De kabinetsvorming in
West-Duitsland
Koningin Elisabeth van België op
Schiphol
Twee Nederlandse toeristen in
Rusland aangehouden
Weero verzicht
Spoedige onafhankelijkheid
voor Jamaica?
HOOGWATER
WEERBERICHT
ZON- en MAANSTANDEN
VRIJDAG 22 SEPTEMBER 1961
17e Jaargang Nr 5402
EERSTE BLAD
PRINS BERNHARD
EN PRINSES BEATRIX
NAAR TOULOUSE
HET VUREN IN
KATANGA GESTAAKT
DE ONRUST ONDER DE
IRAAKSE KOERDEN
MR. H. R. NORD
SECR.-GENERAAL
VAN HET EUROPESE
PARLEMENT
NA DE STRIJD
IN KATANGA
BOODSCHAP VAN
NKROExVIA AAN DE
ALGEMENE
VERGADERING
BESPREKINGEN
RUSK—GROM IKO
BEZOEK VAN
PREMIER DE QUAY
AAN BELGISCHE
MINISTER-PRESIDENT
DE AGENDA
COMMISSIE VAN DE
VERENIGDE NATIES
Frankerine bij abonnement: Terneuzen
Directeur-Hoofdredacteur 1. van de Sande
Redactie-adres: Noordstraat 55 57
Administratie-adres: Smidswai
Telefoon 2073
Gironummer 38150
Abonnementsprijs: ƒ6,- per kwartaal; pa
maand ƒ2,per week 48 ct. Losse nrs 9 ct.
DE VRIJE ZEEUW
Verschijnt dagelijks Uitgeefster N.V. v/h Firma P. J. van de Sande te Terneuzen
Advertentieprijs pei mm 15 ct: minimum per
advertence f 2.25
Rubriek K!")ne Advertenties igêén nandela
advertenties): 5 regels f l. Iedere regel meer
20 ct. Kleine advertenties bij vooruitbetaling.
Vermelding: Brieven onder nummer, of: Adres
Bureau van dit Blad. 20 cent meer.
Inzending advertenties tot 's namiddags 2 uur.
Voor het maandagnummer: zatr.dags 10 uur.
Dr. Adenauer heeft bij zijn
pogingen om een nieuwe rege
ring te vormen, donder dag de
sociaal-democrai 'sche oppositie
uitgenodigd voor besprekingen.
Een woordvoerder van de so
ciaal-democraten deelde mee, dat
de 85-jarige bondskanselier had
voorgesteld, donderdag al een
gesprek te hebben, maar dat de
sociaal-democraten hadden laten
weten aat zij hot onderhoud lie
ver lot het begin van de volgen
de week wilden uitstellen.
Van 25 tot 30 september zullen
400 jonge mensen, voor het
merendeel studenten, in Toulouse
bijeenkomen om tezamen het
vraagstuk van de Europese een
wording te bestuderen. De Neder
landse delegatie bestaat uit 25
personen.
Deze „rencontre" wordt geor
ganiseerd door liet Franse comi
té van de Fontation Europeënni
de la Culture. De Fundation
zelve heeft een belangrijke sub
sidie gegeven.
's Morgens zullen sprekers, on
der wie Louis Armand, oud-pre
sident van Euratom, de hoog
leraren Koning (Keulen), sir
Roy Harrod (Oxford) en Vedel
Parijs), aspecten van de Euro
pese eenwording belichten. Des
middags komen de studenten in
kleine groepen bijeen om onder
ling over het 's morgens gehoor
de té discussiëren.
Z K. H. Prins Bernhard, voor
zitter van de Fondation, en H. K.
H. Prinses Beatrix zullen de laat
ste dagen van het congres bijwo
nen.
Prinses Beatrix zal, naar de
rijksvoorlichtingsdienst mede
deelt, op 30 september de slui
tingstoespraak houden.
Volgens betrouwbare berichten
die Leopoldstad hebben bereikt,
is in Elisabethstad het vuren ge
slaakt. Het voornaamste pro
bleem in Katanga wordt nu ge
vormd door de 30 a 40.000 Baloe-
ba-vhichtelingen die een toe
vlucht in de V.N.-kampen heb
ben gezocht en in zeer behoef
tige omstandigheden verkeren.
