Bewogen zitting
Gemeenteraad van
van de
Zaamslag
Pagina 2
DE VRIJE ZEEUW
Woensdag 10 juli 1963
fel protest tegen het herindelingsplan van
Gedeputeerde Staten betreffende de
gemeenten in Zeeuwsch-Vlaanderen
i
Naar aanleiding van de brief van het college van Gedeputeerde Staten, d.d. 19 april 1963
inzake de herindeling van de gemeenten in Zee uwsch-Vlaanderen heeft het dagelijks bestuur
der gemeente Zaamslag een uitgebreid verweerschrift samengesteld, dat tijdens de gister
avond gehouden vergadering van de gemeente raad op verzoek van de voorzitter, de heer F.
de Koeijer, loco-burgemeester, door de gemeentesecretaris, de heer J. W. Kusee, werd voor.
gelezen. Dit verweerschrift luidt als volgt:
VERWEERSCHRIFT naar aanleiding' van de
brief van het College van Gedeputeerde
Staten van Zeeland d.d. 19 april 1963, no.
13354/27 Kabinet, 2e afd., inzake HERIN
DELING VAN DE GEMEENTEN IN
ZEEüWSCH-VLAANDEREN.
„De eerste reactie naar aanleiding van het voor
de gemeente zo plotseling opgekomen verzoek
om ons oordeel in verband met de rigoureuze
plannen tot opdeling van onze gemeente over
twee andere gemeenten is, daarop met een kort
maar even krachtig NEEN te reageren.
Bij nadere en rustige beschouwing is dit van
zelfsprekend niet houdbaar en dan dringen zich
allei-eerst. de vragen op:
waar komt dit zo plotseling vandaan
(Tussen haakjes moeten wij er onze bevreem
ding over uitspreken dat in de pers reeds'
geruime tijd over de plannen tot herindeling
van de gemeenten is gesproken (zie o.m. De
Vrije Zeeuw van 18 maart en 3 april 1963),
terwijl er bij de betrokken gemeenten officieel
niets bekend was)
wat zijn de redenen voor dit voorstel
Het valt dan wel direct op dat die redenen
voor een zo ingrijpend plan ten aanzien van onze
gemeente summier zijn.
Hebben de beide gemeenten: Terneuzen en
Axel (het kleine stukje dat aan de oostzijde bij
de combinatie Vogelwaarde/Hontenisse/Graauw
en Langendam zou komen, laten wij hierbij bui
ten beschouwing), die in het bezit van onze ge
meente zouden komen, nu ook inderdaad een
dringende behoefte aan uitbreiding van hun
grondgebied, zodat een andere gemeente daaraan
moet worden opgeofferd
Wij vermogen dit met geen mogelijkheid te
zien.
Terneuzen moge zich dan gedurende de na
oorlogse jaren flink hebben uitgebreid, het is
toch niet zó, dat deze gemeente met haar grond
gebied in de knel komt en er voor woningbouw
enz. geen grond meer beschikbaar is op eigen ge
bied. De huidige bouw is tot nu toe niet gevor
derd tot de buurtschap Driewegen. Verderop ligt
er dan- in oostelijke richting nog een belangrijk
grondareaal tot de grens met de gemeente Ter
neuzen. nabij de Kraagbrug, afgezien van overig
grondgebeid ten zuiden van de weg Zaamslag—
Terneuzen en ten westen van het kanaal Ter
neuzenGent.
Eenvoudigweg wordt gesteld, dat bij verdere
groei van Terneuzen het, om stedebouwkundige
redenen gewenst zal zijn het „waterfront" van
Terneuzen te verbreden en de uitbreiding in
oostelijke en niet veel verder in zuidelijke rich
ting te projecteren en dat daarbij een dankbaar
gebruik kan> worden gemaakt van de Otheense
kreek.
Wij verschillen hierin geheel van mening. Af
gezien nog van de grootte van het bij Terneuzen
te voegen gebied, lijkt ons stedebouwkundig de
vorm van de „nieuwe" gemeente Terneuzen
vreemd door de lange uitloper, die er naar het
oosten zal zijn. Het komt ons voor dat, stede
bouwkundig gezien, de gemeente Terneuzen om
uitbreiding naar het zuiden vraagt. Wanneer de
bebouwing in oostelijke richting zou gaan, wordt
dit een „lintbebouwing in ruime zin", terwijl
toch juist steeds gewaakt wordt tegen lintbe
bouwing in steden en dorpen. De grensvorming
ten oosten van het noordelijk deel van de Drie
weg (ten oosten van Gebrs. Mol) dwars door het
land is vreemd. Wij hebben de indruk, dat deze
grens zo is gelegd om de corridor, die zou ont
staan tussen de Reuzenhoeksedijk en de Schelde-
dijk. indien de grens over de volle lengte van
de Drieweg was geprojecteerd, te smal zou wor
den en de „uitloper" van Terneuzen nog meer
geaccentueerd zou worden.
