o$lrika en ütalië
II
Nederlandse
vertegenwoordiger terug
uit Nieuw-Guinea
SpPÉ
I
Militaire oefening Ondas 1
VRIJDAG 8 MEI 1963
19e Jaargang Nr 5903
Instabiele toestanden in
Weer over zicht
HOOGWATER
WEERBERICHT
KONINGIN JULIANA
BIJ HERDÈNKING
125-JARIG BESTAAN
ARTIS
PRINSES BEATRIX
BETAALDE
„DRAKESTEYN" ZELF
MINISTER CALS UIT
HET ZIEKENHUIS
s
■■I
^«HHI
iSSSr -
«M 'ttDtöiPf m
Geen nieuws over de Ambonezen
ZON- en MAANSTANDEN
HET VERTREK VAN
DE ZUIDMOLUKKERS
UIT IRIAN BARAT
HARRIMAN OVER ZIJN
BEZOEK AAN MOSKOU
MALVE STITI
TREEDT AF
HEL* MCA
„EIGEN HAARD"
Frankering bij abonnement: Terneuzen
Directeur-Hoofdredacteur I. van de Sande
Redactie, adres; Noordstraaf 5557
Administratie-adres: Smidswaj
Telefoon 01150 - 2073
Gironummer 38150
Abonnementsprijs: ƒ6,oer kwartaal: per
maana f7.net weel? 43 et T.oeo* p?? 0 et
DE VRIJE ZEEUW
Verschijnt dagelijks Uitgeefster N. V. v/h Firma P. J. van de Sande te Terneuzen
Advertentieprijs per mm 16 ct; minimum per
advertentie ƒ2,40.
Rubriek: Kleine Advertenties (géén handels,
advertenties)5 regels 1,10. Iedere regel meer
22 ct. Kleine Advertenties bij vooruitbetaling.
Vermelding: Brieven onder nummer, of: Adres
Bureau van dit Blad, 20 cent meer.
Inzending advertenties te 's namiddags 2 nor.
Voor het maandagnummer: zaterdags 10 unr.
Deze week krijgt Zuid-Afri-
ka een nieuwe wet op de staats
veiligheid, die in de wandeling
duidelijker de geen-rechter-wet
wordt genoemd. Daarmee wordt
op het voornaamste kenmerk
van de wet gedoeld: de minister
van Justitie krijgt de bevoegd
heid mensen in arrest te zetten
en te houden, zonder dat er een
rechter aan te pas komt. Dat
wil zeggen dat de regering een
bevoegdheid krijgt als er geen
in enige rechtsstaat heeft: juist
de barrière van de justitie die
de burger moet beschermen te
gen willekeur van de overheid,
wordt gesloopt.
Het is duidelijk dat deze wet
vooral gericht is tegen de zwar
te bevolking en tegen de blan
ken die nog op de bres staan
voor de rechten van de inheem
sen. Dat zijn er niet veel meer;
ook de oppositie stemde voor de
wet. De situatie is wel zo ge
worden dat de blanke minder
heid kennelijk geen hoop meer
heeft anders dan door misken
ning van de menselijke rechten
der gekleurden zich in het za
del te houden. Zelfs de ergernis
dat een rechter mensen vrij
spreekt tegen wie de regering
een vervolging heeft gelast, mag
niet meer voorkomen.
Het afglijden van Zuid-Afri-
ka gaat in snel tempo, dezelfde
wet die van kracht zal worden,
had een jaar of wat geleden ook
door het parlement gejaagd kun
nen worden. Toen achtte men
het kennelijk niet nodig. Dat dit
nu wel het geval is, zegt veel
over de kracht van het verzet
der gekleurden waarbij men
niet alleen aan terreurorganisa
ties als de Poqo hoeft te den
kenen ook over de paniek
stemming onder de blanken.
verschuiving
De toestand wordt er overi
gens door dit nieuwe machts
middel voor de regering niet
beter op. Ministers hebben zon
der controle nu al de bevoegd
heid met de gekleurde bevol
king te schuiven naar believen;
In feite is het zo dat geen in
heemse meer het recht heeft er
gens te gaan wonen simpel en
alleen omdat hij nu eenmaal op
die plaats is geboren en het er
naar zijn zin heeft. Een kort be
vel kan hem gelasten naar el
ders te gaan. En dat gebeurt al
met vele tienduizenden.
