den iels Kennedy sprak in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties Ministeriële Brussel Benelux-conferentie in De toestand in Katanga Amerikaanse ontwapenings voorstellen bij de V. N. ingediend HET WEER WEERBERICHT HOOGWATER ZON- en MAANSTANDEN DINSDAG 26 SEPTEMBER 1961 17e Jaargang Nr 5405 EERSTE BLAD NIEUWE AMERIKAANSE ONTWAPENINGSVOORSTELLEN WERELDVREDE WORDT OP TWEE PLAATSEN BEDREIGD: ZUID-VIETNAM EN BERLIJN Kenndy's voorstellen „Zwaard van Damocles" Functionaris van het allerhoogste plan Smeulende oorlogsvuren Beslissend voor het lot van de mens Reacties op rede van Kennedy MIKE MANSFIELD OVER RERLIJN Frankering bij abonnement: Temeuzen Directeur-Hoofdredacteur 1. van de Sande Redactie-adres: Noordstraat 55—57 Administratie-adres: Smidswal Telefoon 2073 Gironummer 38150 Abonnementsprijs: ƒ6,- per kwartaal; pel maand ƒ2,-; per week 4S ct. Losse nrs 9 ct. Verschijnt dagelijks Uitgeefster N.V. v/h Firma P. J. van de Sande te Terneuzen Advertentieprijs per mm 15 ct; minimum per advertentie 2,25. Rubriek Kleine Advertenties (géén handel» advertenties)5 regels 1.—. Iedere regel meer 20 ct. Kleine advertenties bij vooruitbetaling. Vermelding: Brieven onder nummer, of: Adras Bureau van dit Blad, 20 cent meer. Inzending advertenties tot 's namiddags 2 uur. Voor het maandagnummer: zaterdags 10 nor. ieëti over de en, die een aal hadden het! Want s f. 895.-. angst van f. 975.-. lig middelpunt isch hoogtepunt President Kennedy heeft maandagmorgen in de algemene ver gadering van de Verenigde Naties nieuwe voorstellen gedaan voor een ontwapeningsprogramma. Kennedy zei te geloven Uat een vreedzame overeenkomst ten aanzien van Berlijn kan worden ge sloten waarbij de geallieerde toegangsrechten tot deze stad be houden blijven en de historische en wettelijke belangen van andere landen met het oog op de vrede in Europa zouden worden erkend. De president zei dat vastbeslotenheid en redelijkheid tot een vreedzame oplossing van de kwestie Berlijn kunnen leiden en dat de Verenigde Staten niet noodzakelijk vasthouden aan een vaste formule. Hij verwierp het Sowjetrussische „Troika"-plan en zei dat de Verenigde Naties gezamenlijk de, samenstelling van de diverse organen van de Verenigde Naties moeten herzien. Kennedy stelde voor het handvest van de Verenigde Naties uit te breiden tot het onderzoek van de ruimte. Hierbij zou het verboden moeten worden vernietigingswapens de ruimte in te zenden of deze van hemellichamen af te vuren. Hij stelde tevens een wereld- i omvattend communicatiesysteem met behulp van kunstmanen voor. KOLEN JESTOOK vanaf 94, vanaf 180, n vakkundige ng kunt U ;rd zijn tar onze zeer grote iPECIALIST >6 - TERNEUZEN Te koop: Vroling hete- :htkachel, bureau en kar t (2 x 3), Adres: Leeu- nlaan 18, Terneuzen- Te zichtigen in de morgen en. koop gevraagd: Heren- ts accordeon. Bilder- kstraat 7, Terneuzen. Het ontwapeningsprogramma dat president Kennedy voorlegde omvat de volgende voorstellen: 1. Ondertekening door alle lan den van een verdrag tot het [1 verbod van kernproeven. 2. Het .stopzetten van de produc tie van splijtbaar materiaal voor militaire doeleinden en het beletten van het over dragen hiervan aan ieder land dat nog geen kernwapens be zit. 3. Het verbod van overdracht van toezicht op kernwapens aan landen die deze nog niet bezitten. 4. Het verhinderen dat kern wapens nieuwe slagvelden veroorzaken in de ruimte bui ten de atmosfeer. 