RADIO EN TELEVISIE
u mee ter
Kwade kansen van een
Staatsbezoek
Donderdag 4 juli 1963
DE VRIJE ZEEUW
Pagina 7
Binnenlands nieuws
Een absoluut monarch?
BIJ BEJAARÖEX
PARATYFU.Sr';
IS WALVISVANGST GEEN AVONTUUR MEER
De kabinetscrisis in Grieken
land is een zaak met vele haken
en ogen. Karamanlis' aftreden
heeft in vele opzichten iets van
een vlucht uit een warwinkel
van allerlei onaangename en
soms wellicht onfrisse zaken,
die in de loop van het laatste
jaar aan de orde zijn gesteld: ge
knoei met de stembus, optreden
van bedenkelijk naar het fascis
me neigende geüniformeerde
benden, moord op een lid van het
parlement of was het toch
een ongeluk? en nog zo het
een en ander. Wellicht hoopt hij
nu precies op tijd in een isole
ment dat hem buiten de aanval
len stelt te zijn gegaan om te
zijner tijd des te sterker op het
in Griekenland haast letterlijk
te nemen politieke slagveld te
kunnen terugkeren.
Men hoeft van Karamanlis niet
direct aan te nemen dat de kwes
tie van het bezoek van het
Griekse koningspaar aan Groot-
Brittannië de hoofdzaak «was
voor de crisis, maar een belang
rijke aanleiding was het wel.
CAFÉHOUDER
EXPLOITEERDE
ONDEUGDELIJKE
WOONSCHUIT
De 58-jarige caféhouder in
Rotterdam D. Z. had voor 100
een oude woonschuit, „De Uit
komst", gekocht met het doel er
een rijwielstalling van te maken.
Later meende hij er nog meer
geld uit te kunnen slaan door de
schuit te verhuren aan oude, van
Drees trekkende, mannetjes. Ze
ven gulden per week bedroeg de
huur.
De activiteiten van de café
houder zinden de politie in Rot
terdam niet erg, vooral omdat
de „Uitkomst", die aan de Rotte
in de Crooswijkse bocht lag, in
rottende toestand verkeerde. De
rivierpolitie maakte proces-ver
baal op krachtens de wet op
woonwagens en -schepen. De
twee Dreestrekkers, die zich door
het proces-verbaal van hun
woongelegenheid zagen beroofd,
werden door de Maasstedelijke
dienst van sociale zaken elders
aan onderdak geholpen. Het
woonschip werd naar de Noor-
derhavenkade gesleept en daar
ter beschikking van de inspectie
der domeinen gesteld.
PYROMAAN WAS BIJ DE
BRANDWEER
De gemeentepolitie van Hoorn
heeft de 24-jarige ijzervlechter
A. P. gearresteerd, die er van
wordt verdacht de afgelopen
maanden diverse branden te
hebben gesticht. De man was
deskundig op het gebied van
brandjes, want hij was al vier
jaar lid van de vrijwillige brand
weer van Hoorn. Hij heeft in
middels bekend.
P. werkte bij voorkeur met in
benzine gedrenkte oude kranten
of lappen, die hij dan ergens naar
binnen gooide. Zondagavond was
hij bezig bij een kelner onder
een café. Een politieagent zag
de man rondlopen en stelde
even later met de eigenaar van
het café een onderzoek in. In de
kelder ontdekte men tussen daar
opgeslagen rieten stoelen een in
benzine gedrenkte, brandende
dot katoen. P. werd even latei-
opgepakt en bekende na een vrij
langdurig verhoor.
Hij zal dezer dagen voor de
officier van justitie worden ge
leid.