Als de operaties, die beogen
batoestans, negerstaten, te vor
men, voltooid zijn zullen enige
miljoenen gedwongen zijn ver
huisd. Zogenaamd naar gebie
den waar zij in apartheid zelf
bestuur hebben en waar dicht
bij industrieën werk verschaf
fen. Van het eerste komt weinig.
Van het tweede evenmin. Het
stadsbestuur van Oost-Londen
heeft al verzocht het transport
van inheemsen naar een terrein
in die buurt voorlopig te staken,
omdat in de nieuwe woonstee
der negers honger en gebrek
heersen waarvan men een be
dreiging van de rust vreest.
De nieuwe wet is een neder
laag voor het rechtsgevoel. Het
is ook een nederlaag voor de
apartheidsgedachte die de voor
standers kennelijk niet met in
achtneming van rechtsbeginse
len kunnen hopen te verweze-
lijken.
italië weer onstabieler
Voor Fanfani is er weinig re
den de verkiezingsuitslagen met
genoegen te analieren. De Itali
anen hebben duidelijk te ken
nen gegeven dat de „opening
naar links" die onder zijn aan
voering tot stand kwam, hun
weinig aanspreekt. De winst van
de communistische tegenstan
ders aan de ene, en de liberale
vijanden aan de andere kant
toont dat wel aan.
Het is zelfs zo dat door de
verkiezingsuitslag ideeën van
een volksfront der drie linkse
partijen nieuw voedsel hebben
gekregen; tezamen hebben zij
een veertig procent der stem
men op zich verenigd, dat is net
een paar procent meer dan de
christen-democraten. De hoop
dat na het stemmen het experi
ment van Fanfani op een stevi
ger basis zou komen te rusten,
is vergaan.
Er is echter evenmin een zo
danige verschuiving geweest dat
men een alternatief voor de com
binatie van christen-democra
ten, republikeinen en sociaal
democraten kan bedenken. De
stabiliteit van de Italiaanse poli
tieke verhoudingen is weer eens
een stukje verzwakt.
(Nadruk verboden).
Na een dienstperiode van 7
maanden is donderdagmiddag de
heer L. J. Goedhart, Nederlands
vertegenwoordiger bij het tijde
lijk V.N.-bestuur op Nieuw-Gui
nea (Untea), op Schiphol terug
gekeerd. Hij was op 1 mei, de
dag van de overdracht aan In
donesië, 's middags omstreeks 2
uur, vrijwel terstond na 'het strij
ken van de V.N.-vlag, samen met
dr. Djalal Abdoh, hoofd van het
Untea-bestuur, uit het in Kota
Baru herdoopte Hollandia ver
trokken en kwam als laatste of
ficiële Nederlander terug naar
Schiphol in het laatste vliegtuig
van .de K.L.M. uit Biak.
In de perskamer op Schiphol
sprak hij berichten in Engelse
bladen tegen volgens welke er
reeds nu in enkele winkels van
Kota Baru geen suiker meer
voorradig zou zijn. „Het klopt
wel dat er soms kleine tekorten
zijn geweest," zo zei hij, „maar
de voorraden zijn over het alge
meen bevredigend. Het Untea-
bestuur heeft een voorraad
levensmiddelen achtergelaten,
die voldoende is voor twee maan
den. Nederland heeft dit mede
gefinancierd. Het kan wel zijn,
dat de winkels onvoldoende be
voorraad zijn, maar dat is een
kwestie van transport."
Of het waar is dat de Chinese
handelaren ijlings hun saldi van
het thans officieel Irian Barat
genaamde Nieuw-Guinea zijn
gaan overmaken naar de banken
in Singapore, omdat ze geen ver
trouwen hebben in de nieuwe
aparte valuta voor Irian Barat,
kon de heer Goedhart niet zeg
gen. Hij wist van deze financiële
zaken te weinig af, zei hij. „Het
is mij echter wel bekend, dat
deze speciale roepiah gelijk zal
worden gesteld aan de Neder
landse gulden en vrij inwissel
baar zal zijn," zo voegde hij er
aan toe.
