-woningen en 89 vrije sektor-woningen.
In de premie-sector kwam voor bewoning ge
reed het protestants-christelijke bejaardentehuis,
dat op 4 februari a.s. officieel zal worden geopend
door de minister van Maatschappelijk Werk. Ver
wacht kan worden, dat in deze sektor ook het
thans nog in aanbouw zijnde r.k. bejaardentehuis
voor bewoning gereed zal komen.
Met het bouwvolume ad 230 woningen, dat aan
de gemeente voor 1965 werd toegewezen, zullen
mede een aantal kleinere plannen in woningwet
en premiebouw kunnen worden gerealiseerd, ter
wijl in de ongesubsidieerde sektor een aantal indi
viduele bouwers aan hun trekken kunnen komen,
Een vergelijking met 1963 toont aan, dat de toe
name van de bouwaktiviteit in het afgelopen jaar
nog niet heeft geleid tot een stijging van het aan
tal gereedkomen woningen. Deze stijging is eerst te
verwachten in 1965 en volgende jaren.
Het zal U dan ook niet verwonderen, dat hel
aantal woningzoekenden andermaal een vermeer
dering onderging, n.l. van 614 naar 781 gevallen.
Voor een nadere detaillering ten deze en zaken
de Maatschappelijke Zorg betreffende verwijs ik U
gaarne naar het uitvoerige verslag van de desbe
treffende dienst, hetwelk ik in uw aandacht moge
aanbevelen.
Ter afronding van mijn overzicht, inzake de
bouwaktiviteiten, is het wellicht nog interessant
te vermelden, dat buiten de industrie en woning
bouw, in 1964 ten behoeve van andere gebouwen
rijksgoedkeuringen werden afgegeven tot een be
drag van 2.157.945,waaronder goedkeuringen
voor de uitbreiding van het klooster te Sluiskil, de
uitbreiding van de u.t.s. en de uitbreiding van de
l.t.s. In deze kategorie zijn nog aanvragen lopende
voor een bedrag van 5.897.540,waaronder het
nieuwe stadhuis en het politiebureau.
Ten deze zij nog opgemerkt, dat ik het van het
grootste belang acht, dat de besturen van zieken
huizen en kerken zich blijven beraden omtrent
aanpassing van hun akkomodatie aan de uitbrei
ding der gemeente.
HET STADHUIS
Mij thans bepalende tot enkele door uw college
genomen beslissingen, moge ik onder meer wijzen
op uw besluit tot het bestedingsgereedmaken van
het plan voor het nieuwe stadhuis door de archi-
tekten prof. ir J. H. van den Broek en prof. J. B.
Bakema.
Tevens werd door U besloten tot vaststelling van
een nieuw reglement van orde voor de raadsver
gaderingen en een nieuwe verordening voor de
vaste raadscommissie.
Deelgenomen werd aan de gemeenschappelijke
regeling voor de bestuursschool Zeeland. Vastge
steld werd voorts een nieuwe politieverordening.
Op het gebied van de scholenbouw, waarover
later meer, werden verschillende belangrijke be
slissingen genomen.
Van uw verdere besluiten wil ik in herinnering
brengen de vaststelling van verordeningen betrek
king hebbende op de per 1 januari 1965 in werking
getreden algemene bijstandswet en het aangaan
van een overeenkomst met betrekking tot de
brandbeveiliging op de openbare wateren tussen
rijk, gemeente en de sleepdienst W. Muller.
Vermeldenswaard is tenslotte nog uw besluit tot
vaststelling van de gemeentevlag.
Evenals dit het geval is geweest met het jaar
verslag van de dienst voor maatschappelijke zorg,
wil ik ook gaarne het verslag over 1964 van de
gemeeentepolitie in uw aandacht aanbevelen.
GEMEENTEPOLITIE
Inmiddels is door de minister van Binnenlandse
Zaken beslist, dat de sterkte per 1 Januari 1965
wordt vastgesteld op 26 man. Een uitbreiding dus
met één persoon.
De motorisering en verdere uitrusting van de
politie zijn thans zodanig, dat Terneuzen over een
modern geëquipeerd korps beschikt.
De huidige huisvesting doet steeds meer de
noodzaak van een nieuw bureau gevoelen. Ver
wacht mag worden, dat eind 1965 of begin 1966 de
rijksgoedkeuring zal afkomen, waarna onmiddel
lijk met de bouw begonnen kan worden.