TE WATER GEREDEN
EN VERDRONKEN
Zondagmiddag is in Hoogeveen
het achtjarig dochtertje Willie
van de fabrieksarbeider H. Rab-
bers in de Hoogeveense Vaart
verdronken. Het meisje fietste
met een vriendinnetje en pro
beerde met de handen los van
het stuur te rijden. Hierbij slipte
de fiets over een bananenschil
waardoor het meisje in het ka
naal terecht kwam. Enkele om
standers doken haar na, maar
slaagden er niet in haar te vin
den. Toen ze na enige tijd door
de politie met een haak werd op
gehaald, bleek ze te zijn over
leden.
DUITSE MATROOS
VERDRONKEN
Bij de Prins Bernhard-sluis te
Tiel is zondagmiddag de 24-ja-
rige Duitse matroos H. M. bij het
afmeren van een schip te water
geraakt en verdronken.
De schipper van de Waal-
stroom IX, waarop M. zich be
vond, gooide hem nog een red
dingsboei toe, maar hij slaagde
er niet in deze te grijpen. Het
lijk is tot op gisteren nog niet
gevonden.
Gevaar voor NAVO
Karamanlis redeneerde onge
veer als volgt: koning Paul en
koningin Frederika gaan naar
Londen en zullen daar het is
indertijd gebleken toen de konin
gin tijdens een privébezoek werd
gemolesteerd op straat on
aangenaam worden bejegend.
Dat komt in de Griekse kranten
en de stemming ohder het toch
al gemakkelijk gebelgde volk kan
een summum van anti-Britsheid
bereiken, die rondweg schadelijk
is voor de samenwerking in de
NAVO en bovendien bij een
eventuele verkiezing de anti
democratische elemeïjtén danig
de wind in de zeilen zal blazen.
Hjj ried zijn vorst dus aan: ga
niet. Maar .deze en wellicht in
de eerste plaats de energieke
koningin oordeelde dat nu
het bezoek afgelasten een buigen
voor de terreur van de straat zou
zijn, waarmee ze hun waardig
heid meer zouden schaden dan
Britse acties Ooit konden doen.
Het is de vraag of ze daar ge
lijk in hebben. Merkwaardiger
wijze heeft lord Bertrand Rus
sell, de wiskundige en filosoof
die inzake ontwapening gedurig
het hoogste woord voert, ook
zijn naam geleend aan een actie
tegen het Griekse koningspaar.
Dat gaat dan voornamelijk over
de politieke gevangenen die in
Griekenland nog altijd achter
'slot en grendel zitten na de com
munistische opstanden die men
er na de oorlog heeft gekend en
die mede door Britse hulp inder
tijd bedwongen konden worden.
Russell dicht koning Paul toe
dat hij als een absolute vorst re
geert en er dus wat aan had
kunnen doen om deze 'mensen
weer in vrijheid te stellen. De
zaak ligt in feite net als in En
geland en ook in ons land, dat
koning Paul een constitutionele
monarch is die slechts gratie kan
verlenen op voordracht van een
minister. En gezegd moet worden
dat juist door het kabinet van
Karamanlis het aantal politieke
gevangenen aanzienlijk is ge
dund. In dit opzicht kunnen de
smadelijke bejegeningen van het
Griekse koningspaar dus al wei
nig baten.
Erger is dat ze vrij wat scha
de kunnen doen aan de Griekse
democratie, iets waarvoor men
de vorsten zelf overigens" min
stens zoveel verantwoordelijk
mag aanwrijven als eventueel
Russells niet al te accurate ge
schrijf.
Het Griekse vorstenhuis waar
in het langzamerhand een tradi
tie is geworden dat om de zo
veel tijd een vorst wordt afgezet
om later weer eens terug te ke
ren,, heeft zo het een en ander
gedaan ,de laatste jaren om popu
lariteit te winnen, maar ook om
ze te verliezen. Vooral koningin
Frederika heeft diverse acties
ontketend, die bedoeld warén-tot
heil van het volk te werken en
ze heeft daarmee bereikt dat het
'aanzien van het vorstenhuis
aanzienlijk is gestegen. Vooral
onder degenen die geprofiteerd
hebben van het naar haar ge
noemde fonds ypor liefdadigheid.