Dr. Abdoh is in tegenstelling
tot enkele hem vooruit gesnelde
berichten niet naar Nederland
gereisd. Hij stapte in Manilla
reeds uit de K.L.M.-DC-8, nam
hartelijk afscheid van onze land
genoot en gaat eerst nog op een
rondreis langs Hongkong, Tokio
depressie in aantocht
Achter het regengebied dat
naar de Alpen wegtrok breidde
een rug van hoge luchtdruk
zich over ons land uit, waar
door de ontwikkeling van sta
pelwolken werd onderdrukt en
de buiigheid slechts zeer gering
was. In de avond loste de be
wolking grotendeels op en in de
droge en koude lucht waarin
wij ons bevonden, daalde de
Breskens
Terneuzen
Hansweert
Walsoorden
VRIJDAG 3 MEI
v.m.
10.38
11.13
11.53
0.03
ZATERDAG
Breskens
Terneuzen
Hansweert
Walsoorden
4 MEI
v.m.
11.25
OAO
0.50
n.m.
11.01
11.36
12.16
12.26
n.m.
11.41
12.16
12.56
1.06
temperatuur tengevolge van de
uitstraling zeer snel. Om negen
uur in de avond meldden som
mige stations nog maar drie
graden. Boven Schotland be-
bond zich een depressiekern, die
vrij snel in zuidoostelijke rich
ting koerste, vergezeld van een
bewolkingsgebied en een regen
zone. Op de nadering hiervan
wordt vandaag bij ons een zuid
westelijke wind verwacht, ter
wijl de depressie ook bij ons
vrij veel bewolking zal veroor
zaken, waarbij de kans op regen
het grootst is in de zuidelijke
helft van ons land.
medegedeeld door het K.N.M.I.,
geldig tot hedenavond.
Somber en vrij koud.
Vrij veel bewolking met voor
namelijk in de zuidelijke helft
van het land tijdelijk regen.
Zwakke tot matige wind tussen
zuidwest en zuid. Vrij koud.
en Hawaï, voor hij via San Fran
cisco naar Washington reist om
daar officieel verslag uit te
brengen van zijn missie.
De heer Goedhart bracht op
Schiphol hulde aan dr. Abdoh
voor zijn uitstekende werk op
Nieuw-Guinea en deelde mee dat
de V.N.-functionaris op uitnodi
ging van de Nederlandse rege
ring, die hem persoonlijk gevoe
lens van erkentelijkheid wil
tonen, vermoedelijk in juni naar
Nederland zal komen.
Intussen zijn er ook nu nog
Nederlanders op Irian Barat.
Volgens de heer Goedhart zelfs
nog wel 400 in totaal. Van hen
maken circa 250 deel van mis
sie en zending; de rest bestaat
uit allerlei verschillende particu
lieren.
Zelf gaat de heer Goedhart
thans eerst op verlof. Welke
functie hij later zal gaan bekle
den was hem nog niet bekend.
Voor hij naar Neuw-Guinea ging,
was hij vier jaar verbonden aan
de permanente vertegenwoordi
ging van Nederland bij de Ver.
Naties.
Koningin Juliana heeft donder
dagmiddag in de Koningszaal
van Artis de herdenkingsbijeen
komst ter gelegenheid van het
125-jarig bestaan van het Ko
ninklijk Zoölogisch Genootschap
„Natura Artis Magistra" bijge
woond.
De Koningin werd bij haar
aankomst in de Plantage Mid
denlaan begroet door de burge
meester van Amsterdam, mr. G.
van Hall, de voorzitter van de
stichting tot instandhouding van
het genootschap, drs. W. F. Wes-
termann, en de directeur van
Artis, dr. e. F. Jacobi. De vier
jarige Narda Overgoor, het doch
tertje van de adjunct-directeur,
bood de Koningin bloemen aan,
waarna de vorstin in de hal werd
begroet door onder meer de
staatssecretaris van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen, mr.
