De ramp van de „Lakonia Turkse vlooteenheden naar. Cyprus Kerstrede van Koningin Juliana 1 VRIJDAG 27 DECEMBER 1963 20e Jaargang No. 6111 BERLIJN Griekse Cyprioten beschuldigd van gruweldaden OVERLEVENDEN VERTELLEN De kwestie-Cyprus voor de Veiligheidsraad? WEERBERICHT HOOGWATER ZON- en MAANSTANDEN Frankering bij abonnement: Terneuzen Directeur-Hoofdredacteur van de Sande Redactie-adres: Noordstraat 5557 Administratie-adres: Smldswaï Telefoon 01150—2073 Gironummer 38150 Abonnementsprijs ƒ6,— per kwartaal; per maand 2,per week 48 et Losse nrs 9 et DE VRIJE Verschijnt dagelijks Uitgeefster N. V. v/h Firma P. J. van de Sande te Terneuzen Advertentieprijs per mm 16 ct; minimum per advertentie ƒ2,40. Rubriek: Kleine Advertenties (géén handels- advertenties) 5 regels 1,10. Iedere regel meer 22 ct. Kleine Advertenties bil vooruitbetaling. Vermeldtng: Brieven onder nummer, of: Adre9 Bureau van dit Blad, 20 cent meer. Inzending advertenties te 's namiddags 2 uur. Voor het maandagnummer: zaterdags 10 uur. Hare Majesteit de Koningin heeft woensdag 25 de cember 1963 te 13.00 uur over de zenders Hilversum I en H de volgende kerstrede uitgesproken: hebt laatst kunnen horen het verhaal „En de duisternis heeft het niet overmocht", dat mijn man op ons Kerstfeest hier heeft voorgelezen. Het zou kunnen spelen in een kamp aan de rivier de Kwai, waar wij zelf kort ge'eden hebben gestaan. Dat was een uiterst aangrijpende belevenis, en ook om de kerkhoven daar te zien mooi zijn die en met toewijding verzorgd, en de grafstenen zijn pre cies gelijk, evenals de gestorvenen gelijkelijk hoe verschillend hun lot ook was verlost waren uit strijd en lijden, eerder dan hun kameraden. En dit geldt voor alle mensen gelijkelijk: dat we eigenlijk maar weinig dagen en nachten op deze aarde verblijven, hoe eindeloos de serie daarvan ons ook schijnen mag. Maar elk daarvan kan de Kerst nacht zijn, schoner dan de dagen, of de boven alles uitlichtende Paasmorgen. Want hoe we ze besteden, is van het uiterste belang. Ook al hebben ze alle bedriegelijke schijn van onbelangrijkheid. Ik heb op 30 november j.l., bij onze 150-jarige her denking, al een woord van bezinning mogen spreken over de opgaven van deze tijd. Levende in een over gangsperiode, bepalen onze gedachten en onze daden, nu, duidelijker dan ooit, de toekomst. Wie na ons komen, zul'en aan ons-van-nu onvoorstelbaar veel hebben te wijten of te danken. Hun bestaan hangt er van af, of wat wij opzetten, of nalieten, goed was of verkeerd, of het verantwoord was tegenover God en onze naaste. Stilstand bestaat niet, de ontwikkeling gaat onherroepelijk verder. Op het Kerstfeest zijn we er ons extra van bewust, dat, zo de wereld gered wil worden, wii Christus mogen volgen. Mogen. Niet moeten, want wil iets van waarde zijn, dan moet het vrijwillig worden gedaan. Alle duister nis, a', wat mensen elkaar aan leed aandoen, niets uitgezonderd, komt daaruit voort, dat niemand wordt gedwongen, zich door Christus te laten leiden. Ieder mens is vrij zelf te bepalen, of hij de brede weg van de minste weerstand wil kiezen, waarlangs hij niets verbetert maar wel de dingen erger laat worden, of de vaak moeilijke, maar prachtige smalle weg, met de vele vergezichten, die leidt naar de uitredding. Het is zo goed, op het Kerstfeest eraan te worden herinnerd, dat er steeds en aldoor weer moge'iik- heden worden geboden tot nieuw begin. Het wonder herhaalt zich in elk mensenhart, elke keer wanneer het licht het van de duisternis wint. Als het gebeurt, is het telkens in dat kostbare heden, nu, waar in we alles moeten doen. Zodra het moment voorbij is,-hoe moeilük 't ook was, mag 't a's verbruikt in 't vuur