IN AUSCHWITZ WAS EEN BADKUIP MEER WAARD
DAN EEN MENSENLEVEN
PRIJSBELEID ONTMOET BEZWAAR BIJ BE V.V.D.
verleden
van
Terneuzen
Historie van het jongste
VERKOUDHEID?
Zaterdag 18 april 1964
DF, VRÏÏE ZKEUW
Pagina 3
if NU ÓÓK IN VOORDELIGE GEZINSDOOS VAN 100 TABL. a f2.40
Onrust in
Zuid-Riiodesië
IMPASSE IN PROCES
Mr. GEERTSEMA KOMT OP VOOR
DE MIDDENGROEPEN
D.P.A.- correspondent verlaat
Sowjet-Unie
KERKNIEUWS
HET NIEUWE STADHUIS VAN TERNEUZEN
Noord-Rhodesië wil hulp
uit Nederland
Door
JOH. DE VRIES
II
In het Auschwitz-proces, dat
vrijdag in Frankfort werd voort
gezet, heeft een 52-jarige Tsje-
choslowaakse oud-gevangene als
getuige geschetst hoe op Kerst
dag 1941 een schijnproces met
de dood van een gevangene ein-
Over Broad, die eveneens in
de beklaagdenbank zit, vertelde
zij, dat hij op een keer net ge
daan had, alsof hij een gevan
gene wilde helpen vluchten.
„Deze SS-man (Broad), van wie
ik ondanks een verblijf van drie
jaar in Auschwitz nooit hoogte
heb kunnen krijgen, gaf het
echter aan en de goedgelovige
gevangene werd doodgeschoten."
De Belgische had ook met eigen
ogen gezien hoe men kinderen
in een kuil levend had verbrand,
omdat er niet genoeg gas voor
radig was.
(Adv.)
(Adv.)
Een driehonderdtal negerinnen
zijn vrijdag door het centrum van
Salisbury getrokken naar het bu
reau van de Britse hoge commis
saris om te protesteren tegen de
beperking van bewegingsvrijheid,
donderdag opgelegd aan Joshua
Nkomo, de leider van de Afri
kaanse nationalisten en nog drie
negerleiders. Tientallen betogende
negerinnen werden gearresteerd.
De vier negerleiders werden
door de regering van Zuid-Rho-
desië naar een gebied bij de grens
met Mozambique gezonden, dat
zij een jaar lang niet mogen ver
laten.
De geheel uit blanke mannen
bestaande jury in het proces
tegen de blanke Byron de la
Beckwith, die beschuldigd wordt
van het vermoorden van de
negerleider Medgar Evers, heeft
na een beraadslaging van tien
uren te kennen gegeven, dat zij
geen eenstemmig oordeel kan
bereiken.
Dit was de tweede maal. Be
gin februari heerste er ook niet
de vereiste eenstemmigheid.
Alle twaalf juryleden beant
woordden de vraag van de rech
ter of een unanieme uitspraak
mogelijk wordt geacht, ontken
nend. Zij konden daarop naar
huis gaan. De zaak wordt aan
gehouden tot mei.
De 43-jarige beklaagde, die
ontkent Evers te hebben gedood,
ging terug naar zijn cel. De borg
tocht waarop hij op vrije voeten
kan worden gesteld, is door de
rechter vastgesteld op 10.000
dollar.
Nader wordt vernomen, dat
acht juryleden voor vrijspraak
waren, terwijl vier het schuldig
wensten uit te spreken.
Mr W. J. Geertsema, voorzitter
van de V.V.D.-fractie in de Twee
de Kamer, heeft kritiek laten ho
ren op het prijsbeleid van minis
ter Andriessen en staatssecreta
ris Bakker. „Momenteel kan het
prijsbeleid niet onze sympathie
hebben", aldus mr. Geertsema op
de algemene vergadering van
deze party die in Eindhoven
wordt gehouden.