5. Geleidelijke vernietiging van de bestaande kernwapens en het gebruiken van het daarin aanwezige splijtbaar mate riaal voor vreedzame doelein den. 6. Het stopzetten van ongelimi teerde proeven en van de pro- duktie van strategische wa pens met kernbommen en de geleidelijke vernietiging hier- k Iedereen leeft onder de drei- I ging van het nucleaire zwaard t van Damocles, dat aan een zijden f 1 aa(l hangt die ieder ogenblik I pei ongeluk kan worden door- I gesneden, door een misrekening of een dwaasheid. Deze wapens moeten worden vernietigd voor wij er zelf door vernietigd wor den", zo zei Kennedy. ..Wij nodigen de Sowjet-Ume uit tot een principe-akkoord t» korpen om een overeenstemming i over praktische plannen te be- I reiken". r Kennedy stelde voor de onder handelingen „onmiddellijk te her vatten en zonder onderbreking 1 voort te zetten totdat een alge heel en volledig ontwapenings- Plan niet alleen wordt bereikt, maar in feite toegepast". Nieuwe strijdmacht en nieuwe rollen Na verklaard te hebben dat de verenigde Staten verplicht waren nun kernproeven te hervatten nadat de Sowjet-Unie dit gedaan maar dat de Amerikaanse proeven de atmosfeer niet be smetten, stelde Kennedy voor ijk met de vernietiging der wapens, oen internationaal recht op te bouwen en een strijdmacht van de Verenigde Naties te scheppen waaraan ieder lid-staat speciaal geoefende contingenten beschikbaar zal stellen. Het vraagstuk waarvoor de nf;™Kde Staten nu staan is ,,c|e dood van een mjan" maar „het bestaan van de inter nationale organisatie", die „het enige alternatief voor de oorlog is", zo verklaarde Kennedy. „Ont wapening zonder controle is slechts een schaduw en een ge meenschap zonder wet is een lege notedop". De Verenigde Naties moeten „een nieuwe strijdmacht en nieuwe rollen'' krijgen opdat Dag Hammarskjoeld niet voor niets geleefd heeft en gestorven is, aldus Kennedy. Om het handvest te versterken is het op de eerste plaats nodig dat een functionaris „van het allerhoogste plan" gekozen wordt om de verantwoordelijkheden van secretaris-generaal op zicp te nerrïen, een man die tegelijkertijd de wijsheid en de macht heeft om betekenis te geven aan het morele gezag van de wereldge meenschap. „De secretaris-generaal is in werkelijkheid de dienaar van de algemene vergadering. Het ver minderen van zijn gezag staat gelijk met het verminderen van het gezag van het enige orgaan waarin alle naties, ongeacht hoe machtig zij zijn, gelijk en soeve rein zijn. Tot op het ogenblik waarop alle mogendheden recht vaardig zullen zijn, zullen de zwakken slechts veilig zijn aan de boezem van de macht van -deze vergadering". De Verenigde Sta ten zullen meewerken aan een spoedige herziening van de samenstelling van de organen van de Verenigde Naties. Maar, zo voegde Kennedy eraan toe, het ,,Troika"-systeem „zou de koude oorlog brengen in de zetel van de vrede". Kennedy zei dat de wereld vrede op twee plaatsen bedreigd wordt: „Het smeulende oorlogs vuur in Zuidoost-Azië, waar Z.- Vietnam reeds wordt aangeval len, en Berlijn waar de vrede be dreigd wordt omdat plechtige overeenkomsten worden gemin acht". Hij zei dat de mogelijkheden voor onderhandelingen over de Berlijnse crisis worden onder-, zocht. „Het is nog te vroeg om iets over dé vooruitzichten te zeg gen. Van onze kant zullen we blij zijn wanneer wij te gelegener tijd kunnen melden dat een oplos sing is gevonden. Want er be hoeft geen crisis om Berlijn te bestaan en wanneer degenen die deze crisis hebben geschapen vrede wensen, zal er altijd vrede zijn in Berlijn". Somher merkte Kennedy op: ,,De gebeurtenissen en beslissin gen van de komende tien maan den zullen beslissend zijn voor het lot van de mens in de komen de tienduizend jaar. Deze ge beurtenissen kunnen niet wor den vermeden. Op deze