De toestand in Djakarta
Gromiko stelt topconferentie voor
VRIJDAG 20 SEPTEMBER 1963
19e Jaargang No 6029
BRITSE AMBASSADE
IN DJAKARTA
GEPLUNDERD
KONINGIN BEZOCHT
TENTOONSTELLING
WATERSNOOD IN
INDIA
Acht bewindslieden buigen zich
over loonpolitiek
AUSTRALIë BEZORGD
OVER
GEBEURTENISSEN IN
INDONESlë
Prinsessen Beatrix en Irene
in Parijs
DE V.N.-ASSEMBLEE BIJEEN
De aardbeving in Turye
ZON- en MAANSTANDEN
HET WEER
WEERBERICHT
HOOGWATER
rt-j
frankering bij abonnement: Terneuzen
Directeur-Hoofdredacteur I. van de Sande
Redactie-adres: Noordstraat 55—5?
Administratie-adres: Smidswal
Telefoon 01150—2073
Gironummer 38150
Abonnementsprijs 6,— per kwartaal; per
maand 11,per week 48 ct. Losse nrs 9 ct.
DE VRIJE ZEEUW
Verschijnt dagelijks Uitgeefster N. V. v/h Firma P. J. van de Sande te Terneuzen
Advertentieprijs per mm 16 ct; minimum per
advertentie 2,40.
Rubriek: Kleine Advertenties (géén handels
advertenties) 5 regels 1,10. Iedere regel meer
22 ct. Kleine Advertenties bij vooruitetbaling.
Vermelding: Brieven onder nummer, of: Adres
Bureau van dit Blad; 20 cent meer.
Inzending advertenties te 's namiddags 2 uur.
Voor het maandagnummer: zaterdags 10 uur.
De Amerikaanse ambassadeur
in Djakarta, Howard Jones, is
donderdag bij president Soekar-
no geweest om hem te vragen
de orde in Djakarta, waar de
dag tevoren de Britse ambassade
en woningen van Britse onder
danen door Indonesische beto
gers werden aangevallen, ge
plunderd en in brand gestoken,
te herstellen en te zorgen voor
de veiligheid van de buitenlandse.
Korte tijd later verscheen een
door het presidentiële hoofd
kwartier uitgegeven verklaring
waarin gezegd werd dat de rege
ring de gebeurtenissen van
woensdag betreurt en dat zij
geen verdere geweldplegingen
zou toestaan.
betogers gearresteerd, hoeveel
wilde hij niet zeggen. In de nacht
van woensdag op donderdag had
een aantal Britten op het hoofd
bureau van politie bescherming
gezocht, terwijl de politie voorts
op verschillende plaatsen in de
stad Britse burgers hulp ver
leende. De woordvoerder maakte
voorts bekend, dat bij de beto
gingen van woensdag acht en
veertig huizen waren geplun
derd, terwijl een vijftigtal Britse
auto's in brand was gestoken.
Een woordvoerder van het
Britse ministerie van Buiten
landse Zaken heeft donderdag
medegedeeld dat de Britse am
bassadeur te Djakarta Gilchrist
via zijn Amerikaanse ambtge
noot en met medewerking van
de vlieger van een lijnvliegtuig
twee boodschappen naar Londen
heeft kunnen zenden.
Gilchrist zegt hierin dat hij, na
met nog een zestigtal leden van
naar Australië terugkeerde, ver
klaarde voor zijn vertrek, dat
Australië zijn goede diensten be
schikbaar stelt om te trachten
de breuk tussen Maleisië en zijn
Indonesische en Philippijnse na
buren te helen.
Woensdag heejt een menigte van
meer dan duizend betogers 'in
Djakarta de Britse ambassade
geplunderd en in brand gesto
ken.
Dansend om de brandende
Limousine van de Britse ambas
sadeur, A. Gilchrist, schreeuwt
de massa anti-Engelse en anti-
Maleisische leuzen.
(Adv.)
Tijdens haar bezoek van woens
dag aan de tentoonstelling Fri-
siana" in de grote nieuwe Fries
landhal te Leeuwarden, toonde
H. NI. Koningin Juliana leven
dige belangstelling voor een
grote maquette van de provincie
Friesland.
