De slag in de Javazee! RADIO EN TELEVISIE Eric de Noorman De Gezworenen Pagina 9 Het gev ■.•lit in de nacht! DE VER. STATEN EN HET VOORSTEL VAN CHROESJTSJOV VOOR EEN TOPCONFERENTIE Goede vangst Zonder hengel Zaterdag 24 februari 1962 DE VRIJE ZEEUW NEDERLANDS VOORNAAMSTE WAPENFEIT IN DE 2e WERELDOORLOG EEN NEDERLAAG DIE EERVOLLER WAS DAN DE OVERWINNING VAN DE TEGENSTANDER Twintig jaar is het nu geleden dat duizenden vermoeide mannen allés gaven wat ze hadden in een strijd die bij voorbaat al verloren was. Op 27 februari 1942 ging onze vloot, versterkt met schepen van andere geallieerde staten, op de Javazee ten onder, teneinde een be zetting van Ned. Oost-Indië te voorkomen. De economische en politieke gevolgen van dit gevecht waren ramp zalig en leidden tot de revolutie in 1945. DE TOESTAND VOOR DE SLAG Vele politici in die dagen zagen in, dat als wij Java, het rijke Java, zouden moeten afstaan aan de bezetter, dit een gezichtsver lies zou betekenen die fnuikend zou zijn voor onze positie in de Oost als dit weer in ons bezit zou komen. Dit verklaarde ook het feit dat de vrij zwakke Nederlandse marine het eiland tot het uiterste verdedigde. Maar terwijl dit voor Nederland uiterst be langrijk kon worden genoemd, bleef het voor de geallieerden slechts een fase in een zeer uitputtende strijd. Voor Japan was het rijke Java al lange tijd een zeer lokkend object en bezat de verovering ook nog een grote ideologische waarde. Was Java eenmaal „bevrijd" dan zou dit als strijdkreet door de rest van Azië gaan. In het begin lag de Japanse vloot nog tamelijk verspreid en de enige kans op een overwinning of althans de kans om de Japan ners redelijke verliezen toe te brengen, lag in een massale aanval van de gehele geallieerde vloot op de vijandelijke oorlogsbodems. Dit is echter niet gebeurd. Japan maakte zich ongestoord gereed om de invasie van Nederlands-Indië in te zetten. Geen Iuchtversterkingen aanwezig In Japan lag het 16de leger klaar om onder leiding van gene raal Imamoera Java te bezetten, met een invasievloot die onder leiding stond van vice-admiraal Kondo. Verder beschikte de vijand over een zuidelijke slag- vloot die ook onder leiding van de vice-admiraal Kondo stond en verdeeld was in 5 groepen, een aanvalsvloot onder bevel van vice-admiraal Takahashi en tenslotte de marine-luchtvloot. Deze grote, prima getrainde, modern uitgeruste Japanse vloot, goed bezet met een uitge ruste équipage had als tegen standers de oostelijke en de westelijke „Striking Force"; deze geallieerde vloten van Ame rikaanse, Australische, Britse en Nederlandse schepen, hadden beide in de loop van de oorlog al verschillende verliezen gele den, ook hadden vele oorlogs schepen beschadigingen opgelo pen en waren de bemanningen vermoeid. De oostelijke Striking Force onder bevel van de Ne derlandse admiraal Karei Door man had al 3 kruisers en 13 tor- pedobcötjagers vesióren. Deze vloot had nu nog een sterkte van 3 kruisers en 6 torpedoboot- jagers. Wat echter in de hele oorlog tegen Japan al een rol had ge speeld. de berichten van verken ners die te laat binnenkwamen of helemaal ontbraken, bleek nu een van de belangrijkste punten te worden waarover de Nederlandse marine struikelen zou. Toen de westelijke vloot eindelijk