BEURSOVERZICHT
schoolwedstrmden, pocket en postzegels
Internationals
in herstel
't helpt en 't is lekker
donderdag 30 januari 1964
DE VRIfE ZEEUW
Pagina 7
ür
-x De N'étfêWahSse SjS8S?«S§&n Ffc¥®éft«te *»5 fm
s-p^nwegweiske®?:. m Medértattd.
het begon met
1 locomotief
GEORGE STEPHENSON
WAS NIET DE UITVINDER
VAN DE LOCOMOTIEF,
MAAR INTRODUCEERDE
IN 1814 EEN GEHEEL
NIEUWE VORM
VAN VERVOER
VOOR DE NEDERLANDSE SPOORWEGEN zal het gehele jaar 1964 In
het teken staan van 125 jaar spoorwegvervoer in Nederland, waar
van het hoogtepunt in het najaar zal vallen en wel op zaterdag
19 september a.s.. Wij hebben eens een praatje gemaakt met de
heer Drs. h. Wissink, hoofd van de afdeling voorlichting van de
Nederlandse Spoorwegen, die gaarne bereid was, ons hierover een
en ander te vertellen.
"Het gehele jaar zijn er activi
teiten die met deze herdenking in
verband staan" vertelt hij ons.
"Heeds in november 1963 werd
aan alle zesde klassen van de la
gere scholen in Nederland aller
lei documententatiemateriaal over
de spoorwegen verstrekten tot fe
bruari hebben de kinderen de
gelegenheid iets creatiefs te ver
vaardigen. Dat mag een opstel
zijn, een gedicht, een maquette
of iets anders, dat komt er niet
zo op aan.
De werkstukken worden in fe
bruari beoordeeld door een jury-
die is samengesteld uit instruc
teurs van het lager onderwijs en
waaraan enige N.S.-specialisten
als adviseurs zijn toegevoegd.
Bij de prijzen zijn twee schitte
rende beloningen. De eerste prijs
betekent voor de winnaar of win
nares een week vakantie naar
het buitenland met de hele klas
en hetzelfde geldt voor de twee
de prijs. Zo hebben ook de ande
re leerlingen belang bij het win
nen van een van deze prijzen
dooreen klasgenoot".
Voorts komt in de loop v-an het
jaar nog een prachtige fotopocket
uit. waarin ook kleurenfoto's
zuilen voorkomen. Dit boek zal
trachten een beeld te geven van
125 jaar Nederlandse Spoorwegen.
Feestavonden en speciaal door
P.T.T. uitgegeven postzegels zul
len de herdenking nog onderstre
pen.
De heer Wissink kijkt eens uit
het raam. "Ja het was een groot
evenement toen op 20 september
1839 de eerste spoorlijn werd ge
opend in ons land. Het was de
verbinding tussen Amsterdam
en Haarlem,'' zo vervolgt hij.
"Volgens moderne begrippen was
Nederland toch wél laat, want die
eerste spoorlijn in ons land volg
de pas 14 jaar na de eerste spoor
lijn ter wereld, namelijk die
in Engeland tussen Stockton en
Darlington, die op 27 september
1825 werd geopend. Dat alles was
weer het gevolg van het werk van
de grote man van de spoorwegen,
George Stephenson."
De „Blüeher"
HET JAAR 1814, nu honderdvijf
tig jaar geleden, zal in de anna
len van het verkeer geboekstaafd
worden als een bijzonder belang
rijk jaar. Het was vlak voor de
val van Napoleon, dat de Engels
man George Stephenson, door een
rijke, ondernemende lord daar
financieel toe in staat gesteld,
zijn eerste locomotief voltooide,
welke hij den aam „Blüeher" gaf.
En zowaar, hét ding kwam zelfs
in beweging en presteerde het
acht wagens van 30 ton met een
snelheid van Ti- kilometer per
uur voort te trekken, hetgeen
een omwenteling in de stoom-
tractie betekende.
Er waren echter ook nog moei
lijkheden met de locomotief, al
mag het startsysteem voor die
tijd uniek worden genoemd met
't nieuwe principe van de koppel
staven voor de wielen. De „Blü
eher" ging telkens stilstaan om
weer op adem te komen, want
het stoomverlies bleek nog zo
groot. Ook hier werd een eenvou
dige oplossing gevonden, die zelfs
•in de modernste stoomlocomo
tieven nog toepassing vindt.