beslissin gen kan niet worden terugge komen". Kennedy sprak voor de eerste keer in de algemene vergadering. Voor hem had de Venezolaanse minister van Buitenlandse Zaken, Marcos Falcon Briceno, de afga vaardigden van de 99 landen toe gesproken. Hij stelde voor zo spoedig mogelijk in plaats van Hammarskjoeld een secretaris generaal te benoemen. Hij ver klaarde dat Venezuela het ge zamenlijke streven van zekere regeringen, om de regeringen van andere landen „door middel van vijfde-kolonnes" omver te werpen, veroordeelt. De diplomatieke tribune, de pers- en publieke tribune waren afgestampt vol toen president Kennedy in de zaal van de alge mene vergadering verscheen, zes minuten vóór het vastgestelde tijdstip. Alle aanwezigen brachten staande een langdurige ovatie. De Sowjetrussische delegatie, met Andrei Gromyko aan het hoofd, klapte het langst. Nadat de voorzitter van de al gemene vergadering, Mongi Slim, Kennedy had uitgenodigd het woord te voeren, sprak deze met vaste, heldere stem zijn rede uit, met stemverhoging bij de voor naamste gedeelten van zijn toe spraak. Tijdens zijn rede werd hij vijf maal door applaus onderbroken. Dit gebeurde bij de passages waarin hij zei dat zelfs de Sow jetrussische troika geen drie koetsiers,, heeft, om vrije verkie zingen ifl alle landen ter wereld vroeg, met kracht onderstreepte dat zijn land nooit onder bedrei ging zou onderhandelen, dat de Ver. Staten niet bang zijn te on derhandelen en herhaalde dat zijn land de wapenen en de nodige vastbeslotenheid bezit om de vrije mensen te helpen. De dele gaties van het communistische blok en van Cuba klapten toen echter niet. Tijdens de drukte na de zitting was de voornaamste indruk dat Kennedy de woorden gesproken heeft die van hem werden ver wacht. Alleen de Sowjetrussische persattaché zei steeds weer: „Ab soluut geen nieuws, helemaal niets..." Gromyko sprak ook nog even met Kennedy. Hij schudde zijn hand en zei: „U was goed in vorm". De Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, Luns, heeft maandag in New York gezegd, dat Kennedy's rede „een sterke stimulans is voor al degenen die de Verenigde Naties willen be houden als een doelmatig instru ment voor de vrede". Luns noem - de de verklaring „indrukwek kend". In leidende kringen van het Amerikaanse congres werd de rede vooral geprezen om de kri- ap ua UEid-, Bipoj.L" do qaq vastbesloten houding ten aanzien van Berlijn. De republikein Eve rett Dirksen zei dat Kennedy de hoop op vreedzame oplossing van de vraagstukken „schitterend" had uitgedrukt. De Engelse minister van Bui tenlandse Zaken, Home, noemde de rede „een zeer mooie rede die ons werkelijk hoop geeft op het oplossen van de vraagstukken door onderhandelingen. De En gelse regering zal de voorstellen voor ontwapening volledig steu- Het Minister seomi té van de Benelux heeft maandag in Brus sel een nieuwe stap gezet op de weg naar de afschaffing van de kwantitatieve beperkingen voor het wegvervoer in het onderlinge verkeer tussen de drie landen. Volgens het vorig jaar van kracht geworden Unie-verdrag moet op 1 november 19G3 de be perkende bepalingen op dit ter rein zijn opgeheven. De ministers hebben maandag een tijdschema goedgekeurd om dit -geleidelijk te bereiken. Aan de vaste verkeerscommissie van de Benelux is opgedragen met het oog op de eerste étappe ECHTPAAR EISENHOWER AAN DE SPEELTAFEL Ja, U heeft het goed gezien, het echtpaar midden op deze foto aan de, speeltafel, is de voormalige Amerikaanse president Dwigiit D. Eisenhower en zijn vrouw Mamie. De foto is gemaakt aan boord van het Nederlandse schip „Nieuw Amsterdam", buiten