Te grote bruidsschat
Een grief daartegen, vooral in
het parlement, is dat er op de
besteding van de miljoenen die
daarin vloeien, geen enkele con-
tróle is. Zo kan gesuggereerd
worden dat Mie koningin haar
welgevallige politieke richtingen
steunt door een -zorgvuldig toe
passen van de liefdadigheid. Bij
de arme Grieken hV liet er ook
niet zo heel prettig ingegaan dat
de Griekse prinses die metde
vermoedelijke volgende koning
van Spanje trouwde, een zo gro
te bruidsschat uit de schatkist
moest meekrijgen:
Het gevaar bestaat dat wat
onaangenaamheden in Londen
nèt de doorslag zullen geven om
die grieven en nóg tal van ande
re zo zwaar te laten wegen dat
het toch al niét onomstreden
vorstenhuis er zoveel respect
door verliest dat-;de troon voor
de zoveelste maal wankelt. Men
hoeft dat om het koningspaar
persoonlijk misschien nog niet
zo erg te vinden, maar door dit
soort geharrewar verliest het
huis van Griekenland' mogelijk
zijn voornaamste functie: enige
eenheid te brengen in een land
dat politiek door teveel harts
tochten toch al^zo verscheurd
is.
Het Griekse vorstelijk familie
bezoek- aan L'öriden riiaakt goede
kans er een te worden met heel
diepgaande gevolgen.
(Nadruk verboden.)
VRIJDAG 5 JULI
HILVERSUM I: 7.00 Nws; 7.10
Morgengebed; 7.15 Lichte gram.;
7.55 Overweging; 8.00 Nws; 815
Lichte gram.; 9.4o Schoolradio;
10.05 Franse orkestwerken; 11.00
Voor de zieken; 11.40 Harpreci-
tal; 11.50 Als de ziele luistert,
causerie; 12.00 Middagklok; 12.04
Lichte Weense muz.; 12.30 Med.
t.b.v. land- en tuinbouw; 12.33
Licht ensemble; 12 55 Katholiek
nieuws; 13.00 Nws; 13.15 Platen-
nieuws; 13.3o Lichte gram.; 14.00
Pianorecital; 14.30 Lichte gram.
Tijdens dit progr.Reportage v.
d. Tour de l'Avenir 1963; 15.00
Schoolradio; 15.30 Voor de zie
ken; 16.30 Franse kamermuziek;
17.00 Voor de jeugd; 17.15 Kin
derkoor; 17 40 Beursber.; 17.45
Promenade ork.; 18.20 Het ama
teurtoneel in Noord-Brabant,
klankbeeld; 18.50 Regeringsuit
zending: Bescherming Bevolking;
19.00 Nws; 19.10 Act.; 19.25 Jeugd
en boeken, lezing voor ouders en
opvoeders; 19.30 Gram. voor de
militairen; 20.30 Hoogspanning,
hoorspel; 21.30 Dansork. en licht
ensemble; 22.15 Nabeschouwing
Tour de l'Avenir 1963 en Inter
nationaal Honkbal-week te Haar
lem; 22.25 Boekbespr.; 22.30 Nws;
22.40 Licht ensemble; 23.00 Mo
derne orkestmuz.; 23.55 Nieuws.
HILVERSUM II: 7.00 Nieuws;
7.1o Ochtendgym.; 7.20 Socialis
tisch strijdlied; 7.23 Klaarwakker:
Lichte gram., reportages, meded.