Y. Scholten. De Commissaris der
Koningin in de provincie Noord-
Holland, dr. M. J. Prinsen, enke
le wethouders van de gemeente
Amsterdam en de overige be
stuursleden van het genootschap.
Nadat in de Koningszaal een
aantal korte toespraken waren
gehouden maakte de Koningin
een rondgang door de jubileren
de dierentuin, waarbij zij onder
meer een bezoek bracht aan het
enkele uren tevoren geopende
nachtdierenverblijf „De wereld
der duisternis". Na de rondgang
onderhield de Koningin zich nog
enige tijd met de bestuursleden
en de directeur van Artis, bij
welke gelegenheid haar het ju
bileumnummer van „Artis" werd
aangeboden.
Prinses Beatrix heeft de aan
koop, de verbouwing en de in
richting van „Kasteel Drake-
steyn" voor 100 procent zelf be
kostigd. Zij betaalde ook het
honorarium van de architect, de
heer D Verhei- v it Den Haag,
en de overheid heeft hierin geen
enkej aandeel gehad, ook niet
door middel van subsidies.
Dit is donderdagmiddag na
drukkelijk verklaard door de
heer W. P. van den Berge, hoofd
van de afdeling perszaken en
documentatie van de Rijksvoor
lichtingsdienst tijdens een rond
leiding van journalisten door
„Kasteel Drakesteyn".
Minister Cals heeft het St.
Johannes de Deo ziekenhuis te
Den Haag, waarin hij op 23 april
was opgenomen, verlaten. Voor
zijn algeheel herstel zal hij nog
enige tijd rust moeten houden.
Hij is inmiddels naar het bui
tenland vertrokken.
mm
- r
lippwpWgB|B|BBB|B|pwpil^^^^^gWWWWWWi
m tósn
öbw mmai mmsmm. m
immw
Tot teleurstelling en ook tot
enige verbazing van de uitge
breide schare journalisten, radio-
en TV-verslaggevers, heeft de
heer L. J. Goedhart, Nederlands
vertegenwoordiger bij het Untea-
bestuur op Nieuw-Guinea, bij
zijn terugkomst op Schiphol gis
termiddag zeer standvastig ge
weigerd ook maar iets te zeggen
over de kwestie der 12 Ambon-
nese gezinnen, die naar Neder
land wilden, maar die om nog
steeds niet opgehelderde oorzaak
geen gebruik hebben kunnen
maken van de voor hen in het
laatste KLM-vliegtuig uit Biak
gereserveerde stoelen.
Naar bekend had de president
van de Haagse rechtbank in kort
geding beslist dat de Nederland
se staat deze uit 28 zielen be
staande groep alle hulp moest
verlenen om met de laatste DC-
8 naar Nederland terug te ko
men. De KLM meldde echter
woensdag, dat de boekingen op
het laatste moment waren gean
nuleerd.
„Ik moet over deze zaak eerst
aan de regering rapport uitbren
gen", deelde de heer Goedhart
op Schiphol mede en van zijn
standpunt was hij niet af te
brengen. Slechts merkte hij later
nog terloops op, dat vroeger
steeds alle medewerking is ver
leend aan bepaalde groepen, die
zich in Nieuw-Guinea onbehaag
lijk begonnen te voelen en die
weg wilden. Als voorbeeld noem
de hij in dit verband een vroege
re groep Ambonnezen en de
kleine gemeenschap van Toegoe-
nezen, die nu op weg zijn naar
Suriname.
ZON
MAAN
op
onder
op
onder
Mei
3
5.09
20.06
14.25
3.50
4
5.07
20.08
15.31
4.10
5
5.05
20.10
16.37
4.28
„De heer Goedhart heeft aan
de regering gerapporteerd, dat
het hem op maandag 29 april
gezonden telegram door hem
nimmer is ontvangen. Het tele
gram werd op die dag in de
vroege middag (laat in de avond
Nieuw-Guinea-tijd) verzonden.
