HET JAAR VAN CUBA
H
zuiverde op veel punten de atmosfeer
december 1962
Maandag 91 december 1962'
Pagi ia 7
left ons dit jaar ho
ek gelaten. 1982 is
neen erg nat, koud
geweest' De dagen
jn zijn gemakkelijk
m*-
'Imina overleden.
veest en eigenlijk
nber hebben wij
mooi weer gehad,
er heeft men nog
1 gezeten, doch in
n het reeds te vrie-
december werd er
schaatsen gereden,
p onze zomer die
meesten onzer het
s. kunnen wij ons
tnders herinneren
regenstormen die
n in verschillende
ette.
JA
lit jaar betreurden
engaan van enkoie
;uren in ons maat-
en. Op 26 januari
Peters, 2e Kamer-
en op 21 januari
oud-voorzitter van
13 april dr. P. ïl.
>ud-hoofdredaeieur
gen Utrecht en be-
reker, op 13 juni
oersen, 2e Kamer-
op 7 oktober over-
Dekker een van
kende schrijvers. 2
rleed prof. L. O.
waaraan wij de
in vele munten,
standbeelden dan-
n werd een leer-
redesproblemat iek
stra veroverde het
mschap kunst
zwemmers won-
■ners in de Euro-
ïpioenschappen Ie
Geesink behaal-
e kampioenschap-
cht en alle eatego-
ederlandse expc-
een der hoogste
limalaya. de Nil
's, terwijl ook de
ina Lodders een
zi.i werd ver
ss World, d.w.z.
van de wereld.
den.)
Op 22 oktober kondigt president Kennedy een quarantaine op het vervoer van offensieve wapens
naar Cuba aan.
Als een dag van de voorbije 365 van historische betekenis is ge
weest, dan was dat zondag 28 oktober. Die ochtend spitste zich
voor het eerst een grote kernwapencrisis toe, waaruit beide machts
blokken in de wereld, het Oostelijke en het Westelijke, hun lessen
hebben getrokken.
Die zondagmorgen lag het lot van de mensheid in handen van
twee mannen: één in het Witte Huis te Washington en een in het
Kremlin in Moskou. President Kennedy had verklaard dat als de
Russische raketbascs op Cuba niet ontmanteld werden, ze met
andere middelen verwijderd zouden worden. Hij stelde geen tijds
limiet, hij noemde die andere middelen niet. Die zondag moest de
beslissing vallen of de Verenigde Staten een kernoorlog zouden
riskeren door Cuba aan te vailen. Of dat wellicht de Sowjet-Unie
de Amerikanen hiermee vóór zou zijn door zelf ten aanval te trek
ken.
De man in het Kremlin gaf echter toe. De voor het eerst volledig
in staat van paraatheid gebrachte Amerikaanse troepen konden
weer aau verlof denken: de crisis was voorbij. En wel op een ma
nier die bijvoorbeeld onder Stalin-Molotov ondenkbaar was geweest.
En ook als Mao Tse-Toeng in het oostelijk kamp de toon had aan
gegeven, zou waarschijnlijk om Cuba een groot deel van de wereld
in as zijn gelegd.
DE GANG VAN
ZAKEN
Het bewustzijn aan de rand
van een kernoorlog te zijn ge
raakt heeft zijn effect gehad in
Oost en West. In kringen van de
NAVO is men pas goed tot het
besef gekomen hoezeer men
steeds heeft geleund op de af
schrikwekkende macht van de
kernwapens.
Dat is historisch zo gegroeid.
Kort na de oorlog toen die in
koude vorm werd voortgezet, was
dc V/estelijke macht aan con
ventionele wapens uitermate ge
ring. Het coöperatief verbond
tot verdediging van de NAVO
kon niet hopen veel te kunnen
uitrichten tegen het geweld van
Russische divisies als dat zou
losbarsten. Om Stalin van de
verleiding daartoe te weerhou
den, werd hem onder het oog ge
bracht dat hij daardoor de ato
maire vernietiging van zijn eigen
land riskeerde.
In feite was het een onbehaag
lijke situatie dat men zich ver
plichtte met een moker terug te
slaan al zou men zelf maar met
een speld worden geprikt. Meer
en meer ging men zich dan ook
van deze gedachte distanciëren
en werd bepleit sterke conven
tionele strijdkrachten van het
Westen op te bouwen, waardoor
het absurde verschil tussen grief
en vergelding tot wat redelijker
proporties kon worden terugge
bracht. Hiertegen pleitte voor
namelijk dat voor de landen van
West-Éuropa een door de Ver
enigde Staten betaalde kernbom
aanzienlijk goedkoper was, dan
een uit eigen beurs, gefinancicr
de divisie.