geworpen van Gods eeuwigheid, waardoor het ons allen no« maar tot brandende of lichtende herinnering wordt. Wij mogen kiezen, en werken, voor de redding van de were'd en dus van onszelf. Wie A zegt, zal ook B willen zeggen, en tenslotte Z. Anders gesteld: wij mogen meewerken, door heel de mensheids geschiedenis heen, van alfa naar omega, naar de voleinding aller tijden. De mannen van de Birma-spoorweg en de mensen van al de kampen rusten in vrede met de milliarden, die ons vóór gingen. Aan ons, verder mee te mogen werken aan de voorbereiding van de vrede, ook op aarde." In de eerste week waarin voor de Westberlijners de muur in hun stad enkele „openingen" Vertoon de, hebben 163.000 hunner van de mogelijkheid gebruik gemaakt, hun verwanten in het oostelijke stadsdeel te bezoeken. Dit cijfer is afkomstig van het Oostduitse persbureau A.D.N. Westelijke controleposten bij vier doorlaat posten telden donderdag ruim 53.000 mensen. Hoeveel mensen met de trein via het controlepunt Friedrichstrasse naar Oost-Ber- lijn zijn gegaan is niet bekend. Volgens A.D.N. bedroeg het aan tal bezoekers dat tot 16.00 uur donderdagmiddag de vijf grens overgangen was gepasseerd ruim 57.500. Men had op een veel gro ter aantal gerekend, wel 150.000. Van de 150.000 mensen aan wie pasjes waren uitgereikt, voor Eerste Kerstdag, zijn er slechts 73.000 de grens gepasseerd. Oostberlijnse vluchteling tijdens vlucht naar het Westen neergeschoten Terwijl tienduizenden West berlijners op Eerste Kerstdag ongehinderd de grensovergangen van West- naar Oost-Berlijn passeerden schoten Oostduitse grenswachten woensdag een jon ge Oost-Berlijner neer, die naar het westelijk stadsdeel poogde te ontsnappen. De 18-jarige jongen en een vriend waren net bezig over de ,muur" in de Amerikaanse sec tor te k'immen, toen zij door de grenswachten werden ontdekt. Deze openden het vuur op de vluchtelingen, met gevolg dat de eerste in de rug werd getroffen. Niettemin slaagde hij er nog in zich aan de westelijke kant van de muur te laten vallen. Met zeer ernstige verwondingen werd hij in West-Berlijn in een ziekenhuis opgenomen. Ook voor zijn vriend, die aan shock leed, was opname nodig. Volgens ooggetuigen hadden de Oostduitse grenswachten acht tot tien schoten op de vluchtelin gen gelost. De gewonde vluchteling is la ter in het ziekenhuis overleden. De kogel had zijn borstholte doorboord. Zijn vriend kon uit het ziekenhuis worden ontsla gen. (Adv. 33 Een luchtfoto van de brandende „Lakonia". Straalvliegtuigen van de Turk- i gevers sprak weerklonken scho- luchtmacht voeren sinds ien in de buurt. De Turkse minister van Bui woensdagmiddag waarschu- wingsvluchten op geringe hoog te boven Nicosia uit om een ein de te maken aan de gevechten op het eiland Cyprus. In een officieel Turks commu niqué wordt gezegd dat deze maatregel is genomen omdat de „verschillende verzoeningspogin gen die de Turkse regering al verscheidene dagen lang heeft gedaan om een einde te maken aan de slachtingen onder de Turken op Cyprus door de Grieks-Cyprische terroristen, geen positief resultaat hebben opgeleverd." President Gursel heeft presi dent De Gaulle, president Lübke, koningin Elizabeth van Enge land, de koning van Griekenland en president Johnson van de V. S. telegrammen gezonden waarin wordt gevraagd al het mogelijke te doen om onmiddel lijk een einde te maken aan het bloedvergieten op Cyprus. De Turkse president zegt dat de ac tie van Grieks-Cyprische „terro risten" de vorm heeft aangeno men van groepsmoord, gericht op de vernietiging van de Turk se gemeenschap op Cyprus. De Turkse regering is van me ning dat de Britse, Griekse en Turkse strijdkrachten op Cyprus tussenbeide