Mr. Geertsema constateerde
dat het ontwerp tot wijziging
van de Prijzenwet zozeer in
strijd komt met de liberale op
vattingen over vrijheid en de
deur zo wijd openzette voor amb
telijke willekeur, dat de V.V.D.-
fractie daaraan zijn stem niet
kon geven.
VRIJHEID VAN DE MID
DENSTAND.
De maatregelen op het terrein
van de verticale prijsbinding
Heinz Wurtzel, de correspon
dent van het Westduitse persbu
reau D.P.A., is vrijdag uit Mos
kou vertrokken. Het ministerie
van Buitenlandse Zaken van de
Sowjet-Unie gelastte hem don
derdag binnen 24 uur het land te
verlaten. Deze maatregel stond
in verband met het onjuiste be
richt inzake de dood van premier
Chroesjlsjov.
Volgens een regeringswoord
voerder in Bonn bestaat de mo
gelijkheid dat de Westduitse re
gering langs diplomatieke kana
len zal onderzoeken of het kan
toor van D.P.A. in Moskou her
opend kan worden. Op de vraag
of de Westduitse regering verge1-
dingsmaatregelen zal nemen, zei
de woordvoerder; „De regering
aanvaardt de geprikkeldheid van
de Sowjetregering. Voor zover
I tot dusver is gebleken, is de ge
hele affaire aan een Duitse fout
te wijten, hetgeen niet uit het
oog mag worden verloren".
Het Westduitse persbureau
heeft inmiddels bij de justitie in
Hamburg een klacht ingediend
tegen een onbekende, die verant
woordelijk zou zijn voor het ver
valste bericht, op grond waarvan
D.P.A. haar onjuiste medede'ing
over de dood van Chroesjtsjov de
wereld inzond.
NED. HERVORMDE KERK
Ds. R. G. J. Timmers, Her
vormd predikant te Hulst, heeft
bedankt voor het beroep naar
de Hervormde gemeente van
Hansweert.
EERSTE VESTINGBRUG
achtte mr. Geertsema lijnrecht
ingaand tegen de vrijheid van
de middenstand en bedrijfsleven.
„Met niet nader uitgewerkte be
weringen, dat afschaffing van de
verticale prijsbinding tot prijsda
ling zal leiden kunnen wij geen
genoegen nemen", aldus de in
leider.
Hij merkte op, dat de bewinds
lieden er verstandig aan zouden
doen, indien zij het overleg met
de betrokkenen ook tot een wer
kelijk overleg zouden maken.
„Laten zij toch beseffen, dat zij
zonder dé medewerking van het
bedrijfsleven nimmer tot een
goed prijsbeleid zullen komen."
Spr. legde ook de nadruk op
de positie van de middengroepen
in de maatschappij, omdat juist
zij zitten in de hoek waar de sla
gen vallen.
De V.V.D.-fractievoorzitter gaf
de agrariërs de verzekering, dat
de „V.V.D. steeds zal blijven zoe
ken naar middelen om er voor te
zorgen, dat hun levensomstandig
heden niet achterblijven bij die
van andere bevolkingsgroepen."
VRIJHEID IN DE AETHER
De heer Geertsema zei verder,
dat de V.V.D. de strijd voor de
vrijheid in de aether zal voort
zetten „tot de uiteindelijk over
winning". „Wij hebben de kracht
om die strijd voort te zetten, om
dat wij ons gedragen weten door
de sympathie van een groot deel
van het Nederlandse volk."
Spr. stelde voorts, dat de
V.V.D. ook de strijd voor recla
me in de televisie zal winnen. Hij
voegde hieraan de opmerking
toe, dat de partij zich „met uiter
ste felheid" ?al verzetten tegen
het geven van een machtiging
aan de bestaande omroepvereni
gingen tot het uitzenden van re
clame-boodschappen over het
tweede televisienet.
