Amerikaanse amateur - vliegtuigbouwers
lieten bun nieuwste kisten zien
Zaken doen met Indonesië
Dgnderdag 26 september 196S
DE VSIJE ZEEUW
Pagina 7
EEN MOEILIJKE WEG NAAR GEZONDE BASIS
SCHULDEN IN DE IJSKAST
TOESTAND
VAN VERVAL
Ëlfde nvlieg - in*' van
h„8. experimental aircraft association
Gemeente Terneuzen
(Van onze economische medewerker)
Uit financieel-economisch oogpunt bezien is het rapport
van de studiecommissie over Indonesië beslist ongunstig.
De kansen op een gedegen regeling van het Nederlandse
vorderingen-complex op Indonesië zijn tot heden nog maar
gering.
Alle leveranties van Nederland aan Indonesië zullen in de
eerstkomende jaren op krediet moeten geschieden. Van een
werkelijke Nederlandse deelneming in de investeringen in
Insulinde kan geen sprake zijn.
Dit zijn harde conclusies, die wij uit alle gepubliceerde
uitlatingen van deskundigen moeten trekken. Het is goed
dit zo te stellen omdat deze erkenning nodig is om met
beide benen op de grond te blijven staan.
De Nederlandse zakenmensen
hebben in Indonesië de zgn. in-
fra-structuur in staat van ont
binding aangetroffen. Dit wil
zeggen dat de toestand van de
wegen er zeer slecht is. De wa
terwegen en havens zijn niet
goed onderhouden, de irrigatie-
werken verkeren in een toestand
van verval. Het verkeerswezen
en de transportmogelijkheden
vertonen een ontredderd beeld en
zo kunnen wij doorgaan. In me
nig opzicht is deze ontwikkeling
funest omdat een goede infra
structuur noodzakelijk is als
fundament waarop een nieuwe
ontwikkeling van handel en in
dustrie kan worden gebouwd.
Do industriële toestand van het
land schijnt ook een allerminst
verheffende aanblik te bieden. Er
is een gebrek aan grondstoffen.
Het produktie-apparaat is ge
deeltelijk verouderd en vertoont
op zijn minst een aantal defec
ten. Daarbij komt nog dat de
bloedsomloop van het financieel-
economisch leven, het geldwezen,
wordt bedreigd door een totale
inflatie. Het geldt vervult er nog
nauwelijks de functie van ruil
middel, waardoor elk handels
verkeer ten zeerste wordt ge
remd.
Naar schatting zijn de prijzen
voor de consumenten thans on
geveer zeven maal zo hoog als 10
jaar geleden.
bergafwaarts
ZO voortgaande mondt de eco
nomie uit in een-gedeeltelijke
terugkeer naar een primitieve
maatschappij. Gezien de poten
tiële rijkdom van het land kan
deze ontwikkeling nog lang
voortduren, maar het gaat stap
voor stap bergafwaarts. Dit alles
kan men openlijk of in bedekte
termen lezen in rapporten, ver
slagen en interviews.
Nergens vinden wij enig aan
bod tot regeling van de schade
der geconfisceerde Nederlandse
eigendommen. Wel krijgen be
voegden de indruk dat men aan
Indonesische zijde een gesprek
over dit probleem niet uit de
weg zal gaan. Het moeilijke is,
dat voorstellen op dit punt al
leen al om politieke overwegin
gen bezwaarlijk van Nederlandse
zijde kunnen komen.
Regeling van "het Indonesische
schuldenvraagstuk en van de
nationalisatie van honderden be
drijven is een noodzakelijke
voorwaarde om in de toekomst
weer tot goede zaken te kannen
komen. Wie kan verwachten dat
het Nederlandse bedrijfsleven
zich voor de tweede keer met
volkomen geopende ogen aan de
zelfde steen zal stoten? Voor In
donesië remt het negeren van dit
probleem evengoed een gzonde
handelsontwikkeling met andere
landen.
krediet van vele jaren
MET het voortgaande punt
hangt samen het doen van
nieuwe leveranties. Zou Indone
sië nu in staat zijn grondstoffen,
machines, complete fabrieksin-
stallaties e.d, contant te betalen
of binnen een redelijke termijn,
dan zou er nog een basis tot za
ken doen kunnen worden gevon
den, waarbij de schuldenregeling
voorlopig in de ijskast zou kun
nen worden geduwd. Uit de aan
geboden betalingsregeling blijkt
echter het tegendeel.