DE ONDERGANG
VAN STRAUSS
De Westduitser Strauss was
een der laatsten die om dit voor
deel alleen al de dreiging van de
kernwapens zoveel mogelijk
1achtten uit te buiten. Hij pleeg
de op alle manieren die hem open
stonden verzet tegen bijvoor
beeld de Amerikaanse eis dat de
sterkte van de Bundeswehr tot
750.000 man zou worden opge
voerd. En deze strategische con
troverse heeft ook zeer zeker de
artikelen in „Der Spiegel" en in
de „Frankfurter Allgemeine Zei-
;ung" geïnspireerd die aanlei-
ng zijn geweest tot zijn (tijde-
jke) ondergang als minister.
Cuba is hier ook een les ge
weest Het heelt getoond hoe on
verwacht een betrekkelijk klein
conflict kan uitgroeien tot een
dreiging met kernwapens. En de
wereld steekt vol van wrijvings
punten waar een dergelijke si
tuatie weer kan ontstaan, waar
weer de wereld een risico kan
lopen dat ze beter kan vermij
den. Berlijn is er het beruchtste
voorbeeld van. Door de dreiging
van repressailles van gelijke,
aard groter te maken zo ziet
men in kan men dergehike
conflicten beter voorkomen dan
TOCH NAAR
EEN OPLOSSING
Het bij Cuba ongewild nadc
ren tot aan de rand van de af
grond heeft ook aan de andere
zijde van het IJzeren Gordijn het
denken beïnvloed. Allerlei gelei
delijk voortgaande ontwikkelin
gen zijn erdoor verhaast. En één
ervan is wel het steeds duidelij
ker geuite realisme dat de keus
niet moeilijk is als het gaa t "tllS—
sen vreedzaam naast elkaar le
ven en de vernietiging. Om
Chroesjtsjov te citeren: daar
mag men wel een paar moeilijke
onderhandelingen voor over
hebben. Zo is de rode premier
een stimulator geworden, niet
van het nog uit Stalins tijd stam
mende uiten van pure haat tegen
het Westen, maar van het pogen
een redelijke oplossing te vinden
door onderhandelingen met we
derzijdse concessies, een compro
mis.
Dat luidt nog geen paradijs op
aarde in, want wat in het Krem
lin en wat in de vrije wereld
redelijk gevonden wordt, loopt
nogal uiteen. Maar het is zeker
dat de Russische leider mis
schien niet uit principe maar
omdat het nu eenmaal het meest
praktische is een grotere
waarde gaat toekennen aan het
overleg. Dat blijkt er ook al uit
dat hij ten aanzien van Berlijn
en het vredesverdrag met de
Oostduitse republiek gematigd
heid betracht Hij stelt geen ul
timata meer en hij heeft zelfs
bewerkstelligd dat de laatste
stalinist met macht in het Oos
telijk blok, Walter Ulbricht, on-
voora! aan het feit dat hij door
Mao Tse-toengs spreekbuizen
voor lafaard wordt gescholden
omdat hij op Cuba zich tot een
terugtocht zou hebben laten
dwingen. In zijn laatste rede
voor de Opperste Sowjet spotte
hij zelfs met Mao's liefste beeld
spraak dat liet imperialistische
kapitalisme maar een papieren
tijger is. Chroesjtsjov herinnert
er aan dat die papieren tijger dan
toch altijd kerntanden heeft. En
zeif een töger zijnd weet hij ook
dat zo'n dier zijn tanden natuur
lijk gebruikt als hij het met zijn
klauwen niet meer afkan.
Het grote verschil tussen Mao
en Chroesjtsjov is dat de laatste
weet dat hij een groot stuk vrij
reeent verworven welvaart op
het spel zet en de Chinees niet.
Mao heeft van oen kernaanval
niet meer tc vrezen dan dat van
mensenlevens, die er bij de vleet
zijn. De Rus heeft zijn industrie
en een voortdurend stijgende
levensstandaard te verliezen,
waarvan het bezit hem meet
waard is dan het navolgen van
krijgshaftige uiterst links-mar
xistische dogma's. Vandaar dat
hij wel een ruk naar rechts moet
maken.
