V GRATIS
Televisiedebat op verzoek van
minister Cals opgeschort
Grote brand in
Leeuwarden
Belgische hulp aan Kongo
Burgemeester van Briele naar
Den Haag ontboden
De raketten in het
Midden-Oosten
HET WEER
HOOGWATER
VRIJDAG 22 MAART 1963
19e Jaargang Nr 5868
DE CRISIS ROND DE
Regering zal zich over ingediende
moties beraden
ZON- en NEUSTANDEN
De kwestie van de
oliebuizen
Behandeling algemene
bijstandwet uitgesteld
GROTE AANKOPEN
GASONTPLOFFING
IN ESSEN
DE STAKINGEN
IN FRANKRIJK
AANSLAG OP
ZUID AFRIK A AN SE
SPOORLIJN
MALVERSATIES
EN WANTOESTANDEN
IN KAZAKSTAN
bij aankoop van 3 stukken
RUSSEN LANCEREN
KUNSTMAAN
De tyfus in Engeland
Het ongeluk met het
vliegtuig van koning Saoed
Ftankertng bfl abonnement: Temeuzen
Directeur-Hoofdredacteur I. van de Sande
Redactie, adresNoordstraat 55—57
Administratie-adres: Smidswal
Telefoon 01150 2073
Gironummer 38150
Abonnementsprijs: f 6,oer kwartaal: per
maand f2.per week 48 et. T nrs 9 r»t.
DE VRIJE ZEEUW
Verschijnt dagelijks Uitgeefster N. V. v/h Firma P. J. van de Sande te Temeuzen
Advertentieprijs per mm 16 ct; minimum per
advertentie ƒ2,40.
Rubriek: Kleine Advertenties (géén handels,
advertenties)5 regels f 1,10. Tedere regel meer
22 ct Kleine Advertenties bij vooruitbetaling.
Vermelding: Brieven onder nummer, of: Adres
Bureau van dit Blad, 20 cent meer.
Inzending advertenties te 's namiddags 2 uur.
Voor bet maandagnummer: zaterdags 10 uur.
Kabinetsberaad bleek nodig- na
een dagenlang debat over de tele-
visienota, waarvan minister Cals
in de Tweede Kamer terloops
verklaard had, dat niet slechts
do staatssecretarissen Scholten
(O.K. W.) en Gijzeis (Economi
sche Zaken) maar ook Iiijzelf en
vrijwel alle leden van het kabi
net er achter staan.
Het debat liep vooral donder
dagmiddag hoog. Inzet was in de
eerste plaats een door de meer
derheid van de Kamer (behalve
door de liberalen en het meren
deel van de Chr. Historische
Unie alsmede enige Katholieken
en socialisten) gesteunde motie
van de heer Aarden K.V.P. 1,
waarin de regering werd uitge-
tweede televisienet aan anderen,
dan de huidige concessionarissen
wordt overgegaan, eerst te ko
men met een wetsontwerp, waar.
bij de voorwaarden van een der
gelijke concessie worden gere
geld op een andere grond, dan
die welke in de nota is vervat.
Ook werd gevraagd naar de voor
waarden, waarop het uitzenden
van reclameboodschappen zou
kunnen worden toegelaten.
Behalve de twaalf sprekers in
eerste termijn kwamen over deze
kwestie ook de fractieleiders van
V.V.D., K.V.P. en P.v.d.A, in het
vuur.
De liberale aanvoerder Oud
kwam betogen, dat de Kamer
niet op de stoelen van de rege
ring mag gaan zitten en dat de
regering ook geen orders voor
het beleid mag geven. De onder
havige nota werd ingediend als
nodigd om, voordat tot verlening basis van een gesprek tussen
van zendmachtiging voor het I regering en Kamer. Op grond
Een grote uitslaande brand
heeft donderdag een van de drie
bedrijfspanden van Vroom en
Breesman aan de Nieuwstad in
het centrum van Leeuwarden to-
(aai verwoest.
De brand, die is ontstaan op de
zolderverdieping van het gebouw,
aar meubelhout was opgesla
gen. werd omstreeks elf uur ont
dekt door enkele personeelsleden.