en comm.; 8.00 Nws; 8.18 Lichte
gram.; 9,00 Gym. voor de vrouw;
9.10 Klass. gram.; 10.00 Lezen
ontsluit de wereld, lezing; 10.05
Morgenwijding; 10.20 Lichte gr.;
10.50 Zigeunerork 11.00 Voor dt
kleuters; 11.15 Pianorecital: mo
derne muziek; 11.40 Elektronisch
orgelspel; 12.00 Zang; 12.20 Rege
ringsuitzending: Voor de land
bouw; 12.30 Meded. t.b.v. land
en tuinbouw; 12.33 Sport en're
creatie, afgewisseld met gram.;
13.00 Nws; 13.15 Meded., event,
act. of gram 13.25 Beursberich
ten; 13.30 Promenade ork.; 14.00
Louis Couperus, literair klankb.;
14.45 Gastenavond, gevar. progr.;
16.00 Grepen uit de muziekge
schiedenis, muzikale lezing; 16.30
Lichte orkestmuz.; 17.00 Voor de
zieken; 17.30' Licht instr. kwintet;
17.50 Act.; 18.00 Nws; 18 15 Ge
sproken brief uit Vlaanderen;
18.20 Licht' ensemble; 18.50 Draai-
orgelmuz.-; 19.00 Paulus de bos
kabouter; 19.10 Zeemansliederen
en -verhalen; 19.30 Onthullingen,
muz. lezing; I9.5o Suggesties
voor het week-end; 20.00 Nws;
20.05 Gisteren adieu, documen
taire; 20.35 Gram.; 20.40 Vlaan
deren is vlakbij, literair progr.;
21 00 Tango-Rumba orkest; 21.30
Drie tehuizen: klankb. over be
jaarden-tehuizen; 22.00 Chan
sons; 22.30 Nieuws: Medeburgers,
comm. op ontvangen brieven;
23.00 Socialistisch nieuws in Es
peranto; 23.10 Lichte gram.; 23.55
Nieuws.
BRUSSEL (VI.): 12.00 Nieuws;
12.03 Lichte muz.; 12.30 Weerbe
richt; 12.35 Lichte orkestmuziek;
12.50 Progr.overz.; 13.00 Nieuws;
13.15 Lichte Ital. muz.; 14.00Nws;
14.03 Klass. muziek; 15.20 Lichte
muz.; 16.00 Nws; 16.03 Beursber.;
16.09 Casinoconc.; 17 00 Nieuws;
17.15 Lichte muz.; 18.00 Nieuws;.
18.03 Amusementsmuziek; 18.20
Voor de soldaten; 18.45 Uitslagen
en standen in de Tour de France;'
19.00 Nws; 19.40 Vlaamse volks
muziek; 20.00 Amusementsmuz.;
20.35 Idem; 21.10 Pianorecital;
21.45 Volksliederen uit Groot-
Brittanië; 22.00 Nws; 22.15 Jazz
muziek; 22 35 Amusementsmuz.;
22.45 Klankbeeld; 23.00 Nieuws;
23.05 Recital; 23.55 Moderne mu
ziek; 23.55 Nieuws.
Televisieprogramma's.
NED. TV: 14.00—17.45 Eurovi
sie: Rechtstreekse,.reportage ten
niswedstrijden te Wimbledon: fi
nales heren enkel en halve fina
les heren dubbel', 19.30 Voor de
jongeren; 20.00 Journaal en weer-
overzicht; 20.20 Reportage Tour
de France; 20.30 De Flintstones,
tekenfilm; 20 55- The. Inkspots,
zang met piano en drum-begelei
ding; 21.10 De kat en de goudvis
(l'histoire d'un poisson rouge),
poëtische filmitfipressie; 21.30
Schatten op zolder; 21.55 Das
Kom(m)ödchen, politiek cabaret-
progr. uit Düsseldorf; 22.40—
22.45 Journaal; 22.4522.55 Film
verslag Tour de France.
VL. BELG. TV: 15.00—17.45 Af
wisselend: Eurovisie; Reportage
tenniskampioenschappen Wimble
don, en reportage Tóllr de Fran
ce; 19.30 TV-Ralley; 1-9.55 Weer-
praatje; 20.00 Journaal; 20.20
Eurovisie: Filmverslag Tour de
France; 20.30 Cabarétprogramma;
21.05 Reisroutes: Vlaamse emi
granten in Zuid-Afrika; 21 45
Première: programma met film-
nieuws en nieuwe, films; 22.30
Journaal.
