drukknop alles CE) kan met CEtaaek'er Gemeenten moeten de tering naar de uiring zetten 56 m diep bij ROEPING en STRIJD BEGRAFENIS VAN EEN „ZIGEUNERKONIKGIN" Scbfe® visie® in de naefit RAMP VAN FREJUS VOOR RE RECHTBANK Uitspraak van belang veer 2500 gezinnen Pagina 4 DE VRIJE ZEEUW Donderdag 22 oktober 1964 JEUGD VERNIELT VEEL IN DURE STADSPARKEN Verfijnings- regelingen Bezoek aan een Amerikaanse raketbasis AMfcRlKA BEGRAAFT MM RttWTWN tfOOOMCKT IN D£ GROND (van onze speciale verslaggever) Een Convair 240 ven de Not litem Express Airways, N94222, vliegt dagelijks ten behoeve van de Ballistic Missile Division de route San Diego Los Angeles Vandenfoerg San José. Op deze kist werden we door de U.S.A.F. geboekt en zo vlogen we in 45 minuten van L.A. naar de luchtmachtbasis Vandenberg aan de Stille Oceaan on geveer halverwege Los Angeles en San Francisco. Vandenberg is wat de Amerikanen noemen een Research and Ope rational Missile Base. Er zijn geen operationele vliegtuigen ge vestigd. Enkel wat vliegtuigen voor transportdoeleinden. Zo zagen we o.m. enkele Dakota's en Convairs, de Boeing C-97 van de basis- commandant en enkele helikopters (o.a. geheel rood geverfde Si- korski's 55 van de vloot). Vandenberg werd beroemd door de Dis coverer's die er gelanceerd werden, maar Vandenberg is vooral ook beroemd als de eerste operationele ballistische raketbasis van Stra tegie Air Command. Het 576e Strategie Missile Squadron hiervan is uitgerust met de Convair SM (Strategie Missile)-65 Atlas. Ook de Martin SM-68 Titan is waarschijnlijk operationeel op Vandenberg in gebruik, maar daarvan kregen we niets te zien, want die is er zwaar geheim. WEINIG GEHEIMZINNIGHEID LUNS BIJ GORDON WALKER Minister J. M. A. H. Luns heeft in Londen een onderhoud gehad met de nieuwe Britse minister van buitenlandse zaken Patrick GordonWalker. (Adv.) RED BAND ROOSENDAAL De „zoete lieve" jeugd ver nielt in de Haagse stadsparken en plantsoenen elk jaar voor 'n waarde van ongeveer 150.000 a 200.000 gulden aan bloemen, planten, bomen e.d.. De heer I. Reinveld, directeur gemeente plantsoenen in Den Haag, heeft de indruk dat de andere grote gemeenten een dergelijke scha depost hebben. „De overheid doet veel aan verfraaiing met bomen en plan ten in plantsoenen en straten", zei de heer Reinveld op een persconferentie in Utrecht ter "elegenheid van de eerste vak beurs „Tuin en Park", die vol gende week in de Julianahal van de jaarbeurs wordt gehouden. Een hectare stadspark kost de overheid zo'n anderhalve ton. Daarom moet de overheid zich ook afvragen wat het rendement is en hoe groot de behoefte is. Uit rationele overwegingen is men daarom in Den Haag over gestapt op 'de wetenschappelijke aanpak. Sociologen zijn inge- omdat men de behoef - wil l&ïèn peilen. Aan- men. er in Den van uit, dat in een stads- als recreatief element ook een rolschaatsbaan thuishoorde. De ervaring heeft, althans in Den Haag, geleerd dat de jeugd er niet meer komt. Vandaar de inschakeling van sociologen. De plantsoendienst in Den Haag wil wetenschappelijk laten nagaan welke behoeften er in een be paalde wijk in de toekomst zijn. Vandenberg, groen en heuvelach tig in plaats van de vlakke zand vlakte van Edwards, was oor spronkelijk een legerkamp en werd in 1957 door de luchtmacht in gebruik genomen. Het werd uit 200 plaatsen geselecteerd als ra ketbasis. Er werken nu een 15.000 man. Ongeveer twee jaar geleden is men er begonnen met de oplei ding van de raketbemanningen. Deze luchtmachtmensen krijgen een geheel nieuwe taak. Er zijn