De Koningin liet zich uitvoe
rig over allerlei bijzonderheden
vertellen.
Bij overstromingen tengevolge
van zware moessonregens zijn in
India de afgelopen dagen zeker
honderd mensen verdronken. Al
leen in Nieuw Delhi en omgeving
moesten 6000 mensen hun wo
ningen verlaten. Veel vee kwam
om.
In de Indonesische hoofdstad
hebben de militairen inmiddels
de zorg voor bewaking en be
scherming van particuliere
eigendommen in handen geno
men. Officieel is echter niet de
staat van beleg afgekondigd.
Hoewel donderdagmiddag
plaatselijke tijd groepen betogers
nog steeds door de stad trokken
deden zich geen gewelddaden
meer voor.
Op vele plaatsen in de stad
lagen uitgebrande wrakken van
auto's, die toebehoorden aan En
gelse eigenaars. Men begon gis
teren met de evacuatie van Brit
se vrouwen en kinderen, die door
vliegtuigen van de R.A.F. naar
Singapore worden gevlogen. Vol
gens een woordvoerder van de
Britse luchtmacht betrof het on
geveer honderdvijftig personen.
Naar in diplomatieke kringen
verluidde zullen ook vrouwen én
kinderen van het Australische
diplomatieke personeel in Dja
karta naar Singapore worden
overgebracht.
Op de Australische ambassade
werd de vrees geuit dat een
nieuwe uitbarsting van geweld
zich tegen eigendommen van
Australiërs in Djakarta zal rich
ten.
Niettegenstaande 't bevel van de
minister van Vitale Industrieën,
Mohammed Saleh, dat de linkse
vakbonden zich moeten onthou
den van naasting van Britse be
drijven in Indonesië, schijnen zij
alle Britse ondernemingen onder
bestuur van de vakbonden te
hebben geplaatst.
Daaronder bevinden zich de
installaties van Shell Oil in Plad-
ju op Zuid-Sumatra en te Balik-
papan op Oost-Borneo, rubber-,
thee, koffie en palmolieplantages
op Java en Sumatra, alsmede
verscheidene handelsonderne
mingen Ook kantoren van Britse
banken in Djakarta werden door
de vakbonden bezet.
Volgens betrouwbare bronnen
heeft de politie opdracht onmid
dellijk te schieten als zich ver
dere ongeregeldheden zouden
voordoen.
President Soekarno maakte m
een hefschroefvliegtuig een
rondvlucht boven de stad om de
aangerichte schade in ogen
schouw te nemen.
Een woordvoerder van de po
litie in Djakarta deelde donder
dagavond plaatselijke tijd mede,
dat, hoewel in de stad nog een
zekere spanning hing, de auto
riteiten de toestand in handen
hebben en dat het thans overal
rustig is. Dg woning van dG
Britse ambassadeur en hotel In
donesia waar de meeste leden
van de Britse ambassade hun
toevlucht zochten, worden door
Indonesische valschermjagers
bewaakt.
Volgens de politiewoordvoer
der waren gisjeren verscheidene
zijn staf en gezinsleden daarvan,
benevens nog een aantal te Dja
karta woonachtige Britten, de
nacht van woensdag op donder
dag „onder zeer slechte omstan
digheden in een ellendige Indo
nesische politiepost" te hebben
doorgebracht, thans is gehuis
vest in „een der beste hotels van
Djakarta".
Een tiental leden van de Britse
ambassadestaf had, door bemid
deling van de Amerikaanse am
bassade te Djakarta, onderdak
gevonden in de huizen van ande
re te Djakarta wonende vreem
delingen. Er wordt niemand van
het stafpersoneel of van de ge
zinsleden vermist. Wel hebben d.e
meesten van hen al hun bezittin
gen verloren.
Gilchrist heeft voorts medege
deeld dat het gebouw der Britse
ambassade nog overeind staat.
Hij hoopt nu dat hij voldoende
bescherming van de Indonesische
autoriteiten zal krijgen voor een
voorlopige hervatting van zijn
werkzaamheden aldaar.
