v
Amerikaanse atoomduikboot
met 129 man aan boord vergaan
in Atlantische Oceaan
Duikboot ongelukken
Prinses Beatrix opent via TV
actie voor Iraans dorp
Bonn wijst Sowjet-protest af
HET WEER
WEERBERICHT
HOOGWATER
ZON- en MAANSTANDEN
H.H. Adverteerders!
uwtatenng na iDonnement: Terneczen
Directeur-Hoofdredacteur I. van de Saade
Redactie, adres? Noordstraat 55—57
Administratie-adres: Smidswal
Telefoon 01150 2073
Gironummer 38150
Abonnementsprijs: ƒ6,—
maand ƒ2,per week
ir kwartaal: per
et. Losse nrs rt.
DE VRIJE ZEEUW
VRIJDAG 12 APRIL 1963
19e Jaargang Nr 5886
Verschijnt dagelijks Uitgeefster N. V. v/h Firma P. J. van de Sande te Terneuren
Advertentieprijs per mm 16 et: mimmurn per
advertentie ƒ2,40.
Rubriek: Kleine Advertenties (gêên handels,
advertenties): 5 regels ƒ1,10. Iedere regel meer
22 ct. Kleine Advertenties bij vooruitbetaling.
Vermelding: Brieven onder nummer, of: Adres
Bureau van dit Blad, 20 cent meer.
Inzending advertenties te 's namiddags 2 uur.
Voor het maandagnummer: zaterdags 10 uur.
„THRESHER" DE
MOOISTE
ONDERZEEER TER
WERELD NIET VAN
PROEFVAART
TERUGGEKEERD
Admiraal Anderson:
REDDINGSOPERATIE
OP ZEEBODEM
ONMOGELIJK
In Amerika vreest men
dat zich in de wateren van
de Atlantische Oceaan, op
ruim 300 km ten oosten van
Boston, de ergste ramp in
vredestijd met een duik
boot heeft voltrokken.
Sinds woensdagmiddag
15.00 uur Ned. tijd mist
men de door kernenergie
voortbewogen onderzee
boot „Thresher", die 129
man aan boord heeft: 16
officieren, 96 bemannings
leden en 17 burgerlijke em
ployés,
Het vaartuig, dat 3.750
ton meet en 85 meter lang
is, was na revisie-werk
zaamheden vertrokken voor
een proefvaart waarbij het
tot vrijwel zijn maximale
diepte zou duiken in water
dat in het betrokken gebied
ongeveer 2k£ km diep is.
Admiraal George Ander
son, chef vloot-operaties
van de Amerikaanse mari
ne, heeft donderdag tijdens
een persconferentie gezegd
„node tot de conclusie te
zijn gekomen, dat de on
derzeeboot „Thresher" is
vergaan".
Lage temperaturen
Donderdag bleef koude lucht
over IJsland naar het zeegebied
ten westen van de Britse eilan
den stromen. De voorste begren
zing van deze artische lucht, die
echter op zijn lange weg over
water alweer warmte opneemt,
zal vandaag ons land bereiken.
Dit zal met enkele buien ge
paard gaan. Daarnaast zullen
ook opklaringen voorkomen. De
wind wordt bij ons matig, af en
toe vrij krachtig, uit westelijke
richtingen. De temperaturen zul
len lager blijven dan gisteren.
medegedeeld door het K.N.M.I. te
De Bilt, geldig tot hedenavond.
Wisselend bewolkt
Wisselend bewolkt met plaat
selijk enkele buien. Matige, af en
toe vrij krachtige wind uit weste-
lijke richtingen. Iets lagere mid-
dagtemperaturen.
VRIJDAG 12 APRIL
v.m. n.m.
Breskens 3.41 4.04
Terneuzen 4.16 4.39
Hansweert 4.56 5.19
Walsoorden 5.06 5.29
ZATERDAG 13 APRIL
v.m. n.m.