In een verklaring van de so
ciaal-democratische partij werd
gezegd, dat zij het belangrijk acht
te verklaren, dat de besprekingen
alleen kunnen plaats vinden od
grond van de resolutie, welke zij
onlangs aan de drie partijvoor
zitters heeft doen toekomen.
Hierin werd gevraagd .,de inter
nationale toestand en de komende
moeilijke beslissingen openhartig
en oprecht in ogenschouw te
nemen".
De sociaal-democratische par
tij zal bij het gesprek met Aden
auer vertegenwoordigd worden
door burgemeester Brandt van
West-Berlijn, de kandidaat voor
het bondskanselierschap, partij
voorzitter Ollenhauer en door
diens plaatsvervanger Wehner.
De vrije democraten die in de
nieuwe bondsdag een sleutelposi
tie innemen, nu de christen-de
mocraten hun absolute meerder
heid hebben verloren, hebben in
tussen laten weten, dat zij niet
zullen deelnemen aan een coali
tieregering onder Adenauer.
Volgens een bekendmaking van
de SPD zullen de drie sociaal
democratische leiders maandag
een ontmoeting met bondskanse
lier Adenauer hebben. De pers
dienst van de SPD merkte overi
gens op, dat de christen-demo
craten het bij het verkeerde eind
hebben, als zij menen dat zij
Adenauer om prestige redenen
als kandidaat voor het bondskan
selierschap moeten handhaven.
„Het behoud van partijprestige
is nog geen politiek. Wij zijn van
oordeel dat de CDU zeer spoedig
het Duitse publiek moet vertel
len. waarom zij er op staat dr.
Adenauer nog eens met het
ambt van kanselier te belasten",
aldus de SPD.
Genoemde persdienst meldde
ook, dat de leider der vrije demo
craten, dr. Mende, in antwoord
op de sociaal-democratische op
roep voor besprekingen over de
internationale toestand, had laten
weten, dat er eerst een krachtige
regering moet worden gevormd.
Bondskanselier Adenauer als
hoofd van de CDU en minister
van Defensie Strauss als leider
van de Beierse zusterorganisatie
CSU zijn door de gemeenschap
pelijke bondsdag-fractie belast
met het voeren van besprekingen
met de vrije democraten over de
vorming van een regering.
Het Bagdadse dagblad ,,A1-
Ahd Al-Jadeed" meldt dat de
molla (Mohammedaanse pries
ter) Moestafa el Barzani, die een
mislukte opstand van in Noord-
Irak wonende Koerden zou heb
ben geleid, zich thans schuil
houdt. Vele van zijn volgelingen
zouden de bergen zijn ingevlucht.
Volgens het blad is de toestand
in Noord-Irak weer normaal ge
worden.
Volgens „Al-Ahd Al-Jadeed"
hebben opstandige Koerden in
de afgelopen dagen medeburgers
doodgeschoten en andere ont
voerd, om het volk te dwingen
eveneens tegen de regering te
Bagdad op te staan. „Zij, die zich
verzetten, werden de oren afge
sneden", aldus het blad.
EVACUATIE BIJ
OOSTBERLIJNSE
SECTORGRENS
De Oostberiijnse politie is woens
dag begonnen met de evacuatie
van mensen, die aan de sector
grens wonen.
Foto: Oostberltfnse kinderen
staan hier toe te kijken hoe hun
speelgoed op een vrachtauto
wordt geladen.
Mr. H. R. Nord, de voorzitter
van de Europese beweging in
Nederland, is benoemd tot secre
taris-generaal van het Europese
parlement.
De heer Nord, die 41 jaar is,
is door het bureau van het par
lement gekozen uit totaal acht
tien kandidaten, die voor deze
functie waren gesteld. Hij volgt
de Nederlander mr. De Neree tot
Babberich op, die de functie tot
eind vorig jaar heeft vervuld.
Mr. Nord, die van beroep ju
ridisch adviseur is, zal de okto-
berzitting van het Europese par
lement reeds bijwonen.
Het Europese parlement oefent
de politieke controle uit over de
Europese gemeenschappen (E. E.
