Nederland beschuldigt Indonesië
van agressie
„Waterman" met 850 militairen
naar Nieuw-Guinea
Oe Thant optimistisch inzake
Nieuw-Guinea
^2ationale dodenherdenking
tfnmlwill
Radio de Koek
„BELANGRIJKE
VERKLARING
VAN SOEKARNO
AANGEKONDIGD
LOONCOMPENSATIE
VOOR DE AANSTAANDE
HUURVERHOGING
AMERIKAANSE
KERNPROEF
M BURGER STELT
SCHRIFTELIJKE
VRAGEN OVER
PLAN-BUNKER
Mijnwerkersstaking in Spanje
HET WEER
WEERBERICHT
HOOGWATER
ZON- en MAANSTANDEN
Frankering bü abonnement: Terneuzen
Directeur-Hoofdredacteur I. van de Sande
Redactie-adres: Noordstraat 5357
Administratie-adres: Smidswal
Telefoon 2073
Gironummer 38150
Abonnementsprijs: 6,— per kwartaal; per
maand 2,—; per week 48 et. Losse nrs 9 ct.
DE VRIJE ZEEUW
ZATERDAG 5 MEI 1962
18e Jaargang Nr 5591
Verschijnt dagelijks Uitgeefster N.V. v/h Firma P. J. van de Sande te Terneuzen
Advertentieprijs per mm 16 ct; minimum per
advertentie ƒ2,40.
Rubriek: Kleine Advertenties géén handels-;
'advertenties): 5 regels ƒ1,10. Iedere regel meer
22 ct. Kleine advertenties bij vooruitbetaling.
'Vermelding: Brieven onder nummer, of: Adres'
Bureau van dit Blad, 20 cent meer.
Inzending advertenties tot 's namiddags 2 uur.
Voor het maandagnummer: zaterdags 10 uur.
Ter nagedachtenis aan alle
Nederlandse burgers en militai
ren die, ongeacht wanneer en
waar ook ter wereld, het hoog
ste offer hebben gebracht voor
orde en vrede, rechl en vrijheid
is gistermiddag in Amsterdam
een nationale dodenherdenking
gehouden. Naast de gevallenen
uit de jaren 19401945 gold de
plechtigheid o.a. ooit de na
1945 in Indonesië en Korea ge
vallenen.
Om drie uur werden in drie
kerken in de hoofdstad (de Oude
kerk. de Oude Lutherse kerk en
de Nieuwe Zijdskapel) bijeen
komsten gehouden, waarbij in
elke kerk een opperrabbijn, een
pater en een legerpredikant
voorgingen. Alle nabestaanden
van de 47.000 bij de Oorlogsgra
venstichting geregistreerde ge
vallenen, hadden voor deze plech
tigheden een uitnodiging ontvan
gen.
iNeordstraat 102 - Telefoon 31M
Xerneuze»
In Djakarta is vrijdag bekend
gemaakt. dat president Soekarno
vandaag om 18.30 uur plaatselij
ke tijd in zijn zomerpaleis te
Eogor een ..belangrijke verkla
ring" zal afleggen. Er werd niet
meegedeeld, waarover de verkla
ring zal gaan.
De Stichting van den Arbeid
heeft vrijdagmiddag aan staats
secretaris Roolvink advies uit
gebracht over de hoogte van de
compensatie voor de voorgeno
men huurverhoging. Dit advies
houdt in een compensatie van
1 Va0o met een minimum van
2,25 per week.
De Stichting adviseert hier
voor bij beschikking van het
College van Rijksbemiddelaars
de werkgevers de verplichting
op to leggen deze compensatie
te verstrekken aan allen wier
inkomen beneden 13.000 ligt.
benevens aan hen met een
hoger inkomen, indien dat is ge
regeld bij een collectieve ar
beidsovereenkomst of een bin
dende loonregeling.
De Amerikanen hebben vrij
dag boven de Stille Oceaan een
vierde kernproef in de atmo
sfeer genomen. De bom. een
middelzware, is in dc buurt van
Christmas Island uit een vlieg
tuig geworpen.