Breskens 4.12 4.34
Terneuzen 4.47 5.09
Hansweert 5.27 5.49
Walsoorden 5.37 5.59
ZON
MAAN
op
onder
op
onder
April
11
5.55
19.29
22.02
7.18
13
5.50
19.32
8.09
14
5.48
19.34
0.11
8.43
15
5.46
19.36
1.11
9.24
16
5.44
19.38
2.06
10.16
17
5.41
19.39
2.53
11.17
18
5.39
19.41
3.33
12.26
19
5.37
19.43
4.07
13.42
Reddingsvaartuigen hebben op
de plek, waar woensdagavond
een olievlek werd waargenomen
en waar de onderzeeboot ver
moedelijk is vergaan, kurk en
plastic gevonden, allebei grond
stoffen die bij de bouw van on
derzeeboten van 't type „Thres
her" werden gebruikt.
Op een vraag of hij meende
dat aan boord van het schip nog
iemand in leven zou kunnen
zijn, antwoordde hij: „Volgens
mijn beoordeling niet".
Woensdagavond had admiraal
Anderson reeds tegenover ver
slaggevers gezegd, dat als het
schip tot op de oceaanbodem
mocht zijn gezonken, van een
reddingsoperatie geen sprake
zou kunnen zijn. „Dit is een deel
van de straf die wij moeten on
dergaan voor het ontwikkelen
van de prachtige onderzeestrijd
krachten die wij tegenwoordig
hebben".
OPSPORINGSACTIES
IN VOLLE GANG
t
De Amerikaanse marine heeft
later de plek vastgesteld waai
de „Thresher" het radiocontact
met zijn geleidevaartuigen heeft
verloren, op 350 km ten oosten
van Boston. Reddingsschepen,
opsporingsvliegtuigen en andere
duikboten doorkruisen het be
trokken zeegebied in de flauwe
hoop nog een spoor Ce vinden of
dat alleen maar de radio is uit
gevallen terwijl het schip onder
weg is naar de haven. Deze hoop
wordt op het Pentagon evenwel
snel minder.
De nasporingen ondervonden
zware hinder van hagel- en
sneeuwstormen in het gebied
van de ramp. Het zicht bedroeg
minder dan twee kilometer, ter
wijl een laaghangend wolkendek
het zoeken vanuit de lucht vrij
wel onmogelijk maakte.
SABOTAGE
Admiraal Anderson Vertelde
dat de „Thresher" negen maan
den op een werf in Portsmouth
(New Hampshire) heeft gelegen
om geheel te worden nagezien.
Het was hier en daar nodig de
huid open te maken om bij de
machinerieën te komen.
Het is niet met Polaris-raket-
ten uitgerust maar met een
combinatie van een torpedo en
een ballistisch projectiel, afge
vuurd via een normale torpedo
buis. De bewapening en appa
ratuur, zoals vervolmaakte sonar,
zijn ultra-modern. Het type is
bestemd voor operaties tegen
duikboten en voor aanvallen op
konvooien.
De admiraal acht de mogelijk
heid van sabotage gering, maar
zij zal worden onderzocht, even
als de mogelijkheid van vijande
lijke actie, die volgens hem uit
gesloten moet worden geacht.
Er waren geen Russische sche
pen in de nabijheid.
De twee andere duikboten van
dezelfde klasse, de „Permit" en
de „Plunger", hebben opdracht
gekregen voorlopig hun duik-
diepte te beperken.
„TRIESTE'
DUIKEN
GAAT
De experimentele duikboot
„Trieste", die speciaal voor het
duiken op grote diepte is inge
richt, wordt per rail van de west-
BETOGINGEN IN
BIRMINGHAM
VERBODEN
Een gerechtshof van de Ame
rikaanse staat Alabama heeft
alle betogingen in Birmingham,
die verband houden met het ras
senvraagstuk, verboden, 't Bevel
werd donderdag overhandigd aan
de negerleiders.