GARANTIE VAN INDONE
SISCHE REGERING
Een verklaring van het presi
dentiële paleis zei „de regering
betreurt de onjuiste daden die
woensdag hebben plaatsgevon
den." Zij zou verdere geweldda
den niet door de vingers zien
doch kon wel „volledig begrip
opbrengen voor de laaiende woe
de van het volk tegen de daden
van hen die de geest van inspi
ratie achter Maleisië vormen",
aldus de verklaring, waarin de
regering voorts opmerkte dat de
gewelddaden van woensdag een
antwoord waren op het in brand
steken van de Indonesische am
bassade in Koeala Loempoer, de
schending van de Indonesische
vlag en de „belediging van het
Indonesische staatshoofd". Het
communiqué, dat door radio-
Djakarta werd omgeroepen, ver
meldde tenslotte dat de regering
Zou zorgen voor verdere veilig
heidsgaranties.
AUSTRALIË EN HET CON
FLICT OVER MALEISIË
De Australische vice-premier
McEwen heeft donderdag in het
parlement verklaard, dat Austra
lië in de kwestie Maleisië aan
Groot-Brittannië de steun zal
geven, die dit land onder soort
gelijke omstandigheden ongetwij
feld aan Australië zou geven.
McEwen voegde hier aan toe, dat
door geweld geen oplossing voor
deze kwestie zal kunnen worden
bereikt.
Sir Garfield Berwick, de
Australische minister van Bui
tenlandse Zaken, die in Koeala
Loempoer de plechtige afkondi
ging van de Federatie Maleisië
heeft bijgewoond en donderdag
TOESTAND EXPLOSIEF.
De Britse ambassadeur in In
donesië, Andrew Gilchrist, zegt,
dat de toestand in Djakarta „ex
plosief" is.
Naar verluidt hebben de vak
verenigingen alle Britse bedrij
ven in Indonesië overgenomen.
De Amerikaanse ambassadeur
in Indonesië, Howard Jones, heeft
donderdagmorgen een bezoek ge
bracht aan president Soekarno en
de Indonesische leider verzocht
de orde te doen herstellen en
Britse levens en eigendommen te
beschermen. De Amerikaanse
ambassadeur verzocht de Indo
nesische betogers tot bedaren te
brengen.
Britse gezinnen hebben de nacht
doorgebracht in het hotel Indo
nesia of in de woningen van Ame
rikaanse diplomaten.
In de straten van de Indonesi
sche hoofdstad liggen de uitge
brande wrakken van honderden
auto's en hopen vernielde meu
belstukken, die woensdag door
woedende Indonesiërs uit huizen
van Engelsen zijn gesleept en in
brand gestoken.
Australië is uitermate bezorgd
over de gewelddaden die in In
donesië tegen Britse eigendom
men zijn gepleegd en over de
betogingen tegen de federatie
Maleisië. Dit verklaarde de Au
stralische vice-premier, John
Mcewen, donderdag in het Huis
van Afgevaardigen op een vraag
van oppositieleider Arthur Cald
well. Minister Mcewen zei dat
Australië in nauw contact met
de betrokken landen staat.
Afgevaardigde Caldwell stel
de de regering voor de kwestie
voor de Verenigde Naties te
brengen op grond van het feit
dat de vrede in dit gedeelte van
de wereld in gevaar wordt ge
bracht.
o
De Prinsessen Beatrix en Irene
zijn donderdag per vliegtuig in
Parijs aangekomen voor een be
zoek aan het hoofdkwartier van
de Navo en Shape (Supreme
Headquarters Allied Powers in
Europe)
Het hoofd van de Nederlandse
permanente vertegenwoordiging
bij de Navo, dr. H. N, Boon, was
ter verwelkoming op het vlieg
veld Orly aanwezig.
De Prinsessen gebruikten de
lunch met generaal Lemnitzer,
de Navo-opperbevelhebber.
's-Avonds lunchten de Prinses
sen met dr D. U. Stikker, de Ne.
derlandse secretaris-generaal
van de Navo.
Te ruim kwart over acht gis
teravond zijn, als laatsten, de
ministers van Binnenlandse Za
ken en van Financiën, resp. mi'.