Onder punt 5 wordt gezegd: „zoals hierboven
is uiteengezet heeft de gemeente Terneuzen be
hoefte aan uitbreiding van haar territoir met
een en oosten van de Otheense kreek, in de ge
meente Zaamslag gelegen gebied." Deze uiteen
zetting bestaat dus uit de zin: „Bij een verdere
groei van de stad enz. (onder 4)." Met deze uit
eenzetting kunnen wij in geen enkel opzicht mee
gaan.
Wanneer de bebouwing in oostelijke richting
moet voortgaan waarvan wij dus niet over
tuigd zijn is het onzes inziens ook mogelijk,
dat de gemeente Zaamslag op haar eigen grond
gebied de nodige voorzieningen treft, b.v. door
-een aansluitend uitbreidingsplan.
Het is toch ten enenmale niet noodzakelijk dat
de werkgemeente ook de woongemeente is. Het
voorstel gaat er blijkbaar van uit dat de men
sen in het van Zaamslag af te nemen gedeelte
moeten worden ondergebracht, maar dat dit
alleen kan als het Terneuzens grondgebied is.
Ten aanzien van de gemeente Hoek wordt (zie
onder 6, blz. 8) gesteld: „dat de expansie van
het Braakmangebied een toenemende druk zal
uitoefenen tot versterking van de hier aanwezige
kernen, met name ook van de gemeente Hoek.
Gedacht wordt aan de nabijheid van het ont
worpen industrieterrein in de Nieuw-Neuzenpol-
der en de voorgenomen vestiging van een petro
chemisch bedrijf ter plaatse. Het zal de taak van
de gemeentelijke overheid zijn deze ontwikkeling
in streekverband (vette letter van B en W)
in goede banen te leiden."
Waarom zou Zaamslag dan ook niet kunnen
dienen als woongemeente en kan de ontwikke
ling daarvan ook niet door de gemeentelijke
overheid in streekverband in goede banen
worden geleid
In de toelichting op het wetsontwerp inzake
de gemeentelijke herindeling van Walcheren
heeft de Minister van Binnenlandse Zaken uit
drukkelijk gesteld dat de omstandigheid, dat de
gemeente Souburg de gelegenheid zal hebben, de
woonfunctie die het nu al heeft, nog in sterkere
mate aan betekenis te doen winnen, al zou dit
in het nadeel zijn van Vlissingen, niet als een
voldoende motief voor de opheffing van de zelf
standigheid van Souburg kan worden aange
merkt.
Wij vragen ons ook af wat van de ontwikke
ling van Terneuzen wordt verwacht. Er is een
ontwikkeling en deze zal ongetwijfeld voortgaan.
Van de gemeente Zaamslag wordt ruwweg ge-
j»men 1500 a 1600 ha grondgebied aan Terneu-
ma toegevoegd. Wanneer wij voor woningbouw
Uitgaan van 20 woningen per ha (geen hoog
bouw), dan betekent dit een mogelijkheid om
20 X i5oo 30.000 woningen te bouwen. Met
een gemiddelde van 3 personen per woning is dit
voor 30.000 X 3 90.OOO personen woongelegen
heid. In alle bescheidenheid menen wij te mogen
stellen dat een zo stormachtige ontwikkeling met
het grootst mogelijke optimisme niet verwacht
kan worden.
Axel heeft zeker ook voor uitbreiding geen
grondgebied van Zaamslag nodig. Deze gemeente
beschikt praktisch naar alle kanten over vol
doende grondgebied en heeft toch zeker wel in
het minst in de richting van Zaamslag behoefte
aan uitbreiding.
Wij hebben hiervoor gesteld dat de gemeente
Terneuzen geen grondgebied van Zaamslag no
dig heeft. Wij zijn het dan ook zeker niet eens
met hetgeen onder 5, 2e alinea wordt gezegd:
„Dit heeft tot gevolg, dat in het kader van de
algehele herziening van de gemeentelijke indeling
van Zeeuwsch-Vlaanderen, de gemeente Zaam
slag met een verkleind inwonertal als zelfstan
dige gemeente bezwaarlijk zal kunnen worden
gehandhaafd."
Ridien Zaamslag in de gelegenheid gesteld
wordt, in samenwerking met Terneuzen, zo nodig
woongelegenheid te .scheppen, dan verkleind het
inwonertal niet en kan Zaamslag zelfstandig
blijven.
Het kan toch niet de bedoeling zijn Zaamslag
op te offeren omdat Axel voor de industrialisatie
grondgebied aan Terneuzen moet afstaan. Wan
néér door Axel inderdaad grondgebied aan de
gemeente Terneuzen zou moeten afstaan, blijven
er voor Axel nog voldoende inwoners over om
zelfstandig te kunnen blijven en zou het inwo
nertal blijven boven de aantallen van b.v. de
combinaties Koewacht/Overslag/Zuiddorpe en
Sas van Gent/Westdorpe of van de zelfstandig
te handhaven gemeenten Aardenburg en Sluis.