moeten komen in dien de plaatselijke leiders niet in staat zijn een staken van het vuren af te dwingen. Dinsdag avond vras overeenstemming be reikt over een staken van het vuren maar wederzijds zijn be schuldigingen geuit dat de over eenkomst is geschonden. De Britse hoge commissaris, sir Arthur C'ark, verklaarde na terugkeer uit Londen, dat Enge land, Griekenland en Turkije hadden besloten tot een gemeen schappelijke actie om een volle dige wapenstilstand te bereiken. Terwijl hij in Nicosia tot verslag- tenlandse Zaken, Feridun Erkin, heeft medegedeeld, dat Turkse vlooteenheden naar Cyprus zijn vertrokken. Hij deelde echter niet mede om hoeveel schepen het hier gaat. In een woensdagavond gehou den conferentie tussen de Britse hoge commissaris, president Makarios en de minister van De fensie, Osman Orek, als verte genwoordiger van de Turks-Cy prische vice-president Koetsjoek, zijn regelingen getroffen voor de naleving van het gesloten be stand. Vanaf donderdag zouden Britse militaire waarnemers daar het toezicht op houden. Vice-pre sident Koetsjoek moet echter nog zijn goedkeuring aan deze rege lingen geven. De minister van Defensie, Os man Orek, verklaarde woensdag dat het aantal slachtoffers van de gevechten niet te schatten is. Het aantal doden ligt waarschijn lijk dichter bij de 200 dan bij de 100, zo zei hij. Waarnemers verklaarden woensdagavond, dat Grieks-Cy prische strijdkrachten in de meeste sectoren van het strijd toneel de overhand schiinen te hebben. De Turken schijnen te zijn samengetrokken in de Turk se wijk, binnen de oude muur. Vo'gens een gezaghebbende Griekse zegsman in Athene heb ben de Britse en Turkse regerin gen ingestemd met een voorstel van Griekse zijde om alle Britse, Griekse en Turkse strijdkrach ten op Cyprus onder het gezag van een Britse officier te plaat sen In berichten uit Nicosia was nog gemeld, dat de Griekse en Turkse strijdkrachten tegenover elkaar stelling hadden genomen. President Johnson van de Ver enigde Staten heeft boodschap- aartsbisseop Makarios en vice- president Kutchuk van Cyprus, benevere aan de president van Turkije, Gursel. Hij dringt er bij de Cypriotische staatslieden op aan, een einde te maken aan de „broederstrijd". Wat hij in zijn boodschap aan Gursel zegt is niet bekend. Deze laatste boodschap is een antwoord op een telegram van de Turkse president, waarin deze president Johnson vroeg al het mogelijke te doen om een einde te maken aan het bloed vergieten op Cyprus. Gursel zei daarin tevens, dat de actie van de Grieks-Cyprische „terroristen" de vorm had aangenomen van groepsmoord, gericht op vernie tiging van de Turkse gemeen schap op Cyprus. De vice-president van Cyprus, dr. Kutchuk, beschuldigde don derdag de Griekse Cyprioten van een reeks „gruwelen" tegen le den van de Turks-Cyprische ge meenschap. Hij deelde de verslaggevers mee, dat de afgelopen dagen min- tens 300 Turkse Cyprioten, onder wie vele vrouwen en kinderen, het leven hadden verloren. Terwijl het brandende Griekse passagiersschip „Lakonia" door twee sleep boten naar Gibraltar wordt gesleept, zijn op Eerste Kerstdag 157 overlevenden van de ramp in twee vlieg tuigen uit Casablanca in Londen aangekomen. Zij waren door 't Britse vracht schip „Montcalm" opgepikt en naar Casablanca ge bracht. Uit de verklaringen van overlevenden blijkt onder meer dat de passagiers over t algemeen rustiger waren dan een aantal bemaii- ïgsleden. Men klaagde erover dat sors*oige red dingboten half leeg weg voeren en dat er soms meer bemanningsleden dan pas sagiers in de sloepen waren. De overlevenden werden op het Londense vliegveld door fa milieleden en een menigte foto grafen en verslaggevers ontvan