berichten binnenkreeg over de vijand, bleek dat zij niets kon uitrichten en werd ze naar Colombo gestuurd. Geen rust De oostelijke Striking Force moest overdag wel uitvaren, daar zware bombardementen 't onmogelijk maakten in de haven te blijven liggen. Overdag was het echter allerminst gun stig op zee, vijandelijke vliegtui gen bestookten de schepen en luchtbescherming van eigen luchtmacht was er niet meer. Het gevolg daarvan was, dat er ook geen berichten doorkwa men waar zich eventueel de Ja panse transport vloot bevond. Eindelijk Werd dan toch de vijand verkend, admiraal Door man besloot uit te varen maar verdere gegevens kwamen niet binnen en de aanvallen van de Japanse luchtmacht werden zo zwaai, dat er besloten werd terug te keren. Ook al omdat de bemanning bek-af was en de brandstof der schepen begon op te raken. Nauwelijks binnen kwamen gegevens over de vijand. Tijd om te rusten was er niet, om ongeveer 13.45 uur kwamen de berichten, om 15.00 uur voer de vloot weer op zee. Met de De Ruyter als vlagge- schip voer de geallieerde vloot met een vaartje van 20 mijl op naar het noordwesten. De man nen op de schepen moeten ge weten hebben, dat het een wan hoopspoging was. Er waren moeilijkheden met het seinen ondanks de bespreking die ad miraal Doorman met de gezag voerders had gehouden. Alleen eenvoudige manoeuvres konden worden gehouden. De vloot be stond uit 14 schepen met een bewapening van 12 stukken van 20 cm en 25 stukken van 15 cm. De Japanse vloot bestond uit 13 schepen die echter lichter (varen. De formatie van de geallieer de vloot was allerongelukkigst, want door de snelheid van het wegvaren waren enkele jagers die vooraan hadden moeten zijn, achterop geraakt, terwijl Doorman bovendien de Britse jagers vooruit had moeten stu ren om verkenningen uit te voe ren. de ,De Ruyter een voltreffer, maar deze explodeerde niet; dé Exeter echter kreeg ook een treffer en week uit naar bak boord. Nu wreekte zich de ge brekkige seininrichung waar door de rest van de schepen mee zwenkte met de Exeter en een prachtige schietkans bood voor het Japanse torpedoge- schut. Ook de Kortenaer kreeg een voltreffer en brak doormidden. De Perth legde nu een rookgor dijn tussen de schepen en het Japanse geschut. Doorman nam onmiddellijk deze kans waar en leidde zijn schepen ten aanval tegen de vijandelijke oorlogsbo dems. Deze weken uit, ze had den hun doel echter bereikt, de transportschepen waren veilig doorgevaren. Dit Withe de With begsleidde de Exeter naar Soe- rabaja. Er volgde een beschieting op de lange afstand die weinig schade bracht, tot de nacht viel. Uit het nu volgende blijkt welk een geweldige moed er daar vertoond werd. Steeds weer vielen de geallieerde sche pen aan zonder het convooi te kunnen raken, doordat er niet precies bekend was waar het zich bevond. Een kleine groep ten dode gedoemde schepen die steeds weer de oppermachtige vijand aanvielen en steeds weer kennis maakten met het noodlot dat ze precies daarheen dreef waar zich de sterkste punten van de vijand bevonden. Op goed geluk gingen de sche pen er in de nacht weer op uit, het transport te hinderen in de richting in welke admiraal Doorman vermoedde dat zich het convooi troepenschepen zou bevinden. Achteraf is rablêken dat dit