Ze sloegen meteen alarm. Aan
vankelijk probeerde men met
schuimblussers en ander eigen
blussingsmateriaal het vuur te
bedwingen, doch dit bleek niet
mogelijk. De brandweer van
Leeuwarden rukte met groot ma.
lerieel uit, maar kon niet verhin
deren, dat het vuur zich over de
AANHOUDEND KOUD.
Een rug van hoge luchtdruk
strekt zich uit van Scandinavië
naar Schotland. Samen met een
depressie veroorzaakt dit lucht
druksysteem boven een groot
deel van het Europese continent
noordoostelijke winden, waarmee
koude lucht wordt aangevoerd. In
deze lucht komt veel bewolking
waaruit plaatselijk wat neerslag
in de vorm van regen of sneeuw
valt.
Boven Groenland bevindt zich
eveneens een hogedrukgebied dat
vóór de Noorse kust krachtige
noordelijke winden veroorzaakt.
Als gevolg van deze Iuohtdruk-
vevdeling kan de invloed van de
Oceaan niet tot onze omgeving
doordringen, zodat het koude
weer blijft voortduren.
medegedeeld door het K. N. M. I.,
geldig tot hedenavond.
Veel bewolking.
Veel bewolking met plaatselijk
wat lichte neerslag en hier en
daar mist. Zwakke tot matige
noordoostelijke wind. Aanhou
dend koud.
VRIJDAG 22 HAART
v.m.
Breskens 11.33
Temeuzen 12.08
Hansweert 12.48
Walsoorden 12.58
n.m.
11.25
12*40
12.50
ZATERDAG 23 MAART
v.m. n.m.
Breskens 0.03 12.33
Temeuzen 0.38 1.08
Hansweert 1.18 1.48
Walsoorden 1,28 1.58
ZON
MAAN
op
onder
01)
on dei
Mrt
22
6.41
18.55
5.36
14.50
23
6.3S
18.56
6.0S
16.10
24
6.36
18.58
6.37
17.34
25
6.34
19.00
7.02
19.00
26
6.32
19.02
7.27
20.26
27
6.29
19.03
7.52
21.51
28
6.27
19.05
8.19
23.15
29
6.21
19.07
8.50
-.
30
6.22
19.08
9.28
0.35
31
6.20
19.10
10.13
1.47
bovenverdieping verspreidde en
zich een weg baande naar de la
ger gelegen magazijnen, waarin
een grote hoeveelheid meubelen
was opgeslagen. Het gebouw
brandde als een fakkel. Meters
hoog sloegen de vlammen uit het
dak, waaruit dikke rookwolken
opstegen, die tot ver in de om
trek te zien waren.
De brandweer stond aanvanke
lijk'machteloos tegen-de loeiende
vuurzee. Het gehele, circa 150 m
diepe gebouw brandde van voor
tot achter. In het naastgelegen
winkelpand van V. en D„ dat
door een smalle gang van het
brandende gebouw was geschei
den, werden de muren gloeiend
heet. Het personeel was met man
en macht in de weer om de goe
deren in veiligheid te brengen. De
doorgangen tussen de twee ge
bouwen werden met schuimblus-
apparaten bespoten om te voor
komen dat het vuur zich hier
door een weg zou banen. Met
emmers water hield het perso
neel, dat zich met doeken voor
neus en mond beschermde tegen
de verstikkende rook, de muren
nat.
De brand trok enorme publieke
belangstelling in het middaguur.
De politie kon de opdringende
menigte nauwelijks de baas en
daarom riep de oemmissaris van
politie assistentie in van de mili
taire autoriteiten, die 120 man
van de landmacht en 150 van de
luchtmacht lieten aanrukken om
voor afzetting te zorgen.
In verband met de grote om
vang van de brand en het gevaar
voor uitbreiding werd de assis
tentie ingeroepen van de vlieg
basis Leeuwarden. Het vliegen
werd gestaakt, waarop al het
blussingsmateriaal van de basis
naar het terrein van de brand
werd gedirigeerd.
Het vuur was intussen reeds
overgeslagen naar het dak van
het naastgelegen pand. een kle
dingmagazijn van de firma P.