gen. De 27-jarige Christopher Smallbone vertelde dat hij ne gentig minuten in het water had geleden vóórdat hij een reddings- gordel zag. Hij had de reddings- gordel als aandenken bij zich. Op de eerste vrijdag van de reis had men sloepenrol gehouden maar sommige reddingboten bleken onvoldoende te zijn uitgèrust. De 68-jarige kolonel Edward Stead zei dat de vlammen om hem heen loeiden toen hij het schip met een reddingboot kon verlaten. Er was onder de pas sagiers geen paniek. De redding boot, waarin geen lampen waren om reddingsschepen te alar meren, sloeg bij het neerlaten tegen de wand van de „Lakonia", met zulk een klap dat iedereen dacht, dat het vaartuig zou stuk slaan. De reddingboot dreef voor de nadering van een reddings- schin zes uur rond. Een andere passagier vertelde met tranen in zijn ogen dat de passagiers wonderen hadden ver pen gezonden aan president vermeld, Amerikaans graan naar de Sowjet-Unie Het Amerikaanse ministerie van Handel heeft donderdag be kend gemaakt, dat het toestem ming heeft verleend voor de ver koop van Amerikaans graan voor meer dan 40 miljoen dollar aan de Sowjet-Unie. Het ministerie deelde slechts mee, dat twee transacties waren voorgesteld van elk 20.320.000 dollar. Welke hoeveelheden graan het hier Betreft en hoe de betaling geregeld is, werd niet richt. De brand brak uit toen hij aan het dansen was. Op dat ogenblik kon hij niet meer zijn baby die in een hut lag te sla pen, bereiken. Een bemannings lid had het kind gered door de dichte rook te trotseren. De pas sagier, een zekere Chapman, zei dat sommige bemanningsleden niet bij machte waren geweest iets te doen. Van een van de red dingboten braken de meertouwen en het vaartuig stortte in zee. Sommige reddingboten konden niet van hun steunen worden losgemaakt. Mevr. Helen Gartside klaagde erover dat de bemanning al vóór do passagiers in de boten was. „Het was verschrikkelijk". De kapitein huilde aldoor, aldus deze pasagiere volgens wie de purser echter prachtig werk had ge daan. Zij had geen paniek onder de pasagiers waargenomen. „Zij waren alleen bang". Een andere passagier zwom 2% uur rond in een reddingsgor del vóórdat hij door de „Mont calm" werd opgepikt. Hij was zes uur na het eerste alarm in zee gesprongen. De 28-jarige arts Patterson vertelde dat de reddingboot waar in hij plaats nam, half werd neergelaten, waarna de beman ning wegliep. De passagiers lie ten de boot te water. Volgens de bejaarde George Dunn uit Schotland slaagden zijn vrouw en hij er na lange tiid in plaats te nemen in een redding boot die vriiwel geheel door be manningsleden bezet bleek. Er bevonden zich geen dekens, wa ter of lampen in de boot. Door middel van een sigarettenaanste ker wist men de „Montcalm" te alarmeren. Mevr. Sylvia Davis vertelde dat de bemanning gedurende ten minste drie of vier uur had vol gehouden dat men het vuur meester was. Men had zelfs na het uitbreken van de brand de bar geopend tot de rook naar binnen kwam en een ontploffing weerklonk. Het vuur verspreidde zich toen met een grote snelheid over het schip. Zii had vier uur lang bewusteloos in 'n reddings- goi-del in het water gelegen. Mevr. Hilda Stephens verklaar de bij aankomst in Londen, dat over de bemanning van de „La konia" veel slechts is gezegd, maar dat deze toch ook veel goeds heeft gedaan. Naar haar mening was het falen der be manning in hoofdzaak te wijten aan het feit, dat kennelijk nie mand de leiding bij het van boord gaan had. Donderdagmiddag is het op Cyprus, voor het eerst na vier dagen van gevechten tussen, leden van de Griekse en Turkse bevol kingsgroep, rustig geworden. Volgens enkele schattingen is het mogelijk, dat de strijd 200 