De schietbaan blijkt in een behoefte te voorzien.
Verschillende overheidsdiensten (douane, rijkspo
litie, P.T.T.) maken naast onze gemeentepolitie
van de baan gebruik. Enkele provinciale wedstrjj
den konden worden georganiseerd.
De organieke sterkte voor de reservepoütie be
draagt 25 man, de werkelijke sterkte 24.
GEMEENTEWERKEN
Ten aanzien van de dienst van gemeentewerken
kan worden gesteld, dat ook in 1964 een behoor
lijk programma werd afgewerkt.
Onderhoudswerken en verbeteringen werden uit
gevoerd aan een groot aantal straten, o.a. de
Grenulaan, Schoolweg, Geraniumstraat en Indus
trieweg.
Aanleg had onder meer plaats van parkeerge
legenheid bij het hoofdveld van het Zuidersport
park, voetpaden op de Molendijk, wijzigingen en-
trée „Scheldebad" en parkeergelegenheid aan de
Frans Halslaan.
Uitbreiding van straatverlichting geschiedde in
de Kerkhoflaan, Mr F. J. Haarmanweg, Serlip-
pens-, Zeven Triniteits- en Zuidlandpolder.
De beplanting bij het Scheldebad werd uitge
voerd, terwijl de uitvoering daarvan ter hand ge
nomen werd in verschillende in aanleg zijnde
woonwijken, o.a. Erasmusstraat, Vondelstraat en
Zuidlandstraat.
Het ophalen van huisvuil had- een normaal ver
loop, evenals het onderhoud van de begraafplaat
sen.
De rattenbestrijding werd in het afgelopen jaar
intensief aangepakt. Dit bleek ook wel noodzake-
ijk, aangezien, door de opspuiting van de Serlip-
penspolder, dit ongedierte blijkbaar naar nieuwe
jachtvelden zoekt.
De aanleg van een hertenkamp werd groten
deels voltooid. De afbouw kan naar verwach
ting dit jaar plaatsvinden, evenals de bouw
van een volière.
De ervaring heeft geleerd, dat uw besluit tot
tijdige aanstelling van een direkteur gemeèntewer-
ken juist is geweest. Onder de bekwame leiding
van ir Dees zijn inmiddels verdere staffunktiona-
rissen aangetrokken, zodat het werk bij het weg
vallen van de centrale dienst voor bouw- en wo
ningtoezicht per 1 april a.s. zoveel mogelijk ge
ruisloos kan doorlopen.
ONDERWIJS
De sterke toename van het aantal inwoners
bracht ook het afgelopen jaar de nodige proble
men mede ten aanzien van het onderwijs.
Praktisch alle kleuterscholen hadden met ruim
tegebrek te kampen. Eind 1964 werd een urgen
tieverklaring ontvangen voor de bouw van een
drie-klassige houten opvangschool. Binnenkort zul
len uw collega terzake voorstellen worden ge
daan.
In augustus 1964 werd met de bouw van een
nieuw openbare kleuterschool te Sluiskil begon
nen, zodat voor die school binnen afzienbare tijd
een passende huisvesting kan worden verkregen,
Tevens verleende uw college medewerking voor
de uitbreiding met één lokaal voor de r.k. kleuter
school te Sluiskil.
De voorziening in schoolruimte ten behoeve van
het lager onderwijs blijft een zorgenkind. Het is
niet te verwachten, dat in 1965 urgentieverkla
ringen worden afgegeven voor vervanging van
oude schoolgebouwen.
Niettemin hopen wij, dat tijdig kan begonnen
worden met de ,bouw van vier opvangscholen,
waartoe uw college in 1964 besloot. Hierbij gaan
de gedachten uit naar geïndustrialiseerde bouw,
waarmede op zeer korte termijn zou kunnen wor
den begonnen.
Verder werd aandacht gevraagd voor de uitbrei
ding van de hervormde school. Tijdelijk is een op
lossing voor de huisvesting gevonden in het ge
bouw Leeuwenlaan 19.
Ook de uitbreiding van de r.k. jongensschool is
urgent. Voorlopig is de gemeenschapszaal In twee
ruimten gesplitst om 2 klassen te kunnen onder
brengen. Bij het gereedkomen van de 3-klassige
semi-permanente V.G.L.O.-school te Sluiskil, zal
de Sint Antoniusschool in een ruimer jasje komen
te zitten. De verbouw van de laatstgenoemde
school zal echter ook in 1965 nog wel het nodige
ongerief met zich meebrengen.
