Terneuzen snelst groeiende gemeente van Zeeland en derde
havenstad van Nederland
VOOR EEN VASTE OEVERVERBINDING
PLEIDOOI VOOR CONCENTRATIE IN DE
WONINGBOUW- EN INDUSTRIËLE SECTOR
INSTELLING VAN EEN STUDIECOMMISSIE
Nieuwjaarsrede Burgemeester van Terneuzen, uitgesproken in de raadsvergadering van donderdag 30 januari 1964
Vrijdag 31 januari 1964
Pagina 3
«V
- s 'kC
i&NAAt,
}AH. '64
DE VRIJE ZEEUW
Derde havenstad.
Verheugend was in 1963 de toename van het
scheepvaartverkeer op het kanaal Terneuzen—Gent.
Wat Terneuzen betreft valt een stijging in het aan
tal geloste en geladen zeeschepen te noteren van
bijna 55 nl. 848 in 1963 tegen 552 in 1962.
Het aantal verwerkte tonnen steeg van 385.827 in
1962 naar niet minder dan 945.795 in 1963. Het aantal
zeeschepen, dat op de rede of in de Westbuitenhaven
geladen of gelost werd steeg van 83 in 1962 tot 97 in
1963, terwijl het aantal verwerkte tonnen steeg van
719.000 in 1962 tot 780.000 in 1963.
Het aantal binnenvaartschepen, dat te Terneuzen
gelost of geladen werd steeg van 2.255 in 1962 tot
4.228 in 1963, terwijl het aantal verwerkte tonnen
steeg van 858.000 in 1962 tot 1.923.000 in 1963, hetgeen
meer dan een verdubbeling betekent.
De scheepvaartsbeweging van het verdere haven
gebied van Terneuzen, waaronder Sluiskil te be
grijpen, bleef vrijwel constant.
Een vergelijking met andere havens in Nederland
toont aan, dat Terneuzen, na Rotterdam en Amster
dam, op de derde plaats is komen te staan. Deze
stijgende tendens opent gunstige perspectieven voor
de toekomst van onze haven, een reden temeer om
spoed te maken met de uitvoering van onze haven
plannen, waarover later meer.
Belangrijke beslissingen.
Mij thans bepalende tot enkele der door uw Col
lege genomen beslissingen moge ik wijzen op diverse
genomen planologische maatregelen, noodzakelijk ge
worden door de snelle evolutie van onze gemeente.
Vastgesteld werden een partiële herziening van het
uitbreidingsplan in hoofdzaak „industrieterrein
oostelijke kanaaloever het uitbreidingsplan in onder
delen „Zuid II" en de partiële herziening „Zuid"
van het uitbreidingsplan in hoofdzaak.
In het middelpunt van de belangstelling stonden
de plannen voor het nieuwe stadhuis en het politie
bureau, waarvan ik hoop, dat zij nog dit jaar de
tekentafels kunnen verlaten.
Op het gebied van de scholenbouw werden meer
dere beslissingen genomen. Besloten werd tot de
bouw van een openbare twee-klassige kleuterschool
aan de Dokweg.
Medewerking werd verleend tot uitbreiding van
de R.K. Jongensschool met 2 lokalen.
Teneinde alle lessen aan de Zuidlandschool voort
gang te doen vinden, werd tot het treffen van een
noodvoorziening besloten.
Interessant was ook uw besluit tot het beschik
baar stellen van twee lokalen van de Zonneschool ten
behoeve van het onderwijs aan de kinderen van
Amerikaanse employe's van Dow Chemical Inter
nationaal N,V.
Eén van uw belangrijkste beslissingen op dit ge
bied was tenslotte de onderhandse aanbesteding tot
verbouw van de openbare ULO-school, terwijl nog
in december Rijksgoedkeuring werd verkregen voor
de bouw van een gymnastieklokaal aan de van Steen
bergenlaan. Deze bouw werd door U onderhands
aanbesteed in uw vergadering van 21 november 1963
en is inmiddels gegund.
Van uw besluiten in het recreatieve vlak moge ik
noemen de aanbesteding van het hoofdsportgebouw
met tribune in het Zuidersportpark, welks bouw
thans aardige vorderingen maakt. Wij hopen dit ge
bouw, waarmede het sportpark de finishing touch
zal verkrijgen, bij het begin van het nieuwe sport-
seizoen in gebruik te kunnen nemen.
Niet alleen voor het sportminnend publiek zal het
sportpark aan aantrekkelijkheid winnen, doch ook
voor de vele wandelaars die er gaarne toeven. Hierbij
denk ik aan het krediet, dat U beschikbaar stelde
voor het maken van een hertenkamp en een volière.
In de behoefte aan een gelegenheid tot het houden
van schietoefeningen werd voorzien door de aan
besteding van een kokerbaan aan de Industrieweg.
Deze baan is thans vrijwel voltooid en zal binnen
kort in gebruik genomen kunnen worden.
Uw College zette een verdere stap naar de vorming
van een eigen dienst van Gemeentewerken door de
benoeming van de heer Ir. W. C. Dees tot directeur
van de nieuwe dienst.