VERGOEDING
VOOR
KIPPENFOKKERS
DIE BEDRIJF
OMSCHAKELEN
Het bestuur van..,het.
Produktschap voor
pluimvee en eieren
heeft gistermiddag op
zijn openbare vergade
ring in Utrecht een
1 ontwerp-verordening
goedgekeurd, waarmee
men de omschakeling
van fokbedrijven tot
ivermeerderingsbëdrij-
ven voor de produktie
of van slachtkuikens,
wil stimuleren.
Het Produktschaps-
bestuur meent namelijk
dat het aantal fokbe
drijven in Nederland
veel te groot is voor de
bestaande behoefte en
dat er te weinig bedrij
ven zijn die op moderne
wetenschappelijke leest
zijn geschoeid.
Mor, hoopt me! dq
vefordénig' te bereiken,
dat de Nederlandse fok
kerij snel en op volko
men vrijwillige basis
wordt gesaneerd. Om
dat aan omschakeling
van een bedrijf kosten
zijn verbonden, zullen
fokkers die besluiten om
hun bedrijf tussen 1
april en 1 september
1964 te beëindigen of
om te zetten ip een an
dersoortig bedrijf, een
vergoeding ontvangen
van 3,50 per kip. .v>;
Deze uitkering moét
worden terugbetaald
wanneer men niet vóór
1 september 1966 aan de
voorwaarden heeft vol
daan. Anderzijds, zullen
fokkers die de verleen
de uitkering terugbeta
len, van alle voorwaar
den worden ontheven.
De voorzitter van het
Produktschap, de heer
H. H. Garrelds, zei gis-
termidag, dat men er
wel een bedrag van
500.000 gulden voor
over heeft, als men
fokkerij in Nederlarrcl
op deze wijze eniger
mate kan saneren. Dé'
benodigde gelden zullen
worden geput uit de
pluimveesector. De ver
wachting bestaat ech
ter, dat het ontwikke-
lings- en saneringsfonds
voor de landbouw de
lasten te zijner tijd voor
haar rekening zal ne
men.
IN groningIn
In het bejaardencom
plex van de stichting
Neboflat aan de Patcrfi-
woldseweg )in Grönih'i
gen zijn vijf bewoners
met paratyfus besmet.
Bij dertig andere be
jaarden in dit honderd
bewoners tellende com
plex zijn verschijnselen
waargenomen, die op
paratyfus zouden kun
nen wijzen.
De toestand vari Se
patiënten is niet ernstig.
Eén van hen is, overi
gens om andere rede
nen, in een ziekenhuis
opgenomen.
De directeur van-ttc-
gemeentelijke genees
kundige dienst, de heer
D. Goosen, deelde mede.
dat verregaande isola
tiemaatregelen nog niet
noodzakelijk zijn. Uiter
aard zijn de vijf patiën
ten wel afgezonderd. De
G.G.D. heeft de overige
bewoners verzocht geen
bezoek te ontvangen en
ook zelf zo weinig mo
gelijk uit te gaan.
Niet meer in een sloepje met een harpoen in de hand,
maar met kanonnen, radio, radar en een drijvende
fabriek gaat men de walvis te lijf.
(van onze verslaggever)
Rotterdam (P P) AJs we langs de Waalhaver* in Rotterdam rijden,
dan zien we even voorbij een oude Duitse duikbootbunker uit de
tweede wereldoorlog een machtig zeeschip op stroom liggen. Dade
lijk valt ons de merkwaardige bouw van dit schip op met zijn twee
pijpen naast elkaar, inplaats van achter elkaar en een zeeman bij
een motorsioepje weet ons te vertellen, dat dit nu de bekende
„Willem Barendsz" de enige Nederlandse walvisvaarder, is. Wanneer
we met het bootje dichterbij komen, dan zien we pas goed hoe
geweldig groot dit schip eigenlijk is. De Willem Barendsz heeft een
laadvermogen van 26.800 ton, is 207 meter lang en 28 meter
breed. Het schip wordt voortgestuwd door 2 tweetakt dieselmotoren
met een vermogen van 10.500 paardekrachten, die twee èchroeven
aandrijven, waarmee een maximale snelheid van 14 mijl per uur
kan worden gehaald.