De verbouwde openbare ulo-school kon in sep
tember 1964, zij het met een zeker behelpen, in
gebruik worden genomen. De officiële opening zal
binnenkort kunnen plaatsvinden. In maart 1964
besloot uw college tot de onderhandse aanbeste
ding van de bouw van een gymnastieklokaal ten
behoeve van de ulo-scholen. Meerdere mogelijkhe
den ten deze zijn geschapen door uw besluit om
deel te nemen aan de seriebouw van gymnastiek
lokalen naar een ontwerp van de Koninklijke Ne
derlandse Heidemaatschappij.
Het veranderend karakter van Terneuzen kwam
op het gebied van het nijverheidsonderwijs tot
uiting in het afgeven door uw college van z.g. no-
digverklaringen voor de uitbreiding van het leer
plan aan de l.t.s. met een part-time cursus vol
gens het leerlingstelsel voor de opleiding van be
dieningsvakman in de proces-industrie en voor de
uitbreiding van het leerplan van de u.t.s. voor een
tweejarige avondcursus of part-time cursus meet-
en regeltechniek.
Met instemming en dankbaarheid hebben wij
kennis kunnen nemen van het besluit van gedepu-
eerde staten van Zeeland om het Economisch
Technologisch Instituut opdracht te verstrekken
voor een onderzoek naar de mogelijkheden van
een vestiging van een H.T.S. in Zeeuwsch-Vlaan
deren.
Tenslotte releveer ik nog de persberichten om
trent de stichting van een chr. middelbare school
te Terneuzen, waarvan ons overigens officieel
niets bekend is. Met belangstelling wacht ik even
tuele stappen in onze richting af.
SPORT
Van het onderwijs gaande naar de sport, zij in
de eerste plaats vermeld de officiële ingebruikna
me op 5 september 1964 van het Zuidersportpark.
Ik hoop, dat dit prachtige complex een stimulans
zal mogen zijn voor de gebruikers om tot behoor
lijke prestaties te komen en dat de voetbalvereni
ging „Terneuzen" als de meest intensieve gebrui
ker haar inzinking het komende jaar te boven
mag komen.
Noteerden wij voor het Scheldebad in 1963 een
bezoekersaantal van 86.847, 1964 sloeg dit record
ruimschoots met niet minder dan 120.163 be
zoekers. De drukste dagen waren 12 en 13 juni
1964, met ieder ruim 2.600 bezoekers.
Ook de belangstelling voor het schoolzwemmen
was verheugend. Totaal werd er 14.611 maal door
leerlingen in schoolverband van het bad gebruik
gemaakt, tegen in 1963 8065 maal. Aan 449 leer
lingen kon een zwemdiploma worden uitgereikt,
waarvan- aan 293 kinderen het A-diploma. Ook
hier was een enorme stijging waar te nemen, want
in 1963 slaagden slechts 199 kinderen.
CULTUUR
Een prijzenswaardig initiatief was het organi
seren van een kinderboekenweek door de geza
menlijke boekhandelaren en de gemeente. Het
programma bleek een succes te zijn. Veel belang
stelling bestond er voor de aankomst van de boe
kanier met trawanten. Aan de daaraan verbonden
schoolcompetitie werd door alle lagere scholen, op
een enkele uitzondering na, deelgenomen.
Het gestelde doel, n.l. het kinderboek onder de
aandacht van de jeugd te brengen, werd ten volle
bereikt.
Misschien zal dit initiatief aanleiding kunnen
zjjn om ook iets dergelijks voor de volwassenen te
organiseren.
De voortgang in het besteksklaarmaken van de
plannen voor de nieuwe schouwburg eist voortdu
rend onze aandacht op. De verwachting bestaat,
dat binnenkort de werkzaamheden zullen kunnen
worden afgerond en dat een nauwkeurige begro
ting van kosten aan uw college kan worden over
gelegd. Ik hoop, dat nog dit voorjaar tot aanbe
steding kan worden overgegaan.
Dit jaar vieren wij het 20-jarige bevrijdings
feest. Het initiatief van de gezamenlijke perso
neelsverenigingen voor deze viering heeft reeds tot
een voorlopig programma van aktie geleid. Bin
nenkort zal hierover een bespreking met het col
lege van burgemeester en wethouders plaatsvin
den. Ik heb goede hoop, dat een en ander zal lei
den tot een sfeervolle gebeurtenis.
