Veel vragen rijzen bij de intrede
van het nieuwe jaar
OORLOGEN
OP LOSSE
SCHROEVEN
MET BOM
MEER MANS
N
ZWART
DE 45
EEN JAAR DAT
Het jaar waarin de Russen Chroesjtsjow het
Kremlin uitsmeten en de Chinezen hun eerste
kernbom lieten ontploffen, kan men moeilijk
een saai jaar noemen. Maar hoeveel opzienba
rends ook gebeurde: het was ook typisch een
jaar dat niet af is.
Vrijwel ieder opmerkelijk feit kenmerkte zich
doordat de (vaak al weer vergeten) vraag hoe
het nu verder moet, weer actueel werd. Een
aantal zekerheden, waarmee we in januari be
gonnen, zijn weer twijfelachtig geworden. Het
sterkst spreekt dat in het geval van Chroesjts
jow. Tussen hem en president Kennedy leek
een soort gentleman's agreement aan het
groeien. Het fel tegenover elkaar staan werd
meer en meer vervangen door een besef dat
geen van beiden het erg met de ander eens was,
maar dat ze nu eenmaal samen op de wereld
zaten en er het beste maar van moesten pro
beren te maken. Deze „détente" was sterk ge
bonden aan de personen van de twee machtig-
sten der aarde.
Toen vorig jaar Kennedy wegviel, verander
de er weinig, want Johnson ging op dezelfde
voet verder. En nu dit jaar de rode premier
de laan is uitgestuurd, komen uit het Kremlin
nog steeds dezelfde klanken die wijzen op een
bereidheid door te gaan met de détente".
Er is echter een groot verschil:
in de Ver. Staten wist men wie
liet roer overnam en in de Sow-
jet-Unie is dat geenszins zeker.
Brezjnew en Kosygin zijn nomi
naal samen de nieuwe macht
hebbers. Maar blijven ze dat? Het
lijkt wel zeker dat het huidige
bewind, dat zo de nadruk legt op
het collectieve leiderschap, op
een dag zal worden vervangen
door of wellicht langzaam zal
overgaan in de oude vertrouw
de toestand van één man die de
toon aangeeft.
De vraag is nu wie dat zal zijn.
Een van het tweetal dat nu op de
voorgrond staat, of zal net als na
Stalin uit de achterhoede iemand
komen opzetten: Podgorny bij
voorbeeld of Schelepin? In de
voornaamste tegenstelling in de
wereld is eea groot element van
onzekerheid geslopen dat er een
half jaar geleden nog niet was.
En hoe staat het met de twee
de tegenstelling van wereldbe
lang, die tussen de Sowjet-Unie
en communistisch China? Voor
zover we nu kunnen beoordelen,
is daarin alles zo ongeveer bij
het oude gebleven, maar ook hier
hangt veel af van de uitkomst in
de machtsstrijd achter de muren
van het Kremlin.
De ontploffing van de eerste
Chinese kernbom is in dit ver
band zeer belangrijk. Indertijd
trok Chroesjtsjow zijn hulp aan
China in, ten dele waarschijnlijk
om te voorkomen dat Peking een
kernmacht werd. Mao Tse-toeng
heeft het desondanks klaar ge
speeld en dat heeft zijn prestige
in deze interne communistische
tweekamp belangrijk verhoogd.
Eenzelfde prestigewinst heeft hij
met die knal geboekt in de onder
ontwikkelde landen van Azië en
vooral Afrika en niemand hoeft
van de Chinezen te verwachten
dat ze daar geen dankbaar ge
bruik van zullen maken.
Hoe dat zal uitpakken is weer
zo'n vraag weiarmee de wereld
nu nog klemmender zit opge
scheept dan toen 1964 begon. En
bovendien met de ongewisheid of
nu China het Russische-wes-
ters monopolie der kernwapens
heeft doorbroken ook ande
ren niet zullen pogen een A-bom
of een H-bom te construeren.
Egypte werkt er aan, India heeft
het al laten doorschemeren en
merkwaardigerwijs ook Indone
sië, al neemt niemand dat laatste
voorlopig serieus.