inderdaad de-jufSte rich ting was, maar een verlaat be richt deed Doorman besluiten zijn koers te veranderen. De nieuwe koers bracht hem naar de plaats waar de Japanse vloot De slag Om 12 minuten over vier kwamen de eerste vijandelijke schepen boven de kim. In het nu volgende treffen kreeg eerst lag te wachten. Een korte schermutseling voigde, door het hevige torpedovuur moesten onze bodems (Je Japanners ont wijken, waarna ze weer op zoek gingen naar het convooi. De Amerikaanse schepen moesten hierin de strijd staken, daar hun brandstofvoorraad opraak te. Zij bereikten later met veel geluk Fremantle en waren de enige die niet tot zinken waren gebracht. Opnieuw volgde daarna een treffen waarin de De Ruyter cot zinken werd gebracht evenals de rest van de vloot. Het groot ste deel van de bemanningen kwam hierbij om het leven, evenals admiraal Doorman met zijn hele staf. De Penh en de Houston had den orders zich uit de voe.en te maken en dit lukte inderdaad, zij weken uit naar Tandjong Priok. De volgende dag waagden de Evertsen, de Perth en de Houston een uitbreekpoging waarbij ze in de grond werden geDoord na eerst nog schade te hebben toegebracht aan de westelijke Japanse transport- vloot. Het was erg lang geleden dat onze marine een ecnte zeeslag geleverd had, het bleek dat in die tijd niets ingeboet was aan dapperheid en kunde. Op de oorlog heeft het allemaal geen invloed gehad, de invasie op Java is in het totaal 24 uur op gehouden (Nadruk verboden.) De Verenigde Staten hebben opnieuw het voorstel van premier Chroesjtsjov van de Sowjet-Unie van de hand ge wezen om de aanstaande tien- landenconferentie over ontwa pening in Genève op het hoog ste plan te laten beginnen. Een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Bui tenlandse Zaken, Ned Norde- neas, heeft donderdagavond op een persconferentie gezegd, dat de brief die president Kennedy eerder op de dag van premier Chroesjtsjov had ontvangen, geen enkel nieuw argument toe voer ter ondersteuning van het voorstel van Chroesjtsjov, in maart de ontwapeningsconfe rentie op topniveau te beginnen. Volgens de Amerikaanse woordvoerder, menen de V. S., dat hun eigen voorstel voor een bijeenkomst van ministers van Buitenlandse Zaken ter opening van ds ontwapeningsbesprekin gen, het beste is. De V. S. blij ven hhpen, aldus' de woordvoer der, dat de Sowjet-Unie zal in stemmen met het Brits-Ameri kaanse voorstel orn de ontwape; ningsconferentie te laten begin nen met een bijesnkomst van ministers van Buitenlandse Za ken. In betrouwbare kringen meent men, dat het jongste schrijven van Chroesjtsjov aanmerkelijk botter van toon is dan zijn bood schap aan Kennedy van 11 februari, waarin hij een topcon ferentie voorstelde. Maar de Russische leider had niet met zoveel woorden het Westelijke voorstel voor een bijeenkomst van ministers van Buitenlandse Zaken verworpen. De heer R. Radix uit Assen heeft deze enorme snoek (1.15 meter lang en ruim 24 pond zwaar) met zijn blote handen gevangen. Het dier, dat waarschijnlijk een klap met een seheepsschoef heeft gehad, zwom versuft en min of meer stuurloos door het water, waarlangs de lieer Radix in zijn auto reed. Toen liet dier koers zette naar het riet langs de kant stopte de heer Radix en na een kort maar hevig gevecht lang Snoekmans op het droge enn ervaarlijke rover. waarvoor kleindochtertje Freja grote be langstelling toonde. 