Men voerde voortaan de afdamp-
stoom van de cilinders naar de
schoorsteen, waardoor de lucht
toevoer in de haard werd ver
gemakkelijkt. Naast dit alles werd
het vlampijpsysteem van de
Franse ingenieur Séguin overge
nomen. Hierdoor werd de stoom-
produktic nog meer opgevoerd.
Het beginsel van de locomotief
komt van James Watt. maar in
1804 had Richard Trevithick ook
al een complete locomotief op
rails gebouwd, doch deze voldeed
niet.
Nadien had menig oortstructeur
zijn krachten aangewend om het
ergerniswekkende ding te verbe
teren.
Zo is Stephenson niet de uitvin
der van de locomotief, maar wel
de eerste die een bruikbare ma
chine wist te bouwen en hiermee
het verkeer een nieuwe vorm gaf,
die een groot succes werd. Hij
slaagde hierin door alle goede
vindingen toe te passen en te
vervolmaken. En werd de grond
legger van het moderne spoor
wegverkeer.
De experimentele nieuwe tec van de Meateehe Biindesbatw
raast voorbij een overwr
ite.
Wfe w*s t»*SW§te
IN HET BEGIN van de negen
tiende eeuw stond Engeland op
de drempel van de industriële
revolutie. In deze periode zien
wij overal het produktielempo
met verrassende snelheid opge
voerd. Is het wonder, dat er in
die dagen ook ijverig gezocht
weid naar een snel verkeersmid
del, dat de in grote hoeveelheden
vervaardigde goederen in korte
tijd naar andere streken kon o-
verbrengen? De man, die de sleu
tel vond om het verkeersvraag-
stuk van de 19e eeuw op te los
sen was een eenvoudige mijnwer-
kerszoon, zonder academische op
leiding, maar met een ongekende
wil en volharding en een zeer
goed verstand.
George Stephenson werd gebo
ren in de groezelige arbeiders
hut, die het grootste deel van de
arbeiders der vorige eeuw tot
woonplaats diende, als zoveel
ste zoon in een groot gezin, waar
van de kostwinnaar stoker was in
een kolenmijn
George werd met zorgvuldige
gezichten op de wereld verwel
komd en hij zou al heel jong moe
ten meehelpen het brood te ver
dienen. Als kind was hij vee
houder in de buurt van New
castle. In zijn vijftiende le
vensjaar kwam er echter 'n plaats
vrij in de mijn, waar ook zijn
vader werkte en omdat het baan
tje beter betaalde, stapte George
zonder blikken of blozen over van
de landbouw naar de mijnindus
trie en werd hulpstoker.
Dag in dag uit liep do jonge Ste
phenson achter de b'inde mijn-
paarden, die kolen aanvoerden
voor de stoommachine. Hij deed
zijn wrek niet mechanisch, maar
dacht er voortdurend over hoe hij
datdart kolenvervoer over de hou
ten balken kon verbeteren, terr-
wijl daarnaast zijn belangstelling
wered gewekt door de slechte
pompen en mijnverlichting, die
beide in miserabele toestand ver
keerden.
De waterafvoer uit de mijn was
zeer onvoldoende en de verlich
ting bestond uit grauvuren, die
bij de gasontwikkeling een groot
gevaar opleverden voor de mijn
werkers.
Eerst de pompen
MET DE POMPEN boekte hij
het eerste succes. Hij bracht hier
een geniale verbetering op aan,
die werd opgemerkt door een in
genieur. Deze zorgde er voor, dat
George tot opzichter werd' be
noemd, waardoor hij meer gele
genheid kreeg zich te ontwikkelen
en ook de avondschool te bezoe
ken.
Wéldra begon men respect voor
Stephenson te krijgen en aan
zijn oordeel enig gewicht te hech
ten. Om de nodige boeken in be
zit te krijgen, deed hij allerlei
boodschappen en karweitjes na
zijn lange werkdag. Men moet
zich afvragen, waar hij nog de
tijd vandaan haalde om te stude
ren. Zijn ongekende leergierig
heid en werkkracht begonnen ech
ter vruchten af te werpen.
Hij ontwierp een mijnlamp die
zeer goed voldeed, doch tegelij
kertijd kwam er ook een uitste
kende lamp van Sir Humphry
Davy en doordat deze laatste
over een grotere financiële draag
kracht beschikte dan Stephenson
toonde de industrie meer belang
stelling voor deze laatste lamp.