Bervoets, dat in lichterlaaie
stond. Gelukkig slaagde men er
daarna vrij spoedig in de brand
te lokaliseren. Het pand van de
firma Bervoets werd grotendeels
ontruimd. Er lagen onder meer
meubelen van V. en D. op de
bovenverdieping opgeslagen. Het
woongedeelte van dit pand brand,
de uit.
De oorzaak van de brand is
nog niet bekend en ook-de om
vang van de schade staat nog
niet vast. Deze beloopt echter
zeker honderdduizenden guldens.
Het ene pand brandde geheel uit,
de beide belendende percelen kre.
gen veel rook en waterschade.
Omstreeks half twee was men
het vuur geheel meester.
Het Westduitse biad Bildzei-
tung heeft donderdag gezegd,
dat Groot-Brittannië de Sow jet-
Unie de oliebuizen zal verschaf
fen, die West-Duitsland niet wil
leveren. Ze betreuren het maar
ze doen het, aldus het blad, dat
voorts de Engelsen de politiek
zwaksten van de Noordatlanti-
sche verdragsorganisatie noemt.
Het haalt hierbij als voorbeeld
de kwestie-Cuba aan, waarbij zij
de Verenigde Staten in de steek
lieten.
daarvan kan de Kamer dé rege
ring echter geen dwingend voor
schrift voor handelen opleggen.
Kamer en regering hebben
ieder hun eigen verantwoordelijk,
heden, zo betoogde de heer Oud.
De heer Vondeling zei, dat de
heer Oud staatsrechtelijk mis
schien wel gelijk zou hebben,
maar dat hij in politiek opzicht
de plank toch mis sloeg.
De Katholieke fractieleider, de
heer De Kort, eiste o.m., dat de
regering zou verklaren, wat zij
met een der te aanvaarden mo
ties zou doen.
.Indien gevreesd wordt dat de
mening van de meerderheid van
de Kamer wordt getrotseerd, dan
behoort een motie van wantrou
wen te worden ingediend", zo
had de heer Oud al eerder ge
zegd.
Het debat verliep vooral tijdens
de spreekbeurt van de heer Oud
rumoerig. De Anti-Revolutio
naire heren Smallebroek en
Bruins Slot onderbraken diens
toespraak herhaaldelijk om te be
togen, dat moties over beleids
voornemens een zelfde waarde
hebben als het afstemmen van
een deel of van een gehele be
groting.
Aangezien volgens de verkla
ring van minister Cals het aan
vaarden van de motie-Aarden,
(die werd getekend door de
heren Bruins Slot (A.R.L Kleij-
wegt en Kranenburg (Arb.). Kik
kert (C.H.U.) en De Kort
K.V.P. L consequenties zou kun
nen hebben voor de staatssecre
taris en wellicht ook voor andere
leden van het kabinet, werd tot
schorsing van de beraadslaging
besloten.
Naast de motie-Aarden is er
nog een motie-Kleijwegt ter tafel
gekomen, waarin de wenselijk
heid tot spoedige vergroting van
keuzemogelijkheid in TV-pro-
gramma's wordt gestipuleerd
met zonodig medewerking van
nieuwe gegadigden, met de be
staande. voor een zendmachti
ging. Daarbij, aldus die motie,
moet een zo groot mogelijke
samenwerking tot stand komen
onder een overkoepelend orgaan
op basis van een in te dienen
wetsontwerp.
Aangedrongen wordt op een
open bestel.
Van regeringswege is tot dus
ver staande gehouden, dat de
telefoon- en telegraafwet en het
geldende telivisiebesluit de rege
ring de bevoegdheid geven voor
het verlenen van iedere door
haar gewenste zendmachtiging.
Een derde motie-Van Someren
(V.V.D.) ondersteunt de plannen
van de nota.
Het openbare beraad wordt
dinsdag voortgezet.
Op voorstel van de voorzitter
heeft de Tweede Kamer besloten
het ontwerp Algemene Bijstand-
wet volgende week niet te be
handelen. De verslagen hierover
zijn nog niet gereed. Het wets
ontwerp zal op zijn vroegst in de
eerste week van april ter sprake
kunnen komen.