SOCIALE RECHTVAARDIG
HEID
In liet vervolg van zijn rede
schonk de heer Geertsema aan
dacht aan de sociale rechtvaar
digheid, waarbij hij opmerkte
dat de liberalen altijd van harte
hebben meegewerkt aan allerlei
maatregelen om de positie van
de sociaal zwakkeren te verbe
teren. „Zij hebben dat in het ver-
leden gedaan en wij. de huidige
representanten van het politieke
liberalisme, doen dat in het
heden."
De liberale fractieleider stelde
dat er steeds meer duidelijke
aanwijzingen zijn dat niet vol
doende rekening wordt gehou
den met de be'angen van de
middengroepen en dat politieke
krachten aan het werk zijn om
doelbewust de positie van de
middengroepen te ondergraven.
Hij noemde in dit verband de al
gemene richtlijn, dat in de on
gesubsidieerde woningbouwsec
tor slechts rijksgoedkeuring mag
worden gegeven voor woningen
met zuivere bouwkosten van niet
meer dan 35.000. Hier wordt
een grote groep Nederlanders
ernstig onrecht aangedaan.
INKOMENSVERDELING
Uitvoerig stond de spreker stil
bij de herverdeling van het natio
naal inkomen. Hij merkte op,
dat dit probleem in de eerstvol
gende jaren het kernvraagstuk
zal zijn, dat de politieke verhou
dingen in ons land zal beheer
sen.
„Een rechtvaardige inkomens
verdeling is ook ons uitdrukke
lijk ver'angen." De heer Geertse
ma merkte op, dat het niet veel
langer kan worden getolereerd,
dat een steeds groter deel van
het inkomen van de Nederlandse
burgerij niet door die burgerij
zelf, maar door de Staat wordt
besteed.
BELASTINGVERLAGING
Mr. Geertsema noemde het
noodzakelijk, dat zo spoedig mo
gelijk een wetsonwerp tot belas
tingverlaging met open datum
wordt ingediend, in welk ontwerp
tevens de uiterste datum wordt
vermeld, waarop de verlaging
daadwerkelijk zal worden inge
voerd
Hij bepleitte een geleidelijke
optrekking van de A.O.W.-uitke-
ringen, bijv. in twee fasen en
een financiering van de verhoog
de uitkeringen door een verho
ging van de premies met recht op
reductie voor hen die deze ver
hoogde premie niet kunnen be
talen. De kosten van deze reduc
ties komen dan ten laste van de
schatkist.
Over de datum van ingang van
de A.O.W.-verhogingen zei de
heer Geertsema, dat het g'eljjk-
tqdig invoeren van de verhoging
van de A.O.W. en van de belas
tingsverlaging z.i. reeël zou zijn
en minder in strijd zou komen
met het Akkoord van Wassenaar,
dat nu eenmaal de belastingver
laging een hogere prioriteit geeft
dan het optrekken van de A.O.-
W.-uitkeringen.
TWEEDE VESTINGBRUG
straks alweer de oude zal worden genoemd, noch de nieuwe meest
westebjke kanaalarm waren gegraven in de tijd waarin ik de ves
ting heb beschreven.
BEZOEK VAN KONINGIN VICTORA VAN ENGELAND
MET HAAR GEMAAL PRINS ALBERT EN HUN VIER
KINDEREN EN GEVOLG AAN TERNEUZEN
Zo schrijven we dan 15 augustus 1852. Een harde, bijna storm
achtige westenwind giert over de Schelde, witgekuifde golven
tegen de westpier aansmijtend. Op de dijk van Vercouteren en aan
de beide pieren Leerst een drukte van belang. Geen wonder, er is
wat bijzonders aan de hand. Op de reede, in de z.g. „put", ligt een
Engels 'eskader te stampen, wachtend op beter weer. Geen alle
daags gezicht voorwaar! Er is volop belangstelling, want het ge
rucht heeft zich verspreid, dat de Engelse koningin Victoria met
haar gemaal, prins Albert, en vier kindertjes zich aan boord van
het vlaggeschip bevinden Teruggekeerd van een officieel bezoek
'aan Antwerpen. Dat is toch heus wel de moeite waard er de harde
maar niet koude wind en de regenbuien voor te trotseren.