Wanneer we dit zö zien, moeten
we onwillekeurig denken aan de
bekende grote plaat die vroeger bij
ons op school aan de wand hing
en' die ons trachtte een beeld te ge-
ven van de walvisvangst in vroeger
leeuwen, toen stoere Nederlanders in
de-huurt van Groenland op walvis
sen, jaagden. De schepen die toen
werden gebruikt waren notedopjes
vergeleken bij de moderne walvisfa-
briek. En dan de jacht zelf In een
simpel-sloepje, waarin een aantal
mannen aan de riemen trokken
voer men naar de walvis toe en op
de voorplecht, stond de harpoenier,
een gespierde kerel, die uit de hand
een harpoen in het reusachtige wal-
visliehaam Wierp. Wanneer het dier
dan aan, de haal ging werd het
bootje in tomeloze vaart meege
sleurd. Werd het dier wild, dan
sloeg het met één klap van zijn
machtige staart het sloepje in dui-
geV
In die .tijden- was de walvisvangst
e#. riskant en avontuurlijkbedrijf.
Onwillekeurig vroegen wé"""óns af,
hoe het nu zou zijn. Ongetwijfeld
gaat het in onze moderne tijd wel
anders.
Nadat we aan boord waren gekomen,,
werden we welkom geheten door de
heer C. Spronk. chef op de Willem
Barendsz.'.Deze funktie betekent? dat
hij chef is,van de gigantische fa
briek, die zich in de buik van het
schip bevindt en waar alles wat aan
en in de walvis zit, wordt verwelkt.
Van oktober tot april op stap.
Onze gastheer, die zelf reeds ruim
tien jaar dit vak beoefent, weet ons
er veel van te vertellen en we krij
gen op die manier een duidelijk
beeld van het moderne walvis-
vangstbedrijf.
Nadat sinds zeer lange tijd de Ne
derlanders niet meer ter walvis
vangst waren gevaren, besloot men
dadelijk na de tweede wereldoorlog
gezien de precaire economische toe-
:l"
stand weer aan dit bedrijf te gaan
deelnemen. Hiertoe ging men in 1946
op vangst met de oude „Willem
Barendsz", een omgebouwde Zweed
se tanker. Dit schip heeft negen
jaar dienst gedaan en werd in het
seizoen 1955-1956 vervangen door de
nieuwe „Willem Barendsz", een
gloednieuw schip gebouwd bij Wil
ton Feijenoord te Schiedam.
„Zo omstreeks half oktober vertrek
ken we uit Nederland", zo vertelt
de heer Spronk. „Aan booTd bevin
den zich ruim 350 man, waarvan
eenderde bestaat uit zeelieden, ter
wijl de rest het personeel voor fa
briek, dek en jagers vormt. We va
ren dan via Curasao of Trinidad
naar Kaapstad".
Over deze omweg zijn wij natuur
lijk verwonderd, maar het blijkt dat
daarvoor een goede reden bestaat.
Wanneer deze omweg wordt ge
maakt, kan er namelijk efficiënter
gevaren worden. De tocht duurt
langer, maar bijvoorbeeld neemt
men veel voordeliger olie in enzo
voort, waardoor alles wordt goed
gemaakt.
De moderne vangst.