Vandaar ook dat hij in ge-
moede vrede kan sluiten met de
man die al eerder naar rechts af
week, maarschalk Tito. Deze
laatste is niet zozeer tot Moskou
teruggekeerd dan wel andersom
Chroesjtsjov dichter tot de prin
cipes van de Joegoslaaf gekomen.
En behalve in China is
daarom in de communistische
wereld de banvloek niet meer het
rechtse revisionisme, maar het
harde trotskisme.
NIEUWE
OPVATTINGEN
De sinds het stichtingsjaar
1917 immens toegenomen wel
vaart heeft in de U. S. S. R. ook
Op 20 oktober drongen Chinese troepen het In diaas-Chinese grensgebied binnen. Ook Indiase
vrouwen meldden zich voor de strijd tegen de communistische indringers.
eigenlijke ketterse winstmotief
als bestaand erkend wordt, zo
als in de theorieën van prof. Lie-
bermann. De heresie interesseert
dan minder dan het feit dat er
er resultaten mee bereikt wor
den in het Westen; om de resul
taten gaat het. En zo spiegelt
zich de Sowjet-economie meer
en meer aan het Westen.
•7-
i 14 mei werd te Athene het huwelijk voltrokken van Don Carlos,
Spaans troonpretendent, en Prinses Sophie van Griekenland.
een nieuw mensentype laten ont
staan, dat al eerder in de vrije
wereld zijn invloed deed gelden:
wennig zachtzinnige taal over het j de manager. Een man die niet
In de nacht van 16 op 17 februari werd Hamburg door een
stormvloed getroffen.
door een vergelding achter de
hand te houden waarvan het
effect alle proporties ten aan
zien van de oorzaak ver te bui
ten gaat.
Hier speelt ook mee het Ame
rikaanse verzet tegen de Franse
plannen er een kernmacht op na
te gaan houden, een verzet dat
weinig effect heeft gesorteerd.
Deze strategische overwegingen
bepalen ook de weerzin die de
Ver. Staten aan dc dag leggen
tegen de bestaande Britse kern
macht. Wat ook De Gaulle zegt
en op zijn motleven komen
we zo aanstonds terug hoe
meer kernmachten, hoe meer
kans op ellende.
onderwerp heeft gebruikt na op
het Kremlin een gesprek met
Chroesjtsjov te hebben gehad...
Voor deze wijziging in het Rus-
naar starre regels van een hand
boek zijn industrie leidt, maar
naar gegevens die hij in zijn sta
tistieken vindt, uit marktondër-
sisch optreden zijn vele redenen zoekingen leert en door de prak
tijk van het leiden ervaart. Dit
mensentype ls daardoor in Oost
als in West niet geschikt een
hardhoofdige figuur te worden
die de feiten interpreteert naar
zijn onschokbare doctrines; hij is
realist.
Deze jongere groep doet zijn
invloed gelden op de Russische
politiek. Aan die invloed is toe
te schrijven dat men in het
Kremlin nu bereid is over allerlei
economische maatregelen te de-
libreren, waarbij bijvoorbeeld het
aan te voeren en die redenen zijn
bovendien verklaringen waarom
het tussen de Russen en de Chi
nezen hoe langer hoe minder
botert.
RUSLAND
TEGEN CHINA
Chroesjtsjov ergert zich meer
en meor aan de hekelende ver
togen waarop zjin doen en iiten
in Peking wordt onthaald en
Dat is realistisch want die eco-
ïomie floreert in tegenstelling
tot de Russische of dat nu met
de voorspellingen van Marx
strookt of niet. Dat wil zeggen:
ze floreert in de rijke landen. De
tendens dat de rijken steeds
rijker en de armen steeds armer
worden heeft zich ook in dit
jaar steeds voortgezet.
ZUID AMERIKAANSE
ZORGEN
Het pijnlijkst en politiek ge
vaarlijkst openbaart zich dat in
latijns Amerika, waar de infla
tie tot grote armoede heeft ge
leid en in sommige eigenlijke
rijke landen als Brazilië tot
hongersnood. Met in het kielzog
onvermijdelijke politieke on
rust. Kennedy's verbond voor
de vooruitgang heeft daar
maar weinig nog tegen kunnen
doen.
Er is ook weinig gedaan te
gen het feit dat door de daling
van de grondstoffenprijzen ook
de jonge Afrikaanse staten en
vele in Azië hun inkomsten
zien dalen en daarmee hun
kans om zich een beter bestaan
op te bouwen. Pogingen om
hierin verbetering te brengen,
hebben in de bezittende Weste
lijke wereld nog lang niet ge
noeg tastbaars tot gevolg ge
had en dat is temeer te betreu
ren omdat een groot en groei
end verschil in welvaart be
paald de kaps op vrede in de
wereld niet bëvordert.