slachtoffers heeft gekost. Na de besprekingen van pre sident Makarios met de Britse, Griekse en Turkse vertegen woordigers is bekend gemaakt, dat de Cyprische regering het voorstel heeft aanvaard, dat En gelse, Griekse en Turkse strijd krachten op Cyprus onder En gels bevel de regering van Cy prus behulpzaam zal zijn bij het doen eerbiedigen van de wapen stilstandsovereenkomst tussen de Griekse en Turkse bevol kingsgroep en het herstel van de rust. De Turkse wijk van Nicosia is nog steeds afgesloten. Er zou daar geen water zijn en de voor raad levensmiddelen zou steeds meer slinken. die tot In Parijs hebben kringen in nauwe betrekking staan de Navo gezegd, dat de ambas sadeurs van tien Navo-landen woensdag de kwestie-Cyprus hebben besproken. Zij waren in derhaast bijeengekomen naar aanleiding van een desbetreffend Turks verzoek. Het Engelse ministerie van Defensie heeft bekend gemaakt, dat Engelse versterkingen naar Cyprus zullen worden gezonden om installaties te bewaken, De Turkse premier, Inonu, heeft zijn tevredenheid uitgespro ken over het feit, dat het bestand op Cyprus wordt nageleefd. Uit officiële bron is vernomen dat Cyprus bij de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties een ver zoek zal indienen om de situatie op het eiland in behandeling te nemen. De Cyprische vertegenwoordi ger bij de Verenigde Naties heeft opdracht gekregen om een bij- komst van de raad te verzoeken en te protesteren, dat Turkse vliegtuigen het Cyprische lucht- :m hebben geschonden en dat I urkse oorlogsschepen het eiland bedreigen. 896 geredden; 89 omgekomenen; 42 vermisten Volgens de jongste opgave van de Griekse rederij werden van de 1027 opvarenden van de „Lako nia" er 896 gered. 89 mensen Zijn omgekomen en 42 worden er nog vermist. Bij dit laatste cijfer tekent de maatschappij aan, dat de moge lijkheid bestaat dat verscheidene personen zijn opgepikt door klei ne scheepjes die zich op de plaats van de ramp hebben bevonden. Nederlander gered De Nederlander aan boord van de uitgebrande „Lakonia", de 31- jarige derde machinist Pieter Jacobus Kalshoven uit Nieuw koop, is ongedeerd. Hij werd ge red en gaat aan boord van het Belgische m.s. „Charlesville" naar Casablanca, van waaruit hij spoedig naar huis komt. Maandagavond ontving zijn moeder, de 64-jarige mevr. P. Kalshoven-Zuidam, in haar wo ning aan de Wilgenlaan te Nieuw koop een telegram van haar zee varende zoon: „Lieve moeder alles goed kom spoedig thuis". Dit bericht deed de spanning in vreugde verkeren, terwijl mevr. Kalshoven in tranen uitbarstte. Machinist Piet Kalshoven vaart reeds elf jaar. Hij werkte als elektriciën reeds op het schip dat is uitgebrand, toen het nog Johan van Oldenbarnevelt heette. Ook de agent van de rederij van de „Lakonia" in Amsterdam heeft bericht ontvangen, dat ma chinist Kalshoven zich met an dere geredden aan boord van het Belgische schip bevindt. Geen levenstekenen meer bij rampschip De Britse admiraliteit, heeft dinsdagochtend meegedeeld dat het niet waarschijnlijk is dat zich nog overlevenden bevinden in 't gebied waar de ramp met de „Lakonia" plaatsvond. ,.Er werden in de nacht van maandag op dinsdag op of in de nabijheid van het rampschip geen levenstekenen waargenomen", al dus een woordvoerder van de admiraliteit, die verder zei dat alle reddingsboten aan stuur boord verdwenen waren. De bakboordzijde van het schip kon men niet goed zien door de roet- afzetting. De „Lakonia" Wordt langzaam in de richting van Gibraltar gesleept De Noorse sleepboot „Herku- les" heeft de race, die tussen en kele sleepboten is gestreden om het eerst het nog steeds bran dende wrak van de „Lakonia" te bereiken, naar alle waarschijn