De eerste spoorlijn
HOE teleurstellend dit ook was
voor Stephenson, 't bleek al spoe
dig dat hij méér in zijn mars had,
want door de steun va., een rijke
ondernemende lord kon hij be
ginnen met de bouw va'n zijn
locomotief.
Nadat zijn "Blucher" succesvol
had gereden, werd er zowaar een
(eerste) spoorwegmaatschappij
Vroeger ging het wat rustiger toe. AI was <lc sneiheitl in
onze ogen gering, toch nam men ook toen veiligheidsmaat
regelen en plaatste een man met rode vlag bij de overweg.
opgericht,.,de Stockton en Darling
ton-Railway", die hem graag in
dienst nam, zodat hij nu alle tijd
kon besteden aan de verbetering
en toepassing van zijn troetelkind,
de locomotief.
In 1825 had hij een zeer goede
machine geconstrueerd, die nu
voor praktische doeleinden zou
worden aangewend. Op 27 septem
ber van dat jaar opende men een
lijn van Stockton naar Darlington
met een. goederentrein.
Tussen deze twee plaatsen werd
de eerste spoorbaan ter wereld
gelegd. Haar doel was niet het
vervoer van reizigers, maar' een
efficiënt kolenvervoer, dat in ver
band met de zich snel uitbrei
dende industrie zeer gewenst was.
De snelheid van de locomotief
was inmiddels reeds opgevoerd
tot ongeveer 15 kilometer per uur.
Menigeen vond de grote vaart van
het vurig menster verontrustend
en noemde het een duivelse vin
ding!
Vijf jaar later, toen Stephenson
zijn nieuwste ma-chine, de Vuur
pijl, liet proefdraaien, haalde de
ze een topsnelheid van niet min
der dan 40 kilometer per uur.
Enkele ingenieurs maakten er
een tochtje mee en verklaarden
naderhand, dat deze gevaarlijke
snelheid niet mocht worden o-
verschreden, daar zij de verstik
kingsdood tengevolge zou kunnen
hebben!
Spoorwegen- blijven
Spoedig na zijn eerste succes
werd aan de grote constructeur
Stephenson - hij was inmiddels
beroemd geworden - de bouw van
de spoorlijn tussen Liverpool en
Manchester opgedragen. Op dit
traject had voor het eerst perso
nenvervoer op grote schaal plaats
en sindsdien heeft de locomo
tief de wereld verovei-d. In ons
land werd de eerste spoorlijn in
1839. nu 125 jaar- geleden, ge
opend.
Wie even die spoorweggeschiede
nis nagaat, ziet, dat de ontwikke
ling van de stoomlocomotief met
werkelijke sneltreinvaar', is inge
zet. Steeds kwamen er betere,
zwaardere en snellere locs, de mo
gelijkheden van de spoorwegen
werden daardoor vergroot en het
spoorwegverkeer nam een enorme
vlucht oyer de gehele .vjereld.
Door de onherbergzaamste streken
werden spoorlijnen aangelegd. We
behoeven hierbij maar te denken
aan de lijnen dwars door de Ver
enigde Staten van kust tot kust en
de spoorlijnen door Siberië.
Maar tenslotte is Stephenson's
schepping toch op deed spoor
gekGmen. aangezien de diesel
en elektrische tractie het wonnen
van de stbomtractie. De laatsten
beden grotere mogelijkheden en
aangezien de spoorwegen ook
steeds verder dienden te ontwik
kelen, stapte men op een. andere
tractie over.
Reeds 200 km per uur
DAT HIERMEDE enorme mo
gelijkheden zijn te bereiken,
blijkt wel uit de jongste berich
ten, In West-Duitsland raast nu
dagelijks een geheimzinnige trein
met enorme snelheid, zo om
streeks de 200 km per uur, over
een speciaal traject tussen Bam
berg en Forcbheim. De locomotief
die hier voorbij raast mag slechts
vain buiten worden gefotografeerd,
aangezien zijn binnenste een ge
heim is, dat de Bundesbahnen
niet wensen prijs te geven.
In tegenstelling tot vele soortge
lijke experimenten in andere lan
den is het testgebeuren van de
Duitse spoorwegen voor het rei
zigersverkeer geen toekomst
droom.
Op zijn laatst in 1965 zal deze
locomotief met een topsnelheid
van 200 km per uur de sneltrei
nen noord-zuid op het geëlektri
ficeerde baanvak van Hamburg
naar München trekken.