Met ca. 400 autoriteiten waren
in de Oude Lutherse kerk reeds
lang vóór het aanvangsuur van
de dienst ongeveer 1300 nabe
staanden bijeengekomen. Een
zelfde aantal bevond zich op dat
moment in beide andere kerken)
Op de eerste riien hadden o.a.
plaatsgenomen minister-presi
dent prof. dr. J. de Quay, de vice-
mir.ister-president drs. H. A.
Korthals, en tal van andere hoge
autoriteiten.
De sfeervolle plechtigheid werd
besloten met het zingen van het
zesde couplet van het Wilhelmus.
Autoriteiten en nabestaanden be
gaven zich daarna in een lange
stille stoet naar het Nationale
Monument op dc Dam, waar ook
de nabestaanden uit de andere
kerken zich bij hen voegden. De
stoet werd voorafgegaan door
twee pelotons van militairen
van land-, zee- en luchtmacht,
die de tientallen kransen droe
gen, die bij het Nationale Monu
ment zouden worden geplaatst.
Koningin Juliana én Prins
Bernhard hebben gistermiddag
ter nagedachtenis van alle in de
tweeae wereldoorlog gevallen
burgei's en militairen een krans
gelegd aan de voet van het Na
tionaal Monument op de Dam in
Amsterdam. Dit gebeurde een
half uur nadat de stoeten uit de
drie kerken, onder wie ongeveer
1500 nabestaanden van gevalle
nen, op de Dam waren gearri
veerd. Koningin Juliana en Prins
Bernhard -kwamen om vier aan.
Ze werden begroet door premier
prof. dr. J. E. de Quay, de bur
gemeester van Amsterdam, en
de voorzitters van de organise
rende comité's
Het Tweede Kamerlid de heer
Burger (P.v.d.A.' heeft aan de
minister-president schriftelijk ge
vraagd of hij heeft ..kennis ge
nomen van een extra-uitzending
van de reportagedienst van de
A.V.R.O. d.d. 3 mei, waarin ter
gelegenheid van zijn vertrek de
heer Jouwe op Schiphol werd ge
ïnterviewd, en mededeelde met
enkele collega's uit de Nieuw-
Guineraad naar Nederland te zijn
gekomen om de regering in te
lichten omtrent zijn standpunt
inzake het plan-Bunker.
De heer Burger vraagt of de
minister-president niet van me
ning is „dat ook het Nederlandse
volk omtrent de inhoud van dat
plar.-Bunker dient te worden in
gelicht. alsmede over het stand
punt dat het kabinet daarom
trent heeft ingenomen'.'
BINNENVERINGBED
(iet beste bed ooit gemaakt
SCHUIMRUBBERBED
met versterkte .middensector
fabrieken Zevenbergen
Nadat Koningin Juliana, ge
kleed in een zwart complet met
zwarte hoed, en Prins Bernhard,
die het uniform van inspecteur-
generaal van de landmacht
droeg, hun krans met witte tul
pen hadden gelegd, volgden o.a.
kransleggingen door premier
prof. J. de Quay en vice-minis-
ter-president drs. H. A. Korthals
namen de ministerraad.
Gedurende het kwartier dat
deze plechtigheid duurde, klonk
koraalmuziek van de luchtmacht
kapel. Nadat een hoornblazer
van deze kapel vanaf de hoogste
trede van het Nationaal Monu
ment een taptoe had geblazen,
werd een minuut stilte in acht
genomen. Het eerste couplet van
het Wilhelmus werd hierna door
dë duizenden aanwezigen mee
gezongen. De luchtmachtkapel
zorgde voor de begeleiding. Met
een défilé langs het monument
de Vorstin en de Prins gingen
aan het hoofd van de zwijgende
stoet werd de korte, sobere
plechtigheid besloten.
ACTIE OP
NIEUW-GUINEA
Het Ministerie van De
fensie deelt mee:
Volgens inlichtingen van
de plaatselijke bevolking
is vorige week vrijdag
(27 april) niet ver van
Fak Fak een klein aantal
Indonesische parachutis
ten afgeworpen.
Het civiele bestuur, ge
steund door militairen,
heeft geëigende maatre
gelen genomen.
Voorts zijn onbekende
vliegtuigen op 2 mei
boven Soroug en op 3 mei
boven de Baai van Kai-
mana waargenomen.
Nederland heeft in een
brief aan de Verenigde Na
ties Indonesië beschuldigd
van „agressie' en een recht
streekse bedreiging van de
vrede.