De negerpredikant Martin
Luther King, die aan het hoofd
staat van de beweging die Bir
mingham heeft uitgekozen voor
grootscheepse betogingen tegen
de discriminatie van de negers,
zei tegen verslaggevers, dat het
bevel „een flagrante schending
betekent van de grondwettelijke
rechten van de negers". Bij de ge
togingen die tot dusver in Bir
mingham zijn gehouden, zijn 136
mensen gearresteerd.
kust gehaald. Met dit schip wil
men trachten de „Thresher" op
te sporen. Voor de „Trieste", die
een zeer beperkte beweeglijkheid
onder water heeft, zal het moei
lijk zijn de „Thresher" op te spo
ren, Als het lukt, kunnen er
foto's van het wrak worden ge
maakt. De kans op berging is
vrijwel uitgesloten.
Een speciale raad van de ma
rine is met een onderzoek be
gonnen.
VERWANTEN
GEWAARSCHUWD
Inmiddels zijn gisteren de
naaste verwanten van de 129 op
varenden reeds gewaarschuwd.
üp de marinebasis Portmouth
werd op plechtige wijze een spe
ciale vlag gehesen, die zal blij
ven hangen zolang het zoeken
naar de „Thresher" nog voort
duurt.
DE MOOISTE
TER WERELD
De Amerikaanse marine noem
de de duikboot de mooiste on
derzeeër ter wereld.. De beman
ning koos als motto „Vis Tacita"
(Stille kracht). Bij de indienst-
stelling zei vice-admiraal Ha
rold Deutermann, stafchef van
de opperbevelhebber der NAVO,
dat geen enkel andere onder
zeeër ter wereld de reikwijdte en
vuurkracht kon evenaren. De
„Thresher kon dieper duiken,
sneller varen en geruislozer ma-
noevreren dan welke andere on
derzeeër ook, aldus de marine.
Met zijn kernaandrijving kon hij
maanden lang onderweg blijven
zonder een haven aan te doen.
De „Thresher mat 84,7 meter
en had 3.750 ton waterverplaat
sing, ornjer water 4.300 ton.
KENNEDY
DIEP BEDROEFD
President Kennedy heeft ge
zegd diep bedroefd te zijn over
het vergaan van de „Thresher".
„De moed en de toewijding van
deze mannen van de zee, die de
diepte in duiken om onze ken
nis en ons kunnen te vergroten,
doen niet onder voor die van hun
voorvaderen, die vooraan gingen
bij de opmars naar de grenzen
van onze beschaving.
Deze dapperen hebben zich bij
de 1500 kameraden gevoegd, die
in de tweede wereldoorlog in
duikboten het leven lieten.
In verband nvet GOEDE
VRIJDAG willen wij er U
op wijzen dat de adverten
ties voor het nummer van
zaterdag 13 april uiterlijk
HEDENMORGEN 11 uur
in ons bezit moeten zijn.
Administratie
DE VRIJE ZEEUW.
De toekomst van ons land zal
altijd verzekerd zijn in handen
van mannen als deze, die er hun
leven voor willen geven", aldus
de Amerikaanse president.
Deskundige:
„GEEN GEVAAR VOOR
RADIO-ACTIVITEIT
DOOR VERGAAN
VAN DUIKBOOT
Dr Joseph Lieberman, een
vooraanstaande functionaris van
de Amerikaanse commissie voor
de kernenergie, heeft donderdag
te Washington tegenover ver
slaggevers verklaard: „Indien
er al enige radio-activiteit vrij
komt door het vergaan van de
„Thresher", dan zal deze geen
gevaar opleveren voor de scheep
vaart en de visstand in het be
trokken zeegebied".
Hij voegde hieraan toe: „Van
uit een veiligheidsoogpunt be
zien kan men een kernreactor,
die niet weer wordt gebruikt, het
best op de Oceaanbodem depo
neren.
Indien de kernreactor nog min
of meer intact op de Oceaan
bodem is terecht-gekomen en er
zou, onder de geweldige druk
van het water, een lek zijn ont
staan in de kamer, die de ura-
niumbrandstof bevat dan zou
dit water onmiddellijk met
kracht instromen en de brand
stofkern afkoelen.