De reden voor deze behoefte aan
grotere snelheden: de spoorwegen
vechten verbeten tegen de con
currentie van het steeds goedko
per wordende binnenlandse vlieg
verkeer. Hun voordelen zijn ge
rieflijkheid en de centrale ligging
van de stations. Bij een grotere
snelheid zal de reiziger in d- toe
komst overwegen, of de tijdsbe
sparing van de vliegreis nog lo
nend is.
200 kilometer per awr e>n men
vond 46 kilometer per uur ai zo
gevaarlijk)!
De tiecfaraiscfee OMtwiikkehng
schrijdt voort. We zien het v-er-
•setóil nu aa-l'S .-jaüf-
Op de lagere koersen voor de
internationale waarden geduren
de de twee voorgaande beurs-
dagen heeft het Damrak woens
dagmiddag een goed koersherstel
te zien gegeven. Dit gold speciaal
voor aandelen Kon. Olie, Philips
en die van Unilever. AKU open
de lager evenals Hoogovens. De
handel in de hoofdfondsen kwam
hoofdzakelijk door kooporders
van het publiek. Philips, dinsdag
gevraagd in Wall Street, lag be
gin beurs 70 cent hoger op 156.
Aanhoudende vraag deed de prijs
voor de electro-aandclen later op
de middag uitlopen tot ƒ156,50.
Unilevers verbeterden een gul
den op 144.80 'waarna nog
145.30 voor de stukken werd
betaald. Later werd weer op 145
gulden gehandeld. Voor Kon. Olie
bestond ruime vraag met als ge
volg dat de koers opliep van
187,70 tot 188,40. De slotkoers
van dinsdag was 186.80. Toch
is de beurs van mening dat de
koers van aandelen Kon. Olie bij
die van de Amerikaanse olie
maatschappijen op de Newyork-
se beurs de laatste tijd sterk ten
achter is gebleven. AKU lag iets
verlaten in de markt op 542
(543%).
American Enka. waarin AKU
een groot belang heeft, noteerde
dinsdag in Wall Street twee dol
lar lager. Dit op het intrekken
van deze maatschappij van de
reeds aangekondigde prijsverho
ging op rayonvezels. Dit had in
Amsterdam een koersdrukkend
effect voor de AKU-aandelen.
Hoogovens lagen aanvankelijk
twee punten lager in de markt
op 610 om daarna op te lopen tot
613. Dinsdag was dc koers na
beurs ingezakt op 600. Verge
leken bij deze koers gaf dit fonds
woensdagmiddag dus een zeer
krachtig herstel te zien. Hoog
ovens moet alsnog de navorde
ring schrootgeld betalen ad 8,7
min. Dit is een heel oude kwestie.
Het concern heeft genoemd be
drag reeds veel eerder gereser
veerd, zodat dit niet ten laste
van de resultaten over het lopen
de boekjaar komt, aldus de di
rectie. Het publiek heeft ver
trouwen in de Hoogovenwaarden.
Dit bleek reeds eerder deze week
toen 626 voor de stukken werd
betaald gedurende de niet-offi-
ciële handel.
Het Damrak kreeg woensdag
middag lichte steun van Wall
Street alwaar de slotkoersen
dinsdag hoger waren. Het Dow
Jones-eemiddelde voor de indus
trie-aandelen kwam er op een
nieuw hoogtepunt van 787,78.
plus 2,44. De Westduitse beurzen
waren woensdag aan de vaste
kant.
In de scheepvaartsector was
het zeer rustig. De koersen gaven
weinig, veraftdering te zien ten
opzichte van het vorige slotni-
veau. De stemming voor de lei
dende cultures was licht ver
deeld. HVA ontmoette goede lo
kale vraag. De koersdaling in cer
tificaten Deli van de laatste tijd
acht de beurs niet in overeen
stemming met de stemming van
de overige leidende cultuuraan
delen. De Staatsfondsen onder
gingen praktisch geen wijzigin
gen. In de lokale afdelingen wer
den aandelen Bensdorp hoger
gewaardeerd op het gepubliceer
de gunstige dividendvoorstel als
mede de goede gang van zaken.
Beursindices
27/1
28/1
29/1
Intern, conc.
580.0
576.5
578.8
Industrie
350.2
348.8
347.8
Scheepvaart
157.1
157.2
157.0
Banken
243.3
242.0
242.0
Handel enz.