PUBLIC RELATIONS
Een aardig initiatief zij het op heel ander
terrein vind ik het instellen van de mogelijk
heid tot het nemen van paarden-rijlessen. Hier
mede wordt zeker in een behoefte voorzien.
Initiatieven en aktiviteiten hebben ertoe geleid
dat Terneuzen nog meer dan voorgaande jaren in
de algemene belangstelling heeft gestaan. Pers,
televisie en radio zijn ook weer in 1964 een be
langrijke steun geweest bij het scheppen van wat
men pleegt aan te duiden met „public -relations".
Een nieuwe folder zag het licht, terwijl op rui
me schaal materiaal werd uitgegeven om het licht
der schijnwerpers bij voortduring op "Terneuzen te
richten. Ook voor 1965 is weer een nieuwe uitga
ve in voorbereiding, welke, naast het geven van
informatie, beoogt een blik te werpen op de veie
toekomstplannen der gemeente.
Over gebrek aan belangstelling uit Den Haag
hadden wjj evenmin te klagen. Bijzonder erkente
lijk ben ik voor de bezoeken van de minister van
Volkshuisvesting en Bouwnijverheid, de staats
secretarissen van Economische Zaken en van On
derwijs, Kunsten en Wetenschappen.
Talrijke studentengroeperingen namen Terneu
zen het afgelopen jaar in hun studieprogramma
op, waaronder een aantal buitenlandse.
Met genoegen denk ik o.m. terug aan de ont
vangst van een groep overheidsfunktionarissen uit
welhaast alle werelddelen. Het is altijd plezierig
om te zien hoe getroffen vele bezoekers zijn door
de enorme kanaalwerken en de industriële expan
sie, een ontwikkeling welke men in dit deel van
Nederland niet verwacht.
Het informatie-centrum, dat thans wordt inge
richt, zal ten deze goede diensten kunnen verrich
ten.
RELATIVITEIT
Mevrouw, mijne heren, leden van de raad,
Vele gebeurtenissen uit het voorbije jaar heb ik
in het hiervoren besprokene in uw herinnering
mogen terugroepen, daarbij waar mogelijk
tegelijk de blik op de toekomst richtend. Immers
in het werk van nu dient continuïteit gelegd te
worden, opdat de relatie met de tokomst ver
zekerd zij.
Welke van de gesignaleerde aktiviteiten voor
de gemeente van wezenlijke betekenis zullen zijn,
kan niet anders dan thans nog een vraag zijn. Wij
en ons nageslacht zullen hierover eerst veel later
kunnen oordelen.
Ik denk hierbij aan de ook in Zeeland bekende
figuur van de strandvonder, die zijn weg gaat, ver
garende wat voor zijn voeten komt, om later te
bewaren hetgeen werkelijk waardevol is.
In dit licht bezien, zullen vele zaken van het
heden een sterke relativiteit verkrijgen. Een we
tenschap, welke ons ervoor behoeden moge te
veel te verabsoluteren en te veel in zwart-wit ver
houdingen te denken, een denkpatroon, dat de ge
schiedschrijver van later vreemd zal zijn.
Bovendien moge dit ons leren, dat het niet goed
is al te lang stil te staan bij het verleden en niet
te ver terug te blikken. Het bijbelwoord „Gedenk
aan de vrouw van Lot", een figuur, die in de his
torie van het verre verleden gekenmerkt werd
door te grote gehechtheid aan eigen omgeving,
levensomstandigheden en activiteiten, zou ten deze
van toepassing kunnen zijn. Dingen, welke haar al
te lang deden terugzien, waren er oorzaak van,
dat zij veranderde in een zoutpilaar. Een teken
dus van steriliteit, inactiviteit en gebrek aan pers
pectief voor de toekomst.
DE TOEKOMST
Het is met deze gedachten, dat ik gaarne mijn
toespraak voor het nieuwe jaar wil besluiten en
met U nog even de volle blik wil richten op de toe
komst, welke weliswaar voor onze ogen verborgen
is, doch waarop wij ons, in het bewustzijn onzer
menselijke tekortkomingen en onvolkomenheden,
toch mogen instellen.