Zelfs de noodzakelijkste grond
stoffen kan Indonesië slechts
mondjesmaat contant betalen.
Voor het overige wordt een kre
dietregeling aangeboden, die in
de grond van de zaak slechts het
goede vertrouwen als onderpand
biedt. Een krediet van twee jaar
wordt als normaal beschouwd.
Voor produktiemiddelen met
een middellange levensduur
wordt drie tot vijf jaar uitstel
van betaling gevraagd, voor com
plete projecten zeven tot tien
jaar. Voor de nodige garanties
zal de Bank Indonesia moeten
zorgen, maar waarop steunen die
garanties?
geen deling
INDONESIë weigert een vorm
van financiering op basis van ge
zamenlijke investering, zelfs die
waarbij de zeggenschap in meer
derheid aan haar eigen burgers
wordt gegarandeerd, maar waar
bij dit tot gevolg zou hebben dat
een deel van de produktieve
kracht van het land naar het
buitenland afvloeit. Toch biedt
de regering van Soekarno een
vorm van „production sharing"
aan, die echter in wezen niets
met deling van de produktie
heeft uit te staan.
Elke kapitaaloverdracht is een
lening. De leningen aan het jonge
Indonesië zijn echter., zo zwaar
van risico, dat hier beslist meer
positieve kansen moeten tegen
over staan dan thans worden
aangeboden.
naar gezonde
verhoudingen
INDONESIë heeft ervaringen
met Nederland en met andere
landen opgedaan. De laatste wa
ren beslist niet gunstiger dan
met ons. Wij kunnen als naties
veel voor elkaar betekenen en
wij zijn gelukkig nu zo ver dat
wij elkanders kwaliteiten nu
weer respecteren. Wij kunnen
Indonesië onze tropische „know
how" en ons onderwijs aanbie
den. Nederlandse financiële-eco-
nomische experts kunnen het
monetaire wezen desnoods sa
neren zonder daarvoor voor ons
voordelen uit te halen.
Wij zullen bereid zijn de In
sulinde leningen te verstrekken
en aan zijn ontwikkeling mee te
bouwen. Mogelijk zijn er zelfs
kansen voor schenkingen, maar
uiteindelijk willen wij dee heb
ben aan de vruchten van onze
arbeid. Wij moeten niet proberen
elkaar nu vol ontroering en
schuldbesef om de hals te vallen,
zoas sommigen gaarne zouden
willen, maar er op staan gezonde
zakelijke verhoudingen te schep-
Voor de elfde maal zijn de Amerikaanse amateur-vliegtuigbouwers
met hun zelfgebouwde vliegtuigjes bijeen gekomen en wel op de
„Fly-ir," van de Experimental Aircraft Association, die zopas in
Rockford nabij Chicago werd gehouden. Opnieuw hebben we hier
de meest wonderlijke vliegmaaksels bijeen kunnen zien en opnieuw
hebben we ons verbaasd over wat in Amerika op dit gebied ge
beurt. Er waren meer dan 160 homebuiits t- zoals men* in Amerika
de door amateurs thuis op zolder, in de garage of onder in de
„basement" gebouwde vliegtuigjes noemt op het vliegveld van
Reckford verzameld, plus nog meer dan 100 „antieke" vliegtuigen.
Want dat is weer een andere sport in Amerika het verzamelen van
oude, antieke toestellen die nog echt vliegen. De enthousiasten op
dit gebied zijn verenigd in de Antique Aircraft Association. Deze
vereniging heeft jaarlijks haar eigen „vlieg-in", en al waren er dan
meer dan 100 antieke vliegtuigen naar Rockford gekomen, hoofd
zaak is toch de eigenbouw, want dit was de Fly-in van de Experi
mental Aircraft Association. In 1953 opgericht door de actieve, on
vermoeibare Paul H. Poberzny, telt de E.A.A. nu al meer dan
16.422 leden. Er vliegen minstens 2000 zelf geknutselde machines
in Amerika en zeker 4000 zijn er nog in aanbouw. Het Greater
Rockford Airport was tijdens het vliegfeest het drukste vliegveld
ter wereld. Er werden op één enkele dag niet minder dan 4725
starts en landingen gemaakt, een record voor een gecontroleerde
luchthaven (vorig jaar waren er op de drukste dag 3284 be
wegingen op een totaal gedurende de Fly-in van 15.098).