ook geheel nieuwe functies geko men, zoals die van de mannen die de raket lanceren, het raket- onderhoudspersoneel en de men sen die de zorg hebben voor de neuskegels (al of niet met atoom lading). Niet eHce lancering heelt sacees. Het is een angstaanjagend schouwspel ais een pas afgescho ten raket zich omdraait en te rugvalt naar de basis. Het is altijd weer verrassend hoe veel de Amerikanen laten zien van hun militaire objecten. Ter wijl je in Nederland in je kraag gepakt wordt als je bij wijze van spreken een overjarige Piper Cub van de luchtmacht fotografeert, konden we op Vandenberg de mo dernste lanceerplaatsen van nabij fotograferen; men vertelt je „bij na" alles (maar niet, hoeveel ra ketten b.v. een squadron telt, hoe wel ook dat in de Amerikaanse pers allang is gepubliceerd). DE DRUKKNOP Op meer dan 17 plaatsen in Ame rika worden thans ondergrondse lanceerplaatsen (silo's) voor ra ketten gebouwd. De raketten wor den hierin loodrecht staande be graven. Een zwaar deksel van ge wapend beton sluit de silo af. Zo staan de raketten ondergronds, gereed om gelanceerd te worden. Een druk op de knop en de zware deksels worden opzij geschoven. Een andere knop en de raket snelt bulderend de lucht in, balance rend op z'n meterslange steek vlam. De Amerikanen aarzelen ook niet de juiste plaatsen van hun raketsilo's te noemen en zelfs verstrekken ze kaarten waarop die bases precies staan aange tekend. Wij namen oorspronkelijk aan dat de Amerikanen hun raketten gin gen begraven om ze onzichtbaar te maken voor Russische spiona- gevliegtuigen en -satellieten. We hoorden echter dat dit toch niet de reden is. De raketten wor den o.a. in silo's geplaatst omdat ze dan beter bestand zijn tegen vijandelijke aanvallen met atoom wapens. Ook leveren ze minder gevaar op als ze tijdens de start exploderen en bovendien staan ze minder gemakkelijk bloot aan sa botage. In hun ondergrondse silo's zijn de raketten praktisch niet te vernietigen. NIEUWE LANCERING We zagen op Vandenberg dat er vier verschillende manieren zijn om de ballistische raketten op te slaan en te lanceren. De eerste is die met behulp van een zg. gantry, een hoge stalen toren die op rails is geplaatst en kort voor de lan cering wordt weggeschoven. Er zijn drie van die gantry's op Van denberg, maar ze worden niet meer gebruikt. Daarnaast kent men 2 horizontale uitgangsstan den en tenslotte als vierde en mo dernste manier deze silo. In een blokhuis is het zg. lanceer- controlecentrum (L.C.C.) onderge bracht-; Drie raketsilo's worden vanuit één blokhuis bediend. We vernamen dat de in silo's op geslagen raketten om de zes maanden eruit worden gehaald voor een algehele inspectie. Op onze vraag of er ook defensie ve raketten rond Vandenberg staan opgesteld, kregen we een ontwijkend antwoord. We mogen aannemen van wel. Op Vanden berg spreekt men niet meer van hangars, maar van Missele As sembly and Maintenance Shops (MAMS-buildings). Het zijn net hangars, waarin vier raketten te gelijk liggen voor revisie. We za gen hier de Atlas D, zoals die nu in gebruik is. De raketten hebben serienummers, net als vliegtuigen. Een inspectie duurt ca. 10 dagen. De Atlas-raket wordt als een luchtballon onder druk gezet. Het omhulsel bestaat uit zeer dunne stalen platen. Neemt men de druk weg, dan schrompelt de raket in elkaar en verliest zijn vorm. Net als in een ballon kan er een lek ontstaan in het omhulsel. Dat moet dan „geplakt" worden. 