De lijnen van het beleid nog eens nadrukkelijk
uit te stippelen, acht ik gezien de teneur van
mijn nieuwjaarstoespraak van 1964 niet direct
noodzakelijk. Daartoe is naar mijn mening te min
der aanleiding, nu deze lijnen in feiten dezelfde
zijn als die van het afgelopen jaar.
Het is verheugend te mogen constateren, dat
thans duidelijk aansluiting kan worden gezocht
bij een regeringsbeleid, dat ook voor onze gemeen
te zeer concreet is uitgestippeld in de huidige
nota van de staatssecretaris van Economische Za
ken, die tot onze grote vreugde Terneuzen op
nieuw als primaire ontwikkelingskern in zjjn be
leid betrok. Wanneer het daarin gestelde hier
ingang zal kunnen vinden en uw college zich
bereid zal tonen het daarin ontvouwde beleid te
volgen en ik wil daar niet aan twijfelen
zal ook in het komende jaar van ons allen veel
worden gevergd. Ge zult ongetwijfeld in 1965 stel
lig voor beslissingen komen te staan, welke van
verstrekkende betekenis zijn voor de toekomst
van onze stad; beslissingen ten behoeve van een
nieuw Terneuzen, welke gemeente naar de con
ceptie van het college van gedeputeerde staten
ook in het Zeeuwsch-Vlaanderen van morgen een
centrale en toonaangevende positie zal kunnen
innemen.
Hieraan te mogen medewerken is een opdracht
voor de gemeentelijke overheid, waarbij initiatief
stellig niet beperkt behoeft te blijven tot de gren
zen ener autonomie in formeel juridische zin.
Deze opdracht zal kunnen aantonen, dat een
nieuwe bestuursautonomie gaat ontstaan, waar
van de verhouding bepaald zal worden door de
eigen stuwkracht. Doch er is meer. Immers zal het
U en mij voor ogen dienen te staan, dat het werk
pas zegenrijk zal kunnen zijn, wanneer wij ons
allen gedragen weten door een bevolking, die
beseft in onze stad te mogen leven in een tijd van
historische betekenis. Gedragen door een bevol
king, van wie wij mogen vragen, dat zij het werk
met belangstelling volgt, daarbij blijk gevend van
goed- of afkeuring; in het belang van een juiste
opbouw. Gedragen echter ook door een bevolking
die weet, dat niet alleeh de overheid ten deze een
taak heeft, doch evenzeer zijzelf en de eigen
organen en verbanden, welke temidden van haar
werken.
Reeds in mijn nieuwjaarsrede van verleden jaar
heb ik bij dit punt stil gestaan en wanneer ik dat
ook nu doen, dan moge dit deze keer een wat
gespecialiseerd karakter dragen.
De bevolkingsstatistieken tonen aan, dat velen
der nieuw binnengekomen personen afkomstig
zijn uit de grotere centra in Nederland, waar men
in de sektoren van de z.g. middenstand dikwijls
verwend is en te kust en te keur tot een eigen
positie en keuzebepaling kan komen.
KOOP BIJ ONS
Laat men zich blijvend hierop instellen en laat
men toch door diverse activiteiten op het eigen
commerciële terrein, maar ook daar buiten, aan
tonen, dat er een frisse en ondernemende geest in
Terneuzen leeft, waardoor het een vreugde is in
Terneuzen inkopen te doen. Nog al te veel mensen
hebben de indruk niet in Terneuzen terecht te
kunnen voor hun inkopen en hebben geleerd hun
weg te gaan naar elders, waardoor vele inkom
sten aan de middenstand onzer stad voorbijgaan.
Men onderkenne dit gevaar niet en men be-
seffe, dat een eens ontstane gang naar elders
maar moeilijk kan worden omgebogen. Ook ten
deze tone Terneuzen aan, dat het een belangrijke
winkel-centrum-functie vervult voor Zeeuwsch-
Vlaanderen en het daarachter liggende Belgische
land.
Ook wil ik bij deze gelegenheid een beroep doen
op de verschillende in Terneuzen functionerende
sport-, jeugd- en gezelligheidsverenigingen met be
trekking tot het ondernemen van nieuwe initia
tieven en activiteiten.
Ook zij zullen met ons beseffen, dat Ter
neuzen aan het veranderen is en dat daarbij aan
passing gezocht moet worden. Laat men zich daar
om beraden op al die maatregelen, welke ertoe
kunnen bijdragen, dat het woon- en leefklimaat
verbetert.