De Tweede Kamer zal op dins
dag 26 maart niet vergaderen,
wel op 27 en 28 maart in de mid
daguren. De nota over de oes-
terproeven en wetsontwerpen in
zake de Herstelbank en het Ge
meentefonds komen dan in be
handeling.
kunt u DIREKT doen door tiet sluiten van een
PERSOONLIJKE LENING
NEDERLANDSCHE MIDDENSTANDSBANK N V
Een gasontploffing in de kel
der van een huis in het dicht
bevolkte centrum van de West
duitse stad Essen heeft donder
dagochtend grote schade en 18
gewonden veroorzaakt.
Een graafmachine, die op
straat bezig was, hapte te diep
en trok een gasbuis los. Het gas
stroomde in de kelder en kwam
daar tot ontploffing. Een daar
na ontstane brand werd spoedig
geblust. De omgeving liep aan
zienlijke glasschade op. Van de
18 gewonden zijn er 10 ernstig
aan toe.
Nader werd vernomen dat bij
de ontploffing 46 mensen ver
wondingen opliepen.
De schade is voorlopig ge
schat op één miljoen mark.
De Belgische minister van Bui
tenlandse Handel en Technische
Bijstand, Brasseur, heeft mede
gedeeld dat België in 1963 voor
een bedrag van ruim 5.5 mil>
jard frank ongeveer 400 mil
joen gulden aan steun aan
de Afrikaanse republiek Kongo
zal verlenen
Het Franse spoorwegpersoneel
heeft gisteren tweemaal enkele
uren gestaakt, waardoor liet
treinverkeer danig in de war
raakte.
Ook de helft van de brieven
bestellers meldde zich donderdag
niet op het werk.
Stakende arbeiders van de
ijzer- en staalindustrie in Lotha
ringen ondernamen een protest
mars naar Metz. Zij gingen op de
Place de la République zitten
om het meegebrachte voedsel te
nuttigen en trokken vervolgens
door de stad. In de Oostfranse
mijnstad Merlebach is een beto
ging gehouden tegen „het plan
van de regering om de stakings
actie te verstikken door de on
derhandelingen te rekken".
Voor vandaag staat een sta
king van het personeel van gas-
en elektriciteitsbedrijven op het
programma.
De sociale onrust, die nu al
drie weken duurt, kost het land
honderden miljoenen francs.
„DE ANGOLESE
VROUWEN ZULLEN
VECHTEN"
Een groep Angolese vrouwen,
gefotografeerd tijdens een her
denkingsbijeenkomst in Leopold-
stad ter gelegenheid van het be
gin van de opstand in Angola op
15 maart 1961. Tweede van links
zit een opstandelingenleidster,
die op haar blouse het opschrift
draagt: „De Angolse vrouwen
zullen vechten". De bijeenkomst
werd o.m. bijgewoond door de
premier van de centrale Kongo
lese regering, Adoela.
Een ontploffing heeft donder-
d g een' van de belangrijke
ï- orwegverbindingen tussen
Johannesburg en Durban ver
nield. Er werd geen melding ge
maakt van slachtoffers. De po
litie, die het terrein onmiddellijk
afzette, wilde niet zeggen of de
ontploffingen aan sabotage te
wijten was, doch naar verluidt
had zij een onontplofte bom ge
vonden.
De burgemeester van Brielle,
de heer D. M. van Zwieten, is
woensdag bij de Commissaris
der Koningin in Zuid-Holland,
mr. J. Klaassesz, ontboden in
verband met de resultaten van
een onderzoek door de rijksre
cherche naar het gemeentelijk
beleid in Brielle, dat enkele
maanden heeft geduurd. Binnen
enkele dagen zal de Commissaris
der Koningin beslissen waf. ten
aanzien van de heer Van Zwie
ten dient te gebeuren.
Aanleiding tot het onderzoek
door de rijksrecherche was onder
meer het onthouden van de
goedkeuring van de fracties van
de V. V. D. en de K. V. P. aan de
begroting van het gemeentelijk
grondbedrijf in januari 1962. om
dat in deze begroting en finan
ciële verantwoording ontbrak
voor de afgegraven grond van de
Slapersdijk, waarmee volgens de
fracties een aannemersbedrijf
bevoordeeld zou zijn. Ditzelfde
aannemersbedrijf zou voor bur
gemeester Van Zwieten een bun
galow hebben gebouwd tegen
een aanmerkelijk lagere prijs
dan normaal, aldus de fracties.