Motor verloren
Elf jaar lang heeft de E.A.A. bij
zonder veilig gevlogen en nóóit
vónd er tijdens een Fly-in een on
geval plaats. Helaas heeft zulks
dit jaar niet zo mogen zijn.
Er zijn twee vliegtuigen veronge
lukt, waarbij vier mensenlevens
te betreuren waren.
Het eerste ongeluk gebeurde toen
de rood-witte Boeing PT-17 van
de bekende 24-jarige stuntpiloot
Rolla Cole met als passagier een
39-jarige vlieger-navigator van
Pan American World Airways, na
een half uur stunten en juist na
het maken van een looping zijn
motor verloor, waarna de twee
dekker loodrecht een korenveld
indook. Cole sprong op lage hoog
te nog uit het toestel, maar zijn
parachute kon zich niet meer vol
ledig openen. Rolla Cole had op
zijn 17de jaar zijn vliegbrevet ge
haald en beloofde één van de
grootste stuntvliegers ter wereld
te worden. Hij behoorde tot de in
Amerika zeer populaire stuntfa
milie van de Cole Brothers Air
Show. Zijn vader vliegt eén
Taylorcraft met clipped wings,
met opschrift „Duane Cole" on
dersteboven op de rompzijwand.
De moeder van Roily, Judy Cole,
behoorde ook tot het stuntteam
en stapte soms op de vleugel van
Rolla's PT-17 tijdens acrobatische
stunts (lady wing rider, zoals de
Amerikanen zeggen). Het onge
luk gebeurde buiten het vliegveld,
twee uur vóór de officiële stunt
demonstraties. Er zouden tal van
stuntvliegers aan deze demonstra
tie deelnemen o.a. Bill Adams
met zijn Great Lakes Special,
maar door dit ongeluk werden
alle st&ntvluchten afgelast.
Het tweede ongeluk, meer direct
bij de E.A.A. betrokken, gebeurde
een dag later toen het derde door
James Tyndall ontworpen en ge
bouwde machientje „Mr. Splin
ters" kort voor de landing neer
stortte, waarbij de bestuurder
(een 41-jarigfe restauranteigenaar)
en zijn vrouw gedood werden.
Het was de eerste crash in meer
dan 300.000 starts en landingen
tijdens E.A.A. Fly-in's sedert
1952. Onnodig te zeggen dat deze
twee ongelukken binnen 24 uur,
met schreeuwende koppen op de
voorpagina's van de kranten in
Rockford gebracht, een zware
schaduw hebben geworpen over
dit overigens zo geslaagde en in
teressante vliegfeest.
Enkeie toestellen
nader bekeken.
We zouden pagina's vol kunnen
schrijven wanneer we alle home
buiits en antieke vliegtuigen die
wij in Rockford bijeen zagen,
zouden willen beschrijven. We
beperken o'ns derhalve tot de
meest belangrijke en de meest
curieuze.
Eén van de mooiste eigenbouwsels
vonden we ditmaal de rood-witte
Mirage II, een tweedekker met
gesloten cockpit, die pas drie we
ken geleden zijn eerste vlucht
maakte en nog maar 50 uur had
gevlogen. De kist werd in twee
jaar en vijf maanden gebouwd en
kwam helemaal van Kansas naar
Rockford gevlogen door Bill
Leighnor uit Hutchinson Kansas,
die 15 jaar geleden toen hij 17
jaar oud was zijn Midget Racer
Mirage I met 85 pk Continental
motor bouwde, die nu nog altijd
vliegt en in Rockford naast de
Mirage II stond geparkeerd. Een
kenmerk van de prachtige afge
werkte Mirage II vormt de vol
ledige radio-installatie. De twee
dekker heeft een verstelbare
Hartzell propeller en kruist met
met 125 pk Lycoming die in 1962
werd gebouwd door John Dyke
uit Fairborn, Ohio. Het toestel
lijkt wat op een S.A.A.B. maar
zoals John's vrouw me vertelde
hoorden zij pas van het bestaan
van de S.A.A.B. toen de Dyke
Delta al proef vloog. Het toestel is
driepersoons, waarbij twee passa
giers op een bank achter de vlie
ger kunnen plaatsnemen. De
bouw heeft 1200 dollar gekost
(motor, propeller, instrumenten
etc.) In de lucht is het een sier
lijk toestelletje, dat kruist op 232
km per uur en landt met goed
100 km per uur.