De Nederlandse afge
vaardigde, mr. C. W. A.
Schürmann verklaarde dat
de Nederlandse autoriteiten
in Westelijk Nieuw-Guinea
„de nodige maatregelen
hadden genomen om tegen
deze agressie op te treden".
Hij venvees naar het neerla
ten van Indonesische parchutis-
ten bij Fak-Fak in dë nacht van
26 op 27 april.
Het vroegere regeringsschip
„Waterman" nu opnieuw ge
charterd is vrijdagmorgen met
ruim 850 militairen aan boord
uit Hoek van Holland vertrok
ken met bestemming Nieuw-
Guinea.
Om even over zes trokken de
sleepboten „Schouwenbank" en
„Azië'' het schip los van de
betonsteiger. naast de aanleg
plaats voor de bootdiensten op
Harwich, waar tientallen fami
lieleden hun zonen, mannen of
verloofden een laatste groet toe
zwaaiden. Dat gebeurde onder de
tonen van het „Wilhelmus", ge
speeld door het trompetterscorps
van de cavalerie, dat daarvoor
reeds in hef schemerdonker het
vertrek met pittige marsmuziek
een beetje had opgefleurd.
De tocht van de „Waterman"
is het tweede troepentransport
In antwoord op desbetreffende
vagen zeide de waarnemend
secretaris-generaal van de Ver.
Naties Oe Thant tijdens een
persconferentie dat hij zeer opti
mistisch gestemd was wat be
treft het resultaat van verdere
onderhandelingen over Westelijk
Nieuw-Guinea tussen Indonesië
en Nederland.
Oe Thant zeide: „De verschil
len in opvatting zijn thans min
der groot en de formule, die in
mijn naam door de Amerikaanse
bemiddelaar Ellsworth Bunker
naar voren is gebracht, zou naar
mijn mening als basis voor de
aanstaande onderhandelingen
kunnen dienen".
De heer Thant herinnerde er
aan dat hij in januari j.l.. toen
daan om alles achterwege te laten
wat de vrede in gevaar zou kun
nen brengen. De twee regerin
gen hebben toen vertegenwoordi
gers gezonden die met hem in con
tact waren getreden. Daarna had
Oe Thant de Amerikaanse diplo
maat Ellsworth Bunker gemach
tigd zijn diensten aan te bieden
en te handelen voor rekening
van de waarnemend secretaris
generaal. Een geheim overleg
heeft plaats gehad in de buurt
van Washington, maar het is on-
derbroken omdat sommige alge-
vaardigden niet over voldoende
volmachten beschikten, aldus
Thant. Toch heeft de heer Bun
ker een formule voorgelegd die
tot basis voor de onderhandelin
gen zou kunnen dienen.
„Ik ben optimistisch zo be
sloot Oe Thant wat betreft
het resultaat van de latere onder
handelingen. De in deze aange
legenheid gevoerde actie geeft
een goed voorbeeld van de rol
de toestand onrustbarend leek. 'die de Verenigde Naties kunnen
een dringend beroep op de twee spelen om een conflict te verhin-
betrokken regeringen had ge- i deren".
De (waarnemend i secretaris
generaal der Verenigde Naties,
de Birmaan Oe Thant, heeft vrij
dag op een persconferentie te
Genève verklaard dat er op het
ogenblik niet veel kans bestaat
op een spoedige totstandkoming
van een overeenkomst, waarin
het nemen van kernwapenproe
ven wordt verboden.
Hij voegde hieraan toe: „Er
bestaan echter aanwijzingen dat
de betrokken mogendheden een
akkoord zullen bereiken, nadat
de Verenigde Staten hun lopende
reeks proefnemingen in het ge
bied van de Grote Oceaan hebben
beëindigd en de Sowjet-Unie de
proeven, die zij heeft aangekon
digd, heeft genomen".
Oe Thant bracht hulde aan het
„onvermoeide pogen" van dc
vertegenwoordigers der acht
neutrale landen op het ontwape-
ningsoverleg te Genève om „de
impasse te doorbreken en de
kloof tussen de standpunten dei-
twee grote mogendheden te over
bruggen".