Wat men wel serieus dient te
nemen, is de Indonesische poging
om Maleisië te verpletteren.
Wanneer dit alleen een zaak was
van die twee landen, dan was dit
al een onaangenaam geval. Maar
de Chinezen doen al hun best cum
het vuurtje nog wat hoger op te
stoken, wat zonder ineer hun in-
10 oktober. In Tokio beginnen de 18e Olympische Spelen.
I Hoe actief de Chinezen daarbij
zijn, was vooral in Kongo te zien,
waar ze de rebellen van Gbenje
en Soemaliot uitgebreid bijstaan,1
zij het voorlopig voornamelijk
1 met woorden. Dat die veel in-1
vloed heben, werden de Belgen
en Amerikanen gewaar na de
parachutistenactie om te voorko-
1 men dat blanke gijzelaars is mas
sa werden afgeslacht. Prompt
werd alom in Afrika en Azië dit
ingrijpen uitgelegd als een nieuw J
teken van imperialisme. Veel i
goodwill heeft het Westen daar
kennelijk niet.
i Kongo heeft indirect ook bijge
dragen tot een. crisis in de orga
nisatie der Verenigde Naties. De
weigering van de U.S.S.R. om
bijdragen te leveren voor de ac
ties der blauwhelmen daar en op
Cyprus heeft er toe geleid dat de
Russische contributieschuld zó
groot is, dat het land het stem
recht kan worden ontnomen. Een
teer punt dat de algemene verga-
6 maart. De 23-jarige Konstantijndering voorlopig zoveel mogelijk
als koning van Griekenland be- Mit <je weg is gegaan.
edïgd.
O r maart is in zijn paleis in Tatoi op 62-jarige
leeftijd overleden koning Paul 1 van Griekenland.
3 november. Verkiezingen in de Verenigde Staten brengen president Lyndon B.
Johnson een overweldigende overwinning op zijn Republikeinse mededinger naar
het presidentschap, senator Barry Goldwater. Vice-president werd Hubert H.
Humphrey.
Van De Gaulle is het geen
verrassing dat hij de wereld
raadsels opgeeft: hij houdt er van
voor mysterieuse figuur te spe
len. Wil hij de N. A. V. O. boy
cotten als de M. L. F. op de een
of andere manier doorgaat? Zal
hij de E. E. G. laten afsterven als
hij zijn zin niet krijgt? Wat zijn
de konsekwenties als Bonn toch
de band met Washington van
groter belang blijft vinden dan
die met Parijs?
Zijn woorden zijn niet duide
lijk, niet over deze punten, maar
ook niet over wat hem dan wel
voor ogen staat inzake politiek
en militaire samenwerking. Ita
lië, West-Duitsland en .ook de
Beneluxheren Luns en Spaak
doen hun uiterste best om een
weg te vinden om de Europese
samenwerking toch het elan te
laten behouden, maar helaas zijn
die pogingen zo mogelijk nog
minder duidelijk dan de ver
langens van De Gaulle. De Euro
pese toekomst dat is haast
een traditie geworden ziet er
in december altijd al wat zwart
uit, waarna lang praten tot over
twaalven toch weer wat licht
pleegt te brengen. Maar al heb
ben de Duitsers op het netelige
punt van de graanprijs dan uit
eindelijk wat toegegeven, over
allerlei vormen van Europese
samenwerking bestaat thans
minder zekerheid dan ooit tevo
ren.
Zelfs in het stabielste land van
de westerse wereld, de Verenig
de Staten, is thans onzekerder
geworden hoe het zijn buiten
landse politiek zal voeren. John
son, de glorieuze overwinnaar
van de aartsconservatieve vol
gelingen van Goldwater, be
schouwde zich tot dusver ver
plicht te werken als de voort
zetter van wat de vermoorde
Kennedy aan plannen uiteen had
gezet. Nu is hij president, niet
door toeval, maar door een
krachtige uitspraak van de kie
zers. Nu ook heeft hij de gele
genheid en zelfs de opdracht een
eigen politiek op te zetten en
uit te voeren. Waarschijnlijk
minder idealistisch dan zijn
voorganger en veel zakelijker.