En indien de gehele onderzee
boot en haar kernreactor in
stukken zouden zijn gebroken,
zou het gevaar voor het vrij
komen van radio-activiteit nog
geringer zijn. In dat geval zal er
namelijk, doordat de kernreactor
uit elkaar is geslagen, geen
kernreactie meer kunnen plaats
vinden, zodat er ook geen radio
activiteit meer vrij komt", aldus
dr Joseph Lieberman.
§§§l|§Pff
lËllMi
Het grootste aantal slachtof
fers van een duikbootongeluk in
vredestijd bedraagt 99de Britse
„Thetis" kwam in 1939 in de baai
van Liverpool niet meer boven
water.
In 1927 verging de Amerikaan
se duikboot S-4 met 39 man na
een aanvaring met een kust
wachtvaartuig bij Provincetown,
Massachusetts.
De Turkse „Dumlupinar"
kwam in 1953 in de Dardanellen
in aanvaring met een Zweeds
vrachtschip. 81 van de 86 beman
ningsleden kwamen om het le
ven.
85 mensen vonden in 1925 de
dood in een Japanse duikboot
die nabij Kobe verongelukte.
De Britse onderzeeboot „Tru
culent" kwam in 1950 in de
Theemsmond in aanvaring met
een Zweeds schip. 64 beman
ningsleden kwamen om.
Ten noordwesten van Alder-
ney verging in 1951 de Britse
„Affray". Er waren 75 slachtof
fers.
De jongste ramp voor deze
was het vergaan van de Britse
onderzeeër „Sidon" in 1955, die
in de haven van Portland zonk
na een ontploffing in de torpe
do-afdeling. Veertien mensen
Prinses Beatrix zal op de dag
dat zij van haar grote reis uit
Montreal op Schipnol terugkeert
maandag 29 april in een
televisie-uitzending het program
ma inleiden voor de actie voor
het Iraanse dorp Dousadj van de
Europese werkgroep, waarvan zij
presidente is. De werkgroep wil,
naar bekend, dit dorp dat. op 1
september 1962 door een aardbe
ving werd verwoest, door de
Europese jeugd doen herbouwen.
De Prinses zal in de tv-uitzen-
ding een uiteenzetting geven van
het doel van de werkgroep en
een gesprek voeren met dg se
cretaris van de groep, de Israëliër
David Mitchnik, die het project
in Iran leidt. Voorts zullen enkele
buitenlanders wat vertellen over
de opzet van de actie in hun land.
In Engeland, Frankrijk, Noor
wegen, Oostenrijk, Zweden en
ons land worden jeugdacties
voor de inzameling van gelden
voorbereid. Ten aanzien van ons
land zal in de uitzending een uit
eenzetting worden gegeven van
de werkwijze van de actie, die
een maand duurt, met voorbeel
den van activiteiten, welke in
verschillende plaatsen reeds
voorbereid zijn.
De „Actie Dousadj" start op 29
april en duurt tot en met 29 mei.
Voor de herbouw is ruim één
miljoen gulden nodig, waarvan
bijna de helft voor de herbouw
van 118 boerderijen a 4000 gul
den per stuk. Daarnaast wil men
een badhuis, moskee, gemeente
huis en een school bouwen,
waarvoor totaal bijna 40.000 gul
den nodig zullen zijn.
Dousadj zal worden herbouwd
door een groep vrijwilligers uit
verschillende Europese landen in
samenwerking met Iraanse vrij
willigers en de dorpelingen. Ge
schat wordt dat de herbouw door
de vrijwilligers, die in een kamp
ondergebracht worden, negen
van de Europese vrijwilligers
naar Teheran en terug geschiedt
gratis.
Het actieplan voor Nederland
omvat de oprichting van plaatse
lijke comité's voor de organisatie
van diverse activiteiten met de
opbrengst waarvan men een ge
deelte van het dorp kan adopte
ren. Clubs en schoo'klassen kun
nen ook bijvoorbeeld sparen voor
een aantal kippen, zaden, een
waterleiding e.d. Het landelijk
actiebureau is in Amsterdam ge
vestigd (N. Z. Voorburgwal 298).