Een laatste groet en de
„Waterman" kiest zee...
per schip sinds de regering be
sloten heeft de Nederlandse
strijdkrachten in het omstreden
gebiedsdeel te versterken. De
reis duurt 38 dagen en gaat via
Curacao, het Panamakanaal en
Honoloeioe.
Evenals vijftien dagen geleden
bij het vertrek van de „Zuider
kruis". die nu juist hel Panama
kanaal is gepasseerd, heerste er
ook gisternacht in het anders zo
rustige Hoek van Holland een
grote" bedrijvigheid. Er was min
der politie op de bëen de af
zetting bleef nochtans zeer effec
tief maar er waren ditmaal
meer „wegzwaaiers" naar de kust
gekomen.
Minder fortuinlijk was een
groepje van 70 a 80 betogers,
merendeels jeugdige Amster
damse leden van een zeer linkse
organisatie, dat al in de voor
avond naar Hoek van Holland
was gereisd om te demonstreren
tegen het vertrek. Zij hadden o.a.
pamfletten bil zich, die zij aan
de militairen probeerden te over
handigen. Maar nóg vóór de aan
komst van de troepen werden zij
opgevangen door het cordon van
politiemannen en leden van de
koninklijke marechaussée. En
kele mannen en jongens brach
ten een paar uur door op het
politiebureau. De anderen had
den daarna geen andere keus
meer dan de snel langs hen heen
rijdende colonnes een groet toe
te zwaaien. Slechts een enkele
keer klonk de kreet „Geen troe
pen naar Nieuw-Guinea". of
„Troepen terug". Maar direct
contact met de militairen kregen
zij niet, want de kade bleef afge
sloten.
De eerste troepen kwamen om
streeks half drie in militaire
wagens in het dorpje aan. De
mannen hadden allen een lange
reis achter de rug, want de colon-
nes kwamen uit de legerplaatsen
Appingedam, Stroe. Ermelo en
Oirschot. De militairen uit Ap
pingedam hadden al woensdag
avond afscheid genomen van
hun familie, de anderen donder
dagavond. Zij hadden alleen hun
wapens en/'of een koffertje bij
zich. De plunjezakken waren al
eerder aan boord gebracht.
Het detachement is, evenals
de groep die met de „Zuider
kruis" reisde, samengesteld uit
een afdeling lichte luchtdoelar- tot hun 'diensttijd van 24
tillerie en een bataljon infante- maanden is voltooid.
rie (stoottroepen), aangevuld
met personeel van speciale
dienstvakken. Beide onderdelen
zullen op Nieuw-Guinea als zelf
standige eenheden intact blijven,
zo vertelde luitenant-kolonel der
huzaren C. A. Heshuslus, de
troepencommandant op deze reis.
Er is voor gezorgd dat de man
nen op de reis in ruime mate
ontspanning krijgen. Zij zullen
in ieder geval op Curacao mogen
passagieren. Waarschijnlijk ook
in Honoloeioe.
Om de dag wordt een andere
film vertoond, er zijn sportarti
kelen aan boord, de bars staan
ook voor de soldaten open en het
zwembad is in gereedheid ge
bracht. Iedere dag is er een ver
plichte siësta van twee tot vier
uur. De rest wordt gevuld met
lessen in o.a. het maleis. Elke
militair krijgt dagelijks gratis
een flesje bier en sigaretten. De
jongens van de L.U.A. zijn ten
slotte nog extra verwend door de
burgerij van Appingedam, die
kort vóór het vertrek een grote
inzameling hield, welke enkele
duizenden guldens opbracht.
De militairen reizen in hutten
van 2, 4 of 6 personen boven
dien zijn twee slaapzalen voor
elk 45 soldaten ingericht. Extra
capaciteit werd verkregen door
dat een aanzienlijk deel van de
bemanning de reis niet mee
maakt. Hun taak wordt overge
nomen door de bakkers, slagers,
koks en messbedienden van de
troepenonderdelen.
Het embarkeren verliep vlot
ter dan ruim twee weken gele
den bij het vertrek van de „Zui
derkruis." Het was om 4 uur vol
tooid.