G., „Euratom" en E. G. K. S.) en
telt 142 afgevaardigden uit de zes
gemeensehapslanden, te weten:
Nederland, België, Luxemburg,
Frankrijk, West-Duitsland en
Italië. In het bureau van het
parlement, dat de keuze donder
dag deed, hebben de voorzitter
en de zeven vice-voorzitters van
het parlement zitting, voor déze
gelegenheid uitgebreid met de
voorzitters van de drie politieke
fracties.
President Tsjonbe van Katan
ga heeft na de aankondiging van
de wapenstilstand op een pers
conferentie gezegd, dat aan Ka
tangaanse zijde in de strijd tegen
de V.N.-troepen ongeveer duizend
man zijn gesneuveld. De mate
riele verliezen worden op 50 mil
joen dollar geschat.
De V.N.-vertegenwoordiger
Chiari heeft meegedeeld dat aan
de kant van de Ver. Naties 8
doden en 42 gewonden zijn, maar
sommige waarnemers hebben de
indruk (lat er voel meer slacht
offers zijn gevallen.
va^°mbete? Chiari z')n zich er
van bewust, dat de overeenkomst
'n/taka ea" van het vuren
het probleem-Ka tanga niet na-
eter tot een oplosing brengt.
President Kwame Nkroema
van Ghana heeft de algemene
veigadering van de Ver. Naties
gezegd, dat er in Katanga geen
wapenstilstand dient te zijn
„voordat die provincie volkomen
•s opgegaan in Kongo als een
soevereine, onafhankelijke en
eenheidsstaat".
In een woensdagavond gezon
den nota verklaart Nkroema, dat
de Ghanese regering van oordeel
is, dat een bestand, dat gebaseerd
is op een de facto-erkenning van
een afgescheiden staat, fatale ge-
olgen zou hebben voor de inter
nationale orde en voor het gezag
en de toekomst van de Ver Na
ties.
Volgens de nota steunt Ghana
v.N.-actie in Katanga volko-
do
men|
President Nkroema beschuldigt
„zekere machten buiten het Afri
kaanse continent, die het gezag
van de Ver. Naties willen vernie
tigen en het koloniale bewind en
de uitbuiting in Afrika willen
handhaveni"
De kleine 86-jarige nog altijd
vitale koningin Elisabeth van
België, grootmoeder van koning
Boudëwijn, is gistermiddag met
haar dochter Marie José en een
klein select gezelschap in Men
Russisch vliegtuig naar Moskou
vertrokken. Nadat de hoge gas
ten de reis per auto van België
naar Nederland hadden gemaakt,
stapten zij gistermiddag kort na
twaalf uur in het Tupolev-lijn-
toestel van de Sowjet-Russische
De Amerikaanse minister van
Buitenlandse Zaken, Dean Rusk,
en zijn Sowjet-ambtgenoot, An-
drej Gromiko, z-jn donderdag in
New York besprekingen over de
Berlijnse crisis en andere kritieke
kwesties begonnen.
Op de conferentie van Weste
lijke ministers van Buitenlandse
Zaken, die vorige week in Wash
ington werd gehouden, werd be
sloten dat Rusk de mogelijkheden
zou onderzoeken van onderhan
delingen met de Sow jet-Unie
over Berlijn. Men verwacht dat
de ministers ook zullen spreken
over de crisis in de Verenigde
Naties die is ontstaan door de
dood van Hammarskjoeld.
In kringen van de Amerikaan
se delegatie bij de Verenigde Na
ties, acht men het mogelijk dat
er tijdens de zitting van de alge
mene vergadering een serie bij
eenkomsten van de ministers zal
worden gehouden ter bespreking
van gemeenschappelijke proble
men van Oost en West.
I luchtvaartmaatschappij Aeroflot.
Na een oponthoud van circa twee
dagen in Moskou zal het gezel
schap, dat uit 8 personen bestaat,
van Moskou naar Peking door
vliegen.
„Koningin Elisabeth praat lie
ver niet over haar leeftijd.zei
de Belgische baron Allard, die de
grijze koningin op haar reis be
geleidt. „Ze prefereert het wan
neer het als volgt wordt uitge
drukt: ze blijft altijd 20 jaar,
mogelijk drie a vier maal."