9. „Alweer de Saksers?" her haalt Septimus verbaasd, „wat be doel je?" „Oh, daar heb ik vroeger al eens mee te maken gehad," antwoordt Eric. „Maar het verbaast mij, ze hier tegen te komen." ,Och, die kerels zitten zogezegd overal, Noorman," gromt Svein, half en half grinnikend. Septimus, die het grapje niet begrijpt, knikt ernstig. „Ja, dit soort volk maakt hier allang de streek onveilig. Na de overstro mingen van de laatste jaren zijn ze voor 't eerst opgedoken. De hele kuststreek noordelijk van Ge- soriaeum is toen ondergelopen en waarschijnlijk gebruiken die Sak sers de laatste resten van de dui nenrij als wijkplaats, vanwaar zij hun strooptochten ondernemen kunnen. „Handig hekeken," zegt de daar aangevallen zullen worden, hoeven ze niet te zijn. Maar ik begin me nu af te vragen, of we onder deze omstandigheden wel een schip kunnen vinden, dat ons naar het Noorden brengen wil." „Een schip?" Septimus lacht spottend. „Het valt te proberen, maar veel hoop geef ik je niet. Er gaan nog maar weinig schepen over naar Brittanica en die gaan, Noorman, „want erg bang, dat ze j zitten vol. Bovendien vrees ik dat ZWARE BOTSING IN BELGIE: EEN DODE Te Gelbressec aan de weg van Dan uit naar Namen In België zljit een verhuiswagen, in de cabine waarvan vier mensen zaten, en een zware vrachtwa gen, geladen met cokes, met el kaar in botsing gekomen. De ver huiswagen schoot door de leu ning langs de weg en vlei vijf meter lager te pletter, waarbij de inzittenden licht werden ge. wond; de andere wagen kantelde, waarbij de chauffeur onder zijn cabine terecht kwam en werd gedood. De foto geeft een beeld van de ravage. DE OVERSTROMINGSRAMP IN WEST-DU ITS LAND Tot nu toe zijn in Hamburg en omgeving de stoffelijke over schotten van 291 slachtoffers ge- oorgen. 243 om het leven ge- komenen zijn geïdentificeerd. Onder ds doden bevinden zich tien redders, Zeven hunner wa ren Westduitse militairen. Speciale eenheden van het Westduitse leger en Deense kik vorsmannen .zetten het zoeken naar de lijken van verdronke nen voort. In de overstroomde delen van Hamburg bestaat een grote be hoefte aan dokters. Er is even-, wel een tekort aan artsen, om dat de meeste geneesheren in deze wijken zelf door de over stromingsramp zijn getroffen. Je „artsenkamer" van Ham burg heeft thans een beroep op de overige Hamburgse artsen gedaan om zich één dag ter be schikking. te stellen voor werk ,'tn het overstroomde gfebied. ZONDAG 25 FEBRUARI HILVERSUM I: 8.00 Nws. en weerber.; 8.15 Zang en instru mentaal ensemble; 8,30 Morgen wijding; 9.15 Orgelspel; 9.30 Nws.; 9.45 Kamerork.; 9.55 In leiding Hoogmis; 10.00 Plech.ige Hoogmis; 11.30 Gram.; 11.35 Pianorecital met com.; 12.15 Buitenianas com.; 12.25 Joodse liederen en vernalen; 12.55 De hand aan de ploeg, lez.; 13.00 Nws.; 13.05 De Oelewappers, ge- var. progr.13.30 Voor ae kind.; 14.00 De luister van uw huis, klankb. over liturgie en kerk- muz.; 14.30 ZangrecHal; 15.00 Hoekbespr.; 15.1U Noord Hol lands Filharm. ork. en sol., 15.55 Sport; 16.30 Het Heilige Boek in de Kerk, overd.17.00 Voor de jeugd; 17.15 Oecumeni sche zangdiens-; 17.45 Mensen, lezing; 18.00 Het