Een sensatie wordt het, wanneer in de namiddag twee sloepen
de haven binnenlopen met aan boord de koninklijke familie. Dit
bezoek wil ik gaarne weergeven in de vorm, zoals dit in de Ter
Neuzensche Courant van augus'us 1886 bij wijze van herinnering
door J. van der Baan te Wolphaartsdijk als ingezonden stuk wordt
beschreven. (Wordt vervolgd.)
RECTIFICATIE
De laatste alinea van het eerste artikel gelieve men als volgt te
lezen:
De brug bij Ribbens
Bij Ribbens lag een vrij smalle brug. In 1872 werd een draai
brug gemaakt, die daar tot 1894 heeft gelegen tegenover de .z.g.
Sasse -poort (Gentse Poort) en door de aannemer Marinus van den
Hoek, oud-raadslid en wethouder, is opgeruimd. In die periode,
18721894, vond men bij Ribbens slechts smalle loopbrugjes over
de sluisdeuren.
Na 1894 werd bij Ribbens een z.g. „rolbrug" gemaakt, die later
in een hefbrug werd veranderd. Over die „rolbrug" is destijds in
de raad heel wat te doen geweest, maar daarover zullen onze
lezeressen en lezers later wel meer vernemen.
De leden van de gemeenteraad
hebben deze week een stel over
zichtelijke tekeningen van het
nieuwe stadhuis ontvangen.
Van de kelder tot de hoogste
verdieping (ruim 30 meter boven
A.P.( geven deze tekening van
het bekende Rotterdamse archi
tectenbureau Van den Broek en
Bakema een idee van het gewel
dige bouwwerk dat binnen wei
nige jaren op het oude „schiet-
plein" zal verrijzen.
A.s. donderdag zal prof. Bake
ma in de raadsvergadering een en
ander toelichten. Wij hopen er te
zijner tijd uitvoerig op terug te
komen.
Wij plaatsen hierbij een af
beelding van Terneuzens toe
komstige stadhuis, gezien van de
stadszijde (de westgevel). Het
geeft een indruk van de afmetin
gen en van de dominerende posi
tie die het straks aan de rand
van de Schelde zal innemen.
digde.
De uit Praag afkomstige Georg
Beranovsky vertelde dat alle ge
vangenen ter gelegenheid van
Kerstmis een half brood en wat
andere rantsoenen extra kregen.
„Er was in ons blok erg weinig
ruimte. We konden nergens ons
brood opbergen", aldus Bera
novsky. „Enkelen aten het on
middellijk op, anderen stopten
het onder hun hoofdkussens,
maar van één gevangene was
het brood gestolen. Broodroof
was in het kamp iets verschrik
kelijks", aldus de getuige.
Emil Bednarek, zelf gevan
gene en als vertrouwensman be-
fl,last met'de1 leiding van het blok,
had opbracht gegeven tot be-
rechtirig"v0i"de man, die schul
dig aan de brooddiefstal was
bevonden. Bednarek staat nu
met 20 anderen zelf terecht.
„Uit de gevangenen", zo deel
de Beranovsky mee, „werden
twee rechters benoemd". Dit was
niet zo moeilijk omdat zich on
der hen een aantal rechters be
vond. Ook het benoemen van
een verdediger en een aanklager
was een eenvoudige zaak.
Het „hof" veroordeelde de man
tot 50 zweepslagen, 25 onmiddel
lijk te ondergaan en 25 veertien
dagen later. Bednarek was woe
dend. Hij zei: „Ik zal zelf voor
de straf zorgen". Volgens de ge
tuige had Bednarek de man toen
op een tafel gedrukt en hem 50
slagen met een stuk ijzer toe
gediend. Lang voordat hij de
50 had volgemaakt, was de man
dood. „Dat was het eind van het
proces en van onze Kerst", al
dus Beranovsky.