Meerdere malen komt in het schrijven van
Gedeputeerde Staten voor dat bepaalde dingen
„in het kader van dit plan" niet mogelijk zijn
(zie b.v. hierboven ten aanzien van de handha
ving van de zelfstandigheid van Zaamslag)
Hieruit kan dus geconcludeerd worden dat het
op zichzelf genomen wél zou kunnen.
Nu menen wij, dat voor een zo belangrijke zaak
als de opheffing van een gemeente andere argu
menten aangevoerd moeten worden. De wetgever
zelf heeft de procedure nauwkeurig omschreven,
zodat de belangen van de erbij betrokkenen wor
den gewaai-borgd en vast dient te staan dat de
publieke zaak er inderdaad ook mee gediend is.
Wij menen dan ook dat met argumenten als:
er is een goede verbindingsweg tussen Zaam
slag en Axel;
de bevolking is in Axel en Zaamslag over
wegend protestant;
Terneuzen moet naar het oosten uitbreiden
niet volstaan kan worden en dat grondiger de
absolute noodzakelijkheid van samenvoeging zal
moeten worden aangetoond, daarbij lettend op
de historische ontwikkeling van het „eigen"
grondgebied, de aard van de bevolking, de posi
tie van de eigen gemeente, de mogelijkheden tot
samenwerking enz.
Wij willen in verband hiermede gaarne op
enkele van deze zaken nader ingaan.
Is Zaamslag dan een zo kleine gemeente
Geheel ten achter ten opzichte van de leef
baarheid
Financieel zo in moeilijkheden, dat in zelf
standig blijven geen heil meer wordt gezien
Onvoldoende bestuurskracht
Grootte cn ligging.
Laten wij enkele cijfers mogen noemen: Zaam
slag is plm. 4200 ha groot; een zuivere landbouw
gemeente, met op 1 januari 1963 een inwonertal
van 3138 en met als centraal punt de kom der
gemeente met gemeentehuis, kerken enz. In deze
kom woont ongeveer de helft van het aantal in
woners. De rest woont in de buurtschappen
Othene, Veer, Reuzenhoek, Val, Griete, Hoek
van de Dijk, Kwakkel, Poonhaven, Spui en Steen
ovens (deze laatste twee gedeeltelijk ook Axel)
en in de verspreide boerderijen en huizen in de
diverse polders.
Het inwonertal is de laatste jaren gedaald, hoe
wel er een tendens is dat het aantal zich thans
enigszins heeft gestabiliseerd.
De reden van deze daling is gedeeltelijk toe te
schrijven aan een verdere mechanisering van de
landbouw, waardoor deze minder arbeidskrach
ten vraagt. De arbeidskrachten worden door de
industrieën in de omgeving aangetrokken.
Leefbaarheid.
Onze gemeente ligt op een knooppunt voor de
verschillende busverbindingen, waarvan de
dienstregelingen goed zijn en die, naar wij ver
nomen hebben, in de toekomst nog zullen ver
beteren door de instelling van een uurdienst van
Terneuzen en Axel naar Zaamslag, met daarop
vanuit Zaamslag aansluitend een uurdienst naar
Perkpolder-haven.
Ook de verbindingswegen voor hen die niet
per openbare middelen van vervoer reizen en die
zich dus per fiets, brommer of auto verplaatsen,
zijn goed (misschien dan met uitzondering van
de in de gemeente Terneuzen liggende Blikstraat
en Koedijk Enkele bedrijven hebben eigen ver
voer. zodat het verplaatsen van werknemers en
scholieren geen probleem oplevert.
Reeds in 1951/1952 heeft het gemeentebestuur
een meerjarenplan opgemaakt voor verbetering
van wegen, straten, rioleringen enz. en gezegd
mag worden dat dit plan praktisch gerealiseerd
is, zodat de gemeente thans een goed rioolstelsel
heeft en slechte wegen of straten niet meer voor
komen. Dit alles kon gebeuren dank zij de in
stelling van een Fonds voor kapitaalswerken,
waarbij de geïvesteerde bedragen in termijnen
van globaal 20 jaren, door middel van bijdragen
ten laste van de gewone dienst van de gemeente
begroting weer worden hersteld.