de Amerikaanse territoriale wate ren bij New York tijdens een feest met vele autoriteiten en beroemdheden waarvan de baten bestemd waren voor het kanker instituut van de stad New York. De Holland-Amerika Lijn had het schip voor dit doel afgestaan van de volledige vrijmaking van het onderlinge-Benelux-goederen- vervoer over de weg een Bene- lux-tarief op te stellen. Tevens werd besloten een tweetal cate gorieën wegvervoer reeds per 1 januari 1962 te liberaliseren: transporten beneden de vijf -ton en het vervoer van verhuisboe- dels. Deze liberalisatie slaat uiter aard alleen op de hoeveelheid goederen, die door de wederzijd se transportondernemingen in het gebied van de Benelux mogen worden gevoerd en staat buiten de douane-formaliteiten, waar aan de vervoerde goederen nog blootstaan. Volgens een na afloop van de conferentie uitgegeven commu niqué hebben de ministers „over leg gepleegd over een aantal pun ten van handelspolitieke aard, welke actueel zijn in het kader van de E.E.G. met name de toe treding van het Verenigd Konink rijk en eventueel van andere lan den tot de E.E.G., alsmede over de politiek ten aanzien van de ge associeerde overzeese gebieden". Vernomen wordt, dat daarbij wat het Britse verzoek om on derhandelingen over het lidmaat schap van de E.E.G. betreft, het gezamenlijke Benelux-standpunt werd goedgekeurd, zoals dit is vastgesteld tijdens de besprekin gen in Brussel van enkele weken geleden tussen minister Spaak, staatssecretaris Van Houten en de Luxemburgse minister van Buitenlandse Zaken, Schaus. Dit gezamenlijke Eenelux-standpunt heeft betrekking op de te volgen procedure bij de komende onder handelingen met Engeland. In het officiële communiqué wordt voorts nog gezegd, dat de ministers richtlijnen hebben op- De Verenigde Staten hebben maandag bij de Verenigde Naties een ontwapeningsprogramma in gediend in aanvulling op de voor stellen van president Kennedy in de algemene vergadering. Het plan is vervat in een door het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken uitgegeven boekwerkje getiteld „Freedom from war". In het plan wordt ontwapening in drie étappes uit eengezet. Tijdens de eerste étap pe moeten de strijdkrachten van dé Verenigde Staten en de Sow jet-Unie teruggebracht worden tot 2.100.000 man het laagste cijfer dat ooit voor een eerste stadium van ontwapening is voorgesteld. Het plan voorziet tevens voor de eerste maal in het stopzetten van de produktie van splijtbaar materiaal voor militaire doelein den, zonder voorwaarden, in de eerste étappe. Het programma, dat volgens Amerikaanse kringen „het meest stoutmoedige, volledigste en vooruitstrevendste van alle tot nu toe ingediende ontwapenings plannen is, voorziet in het terug brengen van het aantal strategi sche wapens met atoomkoppen en het verbod voor atoommach ten aan andere landen de con trole over deze wapenen of de voor de vervaardiging ervan noodzakelijk middelen te ver lenen. Volgens Amerikaanse bron zijn in het plan voor het eerste sta dium meer maatregelen voorzien dan ooit tevoren. Men legde er de nadruk op dat het sluiten van een internationaal verdrag tot het staken van kernproeven geen voorwaarde voor de onderhande lingen over andere onderwerpen van de voorgestelde eerste fase behoefde te zijn, hoewel dit „in het belang van de beschaving" wel wenselijk geacht wordt. Het tweede stadium omvat maatregelen tot „voortgezette vermindering van de strijdkrach ten, bewapening en militaire ba ses van de staten, met inbegrip van de strategische raketten met kernladingen en afweerraket.