Haar dochter Marie José is de
echtgenote van ex-koning Um-
berto van Italië. De laatste woont
al jaren in Portugal. Zij zelf
houdt thans verblijf bij haar moe
der, die in kasteel Stuyvenberg
te Laken dichtbij haar zoon Bou
dëwijn woont. Veel andere details,
dan dat koningin Elisabeth door
de vrouwenbeweging van de Chi
nese volksrepubliek tot een be
zoek aan Peking is uitgenodigd
en dat dit haar eerste bezoek aan
China is, zijn over deze reis niet
bekend gemaakt. Aangenomen
wordt, dat zij zowel in Moskou
als in Peking van haar bekende
culturele belangstelling blijk zal
geven.
Op haar reis wordt de oude
koningin vergezeld door haar
lijfarts, de heer Van Cutsem, door
madame DeguentHuysmans,
.dochter van C. mie Huysmans,
voormalig burgemeester van
Antwerpen en ex-voorzitter van
de Kamer van Volksvertegen
woordigers, en door twee hof
dames. Aangezien ook de echt
genote van baron Allard tot het
gezelschap behoort, bestaat dit
uit 8 personen.
Op Schiphol trok het vertrek
weinig of geen belangstelling,
omdat de komst van de Belgische
gasten aan vrijwel niemand be
kend was. Ter uitgeleide waren
onder meer aanwezig dë consul-
generaal van België, de heer H.
R. de Vleesehouwer, en de zaak
gelastigde van de Chinese volks
republiek, de heer Li Hshieh.
In Sowjet-Transkarpathië zijn
op 20 augustus twee Nederlandse
toeristen gearresteerd, die zich
schuldig zouden hebben gemaakt
aan spionage. Het Sowjet-pers-
bureau Tass dat dit donderdag
bekendmaakte, oegde hieraan
toe, dat bij de Nederlandse rege
ring een protest is ingediend.
Transkarpathië of Zakarpatsk
is een deel van de Sowjet-repu-
bliek Oekraine.
In het protest dat op de Ne
derlandse ambassade te Moskou
is overhandigd, werd gezegd dat
de twee toeristen hadden bekend
dat zij in opdracht van de Ne
derlandse geheime dienst Sowjet-
gebied bezochten om spionage-
inlichtingen voor de Navo te
verkrijgen. Bij hun aanhouding
hadden zij films en een notitie
boek in hun bezit met spionage-
gegevens. Ook bezaten zij „tech
nische apparaten voor visuele
waarneming en voor het foto
graferen van militaire objecten".
De twee toeristen hadden ver
klaard, dat zij vóór hun vertrek
naar de Sowjet-Unie te Amster-
VADER VAN DE
LUCHTBRUG"
IN BERLIJN
Ds Westberlijnse burgemeester
V\ illy Brandt is hier gefotogra
feerd met de Amerikaanse gene
raal Lucius D. Clay, de speciale
afgevaardigde van president
Kennedy in West-Berlijn, die in
West-Duitsland bekend staat als
„de vader van de luchtbrug".
De premier van Jamaica, Nor
man Manley, heeft donderdag in
de hoofdstad Kingston, na een
spoedbijeenkomst van zijn kabi
net, verklaard dat hij de Britse
minister van Koloniën MacLeod
zal verzoeken een afvaardiging
van zijn regering te ontvangen
voor overleg over het vaststellen
van een datum, waarop de onaf-
athankelijkheid van Jamaica zal
ingaan.
Manley achtte het wenselijk
dat deze datum zo nabij als
slechts mogelijk zou worden ge
steld.
De delegatie zou de minister
tevens officieel in kennis moeten
stellen van de uitslag der dins
dag j.l. gehouden volksstemming
waarin de kiezers van Jamaica
zich uitspraken voor algehele on
afhankelijkheid van hun eiland
buiten het verband van de West-
ïndische Statenbond.
Manley verklaarde verder dat,
voordat de onafhankelijkheid van
Jamaica een feit is geworden, al
gemene verkiezingen zullen wor
den gehouden, opdat de Jamai-
canen zich kunnen uitspreken
over de regeringsvorm, welke zij
voor een onafhankelijk Jamaica
wensen.