geladen schip, lez.; 18.30 De Kerk aan het werk, lez.; 18.40 De achttien, religieus klankb.; 19.00 Nws. uit de Kerken; 19.05 Gewijde muz. 19.30 Door een geopenue deur in de Hemel, lez.; 19.to Nws.; 20.0J fes-bemanning, hoorsp. (22); 20.45 Toernooi van het lichte iied; 21.10 Er zijn geen Beigen. iez.; 21.25 Kamermuz.; 22.00 In de vergulde baars, licht progr.; 22.20 22.25 Boekoespr.; 22.30 Nws.; 22.40 In het land van de dich-er, literaire lez.; 23.00 Avondgebed; 23.15 Brabants kamerork.; 23.40 Tenor en piano; 23.55—24.00 Nws. HILVERSUM II: 8.00 Nws.; 8.18 Amsterdams Koperensem ble; 8.25 Weer of geen weer; 9.45 Geestelijk leven, toespr.; 10.00 Geef net door, praa-je. Daarna: Voor de jeugd; 10.30 r-temons-rantse kerka; 11.30 Vragenoeantw.12.00 Licn-e muz.; 12.30 Even, sportner.; 13.00 Nws.; 13.07 De toestand in de wereld, lez.; 13.17 Meded. of gram.;- 13.20 Strijdkrachtenpr.; 13.50 Drietanden weds ir. hardrij den op de schaats te Adam; 14.00 Bari-on en piano; Franse liederen; 14.30 Bookbespr.; 14.40 Lichte muz.; 15.05 Dnelanden- wedstr. hardrijden op de schaats; 15.10 Toneelbeschou wing; 15.20 Strijkkwartet; 16.00 Thédansant; 16.30 Sportrevue; 17.00 Het oude Egypte en zijn betekenis voor het heden lezing (III); 17.15 Oog om oog mens om mens, verkenningen van kunst; 17.30 Voor de jeugd; 17.50 Nws., sportuitsl. en sport journaal; 18.25 Bij nader inzien journalistenforum; 19.00 Salon- ork. en zangsol.; 19.30 Zpnder blinddoek, een 14-daagse open bare zitting; 2C.00 Nws; 20.05 Radio-Bridge-Drive; 20.10 Om roeporkest, groot omroepkoor en zangsoliste; '22.30 Nws; 22.40, Act.; 22.55 Meded. en sportuit slagen 2e klas voetbal; 23.00 Ra- clio-Bridge-Drive; 23.05 Met de Franse slag; 23.35 Lichte gram.; zo.6524.00 Nws. BRUSSEL (VI.); 12.00 Nws; 12.03 Vlaamse muz.; 12.30 Weer- oericht; 12.35 Amus. ork. en zangsoiist; 13.00 Nws; 13.15 Vooi de solda-en; 14.00 Opera- en belcantoconcert; 15.30 Sport- uitzenöing; 17.00 Nws; 17.10 Lichte muz.; 17.45 Sportuitsla gen;. 17.50 Gram.; 18.00 Piano recital; 18.30 Godsd. uitz.19.00 Nws; 19.30 Lichte gram.; 20.00 Amus. progr.; 21.30 Cabaret- progr.; 22.00 Nws; 22.15 Lichte muz.; 23.00 Nws; 23.05 Dans- muz.; 23.5524.00 Nws. Televisieprogramma's. NED. T.V.: 13.00—16.15 Drie- iandenwedstrijd hardrijden op de schaats te Amsterdam: Noor- wegen-Z weden-Nederland; 18.30 V/eekjournaal; 20.00 Sport in beeld; 20.30 Politieke lezing; 20.40 Op hoop van zegen, een zeemansdrama. VL. BELG. T.V.: 12.00—14.30 Skiën te Zakopane; 15.00 Reis- besenrijving van Iran; 15.30 De week in beeld; 16.00 Vedetten uit de dierenwereld; 16.30 Vol leybalwedstrijd BraboRapid Boekarest te Antwerpen; 17.00 Voor de kleuters; 17.2018.00 Volleybalwedstrijd (verv.); 19.00 Voor de jeugd; 19.45 Filmrep.; 20.00 Nws en sportuitslagen; 20.25 Het manneke; ,20.30 Va riété-programma; 21.30 Sport- act.; 21.55 Korte films; 22.25 Nws. MAANDAG 26 FEBRUARI HILVERSUM I; 7.00 Nws; 7.13 Gram.; 7.20 Sportuitsl. van zaterdag; 7.30 Gewijde muziek; 7.50 Meditatie; 8.00 Nws; 8:15 Radiokrar.t8.35 Pianomuziek; 9.00 Voor de zieken; 9.35 Water standen; 9.40 Voor de vrouw; 10.00 Kamermuziek (gr.); 10.20 Theologische etherleergang; 11.05 Piano en fluit; 11.40 Gevar. gram.; 12.25 Lezing; 12.30 Land en tuinb. meded.; 12.33 Amus. muz.; 12.53 