In Kaapstad ontmoet men dan de
andefe schepen van de vloot. De
Willem Barendsz is het fabrieks-
schip, doch jaagt zelf niet op de
walvissen. Daarvoor zijn er zoge
naamde jagers en wel negen stuks,
kleinere schepen, die veel sneller
zijn en speciaal geschikt zijn voor
het jagen op de walvis. Voorts gaan
ér nog twee boeiboten meè. De ge
hele vloot vaart dan naar het zuiden
om in het vangseizoen ten zuiden
van Zuid-Afrika tot 100° Oost
tot ten zuiden van Zuid-Amerika
100° West, gedurende vele maan
den op vangst te gaan. In het be
gin van mei van het volgend jaar
•fo De Willem Barendsz van. dicht
bij gezien, is een enorm schip
Binnen in de buik van dit vaar
tuig bevindt zich een complete
fabriek die op het land geen
dwaas figuur zou slatin.
■fe Een kijkje op de „flat", zoals de
schepelingen dit vele verdiepin
gen hoge bouwwerk noemen, dat
op het voorschip staat. Hier zijn
de hutten der officieren en der
gelijke, terwijl men er ook de
ruimten vindt van de administra
tie, ziekenzaal, de dokter en
wat al niet, meer.
komt de Willem Barendsz weer in
Nederland terug.
Het vangen van walvissen gaat wel
iets anders dan in die vervlogen
tijden. Met gebruikmaking van de
moderne middelen der techniek, met
minder risico's en meer efficiency
gaat men de vissen te lijf.
Het fabrieksschip vaart rustig en
langzaam een bepaalde route. De ja
gers zwermen uit en gaan op zoek
naar de walvissen. Via de radio blij
ven zij met eikaar, de boeiboten en
het fabrieksschip in contact staan
Treffen ze een walvis, dan gaan ze.
op het dier af.
Harpoenen met dynamiet.
Op het schip bevindt zich een ka
non, waarin de harpoen geplaatst
wordt. Aan het deel van de harpoen
dat buiten de loop uitsteekt zit een
kabel die bij het schot afrolt. De
harpoen, een geweldig stuk metaal
dringt in de walvis, nadat het schot
door de harpoenier is afgevuurd
Deze mannen, allemaal Noren, zijn
specialisten voor dit werk en wor
den „gunners" genoemd. Bij het in
dringen in de vis, explodeert er een
kleine lading, waardoor de vis
meestal op slag dood is. Nu begint
het eigenlijke werk.
De vis krijgt onderhuids lucht inge
spoten, waardoor hij blijft drijven.
Aan een lange bamboemast wordt
een klein zendertje bevestigd, dat
voor de radiopeilinstallaties van de
jagers dienst doet als radiobaken,
terwijl in het topje tevens een ra
darreflector en een vlag worden ge
plaatst. De jager geeft dan radio
grafisch zijn vangst door aan de
Willem Barendsz en gaat dan verder
op zoek naar nieuwe walvissen.
De boeiboten zijn eigenlijk de op
halers. Zij krijgen van het moeder
schip de berichten door van de ge
vangen walvissen, waarbij tevens
een plaatsbepaling van het dier
wordt gegeven. Zij varen rond, pei
len via radio en 2-adar waar de ge
schoten dieren drijven en halen ze
op. Komt zo'n boeiboot bij een wal
vis, dan wordt de walvis langszij
gehaald en wordt de staart met be
hulp van een ketting aan de boei
boot bevestigd. Zo wordt het op zijn
lucht drijvende dier meegesleept.
Soms kan zo'n boeiboot een hele
tros geschoten walvissen meeslepen.
Zijn er voldoende opgehaald dan
vaart de boeiboot naar het fa
brieksschip om daar zijn vangst af
te leveren.
In de fabriek.
De door de boeiboten aangebrachte
vissen worden achter de Willem
Barendsz op sleeptouw genomen.
Door een grote poort in het ach
terschip, even boven de waterlijn
wordt vis voor vis. door middel
van lieren met kabels over een glij-
vlak binnen gehaald, waar de vangst
op het flensdek komt. Daar kunnen
twee walvissen naast elkaar liggen.
Hier gaan de mannen aan het werk.