- ten". De methoden van de Verenig de Naties voor vreedzame op lossing van geschillen moet ver der ontwikkeld worden, een per manente internationale vredes- strijdmacht binnen de V. N. moet worden opgericht, de vervaar diging van scheikundige, bacte riologische en stralingswapens moet worden stopgezet. De voor raad kernwapens zal moeten worden verminderd op basis van de bevindingen van een commis sie van experts, en zekere mili taire bases en faciliteiten zouden moeten worden ontmanteld of omgebouwd voor vreedzaam ge bruik. De voorgestelde internationale ontwapeningsorganisatie zou moeten worden vergroot en ver sterkt om haar in staat te stel len de in deze tweede fase ge nomen maatregelen te verifiëren en de overgang naar het derde stadium vast te stellen. In het derde stadium zouden de staten slechts strijdkrachten ter handhaving van de binnen landse orde aanhouden en man schappen leveren voor de strijd macht van de Verenigde Naties. Het vervaardigen van wapens zal moeten worden verboden, be halve voor de vredesmacht van de V. N. en de binnenlandse vei ligheidstroepen. Alle andere wa pens moeten worden vernietigd of voor vreedzaam gebruik wor den omgebouwd. Engeland en Frankrijk zijn over het program geraadpleegd en alle bondgenoten, West-Duits- land incluis, zijn volgens dezelf de bron van het volledige plan op de hoogte gesteld. gesteld voor het zo spoedig mo gelijk opheffen van belemme ringen in het intra-Benelux han delsverkeer en voor voorafgaand overleg tussen de drie regerin gen om het ontstaan van nieuwe belemmeringen te voorkomen. De ministers wisselden verder nog van gedachten over de con- junctuurpolitiek in de drie lan den, waarbij „zij met genoegen hebben vastgesteld dat in de drie landen zelfstandige krachten werkzaam zijn, die het integratie proces bevorderen, zodat dit bij voorbeeld tot uitdrukking komt bij de steeds verder voortgaande toenadering der loonniveaus in de Beneluxianden". Wat het verkeer betreft heb ben de ministers aan de commis sie voor het verkeer van de Be nelux opgedragen de mogelijk heid- en de modaliteiten te be studeren van harmonisatie van de maatregelen betreffende de technische eisen, die in de drie landen worden gesteld voor vrachtauto's, zoals afmetingen en gewicht. ONTVLUCHTINGEN UIT OOST-DUITS LAND Twee vrouwen en twee mannen uit de Oost-Duitse grensplaats Lindewerra in Thüringen zijn maandag naar de West-Duitse Bondsrepubliek uitgeweken door de rivier de Werra over te zwem men. Toen zij aan de overkant waren, trokken zij met touwen hun bagage naar zich toe. De Oost-Duitse volkspolitie had niets van de goedvoorbereide .vlucht bemerkt. Een Oost-Berlijnse politieman heeft maandagmiddag met een machinepistool geschoten op drie vrouwen, die met een baby van 9 maanden naar West-Berlijn trachtten uit te wijken. De vluch telingen slaagden er in over een prikkeldraadversperring te klim men en ongedeerd West-Berlijns- gebied te bereiken. ALS GEVOLG VAN VERKEERSONGELUK OVERLEDEN Zondagavond is de 82-jarige heer A. N. G. Sengers uit Nij megen die met een fiets aan de hand nabij de Houtlaan de St. Annastraat in zijn woonplaats overstak, aangereden door een personenauto. Hij werd daarbij zó ernstig ge wond, dat hij later in het zieken huis is overleden. In De Klomp (gemeente Ede) is zondagavond de 72-jarige me vrouw E. van de Bornvan de Brandstof, die met haar broer aan de rechterkant van de Vee- nendaalseweg wandelde, aange reden door een haar achterop komende bromfietser, de heer V. uit Veenendaal. Mevr. Van de Born werd ern stig gewond en overleed maan dagmorgen in het streekzieken huis in Bennekom. De Katangaanse. autoriteiten hebben