De P.T.T. ontving terstond ont
vangstbevestiging. Het is echter
nimmer aan de geadresseerde
afgeleverd". Dit heeft het mi
nisterie van Buitenlandse Zaken
donderdagavond meegedeeld.
„Pogingen van K. L. M.-zijde
om de geboekte passagiers tijdig
uit Sorong naar Biak te vervoe
ren, zijn mislukt, wegens het
uitvallen van het lijntoestelop
30 april op die route, en omdat
het niet mogelijk bleek een
vliegtuig te charteren.
Het woensdag aan de pers
verstrekte bericht omtrent de
uit New York ontvangen mede
deling, dat de heer Goedhart
had verklaard, reeds al het no
dige voor het vertrek der Am
bonnezen te hebben verricht,
berust op een misverstand en
heeft, naar thans blijkt, betrek
king gehad op het vertrek van
drie van de eisers in het geding,
die tevoren reeds toestemming
hadden gekregen naar Neder
land te komen. Van deze drie is,
voor zover bekend, slechts één
bereid gevonden om het gebied
te verlaten. Deze is scheep ge
gaan op het laatste K. P. M.-
schip dat Sorong op 26 april
aandeed.
De regering zet inmiddels
haar pogingen voort om betrok
kenen alsnog in de gelegenheid
te stellen Irian Barat te ver
laten".
Gistermorgen om 7 uur heeft
de radionieuwsdienst van het
A. N. P. door het verspreiden
van een oproep een militaire
oefening in gang gezet die wordt
gehouden onder de naam On
das 1.
De oproep houdt in, dat het
reserve- en dienstplichtig perso
neel met klein verlof ingedeeld
bij het C-eskadron van het 11de
tankbataljon onmdidellijk moet
opkomen. Hij werd uitgezonden
op verzoek van de chef vna de
generale staf en herhaald in de
nieuwsuitzendingen van 8 uur en
vanmiddag 1 uur. Ook om 6 en
7 uur werd hij uitgesproken.
Het is de eerste keer, dat voor
een dergelijk doel ook gebruik
zal worden gemaakt van de tele
visie. De oproep werd ook in de
nieuwsuitzendingen van N.T.S.-
journaaldienst uitgezonden.
De tekst luidde als volgt:
„Hier volgt een belankrijk
bericht voor het reserve- en
dienstplichtig personeel van de
Koninklijke landmacht, dat
moet deelnemen aan de mili
taire oefening „Ondas 1".
Het bericht is bestemd voor
het reserve, en dienstplichtig
personeel met klein verlof, dat
is ingdeeld bij het C-eskadron
van het 11de tankbataljon.
Namens de minister v'ari De
fensie gelast de chef van de
generale staf dit personeel,
zich onmiddellijk te melden bij
zijn onderdeel van herkomst,
zoals dit is aangegeven op zijn
X-lastgeving.
Voor de reis naar het- onder-,
deel moet het personeel ge
bruik maken van de vervoer-
bewijzen, die voor deze oefe
ning zijn uitgereikt".
De woordvoerder van het mi
nisterie zei in antwoord op vra
gen dat er op het telegraafkan
toor in Hollandia op die dag
geen Nederlanders meer werk
ten.
Het A. N. P. heeft uit welinge
lichte kring vernomen dat de
K.L.M. aan haar vertegenwoor
diger in Biak opdracht had ge
geven, het vervoer van de Zuid-
molukkers van Sorong naar
Biak te regelen. Toen het lijn-
vliegtuig tussen Sorong en Biak
kwam te vervallen, heeft hij
contact willen opnemen met de
heer Goedhart in Hollandia.
Deze zou eventueel maatrege
len hebben kunnen nemen een
vliegtuig te charteren. Ook de
vertegenwoordiger van de K. L.
M. heeft echter geen contact
meer kunnen krijgen met de
heer Goedhart.
>De .door de radio-nieuwsdienst
bekend gemaakte oproep om on
der de wapenen te komen be
treft het personeel van het 11de
tankbataljon, dat op 29 maart
met klein verlof is vertrokken,
zo deelt de Legervoorlichtings-
dienst mede. In totaal vallen on
geveer 100 man onder deze op
roep.