168.3
168.1
168.1
Algemeen
410.6
408.4
409.3
Nabeurskoersen
AKU: 541 g.b. (541%)
Hoogovens: (613%)
Kon. Olie: 187.50—188.10 (188.00)
Philips: 155.10 g.b.—156.00 (156.20)
Unilever: 143.60g.b.144.10
144.70)
Stemming prijshoudend.
Advieskoersen
Buitenlands Bankpapier
De advieskoersen voor buiten
lands bankpapier geldend in Am
sterdam op heden luiden:
Engelse pond 10.0610.16
Amerikaanse dollar 3.583.62%
Canadese dollar 3.313.36%
Franse frank (100) 73.4073.90
Belgische fr. (100) 7.14%7.19%
Duitse mark (100) 90.4590.95
Zweedse kroon (100) 68.8569.85
Deense kroon (100) 51.7052.70
Noorse kroon (100) 49.7550.75
Zwitserse frank (100) 83.4083.90
Ital. lire (10.000) 57.00—59.00
Oostenrijkse schilling (100)
13.94—14.94
Portugese esc. (100) 12.5012.65
Spaanse peseta (100 gr. coup.)
5.92%—6.07%
(Adv.)
RED 8AND - ROOSENDAAL
ZWARTE
BEERTJES
Boekhandel
VAN DE SAN DE
COÖP. VRUCHTEN VEILING
„ZEEUWSCH-VLAANDEREN"
TERNEUZEN
(Veiling van 29 jan. 1964)
GROENTEN:
Per stuk: Knolselderij 9—27 et.
Per bos: Selderij 20 et.
Per kg: Andijvie II 6871 ct;
Rode kool 1519 ct; Sav. kool
23 45 ct; Witte kool 1617 ct;
Boerekool 1928 ct; Breekpeen
1116 ct; Waspeen 2329 ct;
Prei A II 20—39 ct, B II 12—29
ct; Knolselderij 2—4 ct; Spruiten
geschoond 122 ct, ongesehoond
35—62 ct; Uien I 1014 ct, II"8
ct; Witlof A 60—64 ct, A II 42
—61 ct, B 57—60 ct, B II 53—58
ct, afw. 3451 ct; Veldsla II 73
ct.
FRUIT: - v
Per kg: Appelen: Golden Deli
cious I 75 5769 ct.' 70 5670
ct. 65 48—56 ct, 60 29—35 ct, II
70 54—62 ct, 65 30—49 ct, 60 27
—34 ct, II D 15—16 ct; Goud-
reinette I 75 4345 ct, 70 42
43 ct, 65 36 ct H 70 41 ct, 65
35—37 ct, II D 27—29 ct, III fijn
25 ct; Jonathan I 75 3840 et
70 41—45 ct, 65 32—39 ct, 60 24
-30 ct, II 80 25—27 ct, 75 29 et.
70 26—32 ct, 65 21—28 ct, III
grof 16—20 ct; Winston I 75 63
—65 ct, 70 65—67 ct, 65.55 ct, 60
3135 ct, 55 1720 ct, II 75 55
—57 ct, 70 57—59 ct, 65 48—50
ct, 60 19—25 ct, 55 15—17 cc, III
grof 2434 ct; Lombars Calville
I 70 34—36 ct, 60 30 cl. III grof
19—20 ct; Glorie van Holland IT
80 21 ct, 75 22—24 ct, 70 22 ct,
III grof 15 ct; Zoete appelen II
D 32—34 ct, III fijn 34—36 ct.
Peren:
45 ct.
St. Remy III grof 43
VROUW IN BRAND GEKAAKT
De in Rotterdam alleen wo
nende 60-jarige vrouw A. J. II.
P. is woensdagmorgen met brand
wonden door buren in haar wo
ning aangetroffen. Zij is in
levensgevaarlijke toestand naar
het Zuiderziekenhuis gebracht.
Het onderzoek van de politie
heeft: uitgewezen dat de vrouw
haar man is opgenomen in een
rusthuis, zodat zij alleen thuis
is zich in de woonkamer voor
de brandende haard wilde was
sen. Zij is daarbij te dicht bij het
vuur gekomen, zodat haar kle
ren in brand geraakten. Zij slaag
de er niet in het vuur te doven
en kroop, brandende als een fak
kel naar de keuken. Hier is zij
in elkaar gezakt. Pas een uur
later roken buren brandlucht. Zij
drongen de woning van de vrouw
binnen en vonden haar overdekt
met brandwonden. Haar kleding
was totaal verbrand.
Later is zij in het begin van
de middag in het Zuiderzieken
huis overleden.
r