330.000 PK We hebben de Atlas van nabij kunne nbekijken. Het is 'n enorm ding. Hij heeft een grote raket motor (met drie straalpijpen) plus twee boosterraketten die afvallen na de start, plus twee kleine Ver nier-raketten voor besturing. Bij de start leveren de raketten to taal een 330.000 pk. Het lawaai is oorverdovend. De drie straalpijpen van de grote raketmotor kunnen zwenken voor de besturing van de raket. De automatische piloot regelt die besturing. De Atlas die in de silo's wordt geplaatst is niet de Atlas D maar de F. De Atlas E is ook in ge bruik. Hij kan door slechts één man gelanceerd worden inplaats van door drie, zoals de Atlas D. Het is de eerste Amerikaanse 1CBM (Inter Continental Ballistic Missile). Hij kan een atoomlading 8800 km ver vervoeren, met een snelheid van 24.000 km per uur. De Atlas is een eentraps-, de Ti tan een tweetraps vloeistofraket. De Minuteman is een drietraps poederraket en is slanker en lich ter dan zijn voorgangers. Als de raketten in alarmtoestand staan, dan zijn de atoomkoppen erop be vestigd. Staan ze op „weest op uw hoede" dan staan de atoomkoppen er niet op. Met een helm op zijn we afge daald in een Atlas F silo, een meer dan 56 meter diepe put (hoog als een gebouw van tien verdie pingen) waarin je met 'n wentel trap kunt afdalen. Ondergronds zijn hier de blokhuizen (I.C.C.'s) aangebracht, van waaruit de lan cering plaats vindt. Ze zijn door ondergrondse gangen met de silo verbonden. Er zitten in totaal vier mannen onder de grond in zo'n silo. We zagen ook de eerste Mi- nute-silo in aanbouw, vlak bij de kust. Deze bevat géén onder grondse blokhuizen meer, enkel een groot gat in de grond met een diameter van 4 meter. De Minute man wordt op grote afstand van uit een controlebunker gelanceerd. Met donderend geweld breekt een Atlas los de ondergrondse bergplaats. TER VERNIETIGING73. Het was een luguber toneel dat we daar op Vandenberg hebben gezien. Terwijl we in de enorme raketsilo stonden, diep onder de grond, dachten we er aan hoe af schuwelijk de bedoeling is van deze dingen. Enorme atoomwa pens kunnen van hieruit opstijgen om hele delen van de wereld en ontelbare mensenlevens binnen enkele minuten te vernietigen. ,i Deze raketsilo's hebben geen en-' kei nut voor de ruimtevaart. Ver nietiging is hun enig doel. Toen we Vandenberg verlieten en de Convair voor het laatst met een wijde boog over het duinland schap van de basis vloog, zagen we op divere plaatsen in de dui nen zware betonnen platen. Meer niet. Maar we wisten dat onder elk van die drie platen een raket loodrecht in de grond stond. Klaar om, na een druk op de knop bulderend het luchtruim in te donderen. Met een atoomlading Strategie Air Command staat pa raat. Niet alleen met bommen werpers maar ook met ballisti sche raketten. De druk-op-de- knop oorlog, met al zijn lugubere konsekwenties, is geen fantasie meer. Het is te hopen, dat die ra ketten met atoomkoppen, die nu in Amerikaanse bodem gereed staan, nimmer daadwerkelijk ge lanceerd zullen behoeven te wor den. Want iedereen weèt, dat als deze raketoorlog loshreekt, .er-geen overwinnaar zijn zal. We hebben heel wat bommenwer pers in ons leven bekeken, maar. nooit kregen we van hen zo'n af schuw als van de kille, lugubere raketsilo's daar op Vandenberg Air Force Base. Nimmer ook wa ren we zó onder de indruk na een bezoek aan een militaire vlieg basis i (Nadruk verboden) Hugo Hooftman avses door ERNST MEISTER Door een technische fout bij het samenstellen van dit nummer is het 14e vervolg van ons feulleton geplaatst in de eerste kolom van pagina 15, aansluitend, zonder afsclieidingslijn, op het