Maar hoe, dat is weer zo'n vraag
waar we 1965 mee ingaan.
15 oktober. Chroesjtsjow heeft ontslag genomen als premier en secretaris van de
Russische communistische partij. Hij is als premier vervangen door Kosygin en
als partijleider door Brezjnev. Laatstgenoemde overhandigt Chroesjtsjow de orde
van Lenin en de gouden medaille van Held van de Sowjet-Unie.
vloed op Djakarta moet verster
ken. En bovendien is het Westen
door allerlei banden zó sterk ver
bonden aan Maleisië, dat een op
laaien van het conflict Engeland
en wellicht de Ver. Staten er bij
betrekt. En dan heeft men een
warm front gekregen in de kou
de oorlog.
Is het nog een vraag of het zo
ver komt; een ander front tussen
de Westerse wereld en Pekings
communisme vindt men daar in
de buurt, in Zuid-Vietnam. Een
zwak regiem voert daar, om de
Amerikaanse ambassadeur gene
raal Maxwell Taylor te citeren
„op zijn minst een 45 oorlogen",
tegen 'de Vietkong en verder on
derling tussen allerlei groepen.
Een beslissing kan haast niet
vallen, wanneer men op de huidi
ge voet doorgaat. En er zijn ook
al vele stemmen opgegaan om de
strijd naar Noord-Vietnam over
te brengen. Hoe dan ook: iets
moet gebeuren. Niet omdat de
Zuidvietnamezen met hun ontel
bare onderlinge twisten aller
sympathie verdienen, maar om
dat dat nu een overwinning ook
op Amerika zou betekenen
een enorme psychologische in
vloed zou hebben op tal van lan
den in Azië en Afrika, die China
onophoudelijk poogt voor zijn
kamp te werven.
4 augustus. Uit een ingestorte kalkgroeve te Champagnole in Frankrijk worden
na negen dagen negen opgesloten mijnwerkers bevrijd d.m.v. een reddingsbom.
definitief van de baan. En het
zoeken is nog naar de oplossing
voor de vraag hoe toch zoiets
op touw kan worden gezet met
deelneming van Groot-Brittan-
nië.
De lijst is nog niet uitgeput.
India zoekt zijn vorm na de
dood van Nehroe; Cyprus zit
nog steeds in zijn dilemma; Rho-
desië ligt haast onontwarbaar
in de knoop met zijn wens on
afhankelijk een nieuwe apart-
heidsstaat te worden; Zuid-
Afrika ziet door de Britse wei
gering wapens te leveren zijn
isolement vergroot en zijn weer
baarheid bedreigd: in het nabije
oosten zijn weer allerlei ont
wikkelingen aan de gang om
meer één lijn te gaan trekken
onder leiding van Nasser, waar
bij het een netelige vraag is hoe
men van het conflict in Jemen
afkomt.
En over vragen gesproken: de
M. L. F., de door vele naties be
mande kernvloot, waartegen
vooral De Gaulle zich verzet,
omdat hij daardoor zijn Euro
pese ideeën ziet bedreigd en
oost-Europa omdat het de Duit
se vinger aan de trekker ducht.
Het oorspronkelijke plan is wel
Daar vierde de al bij zijn le
ven legendarisch geworden sir
Winston Churchill zijn negen
tigste verjaardag midden in de
honderd dagen van Wilson, de
termijn waarbinnen de nieuwe
socialistische premier aankon
digde de voornaamste grondsla
gen voor een nieuw Engeland
gelegd te hebben. Voorlopig
mondde dat uit in een versobe
ringsactie die door een extra
heffing op de importen alle an
dere naties tegen de Britten in
het harnas joeg en hen tevens
noodzaakte de labour-regering
met miljarden te helpen uit een
formidabele vertrouwenscrisis
om het pond. Avonturen die de
vraag doen rijzen hoe labour
onder zo moeilijke omstandig
heden met een zo geringe meer
derheid iets tot stand kan bren
gen.