duizenden leden van de Loenda, Bayeke en Tcholkwe stammen van automatische ge weren oorzien en rondom Eli- sabethstad samengetrokken, al dus Belgische zakenlieden die uit de hoofdstad van Katanga naar Noord-Rhodesië zijn gevlucht. Deze stamleden kunnen in korte tijd Elisabethstad binnen trekken en moeilijkheden ver oorzaken. De dorpen tussen Eli sabethstad en de. grens met Rho- desië worden nog slechts dom vrouwen, kinderen en oude man nen bevolkt. Het aantal Belgen dat naar Noord-Rhodesië uitwijkt neemt voortdurend toe. Zondag kwamen vijftig auto's over de grens. In Ndola is vernomen dat vier Katangaanse officieren zich bij het Kongolese nationale leger hebben gevoegd, uit protest tegen de terugkeer van blanke officie ren bij de Katangaanse strijd krachten. Zij hebben hun oplei ding in Europa gehad. De vier officieren zullen door de Verenigde Naties naar Leo- poldstad worden gebracht. Naar verluidt heeft president Tsjombe een vertegenwoordiger benoemd die besprekingen zal voeren met de leider van de Ver enigde Naties in Katanga, dr O'Brien. Zoals bekend heett Tsjombe verklaard dat hij nooit zou instemmen met een ontmoe ting met O'Brien. Bij de grensposten Kasoem- balesa, Solwezi en Kipoechi zijn zondag meer dan 350 reizigers uit Katanga geregistreerd, voor het overgrote merendeel Belgen. Van de 246 mensen die bij Ka- soembalesa over de grens kwa men zijn ongeveer 60 mannen die hun gezinnen in Noord-Rho desië in veiligheid hebben ge bracht en die naar Katanga wil len terugkeren. Een Belg vertelde dat de uit tocht een gevolg is van de vijan dige houding van de Baloeba's. In de kwestie Berlijn zijn pun ten waarover wel en niet kan worden onderhandeld, aldus heeft de democratische senator Mike Mansfield in een televisie interview verklaard. Eén van de punten waarover een vergelijk mogelijk is een er kenning van de OderNeisse grens, een de facto erkenning van Oost-Duitsland, de overplaat sing van bepaalde bureaus van de Verenigde Naties naar West- Berlijn en de vorming van een vrije stad Berlijn. De vrijheid van de bevolking van West-Berlijn, de handhaving van de geallieerde bezettingsrech ten en toegang van de Westelijke mogendheden tot de stad mogen geen punten van onderhandeling zijn, aldus Mansfield. Hij bevestigde dat er bepaalde punten waarover wel kan wor den onderhandeld „ongetwijfeld" het onderwerp van do besprekin gen zijn die de Sowjet-minister van Buitenlandse Zaken Gromy ko in New York met zijn Ame rikaanse ambtgenoot Dean Rusk voert. VRIJ ZONNIG Een uitloper van een nabij de Azoren gelegen hogedrukgebied trekt over zuid-Engeland naar het oosten. Het zal in ons land droog en vrij zonnig weer veroor zaken, waarbij de middagtempe- raturen tot omstreeks 20 graden zullen oplopen. Een frontensysteem van een bij IJsland gelegen depressie doet de barometer boven de Britse eilan den geleidelijk dalen. Onder in vloed hiervan zal in de kustpro vincies in de loop van de dag de wind uit zuidwestelijke richting gaan waaien. Elders zal er weinig wind zijn. medegedeeld door het K.N.M.I. te De Bilt, geldig tot hedenavond. Droog weer Droog en vrij zonnig weer. Wei nig wind, maar later in de kust provincies zwakke tot matige zuidwestelijke wind. Ongeveer de zelfde middagtemperaturen als gisteren. WOENSDAG 27 SEPTEMBER. v.m. n.m. Breskens 3.26 3.42 Terneuzen 4.01 4.17 Hansweert 4.41 4.57 Walsoorden 4.51 5,07 ZON MAAN op onder op onder Sept. 26 6.31 18.31 19.52 8.46 27 6.33 18.28 20.22 10.03 28 6.34 18.26 20.55 11 id 29 6.36 18.24 21.33 12.2! 30 6.38 18.21 22.16 13.25

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1961 | | pagina 1