Verschillende raadsleden zijn en
waren van oordeel, dat de bur
gemeester een dergelijk aanbod
had moeten weigeren, vooral ook
omdat juist daarvoor de begro
ting van het gemeentelijk grond
bedrijf was afgestemd.
Op het gemeentehuis in Briel
le was burgemeester Van Zwie
ten donderdagmorgen niet aan
wezig. In zijn bungalow kregèn
we een antwoord, dat de burge
meester niet thuis was.
Hiervan wordt bijna 740 mil
joen frank rechtstreeks verleend
en 4.8 miljard „indirect". Deze in-
directe hulp vloeit voort uit de
lasten, die België op zich heeft
genomen vóórdat het san zijn
voormalige kolonie in 1960 onaf
hankelijkheid verleende. De Bel
gische minister verstrekte deze
cijfers bij de verdediging van zijn
begroting in de Belgische Kamer
van Volksvertegenwoordigers,
waar de Katholieke afgevaardig
de De Staërcke een scherpe aan
val op het regeringsbeleid had ge.
daan.
Hij had daarbij berekend, dat
..hoe' ongelooflijk bet ook lijkt,
het Kongo is dat België economi
sche steun verleent". In 1961
aldus zei hij „heeft België, be
paalde buitengewone geldelijke
steun buiten beschouwing gela
ten. voor een bedrag van 14 mil
jard frank uit Kongo gehaald",
hetgeen neerkomt op rond 1 mil
jard gulden.
Het Kamerlid betoogde voorts,
dat België door de „chaotische
toestand" in de Belgische techni
sche hulpverlening aan Kongo uit
dit land wordt verdreven door de
Verenigde Staten. Hij voerde
daarbij aan, dat de Amerikaanse
financiële steun aan Kongo onge
veer 150 miljoen dlr heeft bedra
gen. De Kongolese invoer uit de
Ver. Staten was begin 1962 ten
opzichte van 1961 verdrievoudigd,
doordat men. bij gebrek aan Bel
gische franken, genoodzaakt was
goederen uit de Ver. Staten te be
trekken tegen veel hogere prij
zen
Vóór de Kongolese onafhan
kelijkheid voerde België elke
maand voor een bedrag van rond
100 miljoen frank aan staalpvo-
dukten uit naar Kongo. In mei
1962 was er een toewijzing van 10
miljoen frank, waarvan drie mil-
ioen frank voor aankopen in
Europa en zeven miljoen in de
Ver. Staten. Een Amerikaanse
scheepvaartmaatschappij ver.
voerde in 1961 tien keer zoveel
naar Kongo als in 1959. aldus De
Staercke.
Hij vroeg zich af. of men „Kon
go naar de lolarzóne wil laten
overgaan".
Minister Brasseur betoogde in
zijn antwoord, dat ,er over de Bel
gische steun aan Kongo zeker
niet mag worden geklaagd". Hij
wees voorts op de nieuwe akkoor
den tussen België en Kongo, die
nog zullen worden uitgewerkt.
Ismail Joesoepov, eerste-secre-
taris van de communistische-
partij van Kazakstan, heeft in
een partijvergadering in Alma-
Ata een boekje opengedaan over
de wantoestanden die in deze
Sow.iet-repubiiek bestaan. Een
verslag daarvan werd gepubli
ceerd door de „Kazakstan Praw-
da"
Volgens Joesoepov werden in
1962 in Kazakstan 2.340 ambte
naren van het ministerie van
Handelsverkeer en meer dan
16.000 ambtenaren van andere
handelsorganisaties wegens dief
stal, overtreding van de han
delsvoorschriften of andere mis
drijven ontslagen.
Het ministerie werd in dat
jaar voor meer dan vier miljoen
gulden en de coöperatieve ver
eniging van Kazakstan voor
meer dan 24 miljoen gulden be
nadeeld. Bovendien heeft de
coöperatieve organisatie als ge
volg van „onbekwaamheid" nog
eens 52 miljoen gulden verloren.