Onder de vertrekkenden was
één militair, die vooral voor de
jeugd een trouwe vriend is ge
worden op de beeldbuis: Wilco
Meijer, de vaste partner van Lon-
neke Hoogland in A.V.R.O.'s
jeugd-t.v.-uizendingen. Vaandrig
Meijer gaa't als korps-administra
teur van het 41e bataljon infan
terie naar Biak en de jeugdige
kijkers zullen hem tenminste
voor één jaar moeten missen. De
meeste andere militairen blijven
zes a acht maanden langer weg
„Het is duidelijk", zo zei de
Nederlandse afgevaardigde, „dat
deze militaire actie slechts kon
worden uitgevoerd door officiële
land- en luchtstrijdkrachten die
optreden volgens een gecoördi
neerd plan dat tevoren zorgvul
dig werd opgesteld".
Bij afwezigheid van de wnd.-
secretaris-generaal, Oe Thant,
die Europa bezoekt, werd de
brief overhandigd aan Ralp T.
Bunche, onder-secretaris voor
speciale politieke zaken.
Nederland vroeg geen optre
den door de Verenigde Naties op
dit ogenblik maar verzocht alleen
de brief onder de leden-delega
ties te laten circuleren.
Mr Schürmann zei dat, toen
het geheime vooroverleg tussen
Nederland en Indonesië op 20
maart begon in aanwezigheid
van een waarnemer die door de
Verenigde Naties was aangewe
zen, „de Nederlandse regering
zich gerechtigd achtte te ver
wachten dat Indonesië zich van
bedreigingen met geweld' en a
fortiori van gewelddadig optre
den zou onthouden".
Deze verwachting was „onmid
dellijk vergeefs gebleken".
Mr. Schürmann vermeldde de
recente incidenten in Westelijk
Nieuw-Guinea er. voegde hieraan
toe dat het nieuwe optreden
het neerlaten van Indonesische
parachutisten „duidelijk Je
verantwoordelijkheid van de In
donesische autoriteiten voor
agressie. bedreven door hun
eigen strijdkrachten, bewijst".
Dit is een „rechtstreekse be
dreiging van de vrede", zo voeg
de hij hieraan toe.
De Nederlandse delegatie, die
de tekst van de brief van mr.
Schürmann vrijgaf, zei dat de
brief donderdag aan Ralph
Bunche was overhandigd.
Tussen120 en 23 maart werden-
op de eilanden Gag en Waigeo
infiltraties gepleegd door groe
pen die bestonden uit „reeksen
bewapende leden van de Indone
sische strijdkrachten.
Deze infiltranten, die kennelijk
optraden volgens een gecoördi
neerd plan, werden intussen
buiten gevecht gesteld", aldus de
Nederlandse afgevaardigde.
„Op 25 maart zo vervolgde
hij, werd binnen de grenzen van
de territoriale wateren bij het
eiland Gag een Indonesische
luchtaanval gedaan op een ver
bindingsschip van de koninklijke
marine.
Niettemin zag de Nederlandse
regering, denkend aan het belang
van de handhaving van een
vreedzame atmosfeer, ervan af
deze feiten onder de aandacht
van de Verenigde Naties te bren
gen.
Kort geleden was er echter
een nieuw voorval dat zo duide
lijk de verantwoordelijkheid van
de Indonesische autoriteiten voor
agressie door haar eigen troepen
toont en dat zulk een recht
streekse bedreiging van de vrede
betekent, dat do Nederlandse
regering zich verplicht acht dit
aan de organisatie van de Ver.
Naties mee te delen.
In de nacht van 26 op 27 april
landde een Indonesische militai
re groep, behorend tot een afde
ling parachutisten, per valscherm
in het binnenland van de zuid
westelijke punt van de Vogelkop
bij Fak-Fak.
De Neuerlandse autoriteiten in
het gebied hebben de nodige
maatregelen genomen om tegen
deze agressie op te treden".
De Nederlandse delegatie zei
dat het communiqué van de Ne
derlandse regering van 27 april
over een stabilisering van de
militaire situatie aan beide zijden
gelijk met de brief van mr.
Schürmann aan de Verenigde
Naties werd overhandigd, liet
Nederlandse voorstel aan de In
donesische regering over te
brengen.