Hij vertelde verder hoe hij
'was vrijgekomen. Beklaagde
Boger had hem zijn vrijheid be
loofd indien hij een email bad
voor diens huis zou kunnen „or
ganiseren". „Een mensenleven
betekende voor Boger niet meer
dan een badkuip", aldus de ge
tuige.
De 49-jarige huisvrouw Lilly
Majerczik uit Antwerpen, die in
de politieke afdeling van Ausch
witz voor Boger administratieve
werkzaamheden verrichtte, ver
klaarde dat Boger over leven en
dood besliste. „Boger deed zich
voor als een held", zo vertelde
ze. „Hij stond in het kamp be
kend als „de tijger van Ausch
witz" en hij was daar zeer trots
op. Hij beschouwde dit als een
eretitel".
De directeur van de nationale
jeugddienst van Noord-Rhodesia,
de heer I. B. Nkonde, zoekt in
Nederland jeugdige vrijwilligers
om een grootscheeps plan uit te
werken in zijn land, n.l. in kam
pen de jeugd van Rhodesia op
te leiden tot landbouwers en ge
schoolde arbeidskrachten.
De heer Nkonde voerde vrij
dag oriënterende besprekingen
ap het bureau voor internatio-
ïale technische hulp op het mi-
ïisterie van Buitenlandse Zaken
jver de mogelijkheid leden van
iet Nederlands jongeren-vrijwil-
'igersprgramma naar Noord-
Rhodesië te zenden, 's Middags
bezocht de heer Nkonde het op-
.eidingscentrum van het jonge-
ren-vrijwilligersprogramma in
.Amsterdam.
De heer Nkonde, vergezeld
van de Engelsman Guy Arnold
van het secretariaat van het
internationaal vredeskorps in
Washington, maakt een reis door
Europa. Zondag vertrekt hij naar
Kopenhagen,
De brug overstekend (de oude draaibrug dus) krijgen we een
stukje vestingwal, gelijk aan de breedte van de tegenwoordige
verkeersweg langs de Sassepoort. Een korte kanaalinham tot aan
de houten brug bij de Sassepoort (waar „het jacht" lag) met in
undatiemogelijkheid voor de westelijke vestinggrachten en ver
der dan de voortzetting van de vestingwallen, zoals we die tot
voor kort hebben gekend onder de naam van wandelpark of wes
telijk bolwerk.
Vóór het tegenwoordige postkantoor beginnen weer de vesting
wallen. Wanneer we de Scheldekaade volgen geeft deze, hier en
daar wat rechtgetrokken, de loop van de vestingwal weer, in onze
jongensjaren bekend onder de naam van „Van Kouterse dijk". De
paarden en koeien van Vercouteren graasden gewoonlijk op de'
dijken of achterliggende vestinggronden met het z.g. „kruutmage-
zien" in de noordelijke hoek:. De dijk, gedeeltelijk afgegraven bij
de ingang van de oude vissershaven, liep door tot de Smidswal.
Waar nu het lyceum en het kantongerecht staan vond men de
scheepstimmerwerf van Floor Walraven, met het bij de jongens
welbekende „pikkot".
Op het plein van Vercouteren vóór de z.g. Vercoutersediek",
mondde in de vissershaven een bij ons allen welbekende sloot
uit, welke voor de afvoer van het huisvuil en het waswater van
de woningen op de Smidswal, oostzijde, diende, een moddersloot
die des zomers behoorlijk stonk.