E. H. Toxopeus en prof. dr. H. J.
Witteveen, bij het gebouw van
het ministerie van Sociale Zaken
en Volksgezondheid in Den
Haag aangekomen om daar deel
te nemen aan het overleg dat op
initiatief van de minister van
Sociale Zaken en Volksgezond
heid zou worden gevoerd over de
loonpolitieke situatie. De heren
Toxopeus en Witteveen, partij
genoten, arriveerden in een door
de heer Toxopeus bestuurde
auto.
De eerste die des avonds bij
het gebouw aankwam was mr.
B. W. Biesheuvel, minister van
Landbouw en Visserij en vice-
minister-president.
„Ben ik de ee"v<e.?", zo vroeg
hij aan de kleine schare die aan
komsten en vertrek van autori
teiten beroepshalve bijwoont
toen hij tegen tien vóór acht uit
de auto stapte.
Op het bevestigend antwoord
zeide minister Biesheuvel: „Zie
je wel, de boeren zijn altijd de
eersten".
Deze bewindsman was de trap
nog niet helemaal op toen mi
nister Veldkamp, zelf achter het
stuur, zijn departement naderde.
Nadat hij was uitgestapt, kwam
hij op minister Biesheuvel af
met de woorden: „Hoe weten ze
dat nu weer, Barend", doelende
op de genoemde kleine schare,
waarvan enkelen een paar extra
schijnwerpers hadden ontstoken
om meer licht te verschaffen in
de duistere situatie vóór het ge
bouw.
Achtereenvolgens kwamen aan
de minister van Volkshuisves
ting en Bouwnijverheid, drs. P.
C. W. M. Bogaers; de minister
van Verkeer en Waterstaat, mr.
J. van Aartsen; de minister van
Economische Zaken, prof. dr. J.
E. Andriessen, met zijn staats
secretaris drs. J. A. Bakker. Het
was inmiddels bijna acht uur en
het wachten was daarna op de
heren Toxopeus en Witteveen.
Toen deze beiden de trap van
het gebouw hadden bestegen
passeerden ze, vermoedelijk zon.
der het te weten, de spreuk die
als randschrift op de luifel bo
ven die trap is aangebracht: „Dit
huis zal steeds als zonneschijn
een vreugd om vele levens zijn
die 't zal omsloten houden". In
dat huis is gisteravond het mi
nisteriële overleg over de loon
politieke situatie begonnen.
Tegen half twaalf donderdag
avond was het beraad van de be
windslieden nog aan de gang. De
minister van Binnenlandse Za
ken had kort tevoren tegen een
voorlichtingsambtenaar van het
ministerie van Sociale Zaken en
Volksgezondheid gezegd: ,.Zeg
maar tegen de journalisten dat
het wel nachtwerk wordt, dan
gaan ze misschien wel weg."
In tegenstelling tot soortge
lijke in hetzelfde gebouw gehou
den spoedberaden was deze
avond na kwart over acht de
voordeur van het gebouw op slot.
Minister Veldkamp had op
dracht gegeven perevertegen
woordigers buiten de deur te
houden.
De krachtige aardbeving die
woensdagavond de Turkse stad
Istanbul en omgeving trof, heeft
aan twee mensen het leven ge
kost. De slachtoffers waren een
meisje die in paniek uit een raam
sprong, en een man die onder een
omvallende muur werd verplet
terd. Voorts liepen twee mensen
verwondingen op.
De schade beperkte zich over
het algemeen tot gescheurde mu
ren. Volgens het seismologisch
instituut van Istanbul bevond het
epicentrum van de beving zich op
40 km ten zuid-westen van de
stad in de Zee van Marmora.
ZON MAAN
op onder op onder
Sept
20 6.21 18 46 8.49 90 07
21 6.22 18.43 9.56 20.26
22 6.24 18.41 11.02 20.47
23 6.26 18.39 12.08 21.12
Premier Lester Pearson van Ca
nada heeft donderdag, op de eer
ste dag van het debat in de
V. N.-assemblee over de inter
nationale toestand, opgemerkt
dat het internationale klimaat
heel wat beter is dan aan het
einde van de vorige zitting. Hij
riep de leden op van deze goede
gelegenheid gebruik te maken
om besluiten te nemen in het
belang van de vrede.