Gram.; 13.00 Nws; 13.15 Fanfaremuz.; 13.55 Gram.; 14.05 Schoolradio; 14.35 Gevar. progr.; 15.36 Radio Tivoli-ork. en solist; 16.00 Bijbeloverden king; 16.30 Gewijde muz.; 17.00 Voor de kleuters; 17.15 Voor de jeugd; 17.30 Jazzmuziek (gr.); 17.40 Beursber.; 17.45 Regerings- uitz.; 18.00 Orgelconcert; 18.30 Gewijde muz. (gr.); 19.00 Nws en-weerber.; 19.10 Praatje; 19.15 Kamermuz. (gr.); 19.30 Radio krant; 19.50 Lichte muz.; 20.20 Hoorspel; 21.25 Musette-ensem ble; 21.35 Franse Barokmuziek; 22.00 Parlementair comm.; 22.15 Amus. muz.; 22.30 Nws; 22.40 Avondoverdenking; 22.55 Boek- bespr.; 23.05 Muzikale vragen- beentw.; 23.40 Lichte muziek; 23.55—24.00 Nws. HILVERSUM II; 7.00 Nws; 7.10 Ochtendgym.: 7.20 Licfrte gram.; 8.0C Nws; 8.15 Amus. muz.; 9.00 Gym. voor oudere luisteraars; 9.10 De groente man; 9.15 Gitaar en orkest; 9.40 Morgenwijding; 10.00 Lich te gram.; 11.00 Kamerorkest en solisten; 11.45 Voordracht; 12.00 Orgel en zangsolisten12.30 Meded. t.b.v. land- en tuinb.; 12.33 Voor het platteland; 12.43 Lichte muz.; 13.00 Nws; 13.15 Meded. en gram.; 13.25 Beurs ber.; 13.30 Lichte muz.; 14.00 Mezzosopraan en piano; 14.30 Lichte gram.; 14.50 Klankb.; 15.05 Opera in één acte; 16.10 Lichte gram.17.00 Voor de pad vinder»; 17.15 Gram. voor de Jeugd; 17.80 Militair comm.; 18.00 Nws; 18.15 Pol. lezing: 18.25 Concoursmuz. 1962; 18-50 Openbaar kunstbezit; 19.00 Ope- ramuz.20.00 Nws; 20.05 De Ra- dioscoop; 22.30 Nws en meded.; 22.40 Act.; 23.00 Jazz Sociëteit; 23.30 Metropole-ork.23.55—24.00 Nws. BRUSSEL (VI.): 12.00 Nws; 12.03 Lichte muz (gr.); 12.30 Weerbericht; 12.34 Landbouw- kron.; 12.42 Lichte gram.; 13.50 Beursber,; 13.00 Nws; 13.15 Ka mermuziek; 14.00 Schoolradio; 15.45 Symfonie-ork.; 16.00 Beurs ber.; 16.06 Voor de zieken; 17.00 Nws; 17.15 Lichte gram.; 17.45 Franse les; 18.00 Lichte symfo nische muz. (gr.); 18.20 Voor de soldaten; 18.50 Sportkron.; 19.00 Nws; 19.40 Gram.; 19.45 In eo om de opera20.00 Kamer» orkest, mannenkoor en solisten, 21.00 De zeven kunsten; 21.15 Lichte gram.; 22.00 Nws; 22.15 Amus. ork.; 22.35 Popul. volks- muz.; 22.55 Nws; 23.00—23.15 Voor de zeelieden. Televisieprogramma's. NED. T.V.: 20.00 Journaal en wgeroverzicht20.20 Televizler; 20.30 Lichte muziek met zang- soliste; 20.45 Muziek-mozaïek 21.35—22.25 Voetbalkwartfinale Europa-Cup. VL. BELG. T.V.: 19.00 Voor de jeugd; 19.30 Twee filmpjes; 19.45 Culturele act.; 20.00 Nws en sportuitsl.; 20.25 Het man neke; 20.30 Carnavalprogr.; 21.40 T.V.-politiefeuill. (deel 1); 22.25 Litterair progr.; 22.50 Nws je moeilijkheden krijgt, wanneer je met die krijgsbende van je aan de poort van Gesoriacum ver schijnt." Eric knikt peinzend..- Ze maken zich nu snel voor de tocht gereed. Als laatste neemt de Noorman af scheid van Septimus, die hem een eindweegs uitgeleide gedaan heeft. Dan rijdt hij zijn paard naast dat van Svein. „Het ziet er allemaal niet best uit, Noorman," gromt deze,-met een scheve blik. „Maar eh, die Saksers op hurt zandplaat „Precies, Sveintje," grijnst Eric, „die Saksers hebben schepen, en ik maak me sterk, dat we nu pre cies hetzelfde denken." „Zo is het," gnuift Svein, de handen wrijvend, „dat kon wel eens een fijn vechtpartijtje wor den."

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1962 | | pagina 5