Hieronder volgt een overzicht van de op die
wijze tot stand gebrachte werken, met vermei
ding van de daarbij geïnvesteerde bedragen:
f
6.499,29
34.292,55
5.573,—
Riolering Weststraat
Verbetering weg naar Reuzenhoek
Verbetering Puntstraat
Verbetering Riemensstraat/
Weststraat/v. d. Baanstraat21.097,97
Verbetering Polderstraat 70.293,79
Verbetering straten enz. Othene 30.515.88
Verbetering Kleine Huissenspolder-
straat 22.595,
Verbetering Pouckepoldersedijk 11.100,40
Vernieuwing Plein (oost- en zuidzijde)
en Kiezelstraat 43.753,58
Verbetering Traverse 'Zaamslag 50.114,45
Bouw aula begraafplaats 1) 20.000,-
Aanleg voetpad sportveld-
Ternewzensestraat 2) 4.000,-
Aanleg' verbindingsstraat Axelsestraat
Weststraat 3) 40.000,-
neuzen begerige blikken slaat op de buurtschap
Othene en mogelijk nog meer op de kreek bij
Othene. Tot nu toe is het altijd zo geweest dat
Zaamslag de verzorging van Othene ten volle op
zich heeft genomen, iets wat ook niet anders
verwacht zou mogen worden. Een uitbreidings
plan werd opgemaakt, de straten en rioleringen
werden geheel vernieuwd en de openbare ver
lichting werd gemoderniseerd. Tegenover dit alles
heeft de (bestuurskrachtige) gemeente Terneuzen
gesteld dat zij nimmer iets heeft gedaan om de
verbinding TerneuzenZaamslag (via Othene),
ook maar enigszins te verbeteren (ook niet toen
nog geen uitbreidingsplannen in de richting Othe
ne bestonden).
Een slechtere weg dan deze verbindingsweg is
wellicht in geheel Oost Zeeuwsch-Vlaanderen
niet te vinden. In het voorstel van Ged. Staten
wordt gesteld, dat er voor de samenvoeging van
een gedeele van Zaamslag met Axel geen be
zwaar bestaat omdat er een goede wegsverbin
ding is. Wij vragen ons af of dit van geen belang
is voor de inwoners die bij de gemeente Terneu
zen gevoegd zouden worden.
Hier pleiten juist de slechte verbindingsweg
naar Terneuzen en de goede verbindingswegen
naar Zaamslag vóór handhaving van de zelf
standigheid van onze gemeente.
Praktisch zijn de ingezetenen van Othene voor
scholen enz. mogelijk wel op Terneuzen georiën
teerd, maar zij voelen zich gemeentelijk zeker
niet tot die gemeente aangetrokken. Het is onzes
inziens dan ook geen enkel bezwaar dat deze
buurtschap tegen Terneuzen aanleunt; dit komt
in ons land zeker meer voor en het zal wel zó
zijn dat Terneuzen daarvan profijt trekt (mid
denstand enz.).
Onze gemeente heeft zich altijd mogen verheu
gen in een goede belangstelling van de zijde van
de ingezetenen voor alles wat zich in de gemeen
te afspeelt en wederkering heeft het gemeente
bestuur steeds de volle aandacht geschonken aan
pariculiere initiatieven die zich in de gemeente
ontwikkelen.
HeP verenigingsleven heeft zich goed weten te
handhaven. Wij mogen hierbij met name noemen
387.577,25
19
Behalve deze werken uit het Fonds voor kapi-
taalswerke.i werden in de laatste 1015 jaren
o.a. de volgende werken uitgevoerd/aanschaffin-
gen gedaan:
wijzigingen straatverlichting 40.892,72
bouw badinrichting26.500,
verbetering Grote- en Kleine-
Huissenspolderstraat 20.804,35
verbetering Axelsestraat 42.155,55
verbetering straten Nieuw Zaam
slag en Achterstraat „118.303,39
aanschaffing uniforme vuilnisvaten 6.781,25
verlichting torenuurwerk 2.029,58
aanleg vijver en fontein 3.181,35
oppervlaktebehandeling wegen 14.473,92
verbetering weg in de Inlage 2.062,04
kosten uitbreidingsplan kom 40.073,92
bouw postkantoor en woning33.900,
bouw nieuwe openbare lagere school 86.997,02
uitgaven art. 72 Lager Onderwijs
wet 1920 99.135,63
uitgaven art. 50 Kleuteronderwijs
wet (w.o. grond bouw nieuwe
kleuterschool) 20.429,10
aankoop/aanleg sportterrein- 9.678,43
bouw kleedlokaal sportterrein 5.260,63
bouw muziektent 9.426,04
renteloos voorschot Muziekvereni
ging „De Volharding"
4.000,—
586.084,92
Het is gelukkig nog steeds zo dat de platte
landsbevolking van onze gemeente, of nu ge
werkt wordt in de landbouw of in de industrie,
het leven op het platteland in het algemeen pre
fereert boven het leven in een min of meer gro
tere plaats in de omgeving en dat is zeker ook
nog wel het geval bij de jonge mensen.
De laatste jaren is het echter door de conti-
gentering van de woningen onmogelijk gebleken
aan jonge gezinnen dié huisvesting aan te bie
den die zij redelijkerwijs verlangen en ook kun
nen bekostigen. Steeds maar weer is er op aan
gedrongen méér woningen toegewezen te krijgen,
temeer ook omdat vele van de oudere woningen
buiten de kom niet meer als blijvende woonge
legenheid gezocht worden en naar de daarvoor
geldende normen als krot aangemerkt zouden
kunnen worden.