John Dyke vertelde me dat hij
diverse veranderingen wil gaan
aanbrengen aan zijn toestel. Zo
wil hij b.v. het neuswiel intrek
baar gaan maken. Zijn charmante
ega vertelde dat de bouw van het
vliegtuig op de kop af 1 jaar, 10
maanden en 4 dagen had geduurd.
Het toestel heeft nu ca. 100 uur
gevlogen en ook zij vliegt het
met dubbele staart, 65 pk Lyco
ming en duwschroef. Voorts
stond daar de al uit 1758 stam
mende Halsmer Aero-Car, een
kruising tussen auto en vliegtuig
voorzien van opvouwbare vleu
gels, een open cockpit met twee
zitplaatsen in tandem, een 85 pk
Continental en een vierbladige
duwschroef. Totale kosten 2300
dollar.
We zagen in Rockford de twaalf
jarige Tommy Trefethen rondvlie
gen die al 270 uur met zijn vader
heeft gevlogen. Hij moet tot zijn
zestiende jaar wachten voordat
hij zijn brevet kan krijgen, maar
hij vliegt reeds als de beste. Je
zag er Joan Richardson vliegen
in haar prachtige Fleet Model II
uit 1929. Want er zijn ook vrou
wen die antieke vliegtuigen ver
zamelen en ermee vliegen. In
Amerika is alles mogelijk 1
Kortom, je keek weer je ogen uit
en het was inderdaad zoals ik een
Amerikaanse luchtvaartenthou
siast hoorde uitroepen „Ik zie
hier de vreemdste vliegtuigen
van m'n hele leven". Ongeveer
90% van al deze amateur-vlieg
tuigbouwers hebben een beroep
buiten de luchtvaart. Maar ook
een 150 pk Lycomingmotor op
254 km per uur. De landingssnel
heid bedraagt 104 km per uur.
Het zijn kistjes als deze Mirage II
die maken dat je werkelijk vol
bewondering bent voor wat de
Amerikaanse amateur-vliegtuig
bouwers presteren. Ze tekenen en
ontwerpen hun wildste' fantasieën.
Bouwen hun vliegtuig zelf. kopen
een motor, een propeller, een
paar banden en wat instrumenten
om in te bouwen en vliegen met
het geval weg. Ieder jaar wéér
staan we in Rockford perplex
van wat op het gebied van de
vliegende zeepkisten in Amerika
wordt gepresteerd. Wat moet het
luehtvaartenthousiasme hier wel
véél groter zijn dan in Nederland,
waar de vliegtuigbouw als hobby
een ongekend begrip is.
S 1200,-
Bijzonder veel aandacht koester
den wij ook voor de Dyke Delta,
een witgeverfde staartloze delta
Een Amerikaanse amateur-vliegtuigbouwer in zijn zelf ont
worpen en gebouwd vliegtuigje. In Amerika vliegen duizenden
van dergelijke toestelletjes.
toestel af en toe. hoewel ze nog
geen brevet heeft. John Dyke
werkt intussen alweer aan een
volgend ontwerp een delta met
duwschroef
Tijdens een hevige onweersbui
werd een zweefvliegtuig met twee
West End Power Bee hulpmoto
ren onder de vleugels on één zo'n
motortje boven op de romprug
door een rukwind opgetild en
neergesmakt. De machine werd
volkomen vernield. Het trieste
einde van een droom van een
zelfbouwer
2300,-
Tot de vreemdste toestellen daar
in Rockford behoorde stellig de
in 1961 door Milt.on Colden ge
bouwde Colden M.W.P., een kist
ontmoette ik een gezagv;erdor
van een Douglas DC-3 van Natio
nal Airlines die in zijn vrije tijd
een eigen vliegtuig bouwt, in een
vlieger van een Lockheed Electra
van Eastern Air Lines die antieke
vliegtuigen verzamelt.
Is het wonder dat de jaarlijkse
fly-in van de Experimental Air
craft Association een waar dora
do is voor de rcehtgeaarde lucht-
vaatenthousiast
Voor ons is er géén show ter we
reld die met deze unieke manifes
tatie van de Amerikaanse ama
teur-vliegtuigbouwers kan wed
ijveren.
(Nadruk verboden
pen. Zo lang die er niet kunne®
komen, houde men zich verre van'*
te spreken over nauwe vriend-]
schapsbanden, Die komen later
aan de orde.
drs. A. G. H.