Voltooien we onze wandeling langs de wallen, dan hebben we
nu het hoge bruggetje bij de oostsluis nog over te steken en de
wal te volgen langs de vroegere schietbaan (schietplein), waar nu
de watertoren en enkele bungalows staan. We zijn nu bij het oude
stadsgedeelte „het Java" gekomen, waar aan de voet van de wal
een oude kazerne staat. De dijk weer afgaand, belanden we in de
buurt van de vroegere school C (die was er nog niet). De vesting
wal wordt hier onderbroken door een smalle verkeersweg, die
komende van de Axelse brug door een poort heenvoert en waar u
over een lange houten brug terechtkomt in het z.g. ravelijn. Dit
ravelijn verlaat u weer door een poort met daarachter een kortere
houten brug om te komen in de z.g. „bedekte weg", waar we
straks nog even op terugkomen.
Terug dus even naar de vestingwal (bij school C) en deze wal
opgaand volgen we ook hier weer het bastion tot aan het kanaal,
waar zich de zuidbeer bevindt. Ook hier weer een inundatiemo
gelijkheid voor de oostelijke vestingwallen. Naast de zuidbeeer
werd later een spoorbrug gelegd, maar die was er in de tijd waar
ik u nu over spreek, nog niet. Als we de zuidbeer oversteken ko
men we aan de buitenste vestingslinie, de z.g. „bedekte weg",
waar ik reeds over sprak. Aan de buitenzijde .van de lage wal ligt
een ondiepe droge gracht, die heel veel later dienst zal doen als
ijsbaan (denkt U maar aan de IJsbaanstraat). We zijn hier ook in
de buurt van de tegenwoordige Tramstraat. De bedekte weg vol
gende komen we voorbij de korte houten brug die uit het ravelijn
voe"t, waar we zoeven wren. We volgen de bedekte weg tot het
einde, dat is ongeveer tegenover de inrit van de boerderij „De
Leeuwtjes", Wat verder rechts vindt U de Kerkhof laan, nog wat
verder de „Moffenschans", maar danis men ook helemaal buiten
Terneuzen.
Om volledig te zijn nog dit: als U aan het eind van de „bedekte
weg" links de vestingwallen verder volgt, de buitenste wallen
dus, buigt U al gauw af in noordelijke richting om te eindigen op
de plaats waar de tegenwoordige oude begraafplaats is en waar
in ónze kinderjaren ,,'t bosje" lag met de algemene varkensbrand-
plaats. Evenwijdig met de gevolgde wal ligt een hoge binnenwal,
natuurlijk weer gescheiden door een gracht, welke eindigt bij de
oostelijke waterleiding tegenover het z.g. „penantje" en anderzijds
doorloopt naar het ravelijn om daar te eindigenin een steile
stenen muur.
Het zou te ver voeren de verschillende vestinggrachten afzon
derlijk te beschrijven. Vermeld dient nog, dat bijna alle vesting
wallen en bedekte wegen waren beplant met olmen en dat het in
mijn jongensjaren in Terneuzen niet aan bomen ontbrak. Al moet
ik eralweer op wijzen, dat al dat schoons veelal van een afstand
moest worden bewonderd en dat ook later, nadat de vesting was
opgeheven en het garnizoen was vertrokken, de pachters er wel
voor zorgden, dat hun gras niet werd platgetrapt. Maar al te dik
wijls hebben de zoons van Vercouteren ons jongens achter de
vodden gezeten, als wij aan het spelen waren op het plein of op
de dijken
Het is al met al een vrij saaie opsomming geworden, maar we
moesten er even doorheen, wanneer we althans er prijs op stellen
een beeld te krijgen van de veste Terneuzen. Wat zich daarbuiten
bevond, was westelijk al dadelijk polderland, Vlooswijkpolder,
Willemskerkepolder en Nieuw-Neuzenpolder. Over Terneuzen zelf,
binnen de wallen, ingesloten tussen de beide kanaalarmen en het
oude Java komen we nog wel aan de praat. Voor niet-Terneuze-
naars leg ik er de nadruk op, dat noch de nieuwe zeehaven, die