Prinses Beatrix schrijft in
haar voorwoord in het actieboek
voor de „Actie Dousadj" o.m.:
Het is moeilijk voor ons, die
leven in dit welvarende Europa
te beseffen hoe groot het leed,
de ontbering en de angst is van
de bevolking der dorpen dié door
de aardbeving werden getroffen,
voor wat zij hebben meegemaakt
en nog dagelijks meemaken. Wij,
de jeugd in Nederland, zullen ons
bewust moeten worden van onze
plicht ten aanzien van de vrese
lijke omstandigheden waarin
deze bevolking zich bevindt. Wij
kunnen hen rechtstreeks helpen
door de taak op ons te nemen om
het dorp Dousadj in het gebied
van de aardbeving, in samenwer.
king met jonge Iraanse vrijwilli
gers te herbouwen.
Reisbus, waarin
Nederlanders, in Spanje
verongelukt
Te Marbella bjj Malaga in het
zuiden van Spanje is donderdag
een reisbus verongelukt. Dertien
toeristen, van wie vjjf Nederlan
ders, raakten gewond, zo meldt
het Spaanse persbureau Cifra.
kwamen hierbij om, slechts één
werd gered.
Voor Frankrijk was het
grootste verlies het vergaan van
de „Phenix" in 1939, ter hoogte
van de kust van Vietnam. Deze
ramp kostte 71 mensen het le
ven.
BIJ ROODE KRUIS
235.945 VOOR BALI
Tot en met donderdagmorgen
is een bedrag van ƒ235.945 ge
teld aan giften voor hulpver
lening aan de bevolking op Bali,
die door uitbarsting van een vul
kaan zwaar is getroffen. De gel
den zijn binnengekomen via giro
rekening nummer 777 van het
Nederlandsche Roode Kruis in
Den Haag.
AANSLAG
OP ALGERIJNSE
MINISTER VAN
BUITENLANDSE ZAKEN
Gistermorgen is 'n aanslag ge
pleegd op de Algerijnse minister
van buitenlandse zaken, Moha-
med Khemisti.
Toen de minister het gebouw
van de nationale vergadering in
Algiers verliet, snelde een Alge
rijn op hem toe, die vervolgens
va.n zeer korte afstand een re
volverschot op hem loste. Aan
het hoofd gewond viel minister
Khemisti hevig bloedend op de
grond. Over de ernst van zijn
verwondingen is nog niets be
kend. De dader, wiens indenti-
teit nog niet is vastgesteld, zou
geestelijk gestoord zijn.
De Westduitse
donderdag het protest van de
Sowjet-Unie d.d. 6 april j.J. tegen
het ingestelde embargo op de uit
voer van oliepijpleidingen uit
West-Duitsland naar de Sowjet-
Unie -van de hand "gewezen. Het
antwoord op de Russische pro
testnota was vervat in een brief,
welke de staatssecretaris van
Buitenlandse Zaken, Lahr, in zijn
ministerie aan Sowjet-ambassa-
deur Smirnov heeft overhandigd.
Hierin zegt de bondsregering,
dat het embargo geen inbreuk
maakt op het tussen West-Duits
land en de Sowjet-Unie bestaan
de handelsverdrag, omdat het
waar het de levering van pijplei
dingen betreft om „loonverede-
lingstransacties" ging, welke in
maanden zal duren. Het vervoer het verdrag niet worden ge-
regering heeft noemd. (De door Duitse fabrie
ken tot nu toe aan de Sowjet-
Unie geleverde buizen werden uit
Russisch staal vervaardigd.
De Sowjet-regering had in
haar protestnota het uitvoerver
bod als een „openlijk vijandige
daad" aangemerkt, erop gericht
de betrekkingen tussen de Sow
jet-Unie en de bondsrepubliek
te verslechteren. Volgens haar
vormt het embargo een grove in
breuk op het handelsverdrag tus
sen beide landen en een vergrijp
tegen de grondbeginselen van het
volkerenrecht, en wel tegen het
beginsel van trouw aan verdra
gen.