Joesoepov sprak ook over de
„tekortkomingen" in landbouw
en industrie in de Sowj et-repu
bliek Kazakstan, die groter is
dan geheel West-Europa. Vol
gens hem waren er in de afge
lopen tien jaren Op de land
bouwbedrijven 29 miljoen scha
pen en geiten dood gegaan,
evenveel als de republiek er op
het ogenblik heeft.
Het mislukken van de graan
oogst in Kazakstan in het afge
lopen jaar weet Joesoepov aan
het slechte gehalte van het toe-
zicht-houdend personeel en aan
de veelvuldige mutaties in de
leiding der landbouwbedrijven.
Eén dezer bedrijven had zijn
zevende leider in zeven jaar.
JVoor u,mevrouw..
een stuk Castel la
Schoonheidszeep
Het Engelse bla Daily Ma'1"
van donderdag schreef dat Is
raël en Egypte deelnemen aan
een „gevaarlijke rakettenwed-
loop". Er is geen twijfel aan dat
zich in het Midden-Oosten een
toestand aan het ontwikkelen is
die zeer gevaarlijk is voor dit
gebied en voor de gehele wereld.
De Russen hebben donderdag
morgen vroeg een nieuwe Spoet
nik, de „Cosmos 13" gelanceerd.
Het gaat om een routine-aange
legenheid.
De kunstmaan heeft instru
menten aan boord voor het on
derzoek van de ruimte. Dit on
derzoek maakt deel uit van het
programma dat op 16 maart
1962 werd aangekondigd. Op 22
december werd de „Cosmos 12"
gelanceerd.
De Spoetnik heeft een ï-adio-
zender die zendt op een frequen
tie van 19,995 megacycles.Ze
draait in 89,77 minuten om de
aarde. De verste afstand tot de
aarde is 337 km, de kortste 205
km. De baan maakt een hoek
met het vlak van de evenaar van
64 graden en 58 minuten.
De instrumenten aan boord
van de kunstmaan functioneren
normaal. In maart 1962 werd
met deze serie van Cosmossatel-
lieten begonnen. Men wil hiermee
gegevens zien te krijgen over de
manier waarop men het best
een man op de maan kan krijgen.
In Brighton zijn op last van
de overheid twee restaurants
gesloten, nadat bij een kelner,
die voor beide zaken werkte,
tyfus was geconstateerd. De man
is eind februari van een vakan
tie in Zwitserland terugj_
en het is niet Uitgesloten, dat
nadien klanten heeft besmet.
Hopelijk heeft deze wedloop de
dodelijkste fase nog niet bereikt.
Geen van beide landen is tot nog
toe in staat tot het vervaardigen
van kernkoppen.
Israël is bang dat de paar
honderd Duitsers, die aan de
niet-conventionele bewapening
van Egypte werken, al heel gauw
Nasser kunnen voorzien van
atoomkracht, aldus het blad.
De „Daily Express" schrijft
over dit geval: „Kijk eens'naar
de Duitsersvoordat Hitier' aan
de macht kwam hielpen zij de
Sowjet-Unie met technische bij
stand. Rusland stelde hen hier
tegenover in staat een nieuw
Duits leger op te lieden, wat in
Duitsland niet kon omdat het
verboden was door het verdrag
van Versailles. Nu helpen Duitse
geleerden, die in hun eigen land
geen raketten kunnen maken,
het Egypte van Nasser met het
vervaardigen van raketten. Men
kan er verzekerd van zijn dat
zowel Duitsland als Egypte hier
de vruchten van plukken", aldus
de Daily Express.
De justitie in de Noördita-
liaanse plaats Cuneo heeft een
onderzoek geopend naar de toe
dracht van het ongeluk met het
vliegtuig van koning Saoed van
Saoedi-Arabië, dat woensdag in
de Italiaanse Alpen tegen een
bergtop vloog. Men zal nagaan
of, zoals de vorst meent," het
ongeluk te wijten was aan de
ontploffing van een bom aan
boord van het vliegtuig.
De mededeling van Radio-
Mekka, dat het vliegtuig door
een bomaanslag zou zijn ver
ongelukt, is niet door koning
Saoed verstrekt. Dit zei een
functionaris uit het gevolg van
de Saoedi-Arabische vorst in
Nice. Radio-Mekka had woens
dag gezegd, dit in een telefoon
gesprek met de soeverein te
hebben vernomen.