Met het releveren van het door U uitgebrachte
advies, inzake de herindeling van de gemeenten in
Zeeuwsch-Vlaanderen, wil ik deze beknopte opsom
ming van uw beslissingen in het afgelopen jaar be
sluiten.
Record-aankopen.
Het afgelopen jaar is rijk aan hoogtepunten ge
weest. Gesproken is reeds over de bevolkingsaanwas
en het scheepvaartverkeer. Ook met betrekking tot
de aankoop van gronden konden recordcijfers wor
den genoteerd.
Door U werd in 1963 niet minder dan 211.91.28 ha
grond gekocht, nl. voor de haven- en industrieplan
nen oostelijke kanaaloever 108.46.60 ha, voor de weg
en spoorlijn industrieterrein Nieuw Neuzenpolder
27,01.24 ha, voor het plan Sluiskil 14.05.89 ha en
voor de plannen Noord- en Zuidpolder respectievelijk
14.86.80 ha en 47.50.75 ha.
Ten behoeve van de bouw van huizen en winkel
panden werd door U besloten tot de verkoop van
499 percelen met een totale oppervlakte van 10.06.92 ha.
Bij de aankoop van gronden moest in 1963 een
voortdurende race met de tijd worden gehouden, in
het bijzonder om de noodzakelijke terreinen voor
industrie en woningbouw tijdig gereed te kunnen
hebben.
Industrialisatie.
De industrialisatie had een bevredigend verloop.
De nieuwe fabriek van de N.V. Philips' Gloeilampen
fabrieken kon tegen het eind van het jaar voor het
grootste deel in gebruik worden genomen. Op- 2 mei
1963 werd de eerste paal geslagen voor het bedrijf
van Dow Chemical Internationaal N.V., hetgeen met
de nodige plechtigheid geschiedde door Zijne Excel
lentie, Mr. J. S. Rice, ambassadeur van de Ver
enigde Staten van Noord-Amerika. In dit verband
zij nog gesteld,, dat er bij eerstgenoemd bedrijf thans
werkzaam zijn 466 mannelijke- en 150 vrouwelijke
werknemers, welk aantal naar verwacht kan worden
nog aanzienlijk zal worden uitgebreid.
De bouw van de Dow-fabriek vordert in een zeer
snel tempo en naar verwachting zal de eerste unit
medio 1964 bedrijfsklaar zijn.
De uitbreiding van de Meterfabriek aan de Indus
trieweg kwam gereed, alsmede de bouw van de
ijzerconstructiebedrijven van Eijke—Hoogedoorn en
de Feijter aan de Mr. F. J. Haarmanweg. Ook kwam
praktisch gereed de nieuwe industriehal van de N.V.
Terneuzense Scheepbouw Maatschappij en een aan
zienlijke uitbreiding van de silo van de Terneuzense
Graansilo Maatschappij aan de Zevennaarhaven.
Nieuwe industrieën meldden zich aan in de vorm
van de N.V. Textielfabrieken Em. Lockefeer ts
Hulst, de N.V. A. de Hoop te Rotterdam en van
Leers' Vatenfabrieken N.V. te Amstelveen.
Woningbouw.
De ontwikkeling van Terneuzen op de voet vol
gende, kan worden geconcludeerd, dat de industria
lisatie althans voor wat het scheppen van werk
gelegenheid betreft geen probleem meer is.
Deze ontwikkeling gaat sneller dan wij nog slechts
enkele jaren geleden maar hebben kunnen denken
en nu, op dit ogenblik, kunnen wij ons nauwelijks
een voorstelling maken van hetgeen de werken tot
verbetering en verbreding van het kanaal Terneu
zen—Gent en de vestiging van een aantal belang
rijke industrieën voor de toekomst van Terneuzen
betekenen.
Het voornaamste probleem is dan ook niet meer
het scheppen van werkgelegenheid, doch het zij
hier met nadruk gesteld dat van de huisvesting
van de werkers in de industrie.
Nadat wij hebben moeten constateren, dat de wo-
ningbouwactiviteit in 1961 en 1962 een dieptepunt
bereikte met slecht een toename van de woning
voorraad met respectievelijk 77 en 85 woningen, kun
nen over 1963 wat meer optimistische geluiden naar
voren worden gebracht.
In 1963 kwamen voor bewoning gereed 109 wo
ningwetwoningen, 21 premiewoningen en 95 vrije
sectorwoningen, waarvan er per 1 januari 1964 voor
een aantal van 212 vestigingsvergunning was uitge
reikt.
De woningvoorraad verminderde door slopen of
aan de bewoning onttrekken met 60 woningen, waar
van een groot gedeelte als gevolg van de uitvoering
van de kanaalwerken.
Met nog enige correctie met betrekking tot het weer
in gebruik nemen van tot dusver niet als woning ge
bezigde gebouwen en het bewonen van woonketen is
de toename van de woningvoorraad in 1963 te stel
len op 156 panden, te weten van 4.733 per 1 januari
1963 tot 4.889 per 1 januari 1964.