Bij al die verzoeken om méér woningen is
steeds weer aangevoerd dat het de gemeente er
niet om te doen is groot te worden (zeker niet
ten koste van een ander).
Wat is mooier en beter dan de mensen daar te
kunnen laten wonen waar ze graag willen wonen,
zoals hier in een rustige, landelijke omgeving
waar het goed is, na een dag van arbeid, te mo
gen leven en zich te wijden aan liefhebberijen
(b.v. de volkstuin, het duivenhouden enz.). Maar
dan moeten deze mensen ook de kansen gegeven
worden dit te doen en moeten ze niet als het
ware gedwongen worden zich in de grote massa
te laten opgaan, met alle nare gevolgen van dien.
Wij hebben het altijd zo willen zien, dat onze
gemeente geen industrie gemeente behoeft te
worden (al willen we graag aan de 2 bestaande
kleine industrieën: een landbouwwerktuigen
werkplaats met plm. 20 werknemers en een tim-
merfabriekje met plm. 10 werknemers onze mede
werking verlenen), maar zeer geschikt is als
woongemeente.
Het streven van de gemeente is er dan ook
steeds op gericht geweest de leefbaarheid in de
gemeente zoveel mogelijk te bevorderen en de
gemeente daartoe zo aantrekkelijk mogelijk te
maken.
Het verkeer met de omliggende plaatsen, waar
in hoofdzaak gewerkt wordt of onderwijs wordt
genoten is goed te noemen.
Zonder enig bezwaar kon de 'gemeente voorts
haar medewerking verlenen aan het zgn. 100
plan van de N.V. Waterleiding Maatschappij
Zeeuwsch-Vlaanderen en het plan van de N.V.
Provinciale Zeeuwsche Elektriciteits Maatschap
pij voor de aansluiting van de onrendabele per
celen. De jaarlijkse uitgaven hiervoor zijn resp
f 6000,en 5000,(gedurende 30 jaren).
In al die jaren werd slechts voor 99.500
aan geldleningen gesloten; de rest kon met eigen
middelen worden gefinancierd.
Al deze werken hebben er aan meegewerkt de
gemeente aantrekkelijk te maken, zonder aan het
zuivere plattelandskarakter ook maar iets te kort
te doen.
Bij de uitgevoerde werken is niet alleen aan
dacht geschonken aan de kom der gemeente,
maar de buitenwijken zijn daarbij eveneens be
trokken en waar het maar enigszins mogelijk
was zijn door de bewoners zeer geapprecieerde
verbeteringen tot stand gekomen (vgl. in boven
staande opsommingen werken te Othene, Reu
zenhoek, Inlage enz.).
Het in 1951/1952 opgemaakte plan kon, zoals
reeds gezegd, praktisch geheel verwezenlijkt
worden en daarom werd door de raad dezer ge
meente op 7 november 1960, op voorstel van
Burgemeester en wethouders, weer een nieuwe
lijst opgemaakt van uit te voeren kapitaalswerken
van de leefbaarheid in de gemeente.
Op deze lijst komen o.a. voor:
1. uitbreiding sportgelegenheid en openlucht
recreatie, waarbij in de eerste plaats gedacht
wordt aan een behoorlijke bad- en zwem-
gelegenheid.
2. a. verbouwing oud schoolgebouw Veerstraat
tot gymnastiekgebouw voor de scholen,
zaalsport enz.
of:
b. een geheel nieuw gymnastieklokaal, waar
bij het oude schoolgebouw een andere be
stemming- moet krijgen.
3. stichting van een gebouw voor gemeente
werken.
4. definitieve realisering van het uitbreidings
plan.
5. rioolwaterzuiveringsinstallatie.
6. doorgaande verbouwing inwendige gemeen
tehuis.
7. verbetering wegen en rioleringen buurtschap
pen.
8. aanleg brandvijvers.
9. sanering zgn. Brouwerij.
10. aanleg fietspad Axelsestraat/Axelseweg.
Dank zij de gunstige financiële positie van de
gemeente, (waarop wij nader terugkomen), kon
den de verschillende kapitaalswerken steeds zon
der enige moeite tot stand gebracht worden en
het zou wel uitermate te betreuren zijn dat nu de
belangen van de inwoners van deze welvarende
gemeente zouden moeten worden opgeofferd.
Het moet voor de nieuwe gemeentebesturen
onmogelijk zijn in de nieuwe combinaties diezelf
de zorg te besteden aan de dan tot „buurtschap
pen" van de nieuwe gemeente gedegradeerd
zijnde delen van Zaamslag. We moeten daarin
eerlijk zijn: hoe groter de gemeente, hoe minder
zorg aan de „buurtschappen" kan worden besteed
(men moet b.v. maar eens op de openbare ver
lichting en de bestrating vergelijken van Othene
en Driewegen (gemeente Terneuzen).