Premier Manley was vóór de
verkiezingen voorstander van
een voortgezet Jamaicaans lid
maatschap van de Wëstindische
statenbond. De leider van de
socialistische oppositiepartij, sir
Alexander Bustamente, wilde ook
toen reeds een onafhankelijk
Jamaica.
Op een eerder gehouden pers
conferentie had de Jamaicaanse
premier drie redenen genoemd
die, naar hij meende, een meer
derheid der Jamaicaanse kiezers
tegen een deelgenootschap van
hun eiland van de Westindische
statenbond hadden doen stem
men, n.l. de krachtige nationale
gevoelens der Jamaicanen, de
grote afstand tussen hun eiland
en de overige eilanden der fede
ratie en de vrees, die in de ver
kiezingscampagne werd geuit
over belastingheffing en vrijheid
van beweging in de federatie na
een Jamaicaans toetreden.
Oppositieleider sir Alexander
Bustamente heeft verklaard dat
hij een aftreden der regering-
Manley, als gevolg van de uit
slag der volkstemming, verwacht.
De Nederlandse minister-presi
dent, prof. De Quay, heeft don
derdagmiddag in Brussel een ont
moeting gehad met de Belgische
premier Th. Lefèvre. Het bezoek
werd gekarakteriseerd als een
tegenbezoek van prof. De Quay
aan zijn Belgische collega, die, op
22 juni j.l. in Den Haag werd
ontvangen.
Na afloop van het gesprek tus
sen de twee Benelux-premiers
weigerden beiden mededelingen
over hun besprekingen te doen.
Verwezen werd naar het com
muniqué, dat in de namiddag
werd verstrekt en waarin wordt
gezegd, dat „het onderhoud in
een sfeer van verstandhouding
en vriendschap verliep, die de be
trekkingen tussen Nederland en
België kenmerkt en een waar
borg is voor de goede samenwer
king van beide landen in Bene
lux".
Minister-president van
België onderscheiden.
De Belgische eerste minister,
de heer Theo Lefèvre. is door
H. M. de Koningin begiftigd met
het grootkruis in de Orde van de
Nederlandse Leeuw.
De versierselen van deze hoge
onderscheiding zijn aan de eerste
minister uitgereikt door de
Nederlandse minister-president,
prof. J. de Quay, ter gelegenheid
van het bezoek dat deze gisteren
aan zijn Belgische ambtgenoot
heeft gebracht.
dam in tegenwoordigheid van
Navo-vertegenwoordigers waren
opgeleid. Het onderzoek naar he.
incident duurt nog voort, aldus
de Russische verklaring.
In het mondelinge protest dat
woensdag ter kennis van de Ne
derlandse ambassade werd ge
bracht, werden de namen van de
betrokkenen opgegeven als Even
Reidon, geboren in 1931, en Lou
de Jager, geboren in 1936. Zij
waren op 21 juli te Oezjgorod
aangekomen. Vandaar hadden
zij zich per auto naar Lwow,
Kief, Charkof, Jalta en Odessa
en vervolgens weer via Kief
terug naar Oezjgorod begeven.
Daar waren zij,aangehouden. De
talrijke films die in beslag wer
den genomen, waren aangetrof
fen in zwembroeken, die speciaal
voor dit doel waren gemaakt,
aldus de verklaring.
Het ministerie van Buiten
landse Zaken deelt hel volgende
medeDe Nederlandse regering
was absoluut onkundig van het
verblijf van de heren De Jager
en Reidon in Rusland totdat op
11 september j.l. de stiefvader
van de heer De Jager, die reeds
geruime tijd niets van hen had
gehoord, verzocht of inlichtingen
konden worden ingewonnen. Dit
heeft de ambassade te Moskou
gedaan. Daarop werd geen an'-
woord ontvangen totdat op 20
september aan de Nederlandse
ambassade werd medegedeeld,
dat de heren De Jager en Reidon
on 20 augustus in Transkarna-
tië waren aangehouden. De Ne
derlandse ambassade heeft aan
stonds aangedrongen op het mo
gelijk maken van het verlenen
van de gebruikelijke consulaire
bijstand".