In genoemd communiqué zei
de regering geheel bereid te zijn
mede te werken tot het bereiken
van een akkoord waaronder van
beide zijden de militaire situatie
zou worden gestabiliseerd. Daar
bij zullen uiteraard onpartijdige
derde waarnemers tegen schen
ding der overeenkomst moeten
waken. Zodra zulk een akkoord
is bereikt zullen door Nederland
geen versterkingen meer naar
Nieuw-Guinea worden gezon
den.
De Spaanse regering heeft
vrijdag de stakende mijnwer
kers in Asturïa. noordwest Span
je, gewaarschuwd dat zij, indien
nodig, „alle bestaande normale
en buitengewone wettige maat
regelen ter handhaving van de
vrede en publieke order" zal ne
men. Bij de reeds twaalf dagen
durende staking voor een nieu
we loonschaal zijn naar schat
ting 60.000 man betrokken. In
een officiële bekendmaking de
eerste publikath waarin over de
staking wordt gesproken, zegt
de regering dat onderhandelin
gen over de lonen „door agita
tors plotseling zijn onderbroken
Tijdens de staking zijn 50
mensen gearresteerd op beschul
diging van liet verspreiden van
communistische propaganda.
Woensdag breidde de staking
zich uit tot een scheepswerf in
Bilbao, waar 5.300 arbeiders het
werk verlieten en een nieuwe
loonovereenkomst binnen tien
dagen eisten.
In deze Noordspaanse stad
brak vrijdag een nieuwe staking
uit. De 4.800 arbeiders van de
metaalonderneming „Metallurgi-
ca Echevarria", die vijf dagen
tevoren een collectieve arbeids
overeenkomst met een mini-
mum-loon van 160 peseta per
dag hadden aanvaard, besloten
het werk neer te leggen toen zij
hoorden, dat in een ander bedrijf
in de omgeving een minimum
loon van 180 peseta per uur
wordt betaald.
Volgens welingelichte kringen
zullen in het begin van de ko
mende week de arbeiders in nog
twee metaalbedrijven in staking
gaan.
RUSTIG WEEK.
Ons land ligt in een over
gangsgebied van koude lucht
boven Scandinavië en Duitsland
en vrij zachte Oceaanlucht bo
ven Frankrijk. De luchtdrukver-
schillen zijn echter zó gering,
dat nóch de nene nóch de andere
luchtsoort terrein wint. Er blijft
veel bewolking, maar regen van
enige betekenis is niet te ver
wachten.
In het noorden van het land
zullen de middagtemperaturen
tot omstreeks 10 graden, in het
zuiden tot omstreeks 14 graden
opiopen
Naar in Madrid verluidt zal de
regering waarschijnlijk binnen
kort bij decreet de noodtoestand
afkondigen in Asturië, waardoor
de politie machtiging zou krijgen
tot aanhoudingen en huiszoekin
gen en verdachten zouden kun
nen worden berecht door krijgs
raden. Tevens zouden arbeiders
in bepaalde industrieën onder
militaire discipline kunnen wor
den gesteld, waardoor b.v. mijn
werkers van 21 tot 46 jaar als
militairen naar de mijnen kun
nen worden gezonden.
medegedeeld door het K.N.M.I.?
geldig tot hedenavond.
Rustig weer.
Veranderlijke bewolking, maar'
geen regen van betekenis. Weinig
wind en ongeveer dezelfde tem
peraturen als gisteren.
ZATERDAG
5 MEI
v.m.
n.m.i
Bresk-ens
2.21
2.511
Terneuzen
2.56
3.26
Hansweert
3.36
4.06
Walsoorden
3.46
4.16
ZONDAG 6
MEI.
v.m.
n.m.
Breskens
3.05
3.35
Terneuzen
3.40
4.10
Hansweert
4.20
4.50
Walsoorden
4.30
5.00
'I3K L DVdNVVIAI
v.m.
n.m.'
Breskens
3.49
4.19
Terneuzen
Hansweert
Walsoorden
424
5.04
5.14
4.54
5.34
5.44
ZON
MAAN
op
onder
op
onder
Mei.
5
5.04
20.10
6.19
21.45
6
5.02
20.12
6.56
22.55
7
5.01
20.13
7.40
23.56
8
4.59
20.15
S.30
9
4.57
20.16
9.27
0.48
10
4.56
20.18
10.27
1.30
11
4.5-1
20.20
11.30
2.04