bericht „Arbeider ging schoonzuster te lijf." Red. ;Adv.) Vijfendertig zigeuners uit Ne derland en België hebben gis teren de „koningin" van de Westhiner-stam, die zondagoch tend dodelijk getroffen werd door een verdwaalde kogel, in Sliedrecht ten grave gedragen. De uit Guatemala afkomstige Carole WesthinerDelcampo, van wie niemand precies wist hoe oud ze was (naar schatting 55 jaar), stapte zaterdag na middernacht uit haar woonwa gen op een kamp in Beverwijk om te zien wat er aan de hand was. Schoten vielen in de nacht om een ruzie tussen leden van de Westhiner-stam en een niet-zi- geuner, kracht bij te zetten. Een van de lukraak afgeschoten ko fels trof de grijze weduwe van het stamhoofd Fernando in de jjprst. Ze stierf enkele ogenblik ken later. Terwijl de Bever- wijkse politie nog volop bezig is met het onderzoek trokken en kele dozijnen leden van de stam naar het polderdorp onder de rook van Rotterdam om hun „phuri dai" (Romani-zigeuner- taal voor „oude, wijze vrouw") naar haar laatste rustplaats te vergezellen. MIS OPGEDRAGEN Twintig vrouwen en vijftien mannen, onder wie de 22-jarige Koka Petaio, die zich koning over meer dan twee miljoen zi geuners in Europa en Noord- Afrika noemt, en zijn 20-jarige vrouw Cisella Nina Atanasio, schuifelden achter de baar het kleine katholieke kerkje bin nen, waar de uitvaartmis werd opgedragen door kapelaan C. van Hoorn. Pastoor Jozef Keet uit Volen- dam, een goede vriend van de Westhiners, die hem „rasai Tsurka" (heer Jozef) noemen, gaf uitleg van de begrafenis- Dlechtigheden in het Neder lands, maar ook in het Frans voor enkele stamleden die uit België waren overgekomen. Ko ka Petaio beweerde dat er als gevolg van zijn „telegram door heel Europa" zigeuners uit Fin land, Noorwegen, Frankrijk en Italië naar Sliedrecht waren ge komen, maar deze mededeling werd door pastoor Keet in twij fel getrokken. NIEUWSGIERIGEN Buiten stonden tientallen nieuwsgierige Sliedrechtenaren, terwijl de politie handen vol werk had aan het regelen van het verkeer. Buiten de kerk vormden de zigeuners een stoet achter de lijkauto, die de met koper be slagen kist stapvoets naar het gemeentekerkhof reed. Carole Westhiner (volgens de burgerlijke stand Rosalie, maar zo noemde niemand haar) werd bijgezet boven het graf van haar echtgenoot, de „zigeuner koning" Fernando, die in maart na een langdurig ziekbed in zijn woonwagen temidden van zijn stamgenoten in Sliedrecht over leed. Zeven kransen van herfst bloemen bedekten de kist, toen deze werd neergelaten. Pastoor N,V. Fa P. J. v. d. SANDE Keet sprak de hoop en het ver trouwen uit, dat „de onschuldi- gen niet moeten worden ge straft." „GEEN KERMIS" Daarna kletterde er een geld stuk op de kist, gevolgd door een regen van klein geld. Koka Petaio liet een briefje van 25 in het graf omlaag dwarrelen. Bijna kreeg een van de pers fotografen, die deze geldstroom aan het vereeuwigen waren, het aan de stok met de bejaar de vader van Koka, die luid schreeuwde dat „het hier geen kermis was". Door zijn stamge noten werd de opgewonden zi geuner gesust. Toen de laatste nabestaande het graf had ver laten, maakten politie-agenten openingen in de afzethekken en stroomde een golf nieuws gierige niet-zigeuners rond het graf tezamen. Be rechtbank van Draguignan heeft woensdag een aanvang ge maakt met de behandeling van de strafrechtelijke kanj van de ramp van Fréjus: het instorten in de nacht van 2 op 3 december 1959 van dë stuwdam van Mal- passet, waarbij 421 mensen om het leven kwamen. Als enige beklaagde in deze