HINDERWET
Burgemeester en Wethouders
van Terneuzen brengen ter open-,
bare kennis, dat ter gemeente-j
secretarie ter..inzage.ligt een ver-'
zoek met bijlagen van SHELL"'1
NEDERLAND VERKOOPMAAT-
SCHAPPIJ N.V., Wassenaarse-
weg 80. 's-Gravenhage. om een
nieuwe de gehele inrichting om-'
vattende vergunning van een op
slagplaats voor vloeibare brand
stoffen, bestaande uit: 1-1780 m3
tank voor gas-olie; 12-100 m3
tanks voor benzine-superbenzine
en petroleum; 2-50 m3 tanks voor
superhenzine en earburine; 1 m3
tank voor H.B.O.: 4 aftappompen
en 9 elektromotoren met een ge-]
zamenlijk vermogen van 45 PK,j
op het perceel plaatselijk bekend'!
Wijk P 54, kadastraal bekend ge-'
rneente Terneuzen, sectie K, no.)
374.
Gedurende tien dagen na dej
dagtekening van deze bekendma-j
king bestaat voor een ieder de'
gelegenheid schriftelijk 'bezwaren'
tegen het verlenen der vergun-'
ning in te brengen bij het ge
meentebestuur.
Bovendien zal op dinsdag 15'
oktober a.s., des namiddags 15.00
uur, in het gemeentehuis een
openbare zitting worden gehou
den, waarin mondeling bezwaren:
tegen de inwilliging van dit ver-j
zoek kunnen worden ingebracht.'
Een ieder kan ter secretarie der;
gemeente kennis nemen van de,
ter zake ingekomen schrifturen, i
De aandacht van belanghebbend
den wordt er op gevestigd, dat tótf'
beroep gerechtigd zijn de aan
vrager van de vergunning en de
gene, die in persoon of bij ge-j
machtigde op de 'bovenbedoelde'
zitting is verschenen. Mede is tot
beroep gerechtigd degene die^
zonder op de openbare zitting té
zijn verschenen, binnen de ge
stelde termijn schriftelijk bezwa
ren heeft ingebracht, indien hij!
niet woonachtig is in deze ge
meente of in een aangrenzende
gemeente, waar openbare kennis
geving wordt gedaan.
Terneuzen, 26 september 1963.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd.
H. R.IJPSTRA. Burgemeester.
A. J. VAN PAGEE, Secretaris*
HINDERWET
Burgemeester en Wethouders
van Terneuzen brengen ter open
bare kennis, dat ter gemeente
secretarie ter inzage ligt een ver-'
zoek met bijlagen van GEBR.'
BROERE N.V., 's-Gravendeglse-
weg 73, Dordrecht, om vergunning
lot oprichting, in werking bren
gen en in werkfng' houden van
een benzine-opslagplaats bestaan,
de uit 2-600o liter tanks voor ben-'
zine en superbenzine, 2 elektri
sche aftappompen elk met een
elektromotor van 0.33 PK, t.b.vi
N.V. Van Gemeren, op het per
ceel plaatselijk bekend Louisa-
straat 1-3, kadastraal bekend ge
meente Terneuzen, sectie G, no.
2948. -
Gedurende tien dagen na de
dagtekening van deze bekendma
king bestaat voor een ieder de
gelegenheid schriftelijk 'bezwaren
tegen het verlenen der vergun
ning in te brengen bij het ge
meentebestuur.
Bovendien zal op dinsdag 15
oktober a.s., des namiddags 14.00
uur, in het gemeentehuis een
openbare zitting worden gehou
den. waarin mondeling bezwaren
tegen de inwilliging van dit ver
zoek kunnen worden ingebracht.
Een ieder kan ter secretarie der
gemeente kennis nemen van de
ter zake ingekomen schrifturen.
De aandacht van belanghebben
den wordt er op gevestigd, dat tot
beroep gerechtigd zijn de aan
vrager van de vergunning en de
gene. die in persoon of bij ge
machtigde op de bovenbedoelde
zitting is verschenen. Mede is tot
beroep gerechtigd degene die,
zonder op de openbare zitting te
zijn verschenen, binnen de ge
stelde termijn schriftelijk bezwa
ren heeft ingebracht, indien hij
niet woonachtig is in deze ge
meente of in een aangrenzende
gemeente, waar openbare kennis
geving wordt gedaan.
Terneuzen, 26 september 1963.
Bui-gemeester .en Wethouder?
voornoemd.
II. RIJPSTRA. Burgemeester.
A. J. VAn PAGEE, Secretaris.
Voor Vulpennen Van de sande
Op Uw verzoek graveren u>§
Uu> naam in de pen