Begin september werd een
Amerikaanse student, de 22-jari-
ge Harvin William Makinen, oo
beschuldiging van spionage tij
dens een toeristen verblijf in de
Sowjet-Unie tot acht jaar ge
vangenisstraf veroordeeld. Hij
zou ook in het gebied Oezjgorod-
Lwow-Kief hebben gereisd.
Tegenover Amerikaanse con
sulaire ambtenaren heeft Maki
nen verklaard, dat hij de Russi
sche bepalingen ten aanzien van
het fotograferen had overtreden.
Een van de in Rusland gear
resteerden is de 25-jarige Louw
de Jager, de pleegzoon van de
burgemeester van Oost-Donger-
adeel in Friesland, de heer F.
Sytsma. De heer Sytsma deelde
mede, dat zijn pleegzoon onge
veer zes weken geleden met een
vriend naar "Rusland is vertrok
ken. Dit zeer tegen de zin van
de pleegvader in. Sinds het ver
trek van de heer De Jager heeft
men niets meer van hem verno
men. De heer Sytsma deelde ver
der mee, op 11 september ernstige
vermoedens te hebben gekregen
dat zijn pleegzoon in moeilijk
heden was komen te verkeren.
Gisteren werden die vermoe
dens bevestigd. Voorts zei d">
heer Sytsma dat via diplomatieke
kanalen getracht wordt zijn
pleegzoon weer naar Nederland
te doen terugkeken. De heer De
Jager is leerling van een zee
vaartschool. De cursus aan die
school is woensdag weer begon
nen, zodat de heer De Jager in
ieder geval vóór woensdag werd
terugverwacht.
De andere in Rusland gearres
teerde Nederlander is de heer E.
B. Revdon, 29 jaar óud en van
beroep scheepsmachinist. De
heer Reydon is gehuwd en hij
woont in Amsterdam. De vader
van de gearresteerde, ir. J. Rey
don in Bussum, verklaarde van
het bericht van de arrestatie van
zijn zoon erg te zijn geschrokken.
Hij vertelde voorts sinds onge
veer een jaar geen contact meer
met zijn zoon te hebben gehad.
De agenda-commissie van de
algemene vergadering der Ver.
Naties is donderdag begonnen
met de indeling van het werk
voor deze zitting. Als streef
datum voor het einde van de zit
ting werd 20 december vastge
steld.
Zonder stemming besloot de
agenda-commissie aan te bevelen
de kwestie-Angola op de agenda
te plaatsen. De Portugese afge
vaardigde gaf uiting aan het
„plechtigste voorbehoud" van
zijn regering ten aanzien van de
gevolgen van dit besluit.
Een omvangrijk hogedrukge-
bied boven Noordwest-Europa
heeft een uitloper over onze stre
ken naar de Golf van Biscaye.
De nachtelijke afkoeling heeft
plaatselijk mistvorming tot ge
volg. Deze mist kan zich ook in
de ochtenduren hog geruime tijd
handhaven. In de middag zal hei
evenwel op de meeste plaatsen
vrij zonnig zijn met ongeveer de-
VRIJDAG 22
Breskens
Terneuzen
Hansweert
Walzoorden
SEPTEMBER
v.m.
11.35
0.10
0.50
1.00
n.m.
11.59
L14
1.24
ZATERDAG 23 SEPTEMBER
Breskens
Terneuzen
Hansweert
Walzoorden
v.m.
0.27
1.02
1.42
1.52
n.m.
12.47
1.22
2.02
2.12
zelfde temperaturen als donder
dag of iets hogere.
Op de Oceaan bij IJsland is
een zeer diepe depressie versche
nen, die zijn invloed echter
slechts langzaam uitbreidt in de
richting van de Britse eilanden.
medegedeeld door het K. N. M. I.,
geldig tot vrijdagavond.
Rustig weer.
Droog weer met enkele zon
nige perioden en in de ochtend
plaatselijk mist of laaghangende
bewolking. Dezelfde temporatu
ren als gisteren of iets hogere.
Meest zwakke wind.
ZON
op ender
Sept.
23 6.26 18.38
24 6.28 18.35
25 6.30 18.33
MAAN
op onder
18.29
18.57
19.24
4.42
6.04
7.23