Na afloop van deze oefening
zullen de opgeroepenen wederom
naar hus worden gezonden. Ver
wacht wordt dat dit het geval
zal zijn twee a drie dagen na het
oproepen van het betreffende
personeel, aldus de Legervoor-
lichtingsdienst.
De staking der
Westduitse metaalarbeiders
Het Westduitse kabinet heeft
donderdag, onder voorzitterschap
van bondskanselier dr. Aude-
nauer, de stakng en de daarop
eevolgde uitsluiting van arbei
ders bij de metaalbedrijven in
Baden-Württemberg besproken.
Een regeringswoordvoerder
heeft na de vergadering mede
gedeeld dat de regering het, al
hoewel zij bezorgd is over deze
ontwikkeling, thans niet het
juiste tijdstip acht om stelling te
nemen in het conflict. Zij heeft
hiervan afgezien, omdat de plaat,
selijke autoriteten reeds bemid
delingspogingen doen.
De Amerikaanse onderminis
ter van Buitenlandse Zaken Ave-
rell Harriman heeft'woensdag in
een vraaggesprek voor 'de televi
sie gezegd te geloven dat de
Sow.jetrussische communistische
partij een „pijnlijke herwaarde
ring van de te volgen koers"
doormaakt en „zeer verontrust"
is door de houding van China.
Peking bedreigt de Moskouse
leiding van het wereld-commu-
nisme en heeft in bepaalde lan
den vooruitgang geboekt. De
Sowjet-Unie heeft in veel gebie
den, waaronder Afrika, het Mid
den-Oosten en gedeelten van la-
tijns-Amerika politieke misluk
kingen geboekt. Harriman zei
gevoeld te hebben dat Chroesjt-
sjov tijdens hun ontmoeting op
trad „als een man die volkomen
zeker was van zijn positie, zodat
ik niet denk dat hij zelf in moei
lijkheden was".
Over het bezoek van Fidel
Castro zei hij, dat de Russische
gezaghebbers de Cubaanse leider
een paar weken door het land
zullen laten reizen om hem te
tonen dat zij in de afgelopen ja
ren wat gepresteerd hebben.
De voorzitter van de hoge
autoriteit der Europese Gemeen
schap voor Kolen en Staal, de
Italiaan Malvestiti, heeft don
derdag tijdens de vergadering
van de ministerraad van de
E. G. K. S. aangekondigd spoe
dig te zullen aftreden, zonder
opgave van redenen.'
Zijn mededeling heeft enige
verbazing gewekt, daar Malves
titi tijdens de jongste Italiaanse
parlementsverkiezingen, waarin
hij kandidaat was voor de
christen-democratische partij,
niet gekozen is. Oorspronkelijk
had Malvestiti verklaard alleen
te zullen aftreden, als hij ge
kozen zou worden.
Volgens hét E. G. K. S.-ver
drag moeten de leden van de
hoge autoriteit hun ontslagaan
vrage tot hun regering 'richtep
en in hun ambt. blij ven totdat in
'hun vervanging is voorzien.
DAMESPANTALONS
Alle maten en vele
kleuren
vanaf 24,50.
Enorme sortering.
SPORTHANDEL
NOORDSTRAAT 76
opening
westerschelderouTe
a.n.w.b.
Jhr mr T. A. J. W. Schorer,
lid van Gedeputeerde Staten van
Zeeland, voorzitter van de Pro
vinciale Zeeuwse Recreatiecom
missie, zal woensdagmorgen 8
mei in hotel Britannia te Vlis-
singen de Westerschelderoiite
officieel openen. Het is. de zesde
in een serie van vijftien A.N.W.
B-routes, bedoeld om de moge
lijkheden voor het weekendtoe.
risme te verruimen,
Jhr mr Schorer en de hoofd
directeur van de Koninklijke Ne-
derl. Toeristenbond A.N.W.B., de
heer A. Blankert, zullen de per
spectieven, die deze route voor
de recreatie in Zeeland biedt,
toelichten. Daarna zal de laatste
toeristische wegwijzer in de rou
te worden geplaatst.