Zij mogen zich allen verzekerd weten van de
steun en de sympathie van de gemeentelijke over
heid, welke niet alleen een aanvullende doch ook
een eigen taak heeft en welke niets onbeproefd
wil laten nieuwe initiatieven op de juiste waarde
te schaten en te honoreren.
Vrees kan mij soms bestormen, wanneer ik zie,
hoe reeds thans vele jongeren avond aan avond
doelloos langs de straten slenteren en vertier zoe
ken in gelegenheden waar slechts een sporadisch
bezoek vreugde kan brengen. Vanuit een juiste
instelling op dit zogenaamde sociaal-culturele ter
rein moet het waarachtig toch mogelijk zijn, dat
aandacht wordt geschonken aan de bijzondere fei
ten en gebeurtenissen in de geschiedenis onzer
stad en natie. Initiatieven op dit terrein zullen
zeker de sympathie van velen hebben.
Het komende jaar zal, naar ik vermoed, ook
reeds gekenmerkt worden door de verkiezingen in
1966 van het hoogste gezagsorgaan van onze ge
meente, c. q. van uw college. Ik hoop, dat de be
volking ook op dit punt bij voortduring zal be
seffen, dat een gemeenteraad eerst dan tot volle
en rijke ontplooiing van activiteiten zal kunnen
komen, wanneer hij zich gedragen weet door de
belangstelling van de bevolking, welke hij repre
senteert.
Het moet niet zó zijn,, dat de organisatoren van
de politieke vergaderingen voortdurend de vrees
hebben, dat de stoelen in de gereserveerde zalen
leeg blijven. Helaas staan maar al te veel mensen
op het standpunt, dat gemeentezaken hen onbe
roerd moeten laten. Laat men toch beseffen, dat
uw college en zijn opvolgers, naar menselijke be
rekening, beslissen hoe het in de toekomst in
Terneuzen zal gaan. Een lichtpunt hierbij is, dat
er toch nog altijd mensen zijn, die blijk geven
belangstelling te hebben voor het belangrijke
werk van uw bestuurscollege. Hun groep is klein
en zou zeker groter kunnen zijn. Wellicht, dat
een nieuw raadhuis met een grotere publieke tri
bune ertoe zal kunnen bijdragen, dat de weg naai
de vergaderingen van uw college geëffend wordt.
Mevrouw, mijne heren, leden van de raad,
Terdege zult gij beseffen, dat ik bij het aan
stippen van enkele naar mijn oordeel be
langrijke punten, mijzelf een beperking heb op
gelegd. Het leek me echter goed op enkele zaken
de aandacht te vestigen, waarbij ik mij laat leiden
door de hoop, dat men deze punten op zich zal
laten inwerken. Ongetwijfeld zullen zij een zaak
van ernstige overweging zün voor allen, die we
ten een eigen verantwoordelijkheid te dragen in
onze gemeente, een gemeente, welke door maat
regelen van bijzondere aard een bevoorrechte po
sitie in Zeeland mag innemen. Noemde de staats
secretaris van Economische Zaken Terneuzen niet
een trekpaard voor de nieuwe ontwikkeling van
Zeeland
In aansluiting op hetgeen uwerzijds bij de alge
mene beschouwingen werd opgemerkt, moge ik
ten besluite gewagen van mijn grote waardering
voor alle medewerkers der gemeente. Van hen is
in het afgelopen jaar veel en misschien soms tè
veel gevraagd, maar nimmer te vergeefs. Zij we
ten wat hen in het komende jaar te wachten staat,
maar zij beseffen ook, dat hun activiteiten niet
ongemerkt blijven en door uw college op de juiste
waarde worden geschat.
Ik dank uw college voor de prettige samenwer
king, welke ik in het afgelopen jaar met u mocht
hebben. Immer bestond tussen ons een goede ver
standhouding. Ook ben ik dankbaar voor de pret
tige samenwerking tussen de gemeentelijke en de
Rijks- en Provinciale overheid, waaraan ik nog
gaarne wil toevoegen mün beste wensen voor het
herstel van de Commissaris der Koningin.
Ik hoop, dat deze samenwerking ook in het ko
mende jaar goed zal mogen zijn en dat wij samen
onder de zegen van Boven mogen arbeiden tot heil
onzer gemeente met haar bevolking, welke aan
ons gezamenlijk bestuur werd toevertrouwd en
welke, naar ik vurig hoop, in 1965 een gerest leven
moge leiden.