De dikke lagen spek worden er af-
gehaaH met flensmessen die doen
denken aan ijshockeysticks. Ook de
kop van het dier wordt verwijderd.
Het spek gaat in kookketels, die be
neden staan. Maar vanaf het dek
kan het spek via speciale deksels
zo in de kookketels worden gewor
pen.
Door middel van de lieren en de ka
bels worden de vissen vervolgens
versleept naar het zogenaamde
vleesdek. Hier worden ze verder be
werkt. Het vlees gaat er af wat men
.lemmen" noemt. De ribbekast gaat
uit elkaar en wordt aan boord ver
werkt met speciale zaagmachines.
Ook dat vlees en ander materiaal
gaat weer via deksels naar beneden
waar de fabriek er wel raad mee
weet.
Benedendeks zien we de enorme
kookketels en andere uitgebreide
fabrieksapparatuur. Er is een appa
ratuur voor het invriezen van vlees
en één voor het maken van vlees
meel. Het vlees wordt gestouwd in
de diepvriesruimten met een capaci
teit van niet minder dan 2700 ton.
Ook de levers worden ingevroren,
de ingewanden gaan echter over
boord. Voorts maakt- mén wanneer
er potvissen worden gevangen nog
spermolie.
Complete fabrieksstad.
Voor een fabriek - we behoeven
hierbij maar te denken aan een fa
briek op het land - komt heel wat
kijken. Waar haalt men de elektri
sche energie vandaan Waar het
water
Aan boord van de Willem Barendsz
heeft men van alles. Er kan een
elektrisch vermogen van niet min
der dan 3000 kilowatt worden opge
wekt, waarvan niet alleen de la-
'briek gebruik maakt, maar het ge
hele schip. Men heeft een installatie
aan boord om uit zeewater zoet wa
ter te maken en hiermee maakt men
1000 ton zoet water in 24 uur.
Beneden in de fabriek is het na
tuurlijk altijd lekker warm. Aan dek
en buiten is het aanmerkelijk fris
ser, maar toch niet zo koud als ve
len wel denken. Tijdens het vang
seizoen is het in het zuiden zomer
en de temperaturen vallen wel mee,
ze schommelen tussen dè +2 en —8
graden Celsius, dus geen echt pool-
weer.
Personeelsproblemen.
Over het algemeen tobt men wel
met de personeelsbezetting. Mannen
die met de Willem Barendsz mee
gaan, moeten er rekening mee hou
den, dat ze zo'n zeven maanden van
huis zijn enhelaas moéten we
constateren dat het echte stoere
avontuurlijke zeemansbloed er bij
de Nederlandse jeugd wel wat uit is.:
Het is niet alleen de Nederlandse
Maatschappij voor de Walvisvangst
N.V. te Amsterdam die mét dit pro
bleem tobt, maar het is een ver
schijnsel dat zich ook bij de koop
vaardij en visserij voordoet.
Toch is er aan boord van zo'n wal
visvaarder echt wel wat te verdie
nen. Buiten een vast salaris krijgt
men bovendien nog een bonus, zijn
de een vastgesteld bedrag per bar-
reltraan en dat bij elkaar vormt
toch wel een leuk sommetje. Maar
ach, velen blijven hier liever aan de
wal, waar ze ook een .behoorlijk sa
laris kunnen verdienen en het wel
gemakkelijker hebben, met vaste
tijden, regelmatig naar huis en veel
vrije tijd. Het verschijnsel is een te
ken des tijds dat te betreuren is.
Maar voor kerels met pit, die wel
eens iets van de wereld willen zien
en van stevig werk houden, is wer
ken op een walvisvaarder als de
Willem Barendsz echt wel leuk.
Komende oktober verlaat onze na
tionale walvisvaarder weer het land
om gedurende enkele maanden in
het verre zuiden op de walvis te
gaan jagen. Wij wensen hem een
goede vangst en een behouden
vaart.