Wat de woningwetsector betreft zijn thans in aan
bouw 439 woningen, waarvan respectievelijk 154, 207
en 78 uit de voor 1962, 1963 en 1964 toegewezen
bouwvolumina.
Voorts zijn in aanbouw 10 premiewoningen, welke
vorig jaar werden toegewezen, alsmede in deze sec
tor een Protestants en een R.K.-bejaardentehuis, ge
lijk te stellen met in totaal 64 woningen.
Voor 1964 werden toegewezen 50 premiewoningen,
zodat in dat jaar in totaal naar verwachting"
124 premiewoningen in aanbouw zullen zijn of ko
men.
Tenlotte de ongesubsidieerde sector, waartoe een-
voudigheidshalve te rekenen de vervangende bouw
voor de uitvoering van de kanaalwerken.
Momenteel zijn in deze sector in aanbouw 119 wo
ningen. Voorts zal binnenkort begonnen worden met
de bouw van 31 woningen, waarvoor eind vorig jaar
nog de Rijksgoedkeuring werd afgegeven. Bij dit
aantal dient dan nog geteld te worden een aantal
van 20 woningen, welke voor 1964 werd toegewezen.
Recapitulerend kan dus gesteld worden, dat bin
nen zeer korte tijd in aanbouw zullen zijn In totaal
733 woningen, waarvan 439 woningwetwoningen, 124
(Zie verder pagina 5.)
Mevrouw, Mijne Heren, leden van de raad. Terug
denkende aan het jaar, dat nu weer al bijna een
maand achter ons ligt, acht ik het andermaal een
voorrecht bij de eerste vergadering van het nieuwe
jaar met- U een terugblik te werpen op hetgeen 1963
ons bracht en enkele facetten te belichten van het
toekomstig beleid.
Voordat ik hiertoe overga moge ik uw College veel
voorspoed toewensen bij de in 1964 in het belang
van de gemeente te verrichten arbeid en hieraan
tevens de bede verbinden, dat het nieuwe jaar ook
in uw persoonlijk en gezinsleven een zegenrijk jaar
zal mogen worden.
Het zij mij in de eerste plaats vergund nogmaals
stil te staan bij de tragische gebeurtenis op het
internationale terrein, te weten de dood van de Pre
sident van de Verenigde Staten van Noord-Amerika,
John F. Kennedy, wiens overlijden een schok heeft
doen gaan door de gehele wereld en in het bijzonder
ook door Nederland, waar hij veel aanzien mocht
genieten.
Op nationaal niveau moge ik memoreren de her
denking van 150 jaar Koninkrijk en het 500-jarig
bestaan van de Staten-Generaal, gebeurtenissen, die
weliswaar minder weerklank ondervonden dan het
„geen woorden maar daden" van een bekende Rot
terdamse voetbalclub, doch die als zodanig niet van
betekenis ontbloot waren.
Deze toename bestond uit een vestigingsoverschot
van 495 personen en een geboorteoverschot van 225.
Het lijkt mij goed deze cijfers in het kort aan een
analyse te onderwerpen en te plaatsen in de ver
houdingen, waarin zij horen. Het vestigingsoverschot,
bedroeg ten opzichte van Oost Zeeuwsch-Vlaanderen
72, West Zeeuwsch-Vlaanderen 42, overig Zeeland 53,
Noord-Brabant 103, Zuid-Holland 140, overig Neder
land 74 en het buitenland 11 personen. Een voorname
plaats nemen bij deze aantallen de provincies Noord-
Brabant en Zuid-Holland in. Hieraan zijn de nieuwe
vestigingen van Philips' en Dow Chemical voor een
groot deel debet.
Deze cijfers laten ons zien, dat Terneuzen het af
gelopen jaar een belangrijke bedrage heeft geleverd
tot vermindering van het al jaren aan de gang zijnde
proces der provinciale vertrekoverschotten als ge
volg van de zuigkracht van de Randstad Holland.
Nog nooit werd een dergelijke grote stijging van
de bevolking in een jaar tijds genoteerd en dit accen
tueert opnieuw, dat Terneuzen als de sterkst groeien
de gemeente van Zeeland kan worden aangemerkt,
niet alleen in absolute, doch ook in relatieve zin.
Het geboorteoverschot bestond uit een aantal ge
boorten van 356 ten opzichte van 1962 een ver
heugende stijging met 60 en een aantal overlijdens-
gevallen van 131.
In dit verband moge ik stilstaan bij het overlijden
op 3 januari 1963 van de heer Frangois de Meijer,
een van de grondleggers en uitbouwers van de N.V.
August de Meijer Zonens' Scheepvaart, expeditie en
agentuur maatschappij.
Met de heer de Meijer is één van die bekende
figuren heengegaan, die van uitzonderlijk belang zijn
geweest voor de ontwikkeling van Terneuzen als
haven- en handelscentrum.
Bevolkingsaanwas.
Van deze zaken teruggaande naar het wel en wee
van de Gemeente Terneuzen, springt direkt in het
oog de opmerkelijke stijging van het inwonertal met
720 inwoners, te weten van 16.829 per 1 januari 1963
tot 17.549 per 1 januari 1964.