zaak staat terecht de hoofdinge nieur van openbare werken Jac ques Darjeou, die wordt be schouwd als de man dia de lei ding had bij de bouw van de dam. Hem wordt dood door onvoor zichtigheid ten laste gelegd en hij loopt bij schuldigverklaring kans op een gevangenisstraf tussen drie maanden en twee jaar. Dar jeou ontkent de leiding van de bouw te hebben gehad. Hij zou slechts belast zijn geweest met de controle op de besteding der subsidie, die het Franse ministe rie van landbouw voor de bouw van de stuwdam had gegeven. DESKUNDIGEN Deze strafzaak zal voorname lijk een strijd tussen deskundigen worden. De 61 meter hoge stuwdam met een inhoud van vijftig mil joen kubieke meter water werd tussen 1952 en 1954 gebouwd naar een ontwerp van een inter nationaal bekende specialist op dit gebied, de inmiddels overleden André Coyne. Onderzoekingen door deskun digen en tegen-deskundigen heb ben geen enkele fout bij de bouw aan het licht gebracht en een eer ste officiële commissie van on derzoek kwam reeds in 1960 tot de conclusie dat geen enkele menselijke fout was begaan. ONDERGRONDSE DRUK Een door de rechter van in structie aangewezen groep des kundigen kwam tot een andere slotsom en concludeerde dat het bodemonderzoek onvoldoende ge weest was. Geologen zouden be paalde plekken, waar de dam moest komen, hebben afgekeurd. Zes tegen-deskundigen, optre dend voor Darjeou, stelden in 1962 een nieuw rapport op en ga ven als hun mening te kennen, dat als gevolg van bij de bouw nog onbekende factoren het rots gesteente waarop de dam werd gebouwd, aan een aanzienlijke ondergrondse druk heeft blootge staan. De uitspraak is ook van belang voor de meer dan 2.500 gezinnen, die onder de ramp te lijden heb ben gehad. Een honderdtal daar van heeft zich in dit proces civie le partij laten stellen. Minister Witteveen en mi nister Toxopeus (binnenland se zaken) staan op het stand punt, dat ook de gemeenten de tering naar de nering moe ten zetten. In de vergadering van de commissie Voor binnenlandse zaken uit de Tweede Kamer hebben beide ministers opge merkt, dat de gemeenten die nen te streven naar een zo goed mogelijk financieel be heer. „Wij van onze kant zul len streven naar een verbete ring van de uitkeringsnor men", aldus minister Toxo peus. Zijn ambtgenoot van finan ciën wees er op, dat de ge meenten „een zekere moge lijkheid" hebben om de in komsten op te voeren. Binnenkort kan een advies worden tegemoetgezien over een eventuele verhoging van het voorlopig uitkeringsper centage uit het gemeente fonds over 1965. Dit in ver band met de dit jaar genomen pensioenmaatregelen, met de halfjaarlijkse huurcompensa- tie en met de nacompensatie van de trend in 1964. In de loop van de volgende maand zullen de defintieve uitkerin gen aan alle gemeenten over 1960 definitief worden vast gesteld. In overweging is de invoe ring van een verfijningsrege- ling voor rioleringskosteu. Ook wordt gewerkt aan eert, verfijningsregeling voor mcL numenten. In onderzoek is te* vens de mogelijkheid over te gaan tot het instellen van een verfijningsuitkering aan de gemeenten in verband met de recreatie voor stedelijke ge meenten met minder dan 50.000 inwoners en voorts voor 'n slechte bodemgesteld heid'. Minister Toxopeus merkte op, dat hij de suggestie van de afgevaardigde Beernink (C. H.) wil overwegen om de subsidiëring van landelijke organisaties, die thans (mede)! geschiedt door gemeenten ea provincies, te laten over nemen door het rijk.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1964 | | pagina 4