Pearson stelde voor het ver
mogen van de V. N. om de vrede
te bewaren, te vergroten. De
leden zouden militaire eenheden
moeten bestemmen om op korte
termijn in dienst van de V. N. te
kunnen optreden.
De Veiligheidsraad eri de eco
nomische en sociale raad zouden
moeten worden vergroot. De
Veiligheidsraad zou vrijwel het
gehele jaar in zitting moeten
zijn.
De Sowjetrussische minister
van Buitenandse Zaken, Andrei
Gromiko, heeft donderdag in de
algemene vergadering van de
Verenigde Naties een topconfe
rentie voorgesteld ter bespreking
van maatregelen die tot een ver
dere vermindering van de span
ning in de wereld leiden. Aan
deze topconferentie zouden
„staatslieden op het hoogste
niveau" van de ledenlanden van
de ontwapeningscommissie van
de Verenigde Naties moeten deel
nemen. De conferentie zou moe
ten worden gehouden „in het
eerste kwartaal of de eerste helft
van 1964". Minister Gromiko
bood Moskou als plaats van sa
menkomst aan.
Lid van de ontwapeningscom
missie zijn Braziiië, Birma, Bul
garije, Canada Ethiopië, Frank
rijk, Groot-Brittannië, Italië, Me
xico. Nigeria, Polen, Roemenië,
de Sowjet-Unie, Tsjecho-Slowa-
kije, de Verenigde Arabische Re
publiek. de Verenigde Staten en
Zweden.
Gromiko verklaarde in zijn
toespraak tot de algemene ver
gadering, dat de Sowjet-Unie be
reid is ermee in te stemmen, dat
beperkte hoeveelheden intercon
tinentale, anti-raket- en anti-
vliegtuigraketten ter beschikking
moeten blijven van de Sowjet-
Unie en de Verenigde Staten op
hun eigen grondgebied tot het
einde van de tweede fase, maar
ook tot de voltooiing van de der
de fase van het ontwapenings
proces. Hiermee doet de Sowjet-
Unie „een nieuwe concessie",
aldus Gromiko, waarmee het on
derling vertrouwen tijdens het
ontwapeningsproces zal worden
gehandhaafd, „zelfs bij de meest
wantrouwende houding van scep
tici in het Westen".
De Sowjetrussische regering
doet een beroep op alle landen
om de onderlinge betrekkingen
zodanig te ontwikkelen, dat ver
zekerd wordt „dat internationale
geschillen geregeld worden aan
de conferentietafel, niet op het
slagveld, en dat een land geen
geweld kan gebruiken tegen een
ander land omdat men het niet
eens is met de daar geldende
maatschappelijke orde". „Laten
wij overgaan tot nauwere samen
werking, met inbegrip van de uit
breiding van economische en
handelsbetrekkingen die de
krachtigste basis vormen vooi
de ontwikkeling van de politieke
betrekkingen tussen de landen,
en tot uitbreiding van culturele
uitwisselingen", zo riep Gromiko
uit.
Na verklaard te hebben, dat
de huidige zitting van de V. N.-
assemblee in een gunstiger sfeer
begint dan vorige zittingen, her
haalde hij de eisen voor een
Duits vredesverdrag. Dit deed
hij vergezeld gaan van een felle
aanval op West-Duitsland, dat
Volgens hem voor een groot deel
verantwoordelijk is voor de hui
dige spanning in Europa. Het
Westberlijnse „bezettingsregime"
fungeert bovendien, aldus Gro
miko, zo ongeveer als „kunst
mest voor de politieke voedings
bodem waarop in West-Duitsland
het revanchisme en de militaris
tische denkbeelden die maar
weinig verschillen van wat Hit-
ler-Duitsland aan de vooravond
van de tweede wereldoorlog be
zielde welig tieren".