lijkheid gewonnen. De „Herku- les" is tenminste de eerste sleep boot, die erin geslaagd is vast te maken en een contract af te slui ten onder Lloyds om het wrak te bergen. Naar in Rotterdam is vernomen hebben runners van de „Hercules" kans gezien een tros over te brengen naar het achter schip van de „Lakonia". De „Poolzee" de Nederlandse sleepboot van L. Smit en Co's In ternationale Sleepdienst uit Maassluis die sinds dinsdagavond ook ter plaatse was, zal de „Her- kules met het slepen van het wrak naar Gibraltar assisteren. Er !s tussen beide sleepboten volgens contracten nauwe sa menwerking. De weersomstan digheden zijn nogal moeilijk. Er is dan ook met geen mogelijkheid te voorspellen hoelang beide sterke sleepboten erover zullen doen om de nog steeds branden de „Lakonia" in een haven bin nen te brengen. Het wrak van het rampschip „Lakonia", zo meldt L. Smit en Go's Internationale Sleepdienst, wordt heel langzaam in de rich ting van Gibraltar gesleept. De weersomstandigheden zijn bijzonder ongunstig, zodat beide sleepboten die dit karwei op knappen de Noorse „Herku- les" en de Nederlandse „Pool zee" er nog niet in geslaagd zijn behoorlijk vast te maken. De „Herkules" heeft woensdag twee man aan boord van de „La konia" gebracht, die een voorlo pige verbinding met het achter schip, waar de brand de minste schade heeft veroorzaakt, tot stand gebracht. Aangenomen mag worden dat deze mannen weer van boord zijn gegaan. De „Poolzee" fungeert thans als „stand by". Het, is de bedoe ling, dat zij, zodra 'het weer dat toelaat-, aan de voorsteven vast maakt en runners aan boord brengt. Daarna zal ook de „Her kules voor vastmaken, zodat de „Lakonia" in de normale vaar- richting gesleept kan worden. Omtrent de „Lakonia" zelf seinde de „Poolzee", dat de brand veel minder is. Het wrak maakt lichte slagzij over stuur boord. De diepgang is onveran derd, wat betekent, dat de „La konia" geen water maakt. De sleepbootkapiteins zijn dan ook vol vertrouwen, dat zij de „Lakonia" naar Gibraltar kun nen brengen. De afstand be draagt ruim 600 zeemijlen en als de omstandigheden niet ongun stig zijn zal over deze afstand vermoedeliik ongeveer een week worden gevaren. De „Greek Line" in Londen heeft bekend gemaakt, dat vol gens de jongste balans van het aantal slachtoffers van de ramp met de „Lakonia" er 896 overle efden, 96 doden en 36 vermisten zijn. HFT WVR RUSTIG WEER Nadat tijdens de- Kerstdagen de vorst verdreven was door een Oceaandepressie, welke intussen alweer naar de Noordzee is weg getrokken, bracht het bijbeho rend front ons donderdag vrij langdurig regen. In de loop van de avond begon de lucht te breken op de nadering van een hogedrukgebied, dat over Zuid-Engeland naar het oosten bewoog. Dit hogedrukgebied zal vandaag het weer in ons land beheersen. Het zal ons rustig, en op de meeste plaatsen droog weer, met verspreid voorkomende opklarin gen. maar plaatselijk ook mist, brengen. De temperaturen zullen dezelf de waarden als donderdag berei ken of iets lager blijven. medegedeeld door het K.N.M.I. te De Bilt, geldig tot hedenavond. Verspreide opklaringen Rustig en op de meeste plaat sen droog weer met plaatselijk mist, maar ook verspreid voor komende opklaringen. Dezelfde temperaturen als gisteren of iets lagere. VRIJDAG 27 DECEMBER v.m. n.m. Breskens 11.00 11.35 Terneuzen 11.35 Hansweert 0.15 12.40 Walsoorden 0.25 12.50 ZATERDAG 28 DECEMBER v.m.n.m. Breskens 11.32 12.02 Terneuzen 0.07 12.27 Hansweert 0.47 1.17 Walsoorden 0.57 1.27 ZON MAAN op onder op onder Dec. 27 8.48 16.34 14.32 4.41 28 8.48 16.34 15.05 6.06 29 8.48 16.35 15.49 7.29

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1963 | | pagina 1