Het is ook te betreuren dat
het grootse en geslaagde expe
riment van de Europese Econo
mische Gemeenschap in deze in
Afrika en Zuid-Amerika de zor
gen bepaald niet verlicht door
bepaalde gebieden in casu
vooral de vroegere Franse kolo
niën te bevoordelen en de an
dere daardoor van een zo nodi
ge markt te beroven. Dit is
trouwens niet het enige punt
waarop men Frankrijk ervan
kan betichten dat het egocen
trisch door teveel te willen ne
men en te weinig te willen ge
ven in onderhandelingen mis
schien goed werkt voor het heil
van bet eigen land, maar niet
voor Europa als geheel
LESJE VOOR EUROPA
Men kan zo denken aan het
gesprek met Engeland, waarvan
men nog wal steeds mag hopen
dat bat zal leiden tot Britse toe
treding tot de E. E. G. maar
waarvan men het de Fransen
moet aanrekenen dat die hoop
nog geen zekerheid is. E:i de eco
nomie latend voor wat zij is,
moet men alleen in politiek op
zicht toch verlangen dat de Brit
ten van wat afzijdige eilanders
meelevende Europeanen worden.
Want Cuba heeft ook Europa
wat geleerd. Namelijk dat het in
het geheel niet te pas kwam bij
de spanning tussen Kremlin en
Witte Huis. President De Gaulle
voert dit aan als een argument
ten gunste van zijn kernzwaard
dat hij hartstochtelijk blijft sme
den. Het zou hem de gelegenheid
geven in voorkomende gelegen
heden net als president Kennedy
nu deed zijn eigen gang te kun
nen gaan als hij eens een appel
tje met deze of gene te schillen
zou krijgen. Daarom is hij ook
niet erg voor een Europees kern
wapen of een van de N A. V. O.,
daar dan toch teveel hoofden en
zinnen over het gebruik ervan
of het dreigen ermee zouden
moeten beslissen.
Het bezwaar is alleen dat het
risico van het gebruik van kern
wapens in de wereld er alleen
maar groter door wordt. En men
kan dat liever maar kleiner ma-,
ken. Het gesprek daarover is in
Genève weer op gang gekomen.
Het is nog te vroeg om hierover
te juichen, al zijn er tekenen dat
dit keer van beide zijden grotere
bereidheid dan tevoren bestaat
om een overeenkomst tot stand
te brengen. Maar alleen dat er
weer serieus gepraat wordt, moet
al verheugend genoemd worden.
En ook hier is de invloed van de
Cubaanse affaire niet te misken
nen.
LES
VOOR NEUTRALEN
Een slotstuk van het uitge
breid assortiment invloeden van
het geval Cuba is waarschiinliik
wel dat de V. N. en in het bijzon
der de positie van (nu werkelijk)
secretaris-generaal Oe Thant er
door zijn versterkt. Men mag
aannemen dat Chroesjtsjov
heeft ingezien dat juist het feit
dat Oe Thant niet door een of
ander troika-systeem aan alle
kanten belemmerd was om wat
te doen, hem de kans gaf te be
middelen in deze zaak. Realis
tisch heeft hij daarom zijn vroe
gere pogingen om machtspolitiek
in het secretariaat te bedrijven
door driedeling, opgegeven.
Oe Thant Werd
secretaris-generaal.
En de neutralen? Of de niet-
gebondenen, zoals ze zich verkie
zen te noemen? Voorzover Cuba
hun niet te denken heeft gege
ven, heeft de Chinese invasie van
India dat wel gedaan. En al kan
men over het effect hiervan op
lange duur niet oordelen op dit
moment: velen zullen erdoor ge
leerd hebben dat niet-gebonden
zijn geen garantie biedt ook net-
jes behandeld te worden door
communistische machthebbers.
Wat dat betreft ls Mao Tse-toeng
de beste propagandist geweest
die ooit voor de opvattingen vatl
het Westen is geworven. Men
mag aannemen dat op dit stuk
als op veie andere het Jaar 1962
wellicht danig de atmosfeer
heeft gezuiverd.
(Nadruk verboden.)
m
m
Op 17 september stortte een Rijksgebouw te Brussel ineen,
tengevolge waarvan 18 mensen het lev on verloren.