De oplossing van de Cubaanse
crisis en de ondertekening van
het kernstopverdrag wijzen de
weg naar een verdere verminde
ring van de internationale span
ning en van het gevaar voor mi
litaire conflicten, zo betoogde de
Russische minister. Hij achtte
het noodzakelijk, dat men het
niet meer tot situaties laat ko
men waarbij de spanning tot hef
kookpunt kan stijgen. Kennelijk
naar aanleiding van het verzet
van China tegen vreedzame co-
existentie verklaarde hij „dat
socialistische landen hun poli
tiek richten op veroveringen en
op verbreiding van hun denk
beelden door geweld of op oor
log, is even onnatuurlijk als wan
neer een arbeider de vernietiging
zou wensen van alles wat door
zijn werk tot stand is gekomen".
Gromiko meende dat de gun
stiger kansen die door het kern
stopverdrag zijn geschapen, „vol
ledig benut moeten worden voor
de regering van andere interna
tionale vraagstukken die rijp
zijn voor een oplossing".
Tot de maatregelen die zouden
moeten worden genomen beho
ren het sluiten van een niet-aan-
valsverdrag tussen de landen
van het Warschaupact en het
„Noordatlantische blok", stappen
om verrassingsaanvallen te voor
komen en de sterkte van de bui
tenlandse troepen in Oost- en
West-Duitsland terug te bren
gen, inkrimping van de militaire
begrotingen en de vorming van
kernwapenvrije zones in ver
schillende delen van de wereld.
In zijn rede merkte Gromiko
nog op, dat de communisten geen
ideologisch compromis kunnen
accepteren en hun tegenstanders
ook niet zullen dwingen om hun
eigen ideologie te laten varen.
„De vertegenwoordigers van
de wereld van het socialisme"
zullen onverminderd blijven strij
den voor de overwinning van
hun idealen., zo zei hij. „Wij zul
len geen ideologisch compromis
accepteren, en evenmin onder
bedreiging met wapens van onze
ideologische tegenstanders eisen,
dat zij hun eigen ideologie laten
varen. Waar wij op aansturen,
is iets anders het zijn geen
divisies soldaten maar legioenen
van boeken, geen atoombommen
maar het vermogen om meer
voor de mensen te doen en dit
beter te verdelen die de wapens
moeten vormen in de strijd tus
sen de twee filosofieën".
Gromiko bepleitte voorts een
overeenkomst tussen de Sowjet-
Unie en de Verenigde Staten over
een verbod „om voorwerpen in
een baan om de aarde te bren
gen met kernwapens aan boord".
Hij vond ook, dat het voor de
Verenigde Naties een „erezaak"
is om alles in het werk te stellen
om in 1965, wanneer de volke
renorganisatie twintig jaar be
staat. elke vorm van kolonialis
me te hebben uitgebannen.
AANHOUDEND DROOG
Het ziet er naar uit dat het
hogedrukgebied dat boven Scan
dinavië is gelegen, ook vandaag
het weer bij ons onverminderd
zal bepalen. Er kan daarom
opnieuw overwegend zonnig en
droog weer worden verwacht bij
een matige tot vrij krachtige
wind tussen noordoost en oost.
De temperaturen zullen daar
bij plaatselijk iets hoger worden
dan donderdag.
De invloed van het hogedruk
gebied reikte donderdag tot de
Alpen en Midden-Frankrijk. Ten
zuiden daarvan komt een lage
drukgebied voor dat vooral in
Italië en Zuid-Frankrijk zware
regens heeft veroorzaakt. In
Marseille viel in twaalf uur tijds
niet minder dan 80 millimeetef.
Het genoemde lagedrukgebied
beweegt zich langzaam naar het
noorden maar kan het weer bij
ons vandaag in ieder geval nog
niet beïnvloeden.
medegedeeld dor het K.N.M.I.,
geldig tot hedenavond.
Overwegend zonnig
Droog en overwegend zonnig
weer met een matige tot vrij
krachtige wind tussen noordoost
en oost. Dezelfde temperaturen
als gisteren of iets hogere.
VRIJDAG
20 SEPTEMBER
vm.
n.m.
Breskens
3.15
3.26
Terneuzen
3.50
4.01
Hansweert
4.30
4.41
Walsoorden
4.40
4.51
ZATERDAG
21 SEPTEMBER
v.m.
n.m.
Breskens
3.45
3.55
Terneuzen
4.20
4.30
Hansweert
5.00
5.10
Walsoorden
5.10
5u20