Voor de kom dezer gemeente is er een mooi
uitbreidingsplan waarin een speelweide is opge
nomen. Voor deze speelweide is reeds voor een
bedrag van 2500,aan speelwerktuigen aan
gekocht. De eerste besprekingen zijn gevoerd om
in de naaste toekomst dit uitbreidingsplan te
vergroten en daarbij de mogelijkheid te scheppen
tot meer gevarieerde bebouwing.
Wij kunnen het begrijpen dat de gemeente Ter-
li rijksgoedkeuring aangevraagd.
2) in uitvoering.
3) bestedingsklaar. 1
de Vereniging „Het Groene Kruis";
de afd. Zaamslag van het Ned. Roode Kruis;
de Winkeliersvereniging ZAVO;
de Muziekvereniging „De Volharding";
de Oranjevereniging;
de vjouwen-, mannen- en jeugdverenigingen van
de verschillende kerkgenootschappen;
de afd. Zaamslag van de Alg. Bond van bejaar
den;
de verschillende kiesverenigingen van de poli
tieke partijen;
de sportverenigingen (voetbal, tafeltennis, wan
delsport, duivenhouden, paardensport).
De verenigingen ontvangen van de gemeente
de nodige medewerking, hetgeen voor een aan
tal van de hierboven genoemde verenigingen
betekent dat zij een subsidie ontvangen of b.v.
voor de voetbalvereniging dat zij op zeer gunstige
voorwaarden de beschikking heeft over een mooi
sportterrein met een kleedlokaal; dat de be
jaarden voor hun ontspanningsmiddagen de huur
vergoed krijgen voor hun lokaliteit en dat de
Oranjevereniging een compleet filmtoestel heeft
gekregen voor gebruik in scholen en ten dienste
van allerlei verenigingen.
Het lager onderwijs in de gemeente is in hoofd
zaak bijzonder onderwijs. De openbare lagere
school, die in 1961 in een nieuw gebouw werd
gehuisvest, heeft momenteel 18 leerlingen. Het
bijzonder onderwijs wordt verzorgd door
schoolverenigingen
de Vereniging tot bevordering van Gereformeerd
Lager schoolonderwijs, die de scholen: Rie
mensstraat (4 leerkracht) en Reuzenhoek (2
leerkracht) exploiteert;
de Vereniging voor Christelijk Volksonderwijs,
die de school: Polderstraat (3 leerkrachten) ex
ploiteert.
Laatstgenoemde school werd in 1961/1962 met
medewerking van de gemeente op grond van art.
72 van de Lager Onderwijswet 1920 geheel ge
moderniseerd en uitgebreid.
De vergoeding per leerling werd voor 1963 be
paald op ƒ60,een vergoeding waarmee de
schoolbesturen behoorlijk in staat zijn de exploi
tatie te verzorgen.
Voor de school Polderstraat wordt medewer
king verleend aan de verzorging van het vervoer
van schoolkinderen van de Griete enz., waarvoor
aan het schoolbestuur een jaarlijkse vergoeding
van 1500,wordt uitbetaald.
Een bijzondere kleuterschool wordt geëxploi
teerd door de Stichting Chr. Kleuterschool, een
Stichting die uitgaat van de beide hierboven
genoemde schoolverenigingen. Deze Stichting
heeft op het ogenblik de bouw onderhanden van
een nieuwe 2-klassige kleuterschool aan de Mo-
lenstraat/Axelsestraat.
De gemeente is voor het overgrote deel pro
testant en de inwoners behoren, volgens de ge
gevens van de volkstelling 1960 tot de volgende
kerkgenootschappen
Rooms-Katholiek 2,37
Nederlands-Hervormd 51,37
Gereformeerde Kerken 21,25
Geref. Kerk (vrijgemaakt) 11,93
Chr. Gereformeerd 7,58%
Geref. Gemeenten
Oud-Gereformeerd
Andere kerkelijke gezindten
Geen kerkelijke gezindte
2,22
1.25%
0,28
1,75%
De Ned. Herv. Kerk, de Geref. Kerk, de Geref.
Kerk (vrijgemaakt) en de Chr. Geref. Kerk heb
ben ieder een eigen kerkgebouw met een eigen
predikant (Chr. Geref. Kerk momenteel vacant)
terwijl de Ned. Herv. Gemeente een overeenkomst
■heeft met de Ned. Herv. Gemeente te Klooster-
zande (gemeenet Hontenisse) voor bijstand in
het pastoraat. Te Othene wordt door de Ned.
Herv. Gemeente tevens eenmaal in de maand een
kerkdienst gehouden in het Evangelisatiegebouw
aldaar.
De Diaconie der Ned, Herv. Gemeente exploi
teert een bejaardentehuis in de Molenstraat. In
1962 werd dit tehuis uitgebreid met 4 kamers
en bied nu plaats aan 30 personen.
De Diaconie van de Geref. Kerk heeft een be
jaardentehuis in de Terneuzensestraat dat plaats
biedt aan 20 personen.
Beide tehuizen zijn geheel bezet.
De Ned. Herv. Kerk en de Geref. Kerk hebben
ieder een eigen Verenigings- of Jeugdgebouw,
resp. het Verenigingsgebouw „Op Hoop" in de
Zaagstraat, met plm. 175 zitplaatsen en het Jeugd
gebouw „De Poort", in de Terneuzensestraat met
plm. 200 zitplaatsen.
Beide gebouwen zijn niet alleen ten dienste van
het eigen kerkelijk werk, maar ze zijn ook be
schikbaar voor andere doeleinden: vergaderingen
van allerlei verenigingen, filmvoorstellingen, ex
posities, repetitielokaal, muziek, bejaardensocië
teit, bruiloften enz.
Met medewerking van het gemeentebestuur kon
van deze gebouwen de inrichting belangrijk ver
beterd worden waardoor thans, naast een boven
zaal van een café, voldoende vergaderruimte
aanwezig is.
Opgemerkt kan nog worden dat te Zaamslag-
Veer een zaalje is (zondagsschool, bruiloften enz.)
en te Othene een evangelisatiegebouw (kerkdien
sten, vergaderingen vrouwenvereniging enz.) en
een verenigingsgebouw van de Agrarische Be-
drijfsbond van het NVT. De accomodatie van
eerst- en laatstgenoemde gebouw werd ook met
medewerking van het gemeentebestuur belang
rijk verbeterd.
na de sluiting van de dienst 1962 wordt dit
i 139.891,67.
Financiën.
Zoals reeds gezegd is de financiële positie vari
de gemeente gunstig.
De uitkeringen uit het gemeentefonds zijn tot
de inwerkingtreding van de nieuwe wet op da
financiële verhouding tussen het rijk en de ge
meenten altijd laag geweest en mede daardoor
is de nieuwe regeling voor deze gemeente gunstig
uitgevallen. Onze gemeente is limietgemeente
met een limietbedrag van plm. f 79.000,Van
1 januari 1964 af werkt deze nieuwe regeling
volledig.
De gemeente-begroting 1963 kon zonder moeite
sluitend gemaakt worden. De post onvoorziene
uitgaven bedraagt na de 2e wijziging, waarin
enkele nieuwe kapitaalswerken (verbouwing wo
ning Plein 28 tot woning en bureau Postcomman-
dant rijkspolitie en aanleg riolering bij de Val)
werden geraamd, nog 12.437,03. De storting ten
laste van de gewone dienst voor het Fonds kapi
taalswerken bedraagt 19.775,
Aan reserves is per 1 januari 1963 (behalve de
woningbouwreserves) geraamd:
voor onderhoud Traverse Zaamslag 806,78
idem tertiaire weg Axelsestraat 483,50
idem postkantoor en woning 846,56
Fonds kapitaalswerken 1) „31.108,02
onderhoudswerken haven 18.214.84
gemeentefonds 1948/1950 38.323,80
saldireserves
eigen kapitaal
73.160,(
3.651.,28
waarborgsommen 36.000,—
Bij de behandeling van de gemeente-begroting
1963 is in de raadsvergadering gevraagd naar
de mogelijkheid van belastingverlaging.
Deze aangelegenheid was reeds in het College
van Burgemeester en wethouders besproken,
maar voor een gezond en voorzichtig financieel
beheer werd het beter geacht met eventuele voor
stellen dienaangaande te wachten tot bij de be
handeling van de gemeente-begroting 1964, mede
in verband met _het feit dat per 1 januari 1964
de nieuwe financiële verhoudingsregeling vol
ledig zal gaan werken.
Op het ogenblik worden hier de maximale aan
tallen opcenten op de personele belasting en
de grondbelasting geheven.
De hondenbelasting bedraagt 5,en 20,—
De heffing voor de vuilnisophaaldienst be
draagt 7,50 per jaar voor de eerste door de ge
meente beschikbaar gestelde vuilnisemmer en
2,50 meer voor iedere volgende emmer.
De zgn. wegenbelasting bedraagt 6 van de
belastbare opbrengst volgens het kadaster van
de gebouwde eigendommen en 3 van de onge
bouwde eigendommen.
De rioolbelasting varieert van 5,tot f 32,50
per jaar, per perceel, afhankelijk van de belast
bare opbrengst volgens het kadaster.
De begrafenisrechten bedragen f 1,255,
voor uitsluitend recht tot begraven in een be
paald graf le klasse f 100,2e klasse f 50.
de afkoopsommen voor onderhoud variëren van
30,tot 100,Voor de 3e klasse kan graf
ruimte gereserveerd worden naast de overleden
echtgenote/echtgenoot; hiervoor is 10,ver
schuldigd.
Voorts wordt haven-, kaai- en plaatsgeld ge
heven voor de haven bij de Griete.
Vermakkelijkheidsbelasting .wordt niet gehe
ven.
Wij menen te mogen stellen dat al deze hef
fingen voor de ingezetenen zeer redelijk zijn en
dat opheffing van de gemeente, bij welke ge
meente zij ook mogen komen, zeker belangrijke
financieel nadelige gevolgen zal hebben.
Alleen al op grond van deze gunstige financi
ële omstandigheden moet het ten zeerste worden
afgekeurd dat een dergelijke gemeente, die best
voor zich zelf kan zorgen en toch zeker niet tot
de kleinste in inwonertal of oppervlakte behoort,
zou worden opgedeeld tussen twee gemeenten,
wier financiën, om welke redenen daft .pok, nu
niet direct rooskleurig genoemd kunnen worden.
Hiervan kunnen de ingezetenen vap, .Zaamslag,
die daarom niet gevraagd hebben, alleen maai
de dupe worden.
Bestuurskracht.
Het ligt niet op onze weg te treden in de be
oordeling van het feit of onze gemeente vol
doende bestuurskracht heeft, maar wij menen
wel te mogen opmerken, dat de verhoudingen
tussen de gemeenteraad, het college van Burge
meester en wethouders en de burgemeester altijd
prima zijn en nimmer aanleiding gaven tot enig
conflict van diepgaande aard.
De gemeenteraad (met de samenstelling: 4 CHU
(waarvan 1 wethouder); 3 ARP (waarvan 1 wet
houder); 2 PvdA; 1 SGP en 1 GPV (tijdelijk wet
houder), is steeds bereid de ontwikkelingen op
allerlei gebied te volgen en daarnaar, waar no
dig en mogelijk, te handelen. Voorop staat altijd:
de gemeente vooruit te helpen en aantrekkelijk
te houden, met behoud van het karakter dezer
gemeente.
De aard en het karakter van de bevolking van
Terneuzen en Axel zijn in wezen ook wel zó
verschillend van die van onze gemeente, dat van
een vruchtbaar samengaan en een goede samen
werking in de toekomst geen sprake zal zijn, het
geen gemakkelijk tot conflicten en onaangenaam
heden aanleiding zal kunnen geven (vgl. rivali
teit Boschkapelle/Stoppeldijk in de gemeente Vo
gelwaard). Het is niet te verwachten dat de de
len van Zaamslag met Terneuzen/Axel tot har
monische eenheden zullen uitgroeien.
De ingezetenen zullen zich daarin niet thuis
kunnen gevoelen en de afstand tussen bestuur
en bestuurden zal daardoor zeker weer vergro
ten.
Wij zijn van mening dat voor het welzijn, zowel
van de gemeente als van de ingezetenen het be
stuur „kort bij de ingezetenen" moet zijn en dat
onderling zoveel mogelijk contacten moeten wor
den onderhouden.
Nu de gemeente in de voorstellen is verdeeld
over twee gemeenten, zal dit nog grotere moei
lijkheden met zich meebrengen, daar een gedeel
te van de ingezetenen zich zou moeten richten
op Terneuzen en een ander gedeelte op Axel,
terwijl het in wezen één geheel „Zaamslag" zal
blijven. Dit is historisch zo gegroeid en zal zeker
niet zomaar door samenvoeging of verdelingiver-
anderd kunnen worden.
Ook organisatorisch zal de verdeling over-twee
gemeenten tot allerlei moeilijkheden aanleiding
geven.
Wij denken hierbij voornamelijk aan die in
stellingen, organen of lichamen, die ongetwijfeld
zullen blijven bestaan, en die een band met de
gemeente hebben, zoals b.v. de onderwijsinstel
lingen, die leerlingen hebben in de gehele ge
meente Zaamslag (b.v. de schoolbus: meeste leer
lingen uit „Terneuzen" school in „Axel"); de
verenigingen, die subsidie of steun in andere
vorm ontvangen en die dan leden zullen hebben
die verspreid zullen zijn over verschillende ge
meenten, b.v. „Het Groene Kruis", het Rode
Kruis, de Oranjevereniging, de voetbalvereniging,
de Bejaardenbond enz.
Ook voor andere lichamen, b.v. kerken, die wel
geen directe band met de gemeente hebben, zal
het verspreid wonen van hun leden over ver
schillende gemeenten op bezwaren stuiten (denk
b.v. aan het overleg door diaconiën met instel
lingen van sociale of maatschappelijke zorg; dan
in die gemeente, dan weer in een andere ge
meente).
Zijn wij dus in het algemeen van mening dat
wij in alle opzichten in staat zijn onze bestaan
de gemeente naar behoren te besturen en daar
aan leiding te geven, al naar de omstandigheden
dit van ons vragen, dat wil nog niet zeggen, dat
wij te allen tijde alles zelfstandig zullen kunnen
of ook maar zouden willen doen.
Dat is in het verleden al meerdere malen ge
bleken, maar door overleg en samenwerking kon