Door het embargo, dat op. aan
beveling van de NAVO werd in
gesteld, werd een Russische be
stelling van 163.000 ton buizen
niet grote diameter, bestemd voor
aardgas- en olieleidingen getrof
fen.
In haar antwoord wijst de bonds
regering er nog op, dat West-
Duitsland van het vastgestelde
contingent voor buizen met grote
diameter reeds belangrijke hoe
veelheden aan de Sowjet-Unie
heeft geleverd. Deze leveranties
werden eerst gestaakt, toen de
regering vaststelde dat zij de
Duitse veiligheid dreigden te ver
storen.
Daarbij is maatgevend geweest,
dat zich "op Duits grondgebied
meer dan twintig Sowjet-divisies
bevonden en dat „de vqprziening
van deze sterk gemotoriseerde
troepen in geval van oorlog tot de
belangrijkste oogmerken bij de
bouw van het Russische net van
SIR WINSTON:
AMERIKAANS
EREBURGER
De dag nadat president Kennedy
een proclamatie ondertekende,
waarbij sir Winston Churchill
het Amerikaans ereburgerschap
is verleend, werd deze procla
matie alsmede het bijbehorende
Amerikaanse paspoort door de
Amerikaanse ambassadeur in
Engeland, de heei; David Bruce
aan de grijze staatsman over
handigd. Na de officiële over
handiging bood de ambassadeur
sir Winston Churchill de pen,
waarmee de proclamatie was on
dertekend, alsmede een brief van
president Kennedy aan.
HET VERZET TEGEN
RASSENSCHEIDING
IN ALABAMA
Meer dan 140 negers zijn de af
gelopen acht dagen te Birming
ham gearresteerd wegens verzet
tegen plaatselijke verordeningen
voor rassenscheiding. De blinde
negerpianist Al Hibbler echter
heeft twee dagen achtereen tever
geefs getracht, zich te laten ar
resteren. Hij zal zijn pogingen
daartoe voortzetten. De hoofd
commissaris van politie te Bir
mingham, Connor, heeft verslag
gevers meegedeeld, dat de arres
tatie van „een blinde nikker"
nergens toe dient.
De atmosfeer in de stad blijft
gespannen. Steeds meer mensen
nemen aan de door dominee
Luther King afgekondigde cam
pagne tegen rassenscheiding deel.
Een zenuwenoorlog wordt ge
voerd in de lunchrooms te Bir
mingham, waar niets meer ver
kocht wordt, zodra er negers
gaan zitten. Pas als de negers
weer zijn weggegaan, gaan ze
weer open.
Lancering van Loenik-4
was een succes
De Sowjet-geleerde prof. Ana-
talp Blagorawoy heeft woensdag
verklaard dat de Loenik-4, die
vorige week werd gelanceerd,
zijn missie met succes had vol
tooid.
Het uitwerken der verkregen
gegevens zal echter nog lang du
ren omdat deze „uiterst ingewik
keld" zijn.
FRANKEERZEGEL
VAN 24 CENT
De P.T.T. is overgegaan tot
uitgifte van een frankeerzegel
van 24 cent De zegel vertoont de
beeltenis van H. M. de Koninigin
„en profil", naar het ontwerp
Hartz 1953. De kleur van de zegel
is reseda-groen.
olieleidingen behoort".
Geizen de feiten, wijst de
bondsregering de Sowjet-beschul-
diging terug, als zou zij door de
instelling van het embargo een
vijandige daad hebben begaan.
Ook wijst de bondsregering de
beschuldiging van de hand als
zouden zij Westduitse bedrijven
tot contractbreuk hebben ge
dwongen, daar deze contracten
onder voorbehoud van staatsgoed-
keuring werden gesloten.
Op haar beurt verwijt de bonds
regering in haar nota de Sowjet-
Unie het Duits-Russische han
delsverdrag te hebben geschon
den, door overeengekomen leve
ranties van Westduitse verbruiks-
goederen te weigeren.
Aan het slot van de nota ves
tigt de bondsregering de aandacht
op de toegenomen h^tidel tussen
beide landen en de mogelijkheid